Alþýðublaðið - 23.08.1941, Blaðsíða 3

t
— ♦ ALÞYÐUBLAÐiD ----------------------
/ ... ■
Ritstjóri: Stefán* Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hveríisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
A L Þ ÝÐUPRE'NTSMII)JAN H. F.
♦-------------------------1— ----------— -------♦
Dálaglegnr ðranonr dýrtíðarlaganna!
VÍSITALAN hækkutð um
hvo'rki meina né mlnna en
10 stig, úr 157 uipp í 167» Ú ein-
uim einasta irLámuði! Aldrei áður
hefir ne:tt svipuð hækkuín orðið á
henni á jafn stuittuim tíma síðan
-stríðið hófst. I>að er dálaglegur
árangiur af öll;u þvarginu um dýr-
tíðarráðstafanir og heimildairlög-
unium, sem samþykkt vom í
saimbandi við það á a/l]>ingi í
v©ri
Þegar umræðumar stóðu yfir
um þessi heimildarlög. bentibæ'ói
Aiþýðublaðið og fulltrúar Alþýðu
flokksins á alþingi á það ,að
engin trygging væii fjuir því,
að lögin kæmu að neiniu haldi
í /baráttunm gegn dýrtiðmni,
nema því aðeins, að þau hefðu
inirii að halda skotinorð ákvæði
um verðlagseftirlit bæði á er-
Lendum og innlendum afurðrim.
í Alþýðuiblaðihiu var meira að
segja stungið upp á því, að taka
\erðlagseftirlitið og verðlagsá-
kvarðanirnar af þeim ýmsu
nefndum (verðlagsnefnd, kjöt-
verðlagsnefnd, mjólkurverðlags-
neftid og græmnetisverzluin rik-
isins), sem nú fara með það,
og fela nýnj. allsherjaTverð-
laigsnefnd eftirlit með og ákvarð-
anir á öllu verðlagi í landinUi,
bæði á imdendum og erlendum
nauðsynjluim, svo eg með farm-
gjöldum á ísienzkum skipum. En
allar aðvaranir og allar uppá-
stungur í þóssu efni v>oru a'ð
engu hafðar af forráðamðnnum
Sjálfstæði sfliokksins og Framsókn
arflokksins. Þeir hugsUðu um það
eitt að fá heimildir til nýrra ár
laga á almenuing og nýrra fjár-
framilaga úr ríkissjóði undir þvi
yfirskini ,að gera þyrfti1 kostn-
aðarsaimar ráðstafanir til þess að
halda dýrtíðinini í skefjum. Helzt
yildu þeir fá samþykktan sér-
stakan launaskatt 10 o/0 af öllum
launum í landinu og að miwnsta
kosti nýjan tekjuskatit, i rnörgum
tilfellum tvö- til þreflaldan á við
þann, sem ákveðinn hafði verið
í skattalögunum. Það var að vísu
hvorttveggjia hindrað, af því, aö
Alþýðuflokkurimi og fulltrúi bans
í. stjórninni, Stefán Jóh. Stefáns-
son, sögðu þvert nei við slíkum
skattaálögum á aimenuing. En ,að
öðmi leyti urðu dýrtíðarlögin í
flestu ti’lliti eins 'Og forráðamennn
Sjálfstæðisflokksíns og Framsókn
arflokksins vildu hafa þau, að-
eins heimildarl&g til fjárfram-
laga og fjáröflunar í því skyni
að standast straum af fyrirhug-
Uðum dýrtíðarráðstöfunum —
allt að 5 milljón króma fjárfrairn-
lag úr ríkissjóði, ýtflutntagsgjald
og 10o/o álag á tekju- og eigna-
skattinn. Það var rétt með naum-
indum, að heimildir flutu með
til þess að ákveða farmgjöld með
íslenzkum skipum, fella niðurtojl
á kornvörum, Tækka* kaffi*- og
sykurtollimi um helming og
hækka toliinn á tóöaki og áfengi
um 50%. Engiin bindandi ákvæði
vom, tekiin uipp í lögin úm verð-
lBgseftirlitið-
Eftir að lögin höfðu verið sam-
þykkt þannig frá gengim, vaT aug
Ijóst, að framkvæmd þeárra. og
árangur hlaut alyeg að velta á
því, hve mikla alvöiu. einstakir
ráðherrax, þeir, sem verðlagið,
farmgjöldin, skattamir og toll--
amir heyra nú undir, sýradu í
því að taka dýrtíðatrmálin föst-
um tökusn og stöðva verðhækk-
unina. En, hingað til hefir ekkii
orðið vart við mikla alvöm í þv(í
efni. Eiua heimildiin í dýrtíðar-
lögunum, sem notuð hefir verið
fram að þessu, er heimildin til
þess að innheimta tekjm- og
eignaskattinn með 10% álagi. Og
af hinum fyrirbuguðu dýrtíðar-
ráðstöfunium, hefir enginn séð
neHt., þegar þau fyrirmæli eru
undan skilin ,sem Eysteiran Jóns-
son viðskiftamálaráðherra gaf
nýlega út, þess efnis ,að hámarks
álagningin, sem hirngað til hefír
verið leyfð á vefnaðarvömm, bús
áhöldum, byggingianefni og kom-
vöru, skyldi lækkluð um nokkum
hundraðshiuta. Það, sem Alþýðu-
blaðið og A1 þýðuflokkurinn é al-
þingi óttaðist og varaði við: að
dýrtíðarlögin yrðu að litlu sem
engu' haldi „af þvi, að tryggi-
leg fyrirmæli um verðiagsákvarð-
animar og verðlagseftifliíið vant-
aði í þau, virðist nú vera að
kioma á daginn.
En hverjum er þá um það að
kenna að heimildir dýrtíðarlag-
anna hafa ekki verið notaðar,
hvað þá heldur nokkuð gert tíl
þess að stöðva verðhækkunina
á innlendum nauðsynjum? Það
hefir nýlega verið upplýst ,að
Eysteinn Jónsson viðskiftamóla-
ráðherna heör með skírskotun til
dýrtíðarlaganna lagt fram ákvieðn
ar tillögur í stjórninni þess efn-
is, að farmgjöldin yrðu lækk-
uð niður í þaö, sem þau vtom
fyrir stríð .tollurinn á komvöru
feldur niður og tollurimn á kaffi
og sykri lækkaður um ihelming.
Það hefir einnig ,\/erið upplýst,
að bæði Stefán Jóh. Stefánssoii'
félagsmálaráðherra og Hennánn
Jónasson forsætisráðherra hafi
lýst sig þessum tillö.guim ein.dreg-
ið fylgjiandi í stjórninni. Og þó
hafa þær enn ekki náð fram að
ganga. Á hverj.u stendur?
Það stendur á ól. Thotsatvinnu
málaráðherra og /Jakohi Möller
fjármálaráðlierra, s*em fai'mgjöld-
'in og tollamálin heyra undir!
Ólafur Tbors. fæst ekki til þess„
að nota heimild dýrtíðarlagatma
um lækkun farmgjaldanna. Hon-
um finnst víst gróði Eimskipa-
félagsins ekki vera orðirin nógu
mikill .Það á á yfirs,tandandi árii
að fá að skattleggja þjóðina um
_ ALOTÐUBLA0IÐ________________
* r
4— 5 milljónir króiva í viðbót við
það, sem þaö græddiífyiíra.Og
Jakob MflUerhefVtBldWflN^Bnci
sem komið er„ fengizí til þess
að niota heintíld laganna um að
rella niðuf komtolTinn og lækka
kaffi- og sykurtollinn um helm-
ing. Maður skyldi þó ætla, að
ríkissjóður væri ekki í þeirtii fjár-
þröng sem stendur, að hann gæti
ekki séð af hvomtveggja, það
sem eftir er ársins.
\ Þegar þannig er haldið á sjálf-
Um heimildUm dýrtíðarlaganna,
þarf enginn að furða, sig á því,
þótt lítið hafi orðið úr dýrtiðar-
ráðstöfunum á þeim svióum, sem
vitandi vits var haldið utan við
lögin, svo sem verðlagið á inn,-
lendum nauðsynjum. Þáð heyrir
undSr Hermann Jónasson sem
landbúnaðarráðherra. Á því sviði
vottar ekki fyrir neimun tilraun-
um til þess að hafa hemil á
dýritiðinni. KartöfTur og grænmeti
hafa í sumar verið seldar við
slíkui okurverði, að leitun mun
vena á öðiu eins, enda hefir
það verib upplýst, að hin gífur-
lega hækkun \'ísitölunnar nú er
að meira en, hálfu leyti verð-
hækkunirani á þeim vöriim að
kenna.
Hve léngi á slíkt alvörinleysi
og áöyrgöarieysi á hæstu stöðUm
að halda áfram? Til hveís er
verið ab tala um hættur dýr-
tiðarinnar,, til hvers verið að sam-
þykkja lög um dýrtíðarráöstafan-
ir og skattleggja almenning til
þess að standa'st straum af þeim,
eef eftir sem áður er flotið sof-
andi að feigðarósi?
Það er alveg óhætt að segja
það að hvergi í nálægum lönd-
ara hefir slikum vetlingatókum
verið tekið á dýrtíðamiálunum
í þessu striði, slík undanlátssemi
verið sýnd við sérhagsmuna- og
stríbsgróðahyggjuna, slikt aga-
leysi verið látið haldast u.ppi,
einstökum klíkum og stéttum, á
kostnað alþjóðar, eins og hér
á landi.
fesaliims Vfsir.
HINA síðustu daga hefir rit-
stjóri Vísis verið óvenju-
lega mikið miður sín. I fyrra
dag ritar hanra svæsnustu, en
'e'ðinlega *og óme-kilega skamm-
argrein um blaðamenn Alþýð'u-
blaðsins, í tilefni af hóglátum
gamanyrðum út af bægslagangi,
vdndbelgingi og hringsnúningi
Árna frá Múla í Oipinberum mál-
um, þó einkum í afstöðunni til
öfráBa-aðJanna, og biráttu þeirri,
er nú geisar á milli lýðræðis og
feinragðis í heiminum. í gær bárt-
i'S't' sv"0' í 'Ví'si óskiljianleg og illa
rituð foi'ystuigrain, er á að vera
árás á utanríkisráðherra og Al-
þýðuílokkinn. Engin rök eru par
að finmt. aðeins ómierkilegar og
siðlaUsar fullyrðingar. | báðum
þessum gieinium er geipað um
fyigisleysi Alþýðufiokksins.
En v’i'ta má veslings ritstjóri
Visiis það ,að ekki mun: á Al-
I þýöuflokknum standa, að kosn-
ingar fari f*’am hið fyi’sta, og
í þeim kosningum mun gefast
go'tt færi .að-'ræða við Visi og
tiösmenn hnns ,bæði Uim utanrík-
is- og önnur mál, og fi'ámkvæmd-
ir og athafnir einstakra ráðherra í
þeim málum, og að þeim kosn-
ingum lokhum er fyrst fullkom-
ira ástæða til þess að kveða á
um fylgi emstakra flokka í land-
LAUGA«DAGUR 23. ágúst 1941
Fortið ihaldsmanna i bygg-
ingamðlnm verk»manna.
Afstaða þeirra dregin fram í dagsljósið.
HIN naunvemiega st»fna í-
halds- og afturhaldsflokka
ér jafnan slík, að það eru ekki
nema tíltölulega fáir borgarar
þjóðféliagsins, sem hafa hag af
því að fylgja þöim. Það getur
alditei oiÓið alþýðu manna nema
tíl óhiagræðis að fylgja þessum
flökkiutm, en látí menn ginnast
tíl þess að einhverju vertulegu
ráði, hlýtur það að seinka fram-
gangi velferðannála fjöldans. 1-
haldsflokkunluim er því lifsnauð-
syn að leyna stefnu* siinni sem
inest til að blekkja fjöldann, því
að atkvæðafjöldihn er þmm
nauðsynlegtur tíi að halda völd-
uim í þingræðisskipulagi. TIl
þessa spara þeir heldur eiýki
blekkingaistarfseimi, blaðakost og
fjánmagn, því að peningavaldið
hafa þeir all'taf fraim yfir um-
bótaflokkana.
Sj'álfstæðisflokkuirinn héma
héfir á sér öll þessi einkenini.
Hann er fyrst og fnemst bar-
áttutæki í hagsmjunastœitu fár
mennrar klíku fjáraflamanna. En
því reynir haran að leyna og
gengur æ 'lengra og lengra í
blekkingaaustri sínuim. Fyrir 15
—20 árum þorði flokkurinn að
kannast við það, að haran væri
íhaldsflokkur, og dró síður dul
á tílgarag sipn en raú. Nú segjast
íhaldsmenn bera hag alþýðustétt-
anna mjög fyrir brjósti, þykjast
jafnvei vera verkalýðsflokkur!
Þá er •það mjög fróðlegt, að
nekja* afskipti íhaldsmanna jaf
ýmsum UmbótamMum. Þeir hafa
jafnan barizt gegn þeim eiras og
Ijón:, er Alþýðuflokksmenm og
aðiir umbótamenn bánu þau fram.
Svio hefir verið um tryggingadög-
gjöf, vökulögin, húsnæðismál
verkamanraa, lög um skipulag á
afurðasölu iog ótal margt fleira.
Þet,ta geta menn séð svart á
hvíitUi með því að lita í alþiragis-
tíðindin.
Ými’S þessara nauðsynja- log
þjóðþrifamála hafa þó raáð fram
að ganga fyrir ötuila baráttiu fk>r-
vigismanna alþýðuraraar og sam-
taka hennar. En hvaö gerist svo ?
Þegar almenningsálittið hefir ein
dregið snúizt á sveif með þessum
umbóitUm og allir sjá, að þær
vionu) heildinni hollar og mega
aldrei hverfa, — þá s»úa iha.Ids-
mennimir og máígögn þeirra við
blaðinu. Nú er þeim orðið það
hættulegt að snúast gegn þessum
þrautreyndu umhótum opinber-
lega. Þá taka íhaldsblöðin upp
þann kostinn að smjaðra fyrir
þeim iog ganga jafnvel svo langt
í blekkingavaðlinum, að þeir
eigna sér umbætumar og blessa
nú það, sem þeir bölvuðu áður.
Menn geta fullvissað sig Um,
að hér er ekki verið að fara méð
nietna yitleysu, með því að líta
á það, sem Moigunbilaðið hefir
niú nýlega verið að segja urn
inu. Það hefir fyrr fcomið fyrir
í íslenzkri kosiiingabaráttu, að
þeir er þóttUst hafa tóm há-
sgil á hendinni ,reyndust í stað
þess að hafa eintóma hunda, sem
swfc þess vor illa út spilað.
verkamannabústa'ðina og bygg-
ingu. þeinla. Bera peLr nú mál
þettai mjög fyríir brjóstí og reyraa
að eigraa sínurai mönnttm ailara
veg og vianda af framgangi þess.
Eirftum á feykjavikurihaldiö
mikið tof skilið fyrir ötula fram-
göragu , í húisnæðismálutn verba-
manna, heldur Mgbl- feaan.
Þeir menn, serfl þaranig sikrifa, -
treysta fullmikiö á gleymsklu
fólks. Því að öðiu vísi söng í
íhaldsftorkólfunum, þegar löggjöf-
in um verkamannabústaði var
að komast á.
Satt er það að vísu, að ætla
heföi mátt, að allir þeir, sem
ábyrgða'rtilfinnáragu hafa í þjóð-
féllagsmálum, hefðu orðið sam-
mála um að greiða þessu máli
götu. Um þessi byggingamál al-
þýðunnar var þóþarizt ártrm sam-
an ‘á alþingi. Fyrsta frtimvarpiö
Um venkamannaibústaöi fcom fram
á alþingi 1928 og var fluitt og
sitratt af þingmöranram Alþýðra-
fliokksins. Þá þegar kom fram
andúð frá íhaMsmönnram gegn
frtimvairpiniu. Töldu ýmsir þeirra
nangt að hlynraa sv© milkið að
alalþýðunni í bæjuraum. „því aö
það mundi draga fólkið óeðli-
lega úr sveitunum og stefna að
þvi að leggia þær í auðn“ á þess-
um tímttm, þegar „kaupstaðirmr
sygjra merg og blóð úr svéitiun-
um.“ Möigtum ártim síðar kom
þetta sama enn fram hjá íhalds-
þingmarani, að vei'kamenm í basj-
um mættra ómögulega búa í ó-
dýrtim, björtúm og góðum íbúð-
um, það tæmdi sveitirnar.
Alþýðuftokkurinn knúði þó
frtimvarpið fram þegar á raæsta
þingi, 1929, og síðar ýmsar mikils
verðar breytingar til bóta á lög-
uraum um verkamannabústaði, en
íhaldsmenn neyndu alltaf ©8 tefja
málib eða ónýta. Það þýðir ekk-
ert fyrir þá herra að raeita þvi,
þótt fegnir vilji þöir e. t. v. gera
það nú. Það vill svo vel til, að
tíl eru skjalfest ummæli íhalds-
iraanna, er sýna fjandskap þeirra
gegn löggjöfínni um verkaraianna-
bústaði. Þessi umrnæli vortt
neyndiar prentuð hér í blaðinju
fyrir nofckrum áruim, en þó þetta
sé ljót yísa, þá er óhætt að
kveða hana nokkuð oft, þvi að af
henni geta menn dnegið hollaí á-
lýktanir, er þeir lesa um Uim-
hyggju Sjálfstæðismanna fyrir
verkaman nab ú s t ö ‘ð unUm.
Þegar frv. um verkamannabú-
stað'i bom fram á alþiragi fyrir
þnettán áraim síðan, kallaöi Ölaf-
ur Thiors, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, það „tilfínningavæl
jafnaðarm.anna“ og sagði, að það
væri“ ekki 'aðeins vitagagnlaust,
heldur belnt til sikiaða, og aðeins
fltttt til að sýnast.“
Hér fara á eftir fleiri molar úr
ummæltom þessavirðralega flokks-
formanns við sama tækifæri:
„En þö ,að ég Játi, að hér !
bæ sé búið í þeim ibúðum, sem
ekki ertt mannabústaðir, er hitt
vist, að frumvarp þetta .. er ..
vítagagnslaust."
„ ... líklegt, að óhætt sé að
Frh. á 4. siðra.