Alþýðublaðið - 27.08.1941, Blaðsíða 3

----------♦ ALÞYÐUBLABíö------------------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét- 1
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
1
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPREN T -S M I Ð J A N H. F.
Óheilindi á báða bóga
-----*----
AUÞYÐUBLAÐ10
MIBVII DDAGUK 21. ágúst 1M1
ÓLÆFim VIB PAXAFEBí:

EINS og vænta mátt'i, verö-
ut mönnlum tíðrætt um
hina iniklu dý rtí'ða rauk ninvu, er
síðasta vísitala kauplagsniefndar
sýnir. En eins og fyrr er það
svio, að hver ber af sér og sínum
flokki sakir og kennir hinum Um.
Miorgunbla'ðið og Vísir kenna
ráöherrum Fram sóknarf tokk sins
um, að þeir hafi ekkert gert til
þess að stöðva dýrtíðina, iog
„Tímin,n“ kennir ráðherrum Sjálf-
stæðisflíokksins' um, að þeir
standi gegn ölJum ráðstöfunum,
sem að gagni megi koma.
Hvað Alþýðuflokkinn snertir, er
það svo, að urniir ráðherra hans
heyrir aðeins einn þáttur dýrtíð-
arráðstafanianna, húsaleigam, en
henni er ennþá haldið niðri með
lögum ng hækkun ékki leyfð,
nema að nokkrum hiuta venjulegs
viðhaldstoostnaðar. Ráðhetra Al-
þýðufliokksins hefir hvað eftir
annað lýst því yfir, að hann telji,
að beita eigi þehn heim|iltíum,
sem í lögum eru, til' þess að
halda dýrtíðinni í stoefjum.
Á sínum tímia gerði Alþyöu-
flokkurinn það að skilyrðá fyriir
þátttö>ku í stjiórnarsamvin'nUinni,
að toauþgjaldið breyttist sam-
kvæmt verðliagsvísitölu. Féltost
báðir hinjr flokkamiir sámauðugir
á þá tilhögun, en nú er þiað sýnt,
að með því barg Alþýðoiflokkurr
Inn 8'lum þeim, sem laSin taka i
peningum hér á landl, frá þvi að
jtenjdft í hneÍTrum vardræðUm með
ftð d'ftga f am líflð. Hugsið ytok-
ur, hveTnig ástandið væri nú fyr-
ir verkafólk og alla launþega, ef
ákvæðin um verðlagsuppbætur
væru: ekki í lögum, Sífelldar
vinnudeiiur og verkföll mundu
eiga sér stað, óg vafasamt er
hvort opinbert starfsfólk væri
enn í dag farið að fá niotokrar
uppbætur, ef þetta ákvæði hefði
ekki verið lögfest.
En af lögfestinigu þessa ákvæð-
is leiddi' það beinlínis, að nauð-
synlegt var að kioma á sterku
iog viðtæku verðlagseftirliti, ef
þetta fyrirkomulag átti ékki að
leiða til verðfalls á krónunnj.
Þetta berati Alþýðufloktourinn
einnig á fyrstur allra og jafef-
framt hvaða ráðstafanir væri
nauðsynlegt að gera, ef dýrtíöin
ætti etoki að verða óbæriileg.
*
En vetlingatökin, kjósenda-
h"æðs!an og sérha gsmunastreit an,
sem komizt hafa í þessi mál,
hiafa til þessa eyðilagt allar
framkvæmdir. Það er tilgangs-
laust fyrir Tímanin og íhalds-
hlöðin að vera að munnhöggvast
út af þessu. Þeir flotokar eiga
báðir samán allia sökina ó því,
hvemig komið er.
Það er tiiganigslaust fyrir Tím-
ann að neyna að telja nokkrum
manni trú um, að það sé sök
Sjálfstæðisráðherranna hvílíkt ok-
urverð heíir verið á nýjium kart-
öflum og öðrum garbávöxtum nú
í júlí '0g ágúst. Þar um gátu þeir
ráðherrar engu ráði'ð. Öll sök-
in á því liggur hjá ráðherrum
Framsóknarflokksins. Þeir gátu
toomið í veg fyrir þett® dæmia-
iausas'ta pkiur iá nauðsynjavöru
sem þekt er. Hitt er lika jafn
fjarri öllum sanni að ætla sér
að reyna að iáta menn halda
að nokknum sé um það að kenna
lað farmgjöldin hafa ekki ver-
ið lækkuð hjá Eimskipaféi aginu,
öðnum en ólafi Tbors atvinnu-
málaráðherra. Eysteinn Jónssion
hefir sýnt niokkra tilhneigingu í
þá átt að reyna að sporna við
verðhækkun á þeim vörUm, sem
verðlagsnefedin hefir eítirlit með
en Jiakob Möller hefir ekkertgert
til þess 'að lætoka tollana. en
það beyrir eingöngu tii hansráðu
neytis.
Sannleikurinn í málinu er sá,
að allir þessir T áðherrar bera hver
á sínu sviði sökina á hiúninýju
verðhækkun O'g auknu dýrtíð.
Þeir hafa algjörlega vanrækt
að gera það, sem bæði alþingi
Ðg ailþjóð ætlaðist til að þeár
gerðu.
En enginn þeirra þorir aðkann-
ast við þetta og blöð þeirra ríf-
ast og jagast og kenna hvert
öðru luim hvemig komið er.
Finst mönnum nú svona á-
stand viðunandi?
*
En hvernig stendur á þessU,
miunu margir spyrja. Svarið er
ofur einfalt. Að svona er komlð
slfiafar af því ftð í naiun og vem
er ekketjt það va*d tH í landiua
sem getur stöðvftð dýrtíðiraa.
Ríkisstjórndn getur það ekki og
néfedirnar ,sem hafa verðlágs-
ákvarbirnar með höndum sam-
kvæmt lögum hvorki geita það,
— fyrir bændunum — né heldur
viija gera þaö. Alþingi skildist
svo við dýrtíðarmál'in, að aiveg
var fyrirsjáanilegt að ekkertgagn
mundi af peim verða og fyrir
því var pað, að A1 þýðuifJokkurinn
þverneitaði að vera með í meiri
skattaálögum á almenning, en
þeim að innheimta mætti tekju-
skattinn með allt að 10»/o álagi.
Dýrtíðirml verður ekki haldið í
skefjum fyrr en ftllt vald til þess
ftð ákveða verðlag á öllum raaiuð-
synjavörum, svo og farjngjöld á
þelm, verðtur teldð úr höiídluim
hirna einstökm mefmda 't>g sO'it i
heradur hæfrta marana, se!m að-
efes hugsia lum það eitt, að dýr-
tfðirni verði hialdið niðri- Þá
hækkar kaupið ekki heldur, en
einmitt hækkun þess í kjölfar
vaxandi dýrtíðar er hið eina, sem
getuir knúið menn til 9kynsalm-
íegra ráðstafana gegn drýtíðinni.
Frih. á 4. síðu.
EINN daig var okkur boðið
að sjá h\rernig Bretar búa
til blöð sín. Var okkur boðið
á stórblaðið „Daiiy Telegraph“, .
sem mesta útbreiðs’u héfir ,af
þeim blöðum, sem márk er tak-
andi á (og em þetta orð O’Briens
Stairfsma’ims.; British pouncils, er
fór með okkur þangiað).
Húsið sem Tlegraph heldur tii
í, er geysimikið, en það sem
við' undmðumst mest, ervið kiom-
um þar, var að dyraverðir, (sem
aTl.sstaðair voru) lyftumenin, og
fleira fólk er við mættuni í dyr-
um og gönguim, vair a,lit bros-
andi út undir eyru. En skýringin-
var sú ,að Q’Brien fyigdarmað-
ur okkar parna, sem stendur fyr-
ir gesta- og bTaðama'nnádeiTdum
Britásh Goancil, hafði fyrr á ár-
um verið starfsmaður við blaðið
en hann er með lund-léttari mðnn
um er ég hefi hitt, og einhver
gliaumur og gleði jafnain náliægt
hranum. og vo®u þeir, sem kæt-
ina sýndu ,að fagna honum. Mað-
uir þessi er-írskur, en fæddur á
Indliandi, kuinmi þirjiár tungurinn-
borimna manna þair, og flauigst í
æsku mikiö á við hörundsbiliakka
direngi, ,að því hann sagði.
Biaðið Telegraph á Camúose
lávarður, en ekki hittUm viðhainn.
Eú þama hittiim yið ritstj'órainn
Watson, sem er maður við aldur,
a’ðstoðarritsitj. Young, ráðsmanns
blaðsins Simon, og síðar yfir-
pirentiarann,, sem vafaTaust Hka
hefiir heítib eiltthvað, en það er
nú- úr minni Irðrð.
Var okkuT fyrgt boðið að koma
upp á þak. Gniæfir bygging
.,Telegraphs“ yfir nágreinnið, en
þettia. var í Tjösa'skiftunumi, og
viorii sprengju - verðirtiir komnir
þama, (tveir), ti.l þess að tafca
á móti, ef með þyrfti, víunum
úr’ fiutrum Hi’tlers, hinum staf-
löguðU' ikveikjuspirengjum, og
drepa. í peim, sem vel má gera.
ef í tíma er tekið. En ef ekki er
drepið í þeim, hitna þær Upp í
eitthvað um 5000 stiga hita, og
þarf þá ekki að efast um að þæf
béri ik\ eikjunáfnið með rétfu,
einkum ef athugað er, að tin
bnáðnar við 228 stdga hita, blý
við 334, silfur við 1000, eir við
iioo, gull við 1200, stál við 1300
og stangajárn við 1500 stiga hita.
Það em að líkindum þessir
S'prengjuverðir á pökumum, sem
stöðvað hafa Toftárásirtiar á
brezkar borgir.
Okkur viar ságt. að eitt siinin kl>
3 um nóltt hefði stór þýzk
sprengja komið svífamdi niður í
fiallhlíf og svifið rétt yfir þa'kið.
þiarna, sem við stóðum á
Það var símað um allt vhúsið
(eða höllina-mætti heldur segja),
hvað á spítunni héngi.
„En prentaramir okkar hreyfðu
sig ekki frá vélninum,“ sagði
Waitson kari, „og aldrei hefir(út-
koma blaðsins á nokkurn hátt
tmfiasf af ólátum I'oftárásainna."
En af sprengjunni er það að
segja, að hún lenti á -íalsíma-
þræði 'Og varð ónýt. Varð hún
tekin, án þess að húm ,gprin.gi,
eftir sjö stunda undirhúning.
í Ooventry var mér sagt feá
sprengjum., er sprungu áð«r «n
þær komu til jarðar, og álitu
þeir er sögðu mér þetta, ,jð það
væri til þess að rifa þökin af
húsunum og gera þau óbyggileg.
Sei’.nilega hafa þetita verið
siprengjur, er svifiu í fallhlífum.
Þarna af þaki Teiegraphs sá
ég hús, er mér þótti pijög ein-
kenmilegt. Var 'það mjög i ,ný-
tízku anda, iog vaf í stöllum,
því efri hæðimar néðu æ. skemtor
í áttina að götunni. Va>rð ,mér að
orði, hvort þetta væri skip eða
hús, en O’Brien sagði mér, að
þetta væri byggiug eins dag-
blaðsins (en þ,að er a'öal keppi-
nautur Telegraphs)., og flítti sér
að bæta við, að þettia væri frá-
munialega Ijót bvgging. Heyrði
ég þá einhverjia ruðninga langt
niðri í öndunarfærum Watsians
gamla, og þó að það væri lítoast
því, sem heyrisit í ljóninu, .áður
m ,kvikmyndin byrjiar, þóttist
ég \ ita, ,að hionium væri skemt,
að heyra þetta last. okkar um
hús samkeppnisblaðsins. Það er
víðar en í Reykjavík til rígur á
milli blaða.
Eft'ir að stríðið hófsit, var ráð-
'ist í það að búa til neðan jarðar-
sál til þess að prenta blaðið í.
Er sá saliir sprengjuheldur, iog
á því engin loftárás að géta
stöðvað útkomu blaðsins. Var
okkur sýndur þessi sálur, og þar
var téfciin gnynd sú af lokkur,
sem birt váT í blaðhm
Stórblöðiin ensku eru prentuð
í fleiri en eimni boTg. Þannig er
Da;ly Telegrapb pnentaðuir bæðá
í Lundúnum Og Mianchester, og
ter efnfð í blaðið, sem bemur út á
síðar nefeda staðnum, sent sím-
lei'ðis feá Lundúnum, eftir þræði,
er ligguir beina Teið rhilTi rjtr
stjórnaTsk'rifstiofanna, og sim-
skeytin send með vélum, svo allt
gengur með geysileguim hraða.
Örsökin til þess, áð lagt er í
slíkan gífuriegan aúikakostnað, er
sú, að e’ngöngu með þessn móti
getur blaðið verið kömið niógu
snemma í allar borgir Stóra-
Bretlands. Fjar.Tægðiimar eru svo
mi'kiar, að ef allar prentvélárnar,
siem motaðar eriii, værti: í Lunid-
úmim, kæmist blaðið ekki fyrr
en siðari hluta dags til fjariæg-
ustu staðanna. Um fjórði hluti
Telegraphs er prentaður í Man-
ohester.
Aðferðin við prentun dagblaða
(þar sem mi'kið er um að vera)
er sú, að þegar letrið hefir verið
isett í síðurt líkt og tíðkast hér,
þá er gert mót eflir síðunni. í
eins konar votan pappa. En eftir
þeim miótum éru laftur steypt
öninur mót úr blýi, og eflu þau
sejm sívalningur. Hreyfing prent-
véiarinnar verður því snúininguir
eingöngu (í stað hreyfingar fram
oig aftur á venjulegri prentvél),
og fæst við þetta ofsahraði á
prenitunina. Koma blöðin fudl-
prentuö iog saman brotin úr
prentvélinni, og þarlna hjé Tele-
graph fióru þau krókaleiðir eftir
rennum, gegnUm margar hæðir,
þangað sem búið var um þaU:.
En þaðan runnU blaðaböggiartiir
tofan í bifeeiðamair, sem áttu að
filytja þá uim borgina, og á jám-
brautar- og flugvélastöðvan’. Ofan
í bifreiðamar, sem áttu að færa
blaðasölumö'mtuim Lundúna og'
næstu staða blaðið, runrni böggl-
þrnir í öfugri röð við það, sem
átti að skila þeim, svo maðurinn
í vagninuim hafði alltiaf þann
böggul. n-æst hendinni, er hann
átti að Tosa sig við.
Við Islendiingamir stöðum Um
stund og sáum, hvennig blöðin
næsitum spýttust út úr véliinni.
Aðstogarritstjórinn lagði þáhend-
ina á ðxlina á mér og hvíslaði
að mér, að við möTvuðum vél-
arnar, ef við horfðum lengur é
þær. Prenfiaramir létu þær sem
sé ganga helmingi hraðar en æti-
ast væri til, til þess áð gangtt
alveg feam af okkuir. Vélin prent-
aði nú 40 þúsuind blöð á klukku-
stund (en það er meira en tíl'
á sékúndU!).
Þar sem mótin af síðuuUm
vom steypt, voflu stórir pottar
með bfláðnu blýi, og var blýið
samtals sjö smálestir. Voru pott-
amir þannig útbúnir, að h'itá
métfi þá með rafmagni eða gasi
eftir vild, ef ömnUifl leiðslan bilaði
í loftárás. En ef báðar biluðu,
métti kynda umdir þeim með eik-
arbútum, og var nóg af þeim
þama. En eik var raotuð af því,
að ' það íer bez,ti og hitamesti
eldiviður, sem hægt er að fá,
mi'óað við fyrirferðina.
Þara a neðanjarðar voiru her-
bergi, er blaðamennimiir gátu
siofið í, ef ekki var hægt að
toomast heim fyrir loftárásum,
þegar þeir (undiir miðnættiið)
höíðu lokið við að koma blaðiniti'
í pre t. Vorti rúmin hvert upp
af ö( ú. Ég reyndi eitt þeirra,
þftð var ágætt. Og nógu langt
var það, og væri óskandi að hið
samia yrði sagt um öll rúm á
ísilandi. En Reykvikingar ,sem
férðast hafa eitthvað út á land,
segja Ijótar sögufl af því, hvað
rúmin séu, stutt þar. Litlir menn
þurfi að tiggja í þeim bognifl
Og þó a stoá, en stórir menn
tvöfaldir eins og lokaðir sjélf-
skeiðungar.
V. K. F. Fraiusókn
fer í berjaferð sunnudaginn
31 ágúst. Þær konur sem
vlija taka pátt í förinni gefi
sig fram að skrifstofu fé-
lagsins frá kl. 4-7 e.h. fyr-
ir föstudag simi 2931
lokkrir sendisveinar
óskast strax.
^ty.kaupíéSaqö