Alþýðublaðið - 29.08.1941, Blaðsíða 2

FÖSTUD. 29. ÁGÚST 1941.
'Iilkynning
frá búsalelgnnefnd.
Eftir tiimælum frá Sélegs*
málaráðuneytinu wertes9
safnað shyrslúm um háS'
uæðislaust félk i Reykfa^
víU I bælarpingstofunni I
Megnmgarbásinii I dag og
á morgun firá kL 2—7 sif^
áegis|
Reyk|avfk 2@. ágúst 1©41
HúsalelgæoelDðii í Reyilavik.
Ragnfræðaskéll MeykJiriMinga
Þeir nýnemendur, er stóSust inntökupróf Mentaskólans í vor,
en ætla sér að sækja þenna skóla a komanda vetri, verða að hafa
sótt um skólavist og sent skilríki sín fyrir 15 sept. næstk.
Þeir gagníræðingar, er ætla að halda áfra-m námi í III. bekk,
%
gefi sig fram fyrir sama tíma.
Til mála hefir komið að stofna til kennslu í IV. bekk fyrir
þá, er lokið hafa III. bekkjar prófi. Verða þeir að gefa sig fram
við skólastjóra hið bráðasta eða innan viku hér frá.
Skólinn hefst að forfallalausu 20. sept.
Reykjavík, 29. ágúst 1941.
SKÓLASTJÓRI.
1. vélstjóra
vantar á M. b. Auðbjörg frá Hafnarfirði á rek-
netaveiðar.
Upplýsingar í síma 9127 og 9164.
Aniningja Hannes
sjJ i , ■ ■ i ■! ' 1
UMINGJA HANNES á Ás-
vallagötunni á bágt. Nú
parf hann að eyða heilmiklu rúmi
í Vísi til anidsvara gifein rni'nni í
Alþýðublaðímu iim daginn, og
ferst hiomuih heldur óhönduglega
vðrnln, sem vonlegt er, pví mál-
staðurinn er illur, par sem er að
verja afglöp íhaldsims o<g and-
stöðu þess við húsnæðismál
verkamanna. Klaijfskan er þó
einna kátleguist pegar hann tialar
um, að félagsmálaráðherra hafi
ekki sett bráSabirgðalögin um
verkamannahústaðina „einn“, pví
undir pau hafi bæði skrifað Her-
mann og Eysteinn og líka —
Ólafur og Jakob, pví peir „voru
líka kóngar þegar pessi frægu
(„vafasömu“ sagði Mgbl ) bráða-
birgðalög voru gefin út, og eiga
sinn hluta í heiðrin!um,“ segir
Hannes- Á sama hátt ber Hannesi
að þakka Kristjáni X. fyrir allar
„góðgerðir“ fyrri ára, en ekki
hinum ábyrgtu ráðherrum. Sér er
niú hver heimskan. Nei, Hannes
minn,' pú, sem reynir að narta
ænrna eftir allri getu af p'ólitízk-
uxn aMdstæðingum pínum, getur
ekki fengfð nokkum verkamann
með viti til að trúa á umhyggjiu
fhaldsins fyifr verkamannabú-
staðamálinu. Til pess pekkja
peir allt of vel sögu pess í því
máli. ,
Ég skal ekki reyna að bera
blák af Framsófenairflokknum, pvi
hann hefir sýnt málefnum okkar
verkamanna lítinn skilning oftast,
ert pó á hann pað hrós skilið i
þessu máli, að pað var með hans
tilstyrk að verkamannabústaða-
lögin vom fyrst sett og síðan
brieytt til batnaðar.
Hvar vaí pá íhaldsumhyggjan,
Hannes minn?
(Hannes býr nú í bústööunium,
sem Framsókn hjálpaði Alpýðu-
flokknum til að koma upp gegn
viljia og atkvæðum mikils meiri
hluta flialdsins.
Ekki er Hannes langmininuigiuí
maður. Hann erbúinn að gleyma
peim ræðum, sem Jón Baldvins-
sion hélt oft á fumdUm okkar hér
um pað, hvernig hann vildi hafa
verkamamnabústaðinia. Við muri-
um pær þó enn margir. En svo
vel vill til, að enn geymast í al-
pingi stí"ðindunum nokkur Ummæli
hans í þá átt, og skal ég nú
rifjia þau Upp fyrir _ Hannesi og
öðmrn peim, sem íhaldið hefir
lokað niðri í dárakistu sinni.
I Alpingistíðindunum, B-deiId
1929, bls. 3474, stendur eftirfar-
(andi í ræðu eftir J. B.:
„Ég vil út af pví fara nokkram
orðum um, hvaða leið ég . tel
heppilegasta fyrir almenning. Er
I
Frá Súðavík:
Verkalýisfélagið tekur
ferystua i tarepi
Og hefur víðtæka viðréisuarstarfsemi
í atvinuu^ og verzlunarmáluni.
__ ALÞVOUBLAÐIÐ_______________
ég ekki í neinum vafa um, að
sérbyggingar era mikiu hentugri,
og væri æskilegt, að hver fjöl-
skylda hefði hús út af fyrir sig.
Ég held ekki að pau þurö að
verða svo miklu dýrari en sam-
byggingar. Bæði getur allur út-
búnaður hússins verið grennri og
efnisminni, pegar ekki á að
byggja ofan á pað margar hæð-
ir. Það hefir að mínu áliiti mikla
menmngarlega þýðingu, að hver
fjölskylda geti fengið íbúð út af
fyrir sig og haf.t dálitið landrými,
svo unga kynslóðin geti hreyft
sig lofuriítið kringum húsið, en
purfi ekki-að vera í samsiulli við
margar fjöiskyldur, eins og er i
miörgum stórbyggingUm- Ég er
viss um, að margur unglinguirinn
hefir fengið lélegt veganesti úr
piortumum við „Bjarnaborg",
„Pólana“ og. , Grimsby“-bygging-
arnar, par sem hrúgað er saman
stórum fjiölskyldtom. Ég er pví í
engum efa um, að sérbyggingar
eru haganlegri en sambygginigar.“
Miklu betur en hér er gert út-
skýrði Jón Baldvinsison pað oft,
hvað fyrir ho-num vakti, þótt nú
séu ekki prentaðar heimildir fyrir
pví- Hamn taldi tvímælalaust smá
hús, einstæð og ódýr, heppileg-
ustii lausnina á húsnæðismálwm
okkíar hér. Þetta mundi Hannes
nú „muna“. líka ef einhver ,í-
haldsmaðurinn hefði átt í hluit
eðia borgaTstj'órinn, sem Hannes
virðis’t ekki sjá sóliina fyrir, pótt
ekki sé hann hár í lioftinu.
Öll rök Hamnesar fyrir mis-
bei'tingu á yfirráðu'm Alpýðu-
flokksmanna i verikaraannabú-
stiöðunum era pau, að „velmetin
Alpýðuflokkskona hafi krafizt
pes”, iað haran fengi ekki að tiala í
félági, sem hann er löglegur fé-
lagsmaður í.“ Þesisi „krafa“ kon-
wnnar sýnist nú ekki koma mikið
við byggingarmálum verkamanna
og sízt meðam pað er ekki upp-
lýst, hvori Haranes fékk að taía
eða hvori honum var synjað mn
pað.
Hvað mætti pá segja um
„kröfu“ Haranesar sjálfs, er hann
heimtar öll völd tekin af Al-
pýðuflokksmönnum í bygginigar-
f'étagimi oig afhent ihaldinu,
sem aldrei hefir gert annað en að
níðnst á pessum mólum? Ér sú'
krafa ekki haria ósvifin?
Um „óðinn“ syngur Hanines
mikinn lofsöng, en hal’ar par
saninleikanum — eins og endra-
nær. En bonum er kannske
vorkumn. öðinn var nefnilega
naz'sta- og kúgunarfélag, sem
verikame’m voru píndir inn í ’með
/hótunum um að aranárs fengjiu
peir enga vinnu, hvorki hjá bæn-
um né stærri atvinn ureken dum
hér. óðinn er nú sálaður, enda «r
nú ekki lengur tækifæri ti'l slfltrar
kúgunar við verkamenn, pegar
atvinnan er rjóf? alls staðar.
Hannesi er vorkunn, aumingj-
anum. Hann er blindur á báðum
auraum. Á öðra auganu er haniT
blindaður af hatri til /|>eirra
manna, sem mest ög bezt bafa
barizt fyrjr málstað hnras sjálfs
og okkiar allra, verkamanina, en
á binu auganu er bann blindaður
af íhaldsglíju peirri. sem legguir
af borgarstjóranum í Reykjavík
og ððrum íhaldsburgeisum, sem
Hanmes heldur að séu _ sólir, en
era bara tungl.
Verkamaðaiir.
t
Auglýsið í Alþýðublaðinu.
AÐ tilhlutan Verkalýósfélags
Alftfirðinga, Súöavik, var
stofnuð árið 1936 garðræktar-
deild, sem starfar pó sem sjálf-
stætt félag og hefir sérstiaka
stjórra. Hlutverk deildarinniar er
að stuðla að aukinni garðrækt
á félagssvæðinu.- Um s .1. áramó.t
voru félagar deildarinnar ttm 120,
langsamlega flestir ve rkalýðfefé-
lagar.
Álftfirðingar át’tu undangengin
ár vi’ð raæsta örðug verzIUnar-
skilyrði að búa. Aðeins einn
kauipmaður rak verzlun í porp-
irau, og hafði hann ekki nándar-
nærri alltaf til þær vörar, sem
menn pörfnuðust nauðsynlega.
Þetta var mönnum mjög baga-
legt, pví þéir purftto að seekjfl
nauðsynjar sínar ti] ísafjarðar, en
pað var bæði erfitt og ’óhagst'ætt,
einkum fyrir fátæk.ari menn, sem
ékki gátu tekið stórar birgðiir í
einu. Menn sáu, að ráða yrði bót
á þessu ófremdarástandi sem
fyrst., og iranian verkalýðsfélags-
ins var petta mál tekið til ræki-
íegrar meðferðar á allmörgum
fundUm. Niðurstahan varö sú, að
lærklýðsfélagið kaus nefnd í mál-
ið til þess að hafa með höndum
forgöDigu að stofnuin kaupfélags.
Árangur pess starfs var sá, að
árið 1938 var stofnað Kaupfélag
Súðvíkinga, er tók til starfa um
mánaðamótin júní—júlí s. á.
Starfssvæði félagsins eru tveir
hreppar, Súðavíkur- og ögtor-
hreppur.
Meðlimatala kauipfélagsins mun
vera um 80, fíest heimilisfeður í
Álftafirði (12 félagsmenn eru úr
Ögurhreppi(.
Vöru'sala ■ félagsins var árið
1938 (þann tíma, sem félagið
starfaði pað ár) 13 púsurad kr.,
árið 1939 60 000 kr. og árið 1940
97 000 kra
Á þessu geta menn séð glögg-
lega hversu aðkallandi bags-
Tniina- og nauðsynjamál verka-
lýðsfélagið og verkamennirnir í
Súðavík hafa leyst með stofgun
kau'pfélagsins. Þeiin hefir tekiist
að fly/t j,a verzlunina ínn í héraðið
á nýiara leik, öllum íbúum pess
til mikfls hagræði's og hagnaðar.
Verkaniarmaféiagið í Súðavík
hefir látið fleiri hagsmunamál
porpsins tíl sín tálka, og ekki' sízt
aitvinnumálira.
Skipastóll Súðvíkinga var mjög
að ganga saman, bátum fækkaði
og um leið óx at /innuleysið. AII-
ir yngri menn vora neyddir til að
leita til annarra sjávarporpa í
atvinmuteit. pví heima í Súðavík
var ekki við neitt að læra. Á-
standið geta menn bezf séð á pví,
að ■eiurinn 1936- 1937 varð
prið'ji. h’ er jbúi Súðavíkur að
njóta stuðnings sveitaifélagsins,
sökurn atvinnuleysis og s'korts,
Á fundtom í verkalýðsfélaginu
var rætt um ýms ráð til úrbótar,
en pað er ekki fyrr en að Al-
pý'óuflokkuri'nn náði meirihluta í
. hreppsnefndmni, að farið var að
framkvæma pau bjargráð, sém.
dugðu, og sem verkalýðsfélagið
hafði áðuir bent á.
Nú tók hreppsnefndito upp þá
stefnu, að verja a tvinraub ótafénu
á piann hátt að pað skiapaði
verkamönnum varanlega aitvfnnu.s
m. ö. o, að auka framleiðslu-
tækin. Þar sem Súöavík er fyrst
og fremst sjávarporp og á af-
komu síraa undir pví, að útgerð-
in standi í sem mestuni blóma á
hverjum tíma, snéri hreppsnefnd-
in sér að pví, áð awka skipastó!
porpsins, með aðstoð sjómanna
og verkamanna og kaupfélagsins.
Haustið 1930 var vélbáttorinin Er»
l'ingur (15 snál.) keyptur til
SúðavíkU'ri Frafnlag hreppsins til
peirra kaupa var kr. 3500,00.
Hlutaféð var alls kr. 10 800, þar
af Kaupfélagið með kr. 2000,00.
Síðast liðið haust er svo
Draupnir (16 smál.) keyptur,
hreppurinn lagði fram 5000,00 kr.
og kaupfélagiÖ kr. 3000,00.
Skipasmíðastöð Marselíusar
Bernharðssonar, Isafirði, er að
smíða bát (um 17 smál.) fyrir
Súðvíkinga, sem gert er ráð fyrir
að verði tilbúinn í sumar.
Á pessu sjá menn, hve giftur
sam'era verkalýðssamtö'kunluim
og AI p ýðuf lok ksm önnum í Súðai-
vík hefir tekizt að greiða fram úr •
pessu aðkallandi máli.
Nu era sjómennirnir í Súðavík
ekki lengur neyddir til að hrekj-
ast stað úr stað til að fá skiprúm,
pT.-í nú sækjrn peir sjóinn á sín-
um eigin bátum, bátunum ,sem
samheldrai peirra og samtök hafa
fært peim.
Sumarið 1930 hófust Súðvik-
iragar harada og byggðra \'eglegt
samkomtohús. Aðalhvatamaðtoiiraiii'
í pví máli var Hannibal Va-ldi-
miarsson, núverand'i skólastjóri
ga'gnfræðaskólans á ísafirði. —
Verkalýðsfélagið og uingmennafé-
lagið ,,Geisli“ stóðu að húsbygg-
ingurani í saniieiningla. I reglugerð-
milli félaganna er svo ákveðið,
að ef annað leggst niður, pá sk'uli
hitt erfa eignarhluta pess.
Einstaka menn háru slikan
,,vinar“huig til hússins, sölóim
pess að verkalýðsfélagið átti i
pví, að þeir saurguðu ekki sína
frómu fætur á pví að stíga par
inn fyrir dyr árum saman.
Barnaskóli porpsins er starf-
ræktur í pesslu glæsilega húsi
verklýðs&amta'kanna, sem er veg-
legt merki um framfarah’úg,
framsækini og ódrepandi dugnað
alpýðuranar í hiniu vestfirzka
sjávarporpi.
Kirkjuritið,
7. hefti sjönnda árgangs er ný-
komið út. Efni: Erestastefnan
1941. eftir síra Hálfdan Helgason,
Ávarp hiskups og yfirlitsskýrsla
hans. Snmarlandið, eftir síra Ólaf
Ólafsson, Kirkjur konunga á
Bessastöðum, eftir Vigfús Guð-
mundsson frá Engey, Ferð um
Suður-Þingeyjarprófastsdæmi. eft-
ír dr. Árna Árnason lækni,
Hraungerðismótið eftir Sigurð
Einarsson.
i