Alþýðublaðið - 02.09.1941, Blaðsíða 3

7----------* MÞÝÐDBLAÐIÐ ——-
4.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
S|mar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. (S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
.Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar i lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMlÐJAN H. F.
■ :■■■• I
«----------------------------------------------♦
Hefir MkH visifðlnaar nkið meun?
________A_______ *
FÁTT er svo meo öllu illt,
að ekki fylgi nokkuö gott.
Þb(ö má segja um hið stóra stökk,
sem vísitaian hafði tekið, þegar
hún var reiknuð út á dögumiin.
Mönwum / leizt ekki á blikuna,
þegar hún var birt Hækkun vísi-
tölunnar ium hvorki meira né
minna en 10 stig á einum einasta
mánuði — það sýnir ískyggilegri
vöxt dýrtíðarinnar en nokkurn
tíma á'ri.ir á jafnstrmtum tíma
síðan stríðið hófst. Og slíkt '0g-
þvílíkt á sér c.að eftií allt skrafið
undanfarna mánuði um ráðstaf-
anir til að halda dýrtíöi’ij'ni A
skefjum, og eftir ■lagasetninguna
í þeim tilgangi áður en alþingi
\ar slitið í v(or!
En það virðist nú helzt svo,
að þetta hneyksli hafi til þess
þurft, að eitthvað yrði að gert.
Að minnsta kosti hefir siðan
þessi gifurlega hækkun vísitöl-
unnar varð kunnug nú loksins
verið hBBzt handa um að stöðva
kartöfluokrið, sem. hlutfallslega
langmestu olli tnn hækkunina —
eða rúmlega helmingi hennar —
í þetta sinn. Kartöflurnar, sem
siðan í júlímánuði hafa lengst af
verið seldar á kr. 130 kg. hafa
nú verið lækkaðar niður í kr.
0,75 kg. Það munar vissulega uau
slíka verðlækkun; og fer varla
hjá þvi, að ýmsuim verði á að
spyrja hvort ekki hefði mátt
komast alveg hjá þeirri hækkun
vísitölunnar, sem orsakaðist af
kartöfluokrinu, ef hlut að eigandi
stj'órnarvSld hefðu verið svolítið |
betur á verði gagnvart stríðs-
grúðahyggjunni, en raum ber
vitni um.
Þá hefir og nú, einnig síðan
hin mikla hækkun vísitöiunwar
varð kunniu’g, hámafksverð verið
sett á nýjan fisk, kr. 0,55—0,60
kg. á nýjan þorsk og kr. 0,60—
0,65 kg. á nýja ýsu eftir því,
hvort fiskurinn er sóttur af kaup-
anda eða sendur heim til hans.
Áður var þorskuir seldur á kr.
0,70 kg. og ýsa á kr. 0,80 kg., án
nokkurs tiilits til þess, hvort
varan var sótt eða send heini. !
Og þó að hér sé að vísu ekki um
neina svipaða verðiækkun að
ræða o.g á kartöflunum, þá er
þetta þó í fyrsta skiptið, sem
eitihvað e' gert til þess að hafa
hemil á fiskverðinu ionanlands.
Tvö stríðsár hefir það verið látið
gersamlega afskiptalausi af hlut
aðeigandi stjórnárvöldum, hvern-
Sg lokrað væri á þessari algeng-
lustu og þýðingarmestu fæðuteg-
und almennings í bæjuan og sjáv-
arþorpum landsins!
Þessi tvö dæmi sýna, ' hvað
hægt hefði verið að gera, löngu
áður, til þess að halda dýrtíð-
/inni í skefjum. Og ]iau sýna einn-
ig, hvað hægt er að gera enn
til þess að stöðva stiiðsokrið og
dýrtíðarflóðið, þó að það hafi
því miður ailt of lengi verið látið
afskiptalítíð cða afskiptalaust 'af
stjórnarvöldunum. Og það er
slíkar ráðstafanir sem þessar,
sem þarf að gera til þess að
halda dýrtíðinni í skefjum. Hitt
er ekki' álvariega taikandi, þegar
einstök blöð, eins og Tíminn og
'afnvel Morgunblaðið síðast lið-
inn sunniudag, eru að fara í kring
um það, að láta falsa vísitöluna
með því að taka ekki tillit: til
vissra almennra ■ neyzluvara við
útreikning hennar. Því að slík
brögð draga ekki á nokkurn hátt
úr hækkun vömverðsins. Þau
myndu aðeins þýða, að verkalýö-
urinn og launastéttimar yfirleitt
væru sviknar um fulla dýrtíðar-
Ju/ppbót á laun sín, af því, að vísi-
taian, sem farið eí eftir við út-
reikning dýrtíðarinnar, sýndi þá
ekki hinn raunveruiega vöxt dýr-
tíðarinnar. Og það er til mairks
um það alvömleysi og þann
aumingjaskap, svo xnaður ekki
segi þann óheiðarieika, sem ríkj-
andi er á ýmsum stöðum í af-
stöðUinni til byggingarmálanna,
að slíkar bollaleggingar um raun-
venuLega fölsun vísitölunnar skuli
yfirleitt hafa átt sér stað.
Nei, lækkun kartöfluverðsins
og hámarksverðið, sem sett hefir
verið á nýjan fisk, em spor í
rétta átt. Þannig þarf aðeins að
halda áfram. Mætti nú til dæimis
ekki nota þá heimild, sem er í
dýrtiðarlögunnm, til þess að
lækka farmgjöld á islenzkum
skipum? Því heíir að vísu verið
\-arpað fram af Morgunblaðinu
og Vísi, að verðhækkunin á að-
fluttum nauðsynjum hafi efcki átt
ne'nn vemlegan þátt í hinini stór-
kostlegu hækkiun vísitölunnar á
döguuum. En hvers vegna mætti
þá ekki reyna að' lækka hana
aftur eða halda henni niðri í
framtíðinni með því að lækka
fanngjöldin iog þar með verðið
á þeim eriendum nauðsynjum,
sem á næstunni verða fluttar
inn? Einlskipafélagið ætti í öllu
falli að þola það eftir fjögra tii
fimm milljóna gróðann á árinu,
S'em leið- Og ekki ætti það að
vera þjóðarheildinni .nemn skaði,
þó að einhvern- tíma sæist ein-
bver ve'.ulegiur árangur af barátt-
unni gegn dýrtíðimná', þannig, að
vísitalan h'ætti að hækka eða
þokaðist jafnvel aftur lítið eitt
niður á við.
ErxnÆixn:xxn
rrrrrt^rtrr í
„Þóf“
fer tjj Vestmanmaeyja á morgun.
Vörjumótíáka tll bádegis sama
ALÞYDUBLAOIÐ
PRIÐJUDAGUR 2. SEPT. 1941,
Þegar Valtin var sovétskipstjóri:
LÞÝÐUBL AÐIÐ byrjar í dag að birta ofurlítið
sýnishorn af hinni heimsfrægu bók þýzka kommún-
istans Jan Valtin, „Out of the Night.“ Er það sérstakur
samfelldur kafli, sem nefnist í bókinni „Sovétskipsstjóri“
og segir frá ævintýralegri för höfundarins frá Bremen tií
Murmansk með tvö ný skip, sem sovéístjórnin hafði látið
smíða fyrir sig í Bremen.
Valtin hafði frá barnæsku öðru hvoru verið sjómaður,
og aðalstarf hans fyrir aiþjóðasambþiid kommúnista ög
þýzka kommúnistaflokkinn var alla tíð á meðal sjómanna.
En jafnhliða áróðursstarfinu gekk hann á árunum 1930—
1931 á sjómannaskóla *í Bremen og Iauk þar skipstjóra-
prófi.
HPefst frásögnin í kaflanum, sem hér er birtur, rétt
eftir, að hann hafði lokið því prófi.
S©ini&im
»
F LOKKURINN komst á snoðir
ttm, að ég hefði skipstjóra-
néttindi. I lok inaírnáuaðar var
ég kallaður fii Beriínar, og stúlk-
an, sem tók á móti mér á járn-
braufarstöðinni, fór með núg
beina ieið á ráðstefnu í skrifsf'Ofu
Enrsf Thalmanns í Karl Liieb-
knechtshúsi. Fíltz Heckert og Di-
mifriov vortt viðstaddir.
Dimitrov, sem angaði af ilm-
smyrslum einis og venjuiiega,
brosfi frá eyra fil eyra. — Þú
ert vist fyrstí skipstjórinn, sem
er jafnframt meðUmnr kommún-
istaflókkstniSj sagði hann.
Fritz Heckert strauk hvap-
kennda ýstruna iog 'kom þegar
að máléfninu. ■— Þú verður nú
að komast i félagsskiap skipstjóra
og vélamauna á kaupskipafl'Otan-
tum í því skyni að stofná kom-
miöinistaiseliur meðal þeirra.
Eg skýrði félöguntum ekk'i frá
þvf, að mér hefði verið boðin
skipstjórastaða. Þeim fannst það
sjálfsagt, að þekktur áróðurs-
maður, eins og ég, væri á svarta
listanum í skrifsitofu sérhvers
skipseiganda 1 á svæðinu milli
Königsberg og Emden. En Heck-
ert 'Og Dimitrov eyddu enigum
tíma i það að útskýra áró'ðurs-
ráðagerð sína, sem vair í þvi
fólgin, að ég kæmist í eitt af
sjö stærstu skip st jó rafélögum
hehnsins, sem var í „skipsfjóra-
banda:aginu“, en innian þess
höfðu kommúniis'tar mikla starf-
semi. Mér var lofað á eigin nafn
áitta hundrtið amerfkskum doll-
urum, iog seinna átti ég að fá
upphæð mánaðarlega eftiir þörf-
uim. Þessir peningar áttú 'að
kioma frá Vestuir-Eviópto-skirif-
stofui Profinte^n (hið kommúnist-
iska alþjóðasamband verkaliýðs-
jfé'aganna í Moskva) sem þá fékk
hundrað þúsiuind d'öliiara á mán-
uði frá Moskva og var undir eft-
irlifi Fritz Heckerts í Behiin.
Emslt Thalmann stakk upp á
því, að ég færi snögga ferð til
Rússlands fyrsf, tHl þess að kynna
mér aðferðir og aðsfæður í Sjó-
mannaban da'agimt þar. Dimifnov
og Heckert féiEust þegar á það.
Ég gerði effiriaramdi athuiga-
semd: — Þar sem ég hefi enga
reyns’.u sem síkipstióri. verð ég
f'æmdur af fyrsta skipstjóra-
fundhium, sem ég mæfi á. Erind-
rekar nazista munu rísa upp og
segia: — Sko, þessi náungi hefir
a’.dnei staðið á stjórnpa'l'li, og nú
kemur hann og segir hásettim og
véJamönnum að berjast Undir
sinni ieiðsögn.
— Kann að vera, sagði Dhni-
triov. — En við skuium útvega
þér vinnu' sem skipstjóri á rúss-
nesku skipi. Við skuium úfvega
þér skip. Við verðum að fcoma
því pannig fyrir, að nazistar verði
meðai skipshafnarinnar. svo að
beir sjái með eigin augum, að
þú sért hinn raunvertii'.egi skip-
sfjóri.
Þetta hljómaði furðúftega i eyr-
om mínuim. En hið ævintýralega
við þessa uppásfungu kom blóð-
inu til að xienna örar í æðturn
mrnum. Dimifuov lofaði að láfa
mig vita, þegar harm hefði öt-
vegað hæfilegt skip handa mér.
Því næst símaði Fritz Heckert
til einkaritara síns, Liselotte,
magurrar, dökkhærðrar stúlku,
sem jafnframt var fylgikona hans,
og bað haina að koma með átta
hundmð dollara ör sovét-við-
skiptasjóðnum. Tuttugu mínútum
seinna 'fcom hún með peningana
í fimm og tíu dolilara seðlum,
í snjáðri skjajatösku.
í Hamborg eyddi ég sjö dög-
um í að kynna mér hin ýmsU
skiþstjóralfélög, fór um borð í
mðrg skip iog átti tal við háseta
og vélamenn. Þá skrifaði ég
fyrstu gneinina í niýja skipstjóra-'
blaðið, sem. ég kalaði „Stjórn-
paiinn“, var giefið út í firnm
þúsundum einfaka 'Og pnentað í
prentsmiðju'- flokksins. Ég skipti
Upplaginu niður i körfur og sendi
þær til aiþjóða sjómannafélags-
ins i Darlzig, Kiel, Stettin, Lu-
beck, Hamborg, Bnemen og fleiri
smærri höfnurn. Þvi næst fór ég
með féiaga úr bifhjóiladeild fliokks
ins í ferðalag um ahar þýzkar
hafnir.
Ég var staddur í Danzig, þeg-
ar ég fékk skeyti frá Beriin. Það
irar á þessa leið:
„Snúðu þér til sovétræðismainns
ins í Bnemen tfl að taka við
skipstjórn á soyétskipinu „Pion-
er“. Veldu þér sjálfur skipshöfn.
W'OlIweber“.
Ég fékk ákafan hjartaslátt. —
Töframenni'nir í Komiintenn höfðu
leikið bragð. Tuttugu og sjö ára
gömlum, án nokkurrar siglingar-
reynslu, var-mér skipað að taka
að mér skipstjórn! Ég fór í Joft-
inu til Hamborgar á bifhjöiSnu.
Klukkan níu morguninn eftir var
ég hjá Firelei. Ég stóð á önd-
inni, þegar ég skýrði henni frá
þessu nýja starfi mínU.
— Lofaðu mér að fara með þér
sagði hún strax.
— En flokkurinn, sagði ég. —
Þú getur ekki h laupist á bnott
án brottferðarleyfis.
t- Hvað kemur roér flokkur-
inn við? sagði hún. — Ef þú
verður skipstjóri knefst ég þess
að verða skráð sem káetuþerna.
Ég náði í yfirtnann skipstjóra-
handalagsins í Hamborg, féliaga
Karl Meininger iog fól honum
störf mfn i þýzkum höfnlum með-
an ég væri fjarverandi (Af til-
\tíljiuio var Meininger þessi tek-
ínn fastur af Gestapo árið 1934’,
dæmdur í famgelsi fyrir landráð.
stepp frá Þýzkalandi árið 1936
og varð skömmu seinna yfirtnað-
uir á kaupskipi frá Pa’.estinu).
Því næst flýttuim við Firelei okk-
ur að taka sarnan föggur okk-
ar iog fórtim 1 iestinni yfir Lön-
eburgerheiði áleiðis til Bremen.
Á skrifstofu isovét ræðis-
mannsins hittí ég yfirtnann frá
Sovtorgfiot, rússneska eimskipafé
laginu ,en' hanrn hafði eftiriit með
byggingu sOvétskipa í þýzkum
skiþasmíðahöfntwn. Ræðismaður-
inn kynnti hann sem Kostin skip-
stjóra, hann var víst áður kaf-
bátsfóringi i flota zarsins.
— Viinir okfcar i Berlín hafa
farið um yður lofsamlegustu orð-
um ,sagði ræðismaðurinn við
mig. — Ég býst við, að þér
séuð kunnugur öMu þvi ,sem þarf
til þess að stjóma dýnnætu skipi?
— Auðvitað, svaraði ég djarf-
lega.
Sú staðreynd, að „vinir okfcar í
Bteriin“ þekktu _ ekki meira til
skipa en það, að stefnið væri
framan á, en skuturinn aftan á,
virtist ekki fá hið miittnsta á ræð-
ismanininn. Kostin skipstjóri, iít-
iM en fjörieguir náungi, klapp-
aði mér á öxlina og fór nneð
niig út að vagninum sínúm, eem
hann lét standa fyrir framan ræð-
ismannsskrifstofuna. Við fóram
saman út að' Vulkan-skipasmíða-
stöðvunium.
Skip mittí Pioner, var stórt
iog fór ve’ í sjó, nýlega fullgert
og skráð til siglinga við norður-
strönd Sibirfu. Ég átti að sigla
því fyrir Norðurhöfða Notegs og
tíl Murinansk, þar sem rtissnesk
skipshöfn átti að taka við skipinu
og sigia því til ösa Jeniseifljóts.
Það var smíðað samkvæmt nýj-
uistu tízku með tveitnur 800 hest-
afa ^Dieselvélum.
Ég komst brátt að því, að
Kostin skipstjóri var hinn mesti
viðvaningur í öllu, sem að sigl-
ingum Iaut. Hann vissi efcki, hvað
akkeri var og kunni ekki að stýra
eftir áttavita. Hefðu skipasmíð-
Irnir í Þýzkalandi eldd verið heið
[ arlegir menn, hefði Kostin skip-
stjóri hiklaust sent hvaða ryð-
kláf sem var norður í jakaiborið
hafið, ef hann hefði í aðalatriðum
likst skipi í sjón. Fyrsta hugsun
min var sú ,að tilkynna 'G. P. U.
Frh. 6 4. sf&u.