Alþýðublaðið - 06.09.1941, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
I
Hii .vabaodi aaga‘ borgarstjórans.
U
VÍRÆÐURNAR á bæjar-
stjórnariundi á fimmtudag-
!'.«m rem húsnæðismálin voru fyriir
inargra hluta sakir lærdómsrikar.
Aiþýðuf l'Okk smennirnir, Jón
Axel Pétursson og Haraldur Guð-
juundsson, héldu ákv-eðíð fr-am
hjinni ófráví'kjanlegu stefniu Al-
[jýöufl-okksins, að bæjarfélaginu
bæri skylda til að aðstoða íbú-
ana i húsnæðismálunuau, þegar
þeir geta ekki séð sjálfum sér
bffiöigið í jieim máilum. P-eir sögðu
það báðir, að eims og komið
væri, þýddu ekki nein vetlinga-
itök í þessu máli, h-eldur yrði
bæjarstjómin að ta-ka á málin-u -
,:af eiuu-rð qg djörfiung og hefja
þær ráðstafanir, þegar í stað,
sem gætu skapað einhvern vei"u-
legain á-rangur fyrir 1. októiber,
en þá verða að m'innsta kosti
.500 fjölskyiduir, svo að ekkl sé
nefnd hærri tala, á götumni, ef
•uekkert verður að gert.
Peir kröfðust fyrst og fremst
byggingaí’ nægilega mairgra
’brá'ðabirgðaský 1-a, en auk þess
motkunar aninars húsnæðis,
'toráðabirgöalaga, sem hindruðn
: Sltrtnínga, nema undir alveg sér-
istfökum kringumstæðum, og jafn-
vel skömmtfuin húsnæðis, ef þess
þyrfti, en bezt væri að knmast
hjá þvi, ef hægt væri.
- Annars voru tiilögur fulltrúa
AJþýðuflokksins biriar hér í blað-
inm í gær, og þarf því ekki að
fjölyrða frekar um þær sjálfar.
En fu'lltrúar Alþýðuflokksins
'lðgðu á það mjög rfka áherzlu,
,að þó að þeir teldu brýna nauð-
syn bera til þess, að gerð
væri sú neyðarráðstöfun, að
byggja bráðabirgðaskýli fyrir
húsnæðisiaust fólk, þá væri þar
ekki um að ræða byggingar til
fra-mbúðar. Pað rniætti ekki un-dir
neinum kringumstæðum k-oma
fyrir, að þessar byggingar yrou
fbúðarhús í framtíðinni fyrir bæj-
.armenn, í þeim málum yrði
•að stefna hærra og stærra.
Þeir vök'tu' enn athygli á hinni'
■gömlu og nýju tillögu Alþýðu-
'fltokksins, að bæjarstjórnin byggði
sjáJf hús, s-em hún síðan leigði
út við hæfilegu verði.
í þessum máilum kvað við allt
annan tón hjá íhaildinu. Þó er
því ekki að neita, að borgar-
stjórinn virðist hafa -einhverja
uasasjón -af því, að -svo^ búið
megi ekki len-gur standa-
Ræður hans í fyrradag í hús-
næðismálunum bám allar glögg-
an vott uim það, að honum finnst
að eitthvað þurfi að gera, en
ínaust hefir ekki hiugrekki til að
gcra það einia, sem hægt er að
gera í þessum málHim og það er,
að framkvæma stefnm þá, sem
Aiþýðuflokkairinii hefii' haft á
inKÍianförrium árum í byggiuga-
málum bæjarins.
Borgarstjóri sagði hvað eftir
annað í ræðum sýn-um, að hann
hefði haft vakandi auga á hús-
ntæði'smáiunúm urn lengri tím-a.
En það er til ákaflega lítils að
hafa ,,vakandi auga“ á öriag-
riirum vandamá'lum, sem g-eta
ekki verið annað en öllum ljós,
ef efekeri, bókstaflega ekkeri, er
gert: 'tii að varna tjóni -vegna
þeirra.
Og hvað hefír bærinn g-ert?
Ekki ntokkum skapaðan Mut.
Bæjaryfirvöldin hafa sýknt og
heilagt verið að nu-dda á því , að
Br-etarnir færii úr þeim íbúðum,
sem þeir hafa- Það virðist svo
sem hi-ð „vakandi auga“ borgar-
stjórans hafi séð það eitt ti-1
bjargráða, aö það tæfeist að fá
Bretana út. Það er rétt, að, ef
þetta tækist, og ef það hefði
tekist, þá væru ntokkrar fjölslíyld-
ur, sem nú eru svo að segja á
götunni, ekki húsviltar. En það
er óralangt frá því, að það hefÖi
nægt. í því íá í raun og veru;
sáralítH björgun, þó að n-okkur
hjáip hefði verið í því.
En hvers vegna sá hið „vak-
andi auga“ borgarstjórans ekki
annað en þetta eina?
Af þeirri einföldu ástæðu, að
það hafði minnsta fyrirhöfn í íför
með sér að skella allri sku-ldinni
á Bretana; og ef bæjarbúar hefðu
trúað þvi, að ef það tækist að
losa Bretana úr öllu húsnæði
þyrfti ekkeri annað að g-era, þá
slapp bærinn og borgarsfjórinn
„billega“.
Og af því, að hið „vakandi
auga“ borgarstjórans sá ekki
annað en þetta, hefir ekkeri verið
gert fýrr en nú, að á að fara að
byggja, 100 bráðabirgðaskýli., sem
ekki er sjáan-l-egt að verði einu
sinni fullbúin 1. októb-er tii að
taka á móti nokkrum hiuta Mnna
húsviltu.
í a-llt sumai’ er búið að vera
að hamra á þessu má-li hér í
'blaðinu. En reynslan er ‘þessi:
Meðan íhaldið situr að völdurn
er ekkeri geri ti-1 hagsmuna fyrir
ahnenning.
Og hvars vegna?
Vegna þess að það er aðeins
flofekur lítils hóps manna, sem
enga, aðstoð þurfa. Það hugsar
eingöngu um hag þeirra, , sem
hafa ágætan hag. . , • **
Tvær skemmtilegar bækur eftir
Ólaf við Faxáfen,
serrv bera mjög einkenni
höfundarins.
eru Allt í lagi í Reykjavík
(verð 5,5C) cg
Upphaf Aradætra (verð kr. 4,00)
Fást hjá bóksölum.
vandræðamál. Vinr.an við sjúkra-
Auglýsið í Alþýðublaðinu.
ALÞTOUBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 6. SEPT. 19141*
ÓLAFUR VIÐ FAXAFEN:
Sltt af hverjn,
UM daginn átti ég tal við tvo
xnenn; báðir voru yfirmenn
á skipi.
„Þið skrifið tum England",
sagði annar þeirra við m-ig, „þið
ritið efliaust eftir beztu sannfær-
ingu ,en afskaplega er þetta nú
mikið öðmvísi, sem þið starifið,
en það, sem maður h-efir séð
í Englandi, til dæmis herinenn-
imir í Fleetwood, sem gengu
betlandi um göttxmar“.
Mér þótti eiukennilegt ef her-
mennimir í Fieetwood höguðu
sér svona mikið öðm vísi, en
annarsstaðar, þar sem ég þekti
ti], svo ég sagði,' að mér þætti
þetta heldur ótrúi-egt.
„Það er nú ekki rétt, að þeir
hafi gengið betlandi,“ sagði hinn
maðurinn, „en það voru hermenn
þar, sem vom að reyna að selja
sigarettur“.
Sá fyrri tók þá til máls
og sagði, að mikið ættu .Eng-
lendmgiar bágt nú, og gaf §iðan
þá skýringu að hann ætti við að
þá vantaði svo margt, t. d. vindl-
inga.
Það virtiist nú ekki benda á að
mikii vöntun væri á vindlingum,
ef herin-enn værii að bjóða þá tíl
sölu.
Þetta viðtal gefur tilefni til
þess að rifja upp hvaða áhrif
hafníbann Hitlers hafi haft á dag-
legt líf Breta, og hernaðaraðgerð-
ir þeirra.
Eins og kunnúgt er, hefir' Hitl-
er tvisvar eða þrisvar lýst yfir,
að nú yrði sett algert hafnbartn
á Bretland. En hafnhamnið á það
iíGid virðist með mjög svipuð-
um hætti og hafnbann það, er
Hitler hefir sett á ísl-and. Við
höfum sem betur fer fundið iítið
til þessi, og nú er verið að auka
kaffi- og sykursfeammtinn. Ensið-
an Hitler lýsti ’h-afnbanninu á Is-
land, hafa menn hatns skotið tvö
tskip í feaf fyrir ístendingum. Ann
að var fiskiskip að veáðum, hitt
var flutnmgaskip á ,1-eið til hlut-
lauss lands, og komið langt v-est-
ur í haf. En óhlutdrægir menn
. munU' jafnan svo dæma, að á-
rási rnar á þessi skip hafi verið
níðingsv-erk og ekkeri. annað, sem
engin áhrif gat haf t á gang striðs-
ins.
Eins og ég hefi vikið að áður
-hér í blaðinu er margtur varn-
ingur skammtaður í Englandi, en
vindlingar (sigaTettur) eru ekki
skammtaðar þar. Það er reykt
hér U'm bil helmingi meira af
vindlingum í Engl-aindi nú, en
fyrir stríðið, sem mun stafasUm-
part af því að a'lmenning|ur hefir
nú langtum rneira fé milli handa
en áðúr (rétt eins og hér), én
sumpart af því að meira er úm
að vera ,og oft æsing í fólkinú
(loftárásir). Af þessu leiðir, að
oft vantar vindlinga, en þó mun
sjaldgæft að það þurii að fara í
margar búðir, án þess að fá úr-
lausn, eða að vindlingar fáist
ekki dag eftir dag. En algengt
mun vera að þeir séu uppseldir
síðari hluta dags.
Þ-að kom fyrir að ég sá fólk
ístanda í haiarófu á götunni og
bíða, likt o-g má sjá á hverjumi
sunnudegi við annað eða bæði
kvikmyndahúsin hér. Einu siinni
sá ég það fyrir framan tóbaks-
búð, og tvisvar eða þrisvar sá i
ég halarófiur af fólki, sem vildi
k-omast á veitingahús, (Lyons
hiornhús, sem ern góðir og ódýrir
veiting-astaðir. En hér í Reykja-
vík hefi ég séð siðustu daga sams
konar halarófur fyrir fxaman rán-
dýra veitingastaði, og á ég þar
við Hótel Ðorg og Hótel ísland,
sem selja molakaffið á 1,25, en
í heimsstyrjöldinni lromst það al-
drei hæria en 0,60).
Þá sá ég líka halarófu af fólki
framan við kvikmyndahús, þar
sem vur verið að sýna kvifemynd
af sögu Bandarík jakonunnar Mar
grétar Mitchell. „Á hverfan-da
hvéli“, (sú bók er nú að fcoma
út á íslenzku).
Loks má geta að í œinni borg,
sem ég k-tm í ,sá ég 20 til 30
fconur í haiarófu við búð eina.
Ég spurði komu-mar, sem fjærst
stóðu, hv-ort hér væri vindlinga
að fá, en þær kváðu það ekki
vera. Þarna væri selt ágætt kjöt
en töluvert ódýrara en annars-
staðar, og þegar ég spurði hvern-
ig á því verði gæti staðlð, v-ar
mér sagt að það væri fyrfr miili-
göngu bæjarstjómar, sem léti
Siátra, og seldi fyrir framleiðslu-
verð. Gæti ég hugsað mér að
mörgum þætti ekkeri teiðinlegt
að sjá samskonar halarófu hér
i Reykjavík, munnbitinn af kjöt-
inu k-ostar nú hér nálægt krónu.
Skaromtaða varan fæst alltaf i
Englandi, en það er lítið, sem
fæst af sumum tegundum utan
við skömmtunina. Það er til dæm
is litið smjör og lítí.11 sykur, sem
btorinn «r fram á veitingahúsuim.
Ég hefi áður minnzt á n-okkr-
ar itegundir, :sem langtíum er
ípiinna af í Englandi en áður, svo
sem ostur, smjör og kjöt, og
fengu Englandingar þetta að
miklu leyti frá löndum. sem strið-
ið heifur lokað. EnnfremUr má
nefna fisk, tóbak og blaðapappír.
Hafa blöðin minkað mjög, og
sagði mér ráðsmaður „Daiiy Tele-
graphs“, sá, er ég hefi áður getið
um, að það kæmi'fyrir, að aug-
lýsendur þyritú að bíða allt að
því viku eftir að k-oma auglýs-
ingum, -og er það með einkenni-
legri fýrirbrigöum,1 sein af stríð-
inu stafa. Þessi sami ráðsmaður
var úr héraði í auslurhluta iands-
ins, sem byggt hafði veri-ð nor-
rænum víkingum, og þótti afar
gaman að þegar ég var að segja
hionum hvað þýddu ýms staðar-
nöfn í heimkynnu-m hans, en þau
voru auðskil-in íslendingum. Hann
bauðs-t til þess að verða hérna
forsætisráðherra, ef okkur vant-
aði mann. Mun ekki hafa verið
ætiunin að ég skiiaði því, en
ég geri það hér með.
Síðan bUt var greinin um heim-
sóknina hjá Daily Telegraph, hefi
ég verið spurður um k-aup prent-
ara og blaðasmanna og set ég það
hér, því ég spurðist fyrir um þaö,
við heimsókniina á áðumefní
biað.
Kaup vélamanna við pnentún
var mér sagt að væri um 198
krónur á viku, en væri um þess-
ar mundir með eftirvinnu um 280
krónur. Kaup vélsetjara frá 209
krónum er yrði einatt með eftir-
vininu uim 320 krónur á vifcu.
Alment kaup, blaðamanna gr
«m 240 krónur á vitau, en við
stæm blððin eru fáir sem ekM
httfa 350 krónur á vifcu, og em
þeir aem bezt era iaunaðir með
yfir 500 króna vikuikaup.
En svo við snúurn aftttr að því,
sem talað var um í upphafi þess-
ttraT greinari hafnbamninu áEng-
landi, þá virðist það ekki valdaí
almenningi miklum óþægindUm.
og þó munu senmlega enn mimtl
hernaðarieg áhrif þess. \
firil ykknr á íýl-
nogaaam með gáfi-
gaoksveikina!
EG hefi orðið þess var, a®
fýll hefir eitthvað veriðf
seldtir og hagnýttur hér í bæn-
um xindanfarið.
Nú er fýlungatefeja og hvers:
fconar hagnýting fýiunga með:
öllu bönnuð, vegna htnnar ill-
kynjuðu sóttar, fýlasóttarinnar
(páfagaufeaveifei), sem af þeáarí
getur stafa'ð. — Hins vegar eit
heimiluð veiði fullorðins fýlsi
(vetrarfýls) og hagnýting hans,
En þar siem f'ýlungarnir nú
nwm fullvaxnir, fleygir orðrnn
og kommir á sjó út, þá mun lítt
geriegt, ef ekki alveg óm-ögu-
legt, uema þá með nákvæmri
rann-sókn, að þefckja tmgíugiinn;
frá hinum eldri.
Héraðslæknirfnn í Reykjavík,
5. sept. 1941.
Magnús Pétursson.
nxrx' |íeh
„Esja44
austur 1 um í strandferð til
Siglufjarðar n.k. miðvikudags-
kvöld. Kemur við á öllum
höfnum í báðum leiðum. Vöru-
móttaka á mánudag. Pantaðir
farseðlar óskast sóttir fyrir
hádegi á þriðjudag.

traisykor.
Ataanon,
Betamon,
Flösknlakk,
Wanllle,
ILorktappar,
- lísrtöfliar lækkatl
werö®
'ímmám
Sfswgite — Wm& M
BRl iKKA
I. — Sinf