Alþýðublaðið - 09.09.1941, Blaðsíða 3
ÞRIÐJUDAGUR 9. SEPT. 1941
|---------ALÞÍÐUBLAÐIÐ —--------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: AlþýSuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar i lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
._________________________________________U
Brððabirgðalðgin nm bðsnæðismðiin
Tllkvnalnq
«F • . 3P
frá rikisstlórninni.
Brezka flotastjórnin hefir tilkynnt íslenzku
ríkisstjórninni að nauðsynlegt sé að öll íslenzk
skip, 10 til 750 smál. að stærð, fái endurnýjuð
eins fljótt og hægt er ferðaskírteini þau, sem
um ræðir í tilkynningu ríkisstjórnarinnar dags.
7. marz 1941.
Skírteini þessi fást hjá brezku flotastjórn-
inni í Reykjavík, Akureyri, Seyðisfirði og Vest-
mannaeyjum.
Atvinnu- og samgöngumálaráðuneytið, 5. september 1941.
EIIIIaDD #b örorknbætnr
Umsóknum um ellilaun og örorkubætur skal
skilað á bæjarskrifstofuna fyrir lok þessa mán-
aðar. Athygli skal vakin á því, að allir, sem
notið hafa ellilauna eða örorkubóta á þessu
ári, og óska að fá þau framvegis, verða að
sækja um styrk á ný fyrir árið 1942. Umsókna-
eyðublöð fást í Góðtemplarahúsinu alla virka
daga kl. 10—12 og 2—5, nema á laugardögum
eingöngu kl. 10—12.
BorgarstjórinD i Reykjavík.
Jðriíiiaðarpréf.
Þeir, sem óska að ganga undir próf í: eirsmíði, járn-
smíði, málmsteypu, plötu- og ketilsmíði, rennismíði og vél-
virkjun, sendi umsóknir sínar til Ásgeirs Sigurðssonar,
forstjóra Landssmiðjunnar, fyrir 15. þ. mán.
BRÁÐABIRGÐALÖGIN um
húsnæöismálin, sem gefin
v'oru út í gæi' enu neyðarrá'ðstöf-
luin í neyðarástandi.
Þetta hlýtur að vera öllum Ijóst
sem kynni hafa af hinuni mikliu
húsnæðisvandræðum, sem eru
framundan hér í Reykjavík.
Með bráðabirgðatlögunum hefir
félagsmálaráðherra gengið hreint
til verks, tekið beina stefnu á
aðalatriði málsins og um lei’ð
framkvæmt kjröfu-r hinna fjölda
mörgu húsnæðislausu manna og
tillögur þeirra, sem mest haf.a
starfað að þessuim málum undan-
farið.
Bráðabirgðaiögjn eru bein af-
leiðing af skýrslusöfntun þeirri1,
er félagsmálaráðherra lét fram-
kvæma. Þessi skýrstosöfnlun
leiddi það í Ijós, að ástandið í
húsnæðiismátonium var jafn vel
miikto verra en hinir svartsýn-
ustu höfðu gert ráð fyrir. Humdr-
uð fjölskyldna, þúsundir manna
hefðui orðið á götunni fyrsta okt-
óber ef efckert verulegt hefðiver-
ið að gert.
Bæjarbúar sném. sér, eins og
vera bar, fyrst og fremst til bæj-
arstjórnar Reyikjavikur með vand-
kvæði sín. Bn þaðan fengu þeir
\m svör. Það vair í allt sumar
látið klingja, að stjómarvöld bæj
arins hefðu „vakandi aug,a“ á
þessu máli, en annað hvoirt sá
bæjaírstjóniin ekikert með þessu
„vaikandi auga“’ sínui, eða hún
vildi ekkert gera annað en það,
að gera kröfur til ríkisstjórnar-
innar, þVí að ekkert var að-
hafzt fýrr en að eins einn
mánubuír var til stefnu, þá var
samþykkt að byggjö 100 bráða-
birgoaskýli yfir hina húsnæðis-
lausU.
Það var oft bent á það hér í
blaðinu, og það var talað lum
það á bæjarstjórnarfundinium síð-
asta, að það yrði að gera miklu
meira íen þetta. Það yrði að
banna að leigja utanbæjarmönn-
um, það yrði að ógilda uppsagn-
ir og það yrði jafnvel að taka
upp skömmton á húsnæði.
Bráðabirgðalögin hafa nú verið
gefin út og Sela þau í sér þessar
megin kröfur. Það er bannað að
lejgja húsnæði i’tanbæjarniönnum
■ og það em ónýttar þær upp-
sagnjr, sém leigjendur hafa f©ng-
ið, nema undir alveg Sérstökum
kringumstæðum. Nú þýðir ekki
að ætla sér að koma leigjanda
út með því ffonorði, að leigusali
þurfi að leigja systur knnu smn-
ar, eða barnabarni sínu. Stnangani
skorður hafa nú verið settar.
Félagsmálaráðherra hefir hins
vegar ékki treyst sér til að fara
xnn á þá braut að fyrirskipa
skömmton húsnæðis, enda er það
ekki von. Væri þar svo freklega
gengið inn á rétt mamma, þó að
hin's vegar verði að. játa að svo
mikil geti húsnæði’s'neyðiin orð-
ið„ að einnig verði að gripa til
þess.
Þúsundir maraia munu fagna
þesstum rösklegu aðgerðum fé-
lagsmálaráðherra í húsnæðismál-
_ ALt»VOUBLAPlP_____________
uitom. Ef hans hefði ekki uotið
við í þessu máli, hefði ekkert
værið gert, nema að byggja þessa
100 „bragga“ og skrifa nokknr
bréf. Hins vegar er ekki
því að neita, að margir mainíu
verða óánægðir yfir því að geta
ekki síkipt . um leigjendur, en
mörgum mun hafa verið sagt upp
með aukinn gróöa af húsnæðinu
fyrir augum. Nú er Inku skotið
fyrir það. Þá geta þessi lög
breytt áætlunum ungs fóliks, sem
hefir ætlað að fara að stofna
heimili og enn annara um aiukið
húsnæði.
£n eins og áður er sagt eru
brábabirgðalögin neyðarráðstöfun,
og haguir þúsundanna, sem eru
húsnæðislausar, verður að gamga
fyrir ölto, enda hefir hagur þefrra
verið látinn ráða í þessu máli.
Frá yili I Mýrdal.
Verkimenn fð ien-
legar kjarabætir
FYRIR röskum mánuði skrif-
aði Alþýðusambandið brezku
herstjóminni varðandi kaup og
kjör verkamíanna þeirra, sem
vinna á veguim brezka hersins á
félagssvæði verkalýðsfélagsins
Víkings í Vík í Mýrdal.
Alþýðusambandið fór fram á
það við herstjómina, þar sem
engir kaupgjaldssamningar hefðu
verið gerðir á milli verkalýðs-
félagsins og atvinnurekenda þar
á staðnum á þessu ári, 'að her-
stjórnin greiddi þeim verkamönn-
um, sem hjá henni vinna þar
eystra, sama kaup og hún greiðir
á öðrum sambærilegum stöðum.
í gær barst Alþ ýðusamband inu
bréf frá herstjóminni, þar sem
hún tilkynnir því, að hún hafi
fallizt á fyrgiieinda umleitiun sam-
bandsins varðandi katipgreiðstor
Iþar eystra.
Samkvæmt þeirri tilkynndngu
i verður kaUp verkamanna í Vík í
Mýrdal yfir septembermánuð sem
hér segir:
Dagvinna: Gru'nntaxti 1,30,
gmnntaxti og dýrtíðanuppbót 2,04
raunvextulegur taxti 2,24.
Eftirvinma: Grunntaxti 1,75,
grunntaxti og dýrtíðaTUppbót 2,75
raunveruiegur taxti 2,95.
Næt/uir- iog helgidagavinna:
Gxiunntaxti 230, gnunntaxjti og
dýrtíðaruppbót 3,60, raiunveruleg-
ur taxti 3,80-
bilaði ,heldur og italski flotinn I
sem fljótt varð fyrir ógurlegu I
tjóni í viðuredgn sdmni við Mið-
jarðarhafsfiota Breta. Á landi var
hlutur Italíu að vísu réttor við
þegar þýzkur her kom til hjálpar
bæði í Liibyu og á Bálkanskaiga.
Hersveitir Hiitlers tóku Júgó-
slavíu og Grikkland á stottum
tíma. Tyrkland hélt áfram að
vera hlutlaust, og er það enn.
Hve lengi það fær að vera það,
eða getur það, er annað mál.
— Hernámi Grikklands iautk með
herferðinni til Krítar, s©m fairin,
var svo að segjia eingöngu í loft-
inu, af fallhlífarhermönntum og
hersveituim ftottum í stórum her-
flutningafllugvétom. Með þessu
liði var eyjian tekin. Þar sýndi
sig enn á ný hve þýðingarmikið
það er í nútímahernaði að hafa
ilugvellina á sínu valdi. Þeir eru
á vorum dögum það, sem virldn
voru áður.
Hemám Krítar var bæði og er
alvarieg ógnun við Suezskurðinn.
Frá Krít var einnig írak ógnað
og þó sérstaklega Sýrlandi, sem
allt útl'it var á um fokeið, að
Vichystjórnin ætlaði að leyfa
Þjóðverjum að gera að hemaðar-
legri bækistöð siinni. En Bretar
hertóku, áður en það yrði, með
aðstoð hersveita frá samvéldis-
þjóðum sínium, bæði þessi lönd
við tiltölulega litlar fórnir að
mönnum og hergögnum.
Þannig-var ástandið fyrir rúm-
um tveimur mánuðum, þegar
Hitleir hóf Ixina óvænto árás sina
á Rússland. Tilefni þeirrar á/rás-
ar er hvergi næmi augljóst. En
þ,að tilefni, sem Hitler færðd>
fram: „baráttan gegn bolsjevism-
anum“ og yfirvofandi árás af
hálfu’ Rússlands, hefir það áreiÖ-
anlega ekki verið. Það, sem furðu
vekur, er þó í rauninni ekki ann-
að en augnablikið, sem árásinni
á Rússlanid er valið. Því að land-
vinniniga'hugur Hitlers beindis,t
frá upphafi mikílu fremur í aiustr
urátt en í vestiurátt, þar sem
þéttbýli er fyrir löngii oirðið svo
mikið. Að eius í austri gat Þýzfea
land líka fengið það, sem það
vantaði tilfiimanlegast: Kom og
steinoiíu. Það er augljóst, að Hit-
'ler 'hefir treysit á það, að þýzki
herinn, ,sem 'lítið hafðd að gera
eftir herierðina suður á Bailkan-
skaga, gæti Hagt undir sig Rúss-
land á stuttum tíma og bundið
énda á striðið þar, þótt styrjöldin
gegn Englandi héldi 'áfram- Ef
til vill hefir hann gert sér vonir
um fljótlegt hrun Rússlands,
svipað og Frakklands, og mynd-
un nýrrar stjóirnair þar eystra,
sem væri reiðubúin tfl „sam-
vinnu“ við Þýzkaiand eáns og
Vichystjómin. En ef trl viil hafa
það verið einhverjir erfiðleikar
eða óánægjia innanland'S, sem
hann vildi sigrast á og eyða með
nýjtu æfintýri út á við. Svo mik-
ið ætti íföllu falli að vera Ijóst
af Stogi Hess til Skotlands, að
ék'ki sé allt eins glæsilegt á bak
við tjö'ldin á Þýzkalandi og það,
sem framan við þau sést. Vissu-
lega heíir för Hess ekki verið
nein tilviljun, hvað sem tilefnd
hennar og hið raunveruilega er-
indi hefir verið.
En hvað sem öllu þesisu líður:
Hersveitir Hitlers hafa í stríðinu
gegn> Rússlandi þegar unnið I
rnikla sigra, og Stalin misst aftur [
öll þau lönd, sem hann var búinn
að leggja. uindir sig á tveiimur
undanförnum árum og meira að
segja töluveri landflæmi í við-
bót. En til nokkurra úrslitia hefir
þrátt fyrir þiað, ekki k*om:íð í
sitríðinu milli þeirra enn. Her-
stjöm Rússa hefir lært margt
af viðbu/rðuinum á Póllandi og
Frakklandi og búið sig undiir
mjög seiga og teygjanlega vörn,
sem orðið hefir innrásarhernum
skeinuhætt, einkum smáskæiru-
hernaðurinn. Þær töiur um mann-
tjón, sem upp hafa verið gefnar,
eru sjálfsagt mjög ýktar af báð-
um. Árás þýzka hersins er enn
áreiöanlega langt frá því, að vera
bro’tin á bak aftuir og aðstaða
rússnesika hersins getor innan
skamms orðið mjög erfið, ef hon-
um berst ekki mjög verUleg hjálp.
Möguleikar til slákrar hjálpair
hafa að vísu verið skapaðir með
binni sameiginlegu innrás Rússa
og Breta í Iran og hernámi þess
þess lands ,því það er eima íeið-
in, sem talizt getur örttgg fyrir
hergagnaftotoinga til Rússiands.
En sú leið er löng og það hlýt-
ur að taka margar vikur að senda
Rússum hjálp, sem nokkm nem-
ur, um hana. Uppástungur, sem
fram hafa kiomið á Englandi.um
að setja lið á land á meginland-
inu aunaðhvort í Norður- eða
Vestur-Evrópn, hafa ekki verið
framkvæmdar, sennilega vegna
þess að áhættan af slikri tilramn
sé talin af mikil. óbeto hjálp
Rússum til handa em htosvegar
árásir brezka loftflotams á iðn-
aðarmiðstöðvar Þýzkalands, á-
rásir, sem stöðugt eru að verða
tíðari og haxðari. Og Hitler get-
ur ekki svarað þeim með nein-
um svipuðum gagnárásum, af því
að toftfloti hans er nú að mestsi
leýti bundinn á austurvígstöðv-
unium.
(Niðuriag á morgun).
Garðyrkjusýningin
opin frá kl. 10—22.,Músík allan daginn. Geymið
ekki til morguns það, sem þér getið gert í dag.
Óvíst hve lengi sýningin verður opin.