Alþýðublaðið - 15.09.1941, Blaðsíða 2

Strausfknr.
Atamon,
Betamon,
Floskulakk,
Vanille,
Korktappar,
KartSflnr lækkad
verð.
HamÉiii
m. — 9W
BREKKA
Áevaltegttu 1. — Stei
Nýkomið!
Fransbr. bsífar,
Bðrbnífar.
Skelðar, Bnifar,
Vasahoifar,
Teskeiðar.
fireitisgtitu 57 Simi 2849
Mótorhjól
óskast tíl kaups. — Tilboð
merkt „Mótorhjói'1 leggist
inn á afgreiðslu blaðsins
fyrir miðvikudagskvöld.
w w A w fc- * a .j Vjfh rt
__________ ALPYPUBLAOie
. '■ •■■ ■ . 1 • ' , i ' ...-■. "v. •
Jónas GuOmiradsson:
lazisminn og komðnisminn
KOMMONISTABLAÐIÐ hér
víkur s. 1. föstudag aiö urn--
mælurm, sem ég hefi við hæft!
í Alpýðublaðiniu um bommúnista,
Oig afstöðu minni tif kommúni-
ismans.
I ritstjfjmargrein sama blaðs
saima dag er gráitið kró'kódilstár-
um yfir p,eim „misskilnin.gT', sem
gæti hjá öðmm blöðum bér á
landi á kommúnistuinium í Rúss-
landi og pví MutverM, sem iúss-
neski herinin haffi mú með hönd-
um. . , !
Reynir blaðið að gera sér mat
úr pvi, að ég haífi látið svo um
mælt að „hið eiinia menniinigar-
sögufeiga hlutvenk naásmans
verði pað, að brjóta komimún-
ismann á bak aftúr, en vhann
meginf ekki að gnanda hinini rúss-
nesku pjöð.“
Viiíl pað láta líta svo út sem
petta. sé sams konar áróður- gegn
kiommúniismanum og hjé Göbbels
í pýzka úitvairpiinu og sömu „skýr-
inigu“, gefuir blaðið á uramæta,
sem Tanner, ftoringi Alpýðuflokks
ins í Finnlanidi, hefir viðhaft. Mér
pykir vænit um að fá tækiffæíri
ðl pess enn að árétta pessa skioð-
un mína og rökstyðja hana enn
betur.
Það ern ekki ,nema heimsk-
ingjar einir, sem ekkert geta séð
hjá andstæðingum sinuim, paðer
viðurkenningar sé vert. Jafnvel
hjá kommúnistunum . í Rússlandi
er ýmislegt, t. d. í sMpulagshátt-
um, sem and-stæðingar pedrra
gætu tekið til fyrirmyndar, pó
kioSmimúnisminln .séipú andlega pest,
sem ásamt nazismanum er urndir
rót allra núverandi styrjaldar-
hörmwnga.
Það dettur euguim miaininii í bug,
að halda pví fram, að t. d. ka-
pólska kirkjan hafi ekki skilað
manmkyniinu margvíslegum menn
ingarverðmætum', pó engtn sltofn
un hafi, — frarn til pess tíima,
er rjki bammúniista og nazista
kioma til sögunnar heitt ann-
ari eins kiúguin,, pynidiinguim og
frellsisskerðiniguim eiinis og hún
gerð’i á miðöldunuim. Hið samia
má segja um marga einvaldskion'-
unga, er sviftu pjóðirnar svo að
fcalla öllu frélsi, að ýms rnenn-
■ingarleg afrek liggja eftir þá.
Niákvæmlega eirus er pessu far-
ið um nazismann. Þegar hann
verðuf undir dok liðinn og saga
hans skráð vetður ekM hjá pvi
-kiomist að viðuikenna Nýmiislegt
gagnffegt, sem hann hefir leitt
fram á sjóniarsviðið. Við getuim
t. d. nefnt hina frábæru pjálffiun
og tækni, sem hann hefi r sýnt
og sfeipulagningu á ýmsum sváð-
um, sem áður var iítt pekt eða
lítt reynit. Engir nema blindir
heiimiskingjar ineiita slíkum sta'ð-
reyndum. Útrýming bommúnism-
ans var og pr xiauðsyrtlegt spor
til pess að framtíðaximiennáug fái
haildist og þjóðdrniar öðlis't frelsi'
og rétflæti. Árás Þjóðverja á
Rússland verðuir ti] pess að
tootamúniiisminn hverfur úr sög-
unni, hvetaig sem atliðinu pei'rra
í milli lyktar, eims og ég hefi
áður fært fulltoomin rök að.
Væri mannkyniÖ bættara pó naz-
itsminn yrðd sigraður, ef kOmmún-
iísminm ikæmi í hams stað? j—
Murndlu ekki pær pjóðir, sem
berjast nú fyrir lýðræðinu ernnig
verða pá að berjast gegn eiin-
ræðis- og heimsyfirráðastefnu
kiommúnismáns? Er nokkuið verra
að vera dæmdur af dómstóltum
Hitiers o|g iíflátinn af böðlum
hans, en að vefa dæmdiur af
dómstóium Stalins og líflátinn a1
bððlnm ímm?
Fullur sigur er ekM fenginn
fyjir lýðtnæðisríkiin ! pessari
styijöld fyrr en pau hafa
gjörságrað og jeiniræðáð, hverju
nafni sem pað nefnisit verið imeð
öllui aifmáð. Fyr geta þjóðirniar
beldur ekki um frjálst höfuð
stnokið.
I ragnarökum pesisarar styrj-
aldar rnuinu farast öll pau „skiipu-
lög“, sem nú eru rikjandi. Auð-
valdsskipulagið — kapíifcaiismnilnn
— hverEur úr sögunni og með
thonum bæði nazismimn og komm-
únisminn. Hvað við tekur getur
enginn sagt um nú, enda itæp-
iega tímabært. .að ræða pað mál
fyrr en að úrslitun'urm dregur.
Hiifct er hverjuim sæmilfega skynr
uguim manni sýnilegt að upp mun
rísa nýr heimur með nýju skipu-
lagi, betra en öllu því sem hing-
að táil er pékkt.
* V
Greinar kommúnistannia héma
bera pað með sér, að peir hafa
emn ekkext lært jafnvel pó að
„fföðurland“ peiiTa, Sovét-Rúss-
land, berjist nú fyrir tilveru sinni
sötoum eágin yfirsjóna. í>eiir eru
enn að deila á pá, s'em ávalit
hafa varið lýðræðið og haidið
firam niálstað pess, hversu svart.
sem útíitið var fyrjr lýðlræði'sr
pjöðuniumi og hvernig sem ástatt
var fyrir peim.fyxir pað.iað peir
ekki hefja uipp ioffsöng pegar í
stað yffr vörn lússnestoa hersiins
gegn árásum Hitlers.
En pó atbuirðirniir hafi nú orð-
ið á pá lumd, sem raun ber vitni,
hefir enginn erm gleymt pví hverj
ir pað vo.ru, sem hleyptu níuver-
andi styrjöld af stað. Enginn hef
ir enn gleymt því, að á öriaga-
stumd Evrópupjóöanna vom pað
toommúnistárnir í Rússliandi, sem
sviku lýðræðisrikiin íog gerðu Hi'tler
kleifft að befja núveramdi styrj-
öld, sem nú hefir leitt til pess, að
flesrtöU riki á meginiandi Evrópu
eru hneppt í ánaluð nazismains.
Þegar lýðræðisrikin buðu toom-
múnistuim í Rússlandi samvinniu
gegn yfirvoffamdi árás imzistanna,
HANUDAGU* 15. SEPT. fML-
neituðu peir, en sömdu í pess
sitað við HÉtler og lögðu honUni'
til matvæli iog hráefni, ti| pess
að hann gæti kúgað hvert riMð
í Evrópu af öðru unidir járnhæí
nazismans, Ef Rúissland hefði
ekki brugðist, pá mumdi öll Ev-
rópa, e. t. v. að ítalíu einni und-
aintekinni, hafa risið gfegn naz-
ismaniuim og stöðvað striðið pfeg-
iar í byTjúiu
Ólikt brtigðust hin mikíu lýð-
ræðisriki, Bretlamd og Bandarik-
in, við, er „vináttan“ mffli Hitlers
og Stálims brast. Þau sömdu ekki
við Hitler um nieitt, en skerptlu
árásir síniar á Þýzkaland pg
vete mú Rússlándi allt pað lið,
er pau niegna.
Ekkert sýnir betur en petta
mismuninn á kommúnismanum
og lýðiræðmu. Enginn hefir beld-
uir enn pá gleymit, pví, hvernig
kommúnistarnir hór heima á ís-
landi gengu í einiu log öllu erinda
emræðisríkjanna rneðain sam-
band'ið var rriffli Hiltlers og Stal-
íns, og hvernig pedr pá svívirtiu
lýðræðisrikin, Bretland, Banda-
rík'in og alla pá, sem tóku mál-
stað peina.
Hvernig æí'last nú kommúnist-
ar til pess, að pær pjóðir, sem
voru vorttar iað pessuim aðförum
þeirra á umidanförnum árum, geti
glleymt pví fljótlega, hvern leik
peir haffa leikið? Nei, pvi verður
seint gleymt, og ekki að fullu fyr
en vissa er fyrir því, að kommún-
isminn sé með öllu úr sögturaii og
rísi ekki að eilífu uipp afftur.
Nú reyna Rússar hið sama,
sem peir hafa stuölað að, að
aðrar pjóðir í Evrópu fengju -aö
reyna. „Með sama mæli og þéff
mælið öðmrn miun’ yður mæit
verða,“ er fyrirbeirtið, sem nú er
að rætast á rússnesku kommún-
istunum.
Allir, sem unna lýðræðiniut og
vilja siguir pess, hafa samúð með
vöm Rússa, í þei/iri trú og með
þeiirri von, að peir með henni
ieggi sirtt lóð á vogarsfcálina til
úfcrýmingar nazismanum, en læri
jafnframit í peirri eldraun að
ski'lja, að lýðræðið er hið eina
Frh. á 4. síðu.
Benjamm Eiriksson:
Halldór Kiljai og Komlntern
...........-----»----
I.
FYRlR um pað bil máwuði
skrifaði ég grein urn bókina
Ouit iof the Night efíir Jan Valtin.
.Greinin birtá'st í Nýju landi 22.
ágúst. Þessi grein min hefir lorðið
Halldéri Laxness rithöfundi til-
effra tii nokkurra skrjfa í Nýju
dagblaði 1. sept. síðast liðinn.
1 grein minni voru eftirfarandi
staðhæfingar;
að hiniar bolsévistisku starfsað-
ferðir kommúnistaflokkannia hafi
oröið peim til eyðijeggingar;
að boilsévisminn • hafi brotið
bairáttuprótt lýðræðisaflarana í
Mið-Evrópu, opnað fasismáinum
flóðgáttirnar, suindrað -og spillt
verkaíýðshreyfingunni pólitiskt
og siðferðislega;
að í bolsévismanum sé páttiur
eðlisóskyldusr sósialismanum;
að bolsévisminn hafi ekki. að-
j eins eyðileggjandi áhriif á kom-
niúnistafliokkana sjálffa, heldur
einnig á pólitík þeirra, ag sé
gjaildprota í Vestur-Evróp'u;
að enginn sósíaliisti getí gert
má'leffni sínu mieira ógagn en að
affsala sér sainnfæringu stninii í
niaffn'i hollustu við einhverja^
fliokksstjóm, að með pví grafi
hainn undan innánfliokkslýðræðin'u
og par nneð samtökuinum og eyði-
leggi pau sem tæki í þágu mál-
efnis sins.
Fleira er í gneininni svipaðs
effnis. Bn í þessu er hvo'rM meira
né minna en ráðizt á sjálfar
gruindvallarkenninigar Kominterii
— Alpjóðasamibands kommúnista.
Ætla mætti, að hér væri tæiMfæri
fyrir flokksstjómarmeðlim (Sósí-
alistafl-okksins, fkikksms, sem
fyrir tæpuim tveimur árum klioln-
aði út af affstöðuinni til Komiin;-
tern, — til að taka upp vöm
gegn pessari árás. Bn í svari
Halldórs Laxness kemur í Ijós,
að póiitískur proski hans er á
því stigi, að athyglin beiinisit meir
að öðru en pólitíslmm giuindvall-
aratriðum. Eriindi hans á stjóm-
I málavettvanginn virðiist eftliir pví
I að dæma ekki tiltafeainiega póli-
tílsfet.
II.
Hér á landi hefir allmjög borið
á pví hin seinni ár, að reynt heffk
verið að rýra gildi ákveðiinna
skáldrita í augum almennings
mieð pví að tína til úr peim pá
'kafflaina, sem 'um kynferðismál
fjalla, eða par sem kynfferði^atf-
höffnum er lýst, blása pá síðan
upp og gera að GrýlU, í því sikyni
að fælia fólk frá bó'kuniuim. Bæk-
ur Halldórs hiafa orðið fyrir
pessu. Mér hefir stuimdum fundizt
gaignirýni af. pessíu tagi bera vitn'i
um óheilbrigt sálarástand ritdóm-
aranina sjálfra. Að vísu hefir
stundum stoort á smékfcvísi í
meðferð kynferðismálannia, en
hið sama má segjá um meðferð
fleiri verkeffna, sem skáldin hafa
valið sér.
í grein sininii segir Halldór, að
Valtin .lýsi framvairðairliði ■ verka-
lýðsins á Norðu'rlöndum og í
Sovétlýðveldunum sem „þjófum,
fjársvikurum, saiuniffnaðarhuind-
um , almentnim morðingjum,
drykkjurútum, mútuðum (lygur-
um, piortlkonum, fóstureyðinigar-
möraiium og land ráöarn önnum, ‘ ‘
og með því að segja að bófcin
væri söinin, hafi ég gfert pessi um-
mæli að mínium.
Mér fcrioissbrá, pegar ég las
pessi feirkjufföðurlegu vaindlætiing-
arskrif. Er Hialldör í raun og
vem haldiinin sörnlu sálaimeiiir
semdum og slumir ritdómarair
hams? Ég héit í gflandaleysi, að
gifein miin hefði fyrst og fnemst
veriö stjórnmálalegs .effnis, eins
og ég voma að uipphafið á pess-
ar:i svargnein mii'n'ni sýni. Þfegar
ég segi, að bólki'n sé söun, á ég
auðvitað við, aö hún sé ekfci
falisrit,- eins og Haliidár fullyrðir
að hún sé. í bófci'nni miain ég
• etoki eftir nei'num kynferðiislýsiing-
um. sem gætlu orðið lýsingum
Halldórs hættúiegar. Ég minuist
heldur ekki sérstallriega lýsinga
á aflmennum glæpum, pótt pær
kummi að vera þ'ar. Bó'Mn er Um
800 bls., og ég hefi aðeiins lesið
hana eiinu simini, sem pó er etau
siinmi lofftar en Halldór heör lesið
hamia. Fanmst mér bófcirn athygl-
isverð fyrir anmað meisr en pað,
sem H. L. telur upp. Klám-
skyggmir merai og glæpnasfcir
geta sjiáílfsiagt fúmidiö eifcth-vað í
bókinm sér til andlegrar svölunr
ar, en ég var ©kfci á hnothfeóg
effciir peim gœðum.
Og pó er pví ekfci að neita, að
í bókimmi er sagt frá ýmsu, sem
ekM er hægt að fcalte amnað em
glæpi —■ pólitíska glæpi, par á
meðal eirkum kæmleysi um vel-
fferð sósíalismans og verkalýðs-
samtakainina, sem vel má kalla
glæpsamlegt, pegar litið er á af-
leiðingarnar. En Halldór stneiöir
hjá pvi aö mimuast á þessa hlutl
og hefir sjálffsagt gildar ástæð-
ur til pess, en þyrlar í pesls stað'
upp ni'Jldreyk um.. „saurlífis-
hunda, fóstureyöi'ng!armen'n“ o. s..
frv.
III.
Eftir að é.g haffði sannfgerzt
um, að starfsaðferðir bolsévik-
anna hefðu miður góð áhrif á
komímúnistaffiók'kana, eimkum söik-
um áhrifa þeirra, er pær hefðU
á pól'itískt uppeldi mieðlimanna
og á vál forystumiannamnia, áleit
égi, að . verkaiíýðshrieyfimiguraii í
Ves'tur-Evrópiu stafaði sú ein
hætta af íhlutun bolsévikan.na, að
búin ffengi vegna henmar liafcari
fiorystu en ella og y.rðii pví minna
ágengt. Það var efcki fyrr en ég
sá flokksh rein suniin a miklu i iSov-
étrikjunium tortíma leifium hins
upphafflega bolsévíkaíiokks ásamt
erlendu kiommúniistaflókkuinum í
Moskva (pólstoa, rúmeniskd',
finmska, ungversfca o. fl.), og —