Alþýðublaðið - 25.09.1941, Blaðsíða 3

FIMMTUDAGUR 25. SEPT 1941
ALÞVOUBUIPIÐ

--------- ILÞÝÐUBLAÐIÐ -—f
Ritstjóri: Steíán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu
Simar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJ AN H. F.
Krofur Sjálfstæðisflokksins um
hækkun kjðtverðsins.
-----♦—----
DÖGUM samiain 'iieyndu> blöð
Sjálfstæðisflokksins að
þegja í hiel alit, uimtai í öðrium
blöðum io|g mainna á meðai Um
pá fáheyrðu tvöfeld'ni, sem Sjál 1-
stæðisfI'okkuirinn varð nýlega upp-
vís að í dýrtíðarmáluirium, þeg-
ar pví var ijóstrað upp, að þrír
af þingmönnum flokksms höfðu á
bak við tjöldin snúið sér til land-
búnaðarráðherra og heimtað stór-
kiostlega hækk'uin kjötverðsms og
afuirðaverðs bænda yfjrleitt um-
fram pá, sem orðin er, sanrtimis pví
að félag ,,sjálfstæðisverkamanna“
hér í Reykjavík, „óðinn“, var lát-
ið mótmæla harðlega „hinni
gegndarlausu hækikun á íslenzk-
um afurðum", sem telja verðt
„langtum meiri, en nauðsynberi
tál,“ v
En núti'eystir Morguinblaðið sér
ekki léngur til að pegja við pví
umtali, sem petta ábyrgðarlausa
og ósamrým'an jega lýðskrum Sjálf
Stæðásfliokksins hefi'r vakið. Það
sér, að pað er ekki til nems,
að ætl;a að brúa pað djúp, sem
staðfest er á milji mótmælainna
frá „sjá]fstæðisverkamönnutm“ og
ás'kohunarinnar frá hinum prem-
ur SjálfstæðisflokkspingmönTium.
Það verður að taka afstöðu með
öðnim hvorum til pess að fyr-
irgera ekki fylgi og áliti flokks-
ins hjá báðurn, verkamönnum 'Og
bændum. Og það afneitair sam-
pykkt „sjái,f,s!æðisverkamanna“ og
tekur afdráttarlaust afstöðu með
verðh ækkuna rkröfu hirma priggja
bændaþingmauna flokksins!
í ritst'jórnargrein Morguublaðs-
ins í gær er petta arðlab þainn-
ig, að „pað sé ... ekk©rt að
uindra pótt fulj'trúa'r baenda telji
nauiðsyn pess, að verðið á kjöt-
iinu innanlánds hæ'któl.“ Og um
leið eru verkannenniTmilr í ,óðmi‘
látnir vita pað, að roótmæii peirra
gegn hinni gegnd a riauiíu hækk-
uin á íslenalo^R afurðum sé ,,ó-
pörf“, eins og komizt er að orði
í greininná'. Þeir hafi ekkert um
slík mál að segja. Þeir geti látið
sér nægja sína dýrtiðarupphót á
kaupið. Með öðrnrn hispursiaus-
ari orðum: Verkamönnuraum í
.,Óðni“, sem fyrir viiku síðan voru
til pess kvaddir, að mótmæla
verðhækkuuarskrúfunni á hinum
innlendu' afurðum, ©r nú sagt, að
peim komi pessi mál ekkert við!
Það vantair ekki, að pað lítur
ósköp meinieysislega út, pegar
Morgunblaðið segir í saimbandi
við pessar umræðUir, að „það sé
ekkert að uindra, póft fulltrúar
bænda telji nauðsyn þess ,að
verð á kjöti innanlands hæktó“.
En við nánari athugun munýms-
um pó finnast, að sú hækkun,
sem þegar er lorðin á kjötverð-
inu og öðru innlendu afurðaverði
síðan stríðið hófst, sé pegar orð-
in pað veruleg í samanburði við
verðhækkun á öðrum nauðsynj-
um, að ekki sé nein sérstök á-
stæða til pess fyrjr piingmenn
Sjálfstæðisfl'Okksins tif þess að
ganga fram fyrir skjöldu til pess
að ■ heimta ennpá hærra verð
bændum til handa á kostnað
Reykjavíkuir og bæjainna yfirleitt-
Það er rétt eins og hér sé upn
einhverja sjálfsagða sanngimis-
kröfu að ræða, pegar MorgUn-
blaðið er að tala um petta. Og
pó var vísitaia kjötverðsins
(miðuö við 100 fyriir stríðið) 1.
sept. komin uipp í (225, verðlags-
ins á garðávöxtum npp i &02,
á fiski u,pp í 195, á mjójk Upp í
194. ©n kioirnvöruim og nýlendu-
vörum ekki nema uipp í 176 og
visitala húsaleigunnar ekki raema
upp í 111. (Visitala kauplagsins,
sem miðast við vísitölu fram-
færslúkostnaðarins í heild, er sem
kunnugt er 166). Auk pess er vit-
að, að vísitalan fyrír kjöt f>g
mjólkuirafiurðir hækkar enn stór-
kostiega 1. okt. Sú verðhækkun er
þegar kiomin fram. Og pessi gífusr-
lega hækkun á kjötinu og öðnum
innlendum afuirðum umfram allt
annað, er, að dómi bændaþiing-
manna Sjálfstæðisfliokksins og
Mioirgunblaðsins. enn ekki niægi-
ieg! Eða eins og Morgumhlaðið
orðar pað; „Það er ekkert að
undra þótt fulltrúar bænda
telji nauðsyn pess, að verðið á
kjötinu innanlands hækkii“!
Hvað segja verkamennimir í
,:,Óðni“, og hvað Reykvíkingar yf-
irleitt, um svt> ábyrgðarlaU'Sít lýð-
skmm Sjálfstæðisfliokksins fyrir
bændunuim á kostnað Reykjavík-
ur og bæjanma? Eða ætlar Morg-
uniblaðið að telja mönnuim trú
um það, að pað skifti engumáli
fyrir verkamenn og aðrar stétt-
ir bæjanna í fraimtíðínni, pótt
öllurn ver’ö 1 agshlutfö 11 urn sé um-
tuirnað eins og gert er með hinni
gegndarlausu verðhækkun á hin-
um innlendu lamdbúnaðarvörum
langt umfram hækkiunina á
kaupi og svo aö segja öllu öðm?
Ætli Reykvíkingar og par ámeð-
al verkamennirnir í óðni hafi
ekki sínar eigin skoðainir áfram
á pví, hvað sem Morgunblaðinu
póknast að segja þeim?
>öOOOOöOööQO<
Kartðfloksssar
til sýnis og solu hjá
Verzl Onðjðns Jónssonar,
Hverfisgötu 50.
XXX>COCOOOO(X
Felix Guðmundsson:
Pjóðarviljinn i áfengisnólnnnn
Svar til Morgunblaðsins.
Niðurlag.
Frá pví fyrsta að bindimdis-
starfsemi hófst hér á landi, hafa
álltaf á öllum timum verið til
víndýrkendur, sem æfiniega hafa
pótzt vita pað eina rétta í á-
fengismálunum. Þeir hafa að
miwnsta kosti venið þess visjsir,
að alltaf væru bindindismennirn-
ir að gera vitleysur. Þessi jarmur
þeirra hiefir akirei pagnað. Fyrir
pá hafa engin rök eða reynsla
haft mokkurt gi.ldi eða sönnun-
armátt. Ekki einu sinui pað, pó
að fyrri starfsemi góðtemplara-
reglunnar og hemnar áhamgendur
minnkaði dryikkjus'kapur lands-
manna úr 7 til 9 lítruim á maun
af bnennivíni miður í 0,6 1. efffir
rúmlega aldarfjórðungs stiarf. —
Þegar svo þessir menn hafa ver-
ið krafðir úrlausmar, hafa ráðin
brugðizt. — Er skemmst að
minnast pess, þegar úrsiitabar-
áttan um pað, hvort baninlögin
skyldu að fuliu afnumin eða ekki
pá fullyrtu peir, að ef pað yrðd
gert, pá skyldi rísa upp beil-
brigð bindindisstarfsemi, öll lög-
bnot hverfa og drykkjuskapur
minnka, nema ef til vill fyrsta
árið. — Reynslan segir: Menn-
imir, sem lofuðu hinni heilbrigðu
bindindisstarfsemi, hafa útbreitt
drykkjU'SÍðina. Lögbrotin hafa
alltaf haldið áfram og drykkju-
skapur hefir aukizt svo gífurlega,
að árið 1940 kaupa landsroenrt
áfengi fyrfr nálægt 3 •— prem —
milljónu'm króna meira en síðasta
árið fyrir afnámiið.
Og samt hefir ekki einu s;inni
þetta verið nóg. — Fyrst báðu
peii' um létt vfn-, pví pá var dóna-
skapur að drekka paU sterku, —
en pegar léttu vínin vo«u kotmin,
reyndust palu svo óholi, að pá
var betra að dreklka brennivíni
Þegar pað var svo komið vant-
aði bara sterkt öl. — Og nú um
skeið befir venið um pað barizt.
En hverjar afleiðingar pessi bar-
átta víndýrkemda hefir haft', mó
lesa daglega í dálkum dagblaðr
anna. Greinarhöf. brígslar sér-
staklega templu'iium um barna-
skap. Ég held að hann hefði
heldur átt að verja dáli'tlum tíma
til að kynna sér störf þeirna og
(áh’rif í þjóðfélaginU’ uim pessi mál
áður eni hann brigslar peim um
barnaskap og pekkimgarstkort á
pessum málum. Það ætti hann
helduir að tiieinka sjálfum sér.
Þessi greinarhöf. hefi'r flest á
hornum sér út af lokuninni. Hon-
um sárnar auðsjóanlega, að lög-
rpglan skuiU skýra frá og \dðun-
kenna pá stórkiostlegU' breytiimgú,
sem orðið hefir hé!r í Reykjavík
eftir að lokað var 'fyrst. En pó
sérstaklega eftir að alls staðar
var lokað. Hann óskar eftir frek-
ari skýrslum, heizt lista yfir pá
menn, ©r teknir hafa verið úr
umferð, hverjium ha'nn velur
„róna“-nafnið. Það er ofur ein-
fált, að etja mönnuan út 1 foræð-
ið, kasta svO; að þeim stei'num
og heimta pá breainimerkta fyrir
allra auguim. Mannúðin ©r ávalit
sú sama hjá þeitm víndýrkendúm,
sean sjálfir pykjast standa. En
er pað nú víst, að greinarhöf. og
hans skoðanabræður kærðu sig
um að allt væri birf. sem lög-
reglan hefir séð og heyrt. Gæti
ekki hugsast, að til væru tiilfelli,
jafnvel úr hinu svo kallaða fímna
samkvæmislífi og frá „fínni“
stöðum, fyrr og síðar, ýmislegt
það, sem jafnvel greinarhöf. ósk-
aði ekki birtingar á. Það mætti
reyna að leita og vita hvað hann)
segði um sumt af fþirf. Hann
sýnist sakna frásagna um glæpa-
,mál. Ég býst varfa við, að lög-
reglunni sé sérstakt áhugamál að
fela pau. Og engum mun þökk
á að fela orsakir glæpa, — nema
cf vefa skyidi víndýrkendum;, pví
venjuiegasta orsökin til peirra er
áfengisnaujtn. — pessUim marg-
nefnda greinarhöf. finnst hann
purfa að Heyna að hnjóða að
templurum í sem allra flestu. Og
peir eiga að gera allt annað en
að hindra áfengissölm Þeir eiga
t. d. að reisa hæli fyrir pá, sem
hann nefnir „rónana“, og hamn á-
mælir peim fyriir að hafa ekki
beitt sér fyrir pví. Og alls staðar
er fáfræðin sú sama um þessi
mál og peirra störf. Hann hefir
auðvitað ekki hugmynd um þaö,
að einmitt tiemplarar eru peir
einu, sem ium langt skeib hafa
verið að hamra á að sett yrði á
stofn hæli fyrir drykkjumenn, og
peir hafa safnað tugUm þúsunda
til pess. En rikið, sem grætt
hefir fé á pví, að gera mennina
svoí, að þeir purfa hælis með,
það hefir daufheyTzt við peim
kröfum hingað t’il. Og greinar-
höf. og hans nótar, sem vilja hafa
áfengið sem víðast og frjálsast,
til að freista mannanna, peir iog
hann hafa ekkert gert svo að vit-
að sé, tíl pess að hrinda pvi
taáli í frátaikvæmd, iog væri pað
ptó engum skyldara. En peirra
mannúð felst í pví, að kalla pá,
sem lamast af áfengisnautn,
„róna“ og heimta jnöfn peirra
biit. Svo mega þeir eiga sig. Svo
heimta peir hömlulaust áfengi.
Og áfram skal haldið og alltaf
bætíst við „rónana", sem svo eiga
von svona drengilegrar meðferð-
ar,
Er þeim arent um lög og reglur,
sem leiðheirua til löghrofa? Höf-
uðvopn víndýrkenda alls staðar
oig á öllum tímium gegn hvers-
feonar takmörkunum á áfengis-
framleiðslu og sölú, erii lögbrot-
in. Það er svo með bnot á áféng-
islögum og reglugerðum, áð pau
segja alltaf eftir, og er að því
lieyti ólíkt með þau og önnlur
lagabrot, sem h-ægara er að láta
lítið bera á, pó pau, séu á vit-
orði margra. Þessa aðstöðu nota
peir sér út í yztu æsar. Þeir vita,
að alpýða manna er að eðtísfari
löghlýðin og unir ilia lögbrotúm,
pess vegna reyna peir að leika á
pá strengi og gera alla áfengis-
löggjöf óvinsæla með þessari að-
ferð. Svo langt hefir verið geng-
ið af sumium þessara herra, að
þeir hafa brotið iögi'n sjálfif og
síðan hrópað: pað verður að af-
nema pessi lög, pau e»u brotin.
Hve mikið peir meina með pessu
lögbrotaskrafi, má líka marka af
því, hversu annt peim er tum önn-
ur lög. Ekki gera peir kröfur ujn
afnám og breytingu á peim,
þó að brotin séu, ekki einiu simtí
pótt pað gangi út yfir fjölda
borgara. Lítum á viðskipti manna
við setuiiðið. Miundi gretinarhöf.
ekki vita, að einstakir menn úr
pví láta af hendi fleira en áfengi
(og í miklu stærri stO? Hvernig
heldur greinarhöf. áð gengið hafi
með cigarettur, tóhak o. fl. vör-
ur? Hefir ekki líka verið minnst
eitthvað á cement? Hamn og þeir,
sem eta svo fróðir um hjálpsémi
herinannanna urn áfengi, hljóta
að vita meir — og ef svo og svo
mikið af tolli skyldi nú vera h-aft
af rikinu og ágóðaálagnirjg af
kaupmönnunum, parf þá ekki að
afnema tollalögin o|g athuga
verzlunarlöggjöfina ? Eða hvað
roundi mega segja lum skattalög-
in? Er engin spi'lling til í kring-
um þau? Og svo mætti lengi
telja. — Svo lengi, að ef engar
reglur eða lög, sem ern bnotin,
eiga Bð hafa gildi, þá verður senni
lega lítið eftir af þvi tagti- í fokkar
pjóðfélagi. Annars þarf ekki að
fjölyrða um löghlýðmi og lög-
vemd víndýrkenda. Þeir pjást
ekki af þeim kviila, nema pegar
iþrengist um áfengið. Þá sfceSia
peir yfir s'ig ski'kkju, hræsninnar
og hrópa: Það má ekki hindra
frjálsa sölu á áfengj, pá koma
lögbrot og sipilling. En þegaT
búðirnar eru 'Oipnar, pá tala þeir
ekki um lögbrot, hve margar
leyniknæpur sem starfa; pað er
ekki spill'ing að þeirra dómi,
saman'ber bilstöðvar, nætursölu-
staði, veitingastaði o. fl.
Lemgi skaJ meren reyrea. Mér
og fjölda bindindismaima hefir
lengi verið pað Ijóst, hv-að langt
vindýrkendur gengu í pví að
heimta áfengið lawst.
Og ég að minnsta kosti fyrir-
verð mig fyrir pað, að ég hélt
að jafnvel ófyririeitni og ábyrgð-
arleysi vindýrkenda væru tak-
mörk sett. Ég hugði, að eins og
ástatt er hér á landi, þegar við
blasir öll sú óviss-a, og allt ])að
öryggisieysi, sern horfast verður í
atígú við, þegiar öryggi borgare-
ana og sjálfstæM laredsins er bein-
línis í veði, pá myndti allir og
öll blöð vera samtaka um að
hafna áfenginu og vinna að pví,
að dómgreind og starf þjóoar-
innar tmfiaðisí ekki af pvi. Og
pess verður að geta með gleði,
að fjöldi m-anna, sem ekki eru
bindindiismein'n, og meira að segja
\ margir \dnhneigðir menn, hafa
tatið lokunarieiðina sjálfsagða og
fagnað pví, að áfengið væri ekki
selt, meðan svo ,'er ástatt sem
nú. Það er shara margnefindur
greinarhöf. og hans nótar sem
halda- áfram að skrifa og heiinta
áfengið laust. Þó pað bosti slys
og þó pað kosti óeirðir, og dátítlð
af mannslífum, hvað varðar pá
um það. Þeir benda mönnum ó-
sp-art á löghrotaleiðina, og peir
telja engin vamdkvæði á pvi að
snikja áfengi hjá eriendum her-
mönnum, og peir halda auðsjá-
anleg-a, að þeir geti ruglað dóm-
greind fólksins með lögbrota-slag
orðum. En pað tekst ekki núna,
því það vita allir að það sem
næst eða fæst af áfengi nú er
Frh. á 4. sfite.