Alþýðublaðið - 07.10.1941, Blaðsíða 3

MUÐJISÐAGUR 7. 0«T. 1W1.
---------- ALÞTÐUBLAÐIÐ
Rttstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
I
*-------------------------------------------•
Opinber íslenzk fréttastofa
ALPVOUBLAÐIÐ
JÓN BLÖNDAL:
Ólafur Thors-von Buddinge
ISLAND hefir undanfarið ár
hvað eftilr armað ver-
iö í fréttum heimshlað-
anna og er nú álitið af herstjóm-
um allra ófriðarþjóðanna einhver
þýðingarmesta bækistöðin í
styrjöldinni.
Þetta veMur þ\d að íslanidsog
IsLendinga er niú mdkiu oftar —
og nánar getið i blöðum erlendis
fog í erjndum erlendra útvarps'-
stöðva eEti' njokkra sinni áðtor.
Fyrir styrjöldina ræddum við
oft nauðsyn þess að útbreiða með
al erlendra þjóða rétta þekkingu
á landi og þjóð. Töldum við
þetta eínlrverja mestu nauðsyn
okkar — og í þessu fótst iand-
kynningarstefna okkar islendínga.
Einmitt með þetta fyrir augtum
var stofnað embætti landkynnis
á árunium fyrir atbeina Alþýðu-
flokksins og gafst þab vel, svo
langt sem þab náði meðan þess .
naut við. En það mun fljótlega
hafa ktomið i ljós, að þetta starf
naut sín ekki til fulls vegna þess
aö landiÖ átti ekki neina lopinbera
fréttastiofu.
Undanfarið hefir, eins og áður
getur, birst mikiill fjöldi greina
í erliendum blöðum um Island og
ísLenzku þjóðma. Sumar hafa
þessar greinar verið ritaðar af
þekkingu og vinsemd en margar
— álit of margar hafa lýst al-
gerri vanþekkingu og þar af leið-
andi verið algeriega viillandi.
Það er eftirtektarvert að þessar
síðartöldu greinar eru ritaðar af
mönnum, sem aldrei hafa komið
hingað og virðast heldur ekki
hafa komist' í kynni við fslend-
inga. En þrátt fyrir það geta
einmitt þessar greinar xeynst okk-
ur mjög hættulegar. Allir vita
að framtíð okkar veltur á því,
að stórþjóðirnar, sem nú hafa
viðurkennt fullkomið sjálfstæði
okkar, standi í eimu og öllu við
þaui loforð, sem' þær hafa gef.ið
okkur — og það verður að telja
að til þess að svo verði sé það
uauðsynlegt að þessar stórþjóðir
hafi rétta þekkingu á landi og
þjóð.
En hvað gerir rikisvaldið til
þess að svo megi verða?
Hér er engin löpinber fréttastofa
og er þó heimild til fyrir pvi að
stofna hana.
Flestar mennjngarþjóðir eiga
opinhera fréttastofu og svo ætti
einnig að vera hér.
Þessi fréttasttolfa ætti að vera
opmbert málgagn Islands oginna
af hemdi uppiýslngarstarf innan
lands og utam.
Islerizka rikið á að stofna hana
iog starfrækja ásamt blöðunum
og ríkisútvarpintu. íiún á að koma
á fuilkíomjnni fréttapþjónustu inn
an>lainds og utan, selja blöðum-
um fréttir og ríkisútvajrpiwu, er-
iendum stórhlöðum, fréttastofum
og útvarpsstöðvusm og vera á
þanin hátt landkynnir fslands út
á við.
Það er ekki vanzaiamst hve
lengi það hefir dregist að gera
þetta, því að hver dagur færir
okkur heim sanninn um það hve
brýn naiuðsyn er á slíkri frétta-
stofu hér á landi.
I stjóm frértastofunnar ættu að
vera fulltrúi ríkisins formaður og
og síðan fulltrúar blaðEtnna og
rfldsútvarpsins. Allir þessir að-
ilar ættu að bera kostnaðinn af
rekstri hennar og þó rfldsvaldið
að langmestu leyti. Kostnaðurinn
hlýtur að verða allmikill, en pað
mun sýna sig að pví fé, sem
eytt yrði í staífrækslu opinhem-
ar íslenzkrar fréttastofu yrði ekki
kastað á glæ.
Yfirlýsing fri for-
saotisrðiherri.
VEGNA ummæla í rit-
stjórnargrein, er birtist í
AlþýðublaSinu í gær, óska ég
eftir, að þér, herra ritsjóri,
skýrið frá því í blaði yðar, að
það var samkvæmt tillögum
Vilmundar Jónssonar, land-
læknis, að hin svonefnda ,,á-
standsnefnd11 var skipuð. Eftir
hans tillögum var einnig farið
upi mannaval í nefndina.
Reykjavík, 7. október 1941.
Hermann Jónasson.
OLAEUR THORS, atvinnu- ,
málaráðherra, heldur
áfram að gefa út sigurfregnir
af viðskiptum sínum við mig
í Mgbl. Enda þótt síðustu skrif
hans hafi lítið nýtt fram að
færa annað en það, að nú sé
ég alveg að gefast upp fyrir
kappanum, Ólafi Thors, þykir
mér rétt að svara honum
nokkrum orðum, en verð um
leið að biðja lesendur Alþ.bl.
afsökunar á umræðuefninu, þ.
e. Ólafi Thors, og því, að ekki
verður komizt hjá nokkrum
endurtekningum, þar sem
greinar Ólafs eru lítið annað
en sífelldar endurtekningar á
sömu staðleysunum. Aðal-
munurinn á síðustu grein hans
er sú, að nú feitletrar hann
annað hvort orð, ef ske kynni
að það hefði einhver áhrif.
1. ólafur Thors prentar enn
einui simnl lupp kafla úr toréfi
nefndarinnar par sem rætt erum
örðugleika á fraimkvæmd við verð
lækkun nokkurra vörutegunda,
sem efeki var gert ráð fyrir að
lækka verð á i tillögum viðskifta-
málaráöherrans,, sem ólafur
Thors hefir hindrað að væru
framkvæmdar. Þær voru (hvað
dýrtílþarráðst.afan.ir snertir) um
farmgjaldalækkU'n á skömmtunr
árvörum niður i pann taxta, sem
gilti fyrir strið (frá Engiandi og
Norðurlöndum) um að fella nið-
ur kiomvörutol] og hálfan syk-
urtoll, að ákveða hámarksverð á
pessum vörum og Iækka álagn-
ingu peirra og loks um verð-
lækkun á mjólk. Viðskiptamála-
ráðherrann fól nú nefndmmi að
reikna út hvað dýrtíðar-
ráðstafanir pessar myndu kosta
og hve mikið pyrfti að lækka pær
í verði svo næmi 1 stigi vísitöl-
unnar. Aiuk pess bað hann okk-
ur að reikna út kostnað við að
lækka aðra liði vísitölunnnar, tog
pessvegna minntumst við á pess-
ar vöruíegiundir sem Ólafur Thors
er alltaf að stagast á, a,uk peirra
sem viðskiftamálaráðherrann
hafði gert tiilögur um. Auðvitað
hefir viðskiftamálaráðherranum
(þegar í upphiafi verið Ijósir ýmS-
framkvæmdarörðugleikar í sam-
bandi við lækkun þeirra og því
ekki tekið þær peð.
Bréf nefndarinnar sjálft, yfir-
lýsiing nefndarimnar allrar um að
hún hafi aðeins veitt tekniska
aíðstoð svo og ummæli blaðs við-
skifta.má!aráðherrans, allt þetta
sannar fullkomlega að Ólafúr
Thiors skrökvaði þegar hann
sagði að nefndin befði ekki tal-
ið tillögúrnar hagkvæmar.
2. Þá segir ölafur Tbors að
lækka hafi átt farmgjöldin nið-
pr í pað sem Amerikiufarmgjöld-
in vio.ru fyrir stríð ,en ekki pað
sem kostaði að flytja vörurnar
paðan, sem pær raunvemlega
vom fluttar p .©. frá Norðurlön d-
um og Englandi. Að petta var hin
raiutnyeruilega tillaga viðskifta-
málaráðherrans sannaði ég I gær
með ótvíræðum tilvitniumum í tvö
skjöl, sem ólafur Tlnors hefir haft
á milli handia.
Þetta munar því að í stað þess
að Ólafur Thors gerir ráð fyrir
aðeins 56% farmgjaldahækkun,
gerði Eysteinn Jónsson ráð fyr-
ir 200% farmgjaldahækkun í
áætíunum sínum.
Atvinraumáiaráðherrann segir
nú:
„Ég neita hiklaust, að ég hafi
vitað petta. Ég heö aldrei heyrt
pað fyrr en J. Bl- nú segir pað.“
Enda pótt málió-hafi verið inarg-
rætt á ráðherrafundum og tvis-
var tagt skriflega fyrir ráðherr-
ann, pykist hann ekkeft vita og
pessvegna vera í góðri trú með
með Taogfærslur sánar. (I dönsk-
um refsilögumi er til gneiin, sem
heitir „T aabeparagraffien". Ég
parf ekki að pýða petta fyrir
Ólaf). Auk pess v.ar Tímiran,blað
vi ðskiftamá 1 aráðherrans, auðvitiað
eftir upplýsingtúm frá honum sjálf
um búinn að skýra svo frá tnál-
iniui áðttr en gneinar ólafs Thors
birtust og áður en grein mín
birtíst.
Tíminn segir:
„Til frekari skýringar skal pess
getið, að tílætlun viðskiftamála-
ráðherra var sú, að pótt vöruim-
ar værui nú aðalíega fluttar frá
Amériku, pá pyrftí vörtuinnflytj-
endur ekki að greiða hærra fiutn-
ingsgjald en pað kostaði að flytja
vörurnar frá NorðUrlandum og
Englandi fyrir styrjöldina.“
Síðan slær blaðið pví föstu; á
pessurn gmndvelli að ólafiur
Thors haö fialsað skýrslu hag-
stofustjórans pegar harm hafi bor-
ið hagstofuistjóra fyrir pví að hin
umrædda farmgjaldahækkun
|nyndi aðeSns hafa lækkað
vísitöiuna um 6/7 úr stigi
Óiafuir Thors segir a'uð-
vitað: Ég tes ekki Thnanan,
og hann treystir pvi að þðrir
Rteykvíkingar lesi ekki Ttmannl
3. Ég bentí á í .siðustu gitín
rninni, og stííddii pað með Um-
mælum úr skýrsiu hagstofusíjór-
ans, siem slær pví föstu að sér-
hver farmgjaldahækkun hafi hækk
að vísitöluna ten óvist sé í ýms-
um tilfellum hvort hægt sé að
að vinma pað upp aftiur, nema
þá með ströngu verðlagseftirliti
pað óbemjU’ tjón sem atvinnu-
málaráðherrann hefði bakað pjóð
inni bæði beint og óbeint með
pí að svíkjtast um allt eftirlit
með farmgjölduinium. ólafur
Thors treystir sér ekki til pess
að færa rök gegn pessum áftell-
isdómi, en ætlair samt ekki að
deyja ráðalau-s.
Hann ljóstrar því upp að hann
hafi svo sem ekki vantað vilj-
ann, hann hafi bara ekkert
VALD haft til þess að hafa hem-
il á farmgjöldunum fyr en í maí
1941, þegar Alþingi fyrirskip-
aði eftirlit með farmgjölduin,
en síðan hafi þau ekkert hækk-
að. Sjaldan hefir Ólafi tekizt
aumíegar en þarna.
Frá pví hefir verið skýrt bæði
í Alpýðublaðiniu og Tímanum að
í fyrrasumar iagði Ey-
stieinn Jónsson fram í rikisstjóm-
inni frumvarp tiil bráðabirgðalaga
um eftirlit með faringjöldunum,
eftir að allar tilraunir til pess að
fá Ólaf Thors til pess að hafa
áhrif á farmgjöldin höfðu strand-
að. Meirihluti ríkisst,jórnarxnnar
var fylgjandi pví að slík lög
yrðu stett.
Ólafur Thórs hindraði að
þessi lög yrðu sett og gat þaS
vegna þess að samkomulag var
um það í ríkisstjórnýnni mn
það að samþykki allra ráðherr-
anna þyrfti til þess að setja
bráðabirgðalög.
Nú slær þessi vaJdalaiusi mað-
ur á brjóst sér og stegir: Ekkert
hefði ég heldur viljað en kiomai i
veg fyrir óhóflegar farmgjalda-
hækkanír æu ég haf ði bara ekkert
vald tii pess! Oft hefir ólafur
nú verið stórmannliegri en petta.
*
Hinar mergendurteknu sigurtíl-
kynningar ólafs Thors í ritdeilu
pessari, sem ritaðar eru í sama
stíl og herforingjaráðstilkynning-
ar stórveldanna, hafa toomið mér
tíl pess að hugsa um, hvaða
hierforfngja ólafur Thors væri ]0i-
astur.
Margiir Reykvíkingar muna
sjálfsagt eftir hinum óviðjafnan-
lega leik Páls Rteumerts sem von
Buddinge í sjónleiknium „Nábú-
amir“ eftir Hostnip. Fnaman af
leikritintf go-rtar von Ðuddinge
mjög yfir öllum þeim sigmm,
sem hann hafi unnið i sínum
mörgu iorustum. Með rauspi sínu
og sjálfshóli tekst honuim að
telja skikkantegri boigairafjöl-
skyldu trú um, að hann sé fram-
úrskarandi herforingi' og afneks-
maður, og heimilfefaðirinn vill
endillega fá að gifta honum dótt-
ur sína. Von Buddinge er að
pvi bominín að vinna hiinn eina
raunveruliega sigur æfi sinnar
með gnobbi sínm Þá eru aliax
íygar herforingjans aJlt í eimi
afhjúpaðar og haran verður svo
hræddur að hanm játar pær alíar
á sig.
En pegar að tokasöngnum kom
lét Páll Rteumert von Buddinge
ná sér niðri aftur. Smámsamad
hækkar von Buddinge röddina,
og að lokum stendur hann fyrir
framan alla hina leikenduma og
yfirgnæfir pá alla með söng sín-
um, eiins og montinn hani á ösfcui-
haug. ÖH persóma hans slöngvar
út pessum spumingum : Hefi ég
elkM staðið mig vel? Er ég ekki
frægtur hershöfðingi?
Manntegundin von Buddinge—
Ólafur Thors er sígild; hún berst
mikið á og blekkir í bili ýmsa
góða bofgara með yfirlæti sínu
og mannalátum. En „sigrar'*
peirra fá ekki staðizt dóma
reynslunnar; peir vérða aðeins
miklir mienn í auigum — sjálfra
sfn. 1
„Bjorn Austrmi“
hleður á morgun til Flat-
eyrar, Súgandafjarðar, Bol-
ungavíkur og ísafjarðar.
Útbreiðið Alþýðublaðið.
Ný verzlun
opnar í dag meðs
Vefnaðayörur,
Prjónles,
Glervöur
Perlnbúðia
Vestugötu 39
Snyrtivörur og fl
Útbreiðið Alpýðublaðið.