Alþýðublaðið - 21.10.1941, Blaðsíða 2

ALPYOOBLAPIO
ÞRIÐJUD. 21. OKT. 1941.
KATBÁTSTORINGI
wmnímA^wt* /
Allir kannast við
þýzka kirkjuhöfð-
iugjaim MARTIN
NIEMÖIXER —
manninn, sem stóð
í forustu þjóna
Krists í Þýzka-
landi fyrst eftir
valdatöku Hitlers
og gerðist eldheit-
ur „þjóðernis-
sinni“. Átökin
milli hans og
þýzka nazismans
eru kunn alheimi
og enduðu þann
veg að Niemöller,
glæsilegasta og
andríkasta kenni-
manni Þýzkalands
síðan Martin Luther var uppi, var varpað í fangelsi eftir að hafa
orðið fyrir heiftarlegum árásum „foringjanna".
Hitt mim tiltölulega fáum kunnugt, að Niemöller var kafbáts-
foringi í siðasta stríði. Hann var þá einn hættulegasti óvinur
Bandamanna á höfunum, sökkti skipum, sem voru þúsundir
tonna að burðarmagni allt frá hafnarmynni Alexandriu til
stranda Englands og Ameríku og lenti í hinum ótrúlegustu
æfíntýrum.
Það, sem gefur þessari bók fyrst og fremst gildi er hin ber-
sögla en látlausa frásögn mikilmennisins sem ekki þarf á því
að halda að skreyta atburðina með ýkjum og stóryrðum eða
bera þá inn í litað ljós. Hann segir það eitt, sem satt er og á
þann hátt að við vítum að það er satt. Engu að síður er bókin
spennandi og skemmtileg eins og æfintýri og við'lestur hennar
eru menn margs vísari um Hfið í stríði — ekki aðeins því stríði,
sem háð er með tundurskeytum og flugvélasprengjum heldur
og því stríði, sem einstaklingurinn heyir í baráttunni við sínar
eigin ’ tilf inningar.
Víkingsútgáfan.
Garðasirætl 17.
Auglýsing
um verðlagsákvæði
Verðlagsneind hefur samkvæmt heimild i lögum nr.
118 2. júlí 1940, ákveðið hámarksálagningu á sauma-
vélar svo sem hér segir :
í heildsölu 150/°
í smásölu:
a) Þegar keypt er af innlendum heild.
sölubirgðum 25%
b) Þegar keypt er beint frá útlöndum 35%
Þetta birtist hér með öllum peim, sem pað varðar
Viðskiptamálaráðuneytið, 20. okt. 1940.
Danskt islenskt orOasafn
eftir Ágúst Signrðsson
Orðasafnið nær yfir 1. og 2. hefti kennslubókar hans
og fyrri hlutann af »Danskir leskaflar«.
Orðasafnið er ómissandi öllum nemendum. — Kostar 8 kr.
Bókaverziun ísafoldarprentsmiðju.
Fyrsti sjónleiknrinn i haust:
í flðtta, eftir Rob. Ardrejr
mKms*" ii ii ♦ ■
Fnmisýnmg ieikfélagsins í fyrrakvöld.
Alþýðusambandið og lögbiud-
ing kaupsius.
Framhald af 1. síðu.
'I ; -■ - 1' • !
var utrdir útreiknjnga kauplags-
nefndar, um dýrtíðarvísitöMna,
hefir kaupgjaM hækkaö aðeins
tun 66o/oásama tíma,sem margar
þær vörur er almennrngur þarfn-
ast, hafa liækkað um 70—232 %,
og vlrðizt þvi verkamönnum og
öörum iaimþegum lítil sanngirni
aö lögfesta gruínnkaup og ,lög-
hanna ’hækkuin kaups í samræm i
við hækkandi vísitölu' þótt fylgj-
andi séu {>eir skynsamlegwm ráö-
stöfunium er geröar yrðu tH þess
að koma í veg fyrir auikna dýr-
tið, t. d- með því, að stemma
st%u við auknu okri á þeim
lífsnauðsynjum er þeir mest
þurfa að kaiupa af, svo sem, kjöti,
smjöri, mjólk, fiski, kartöflum
o. fl., er allt hefir hækkað um
100—200 °/o frá því verði sem var
fyrir stríð.'
Launastéttimar skilja ekki, sem
varja er von, að nauðsynlegt sé,
að lögfesta kaup, th að halda
niðri. dýrtiðinni.
Þær lita svo á, að ef komið
er í veg fyrir hækkun verðs á
hinuan ýmsu vörutegundtim, sé
þar með komið í veg fyrir hækk
un visitölu, og þá einnig kaups,
því tekið er fram í ö 11 um samn
ingum stéttarféláganna að á
gmnnkatopið skuli kioma full dýr-
tíðampphót samkvæmt dýrtíðar-
visitölu kauipjagsnendar.“
— Hefir Alþýðuisambandið gert
nokkrar ráðstafanir til þess að
neyria til að koma í veg fyrir að
framkomnar tillöguir Um lögbind-
Sngu kaups næðu fram að ganga?
„í blaöi tokkar, sambandstiðind-
u.m, er út kom Mm slðustu. mán-
aðamót, l&orn greln um dýrtíðar-
málin, þar sem við létum fé-
lögin vita, hvað á seyði var, og
báðuim þau að vera á verði og
fylgjast af vakandi athygli með
því, sem gerði'ist í |>essiim rnálum.
Þá höfum við með þeiiri á-
lyktun, er samþykkt var á fundi
stjðmar Alþýðusambandsins
þann 19. þ. m. og lýst var í Al-
þýðublaðinu í gær, harðlega mót-
mælt þeirn tillögum, sem fram
ero komnar um að lögbanna
hækkun gmnwkaups óg fulla
hækkun á kaupi samikvæant dýr-
tíðarvisitölu. Ályktun þessa send-
um við í ibrtéfí dags. í gær bæði
til' ríkisstjórnarin-nar og alþingis.
Þá höfum við í dag enn á ný
með bréfi til allra vefkalýðsfé-
laganna innan sambandsins, en
þau em 98 með um 13 þúsund
meðlimum, sent út aðvöiun um
þá hættu, sem fram undan er.“
L- Er mokkuð fleira, sem þú
vildir segja i sambandi við þessi
mál?
„Aðeins það, að ég vil hiklaust
fullyrða, að ef tillögur þessar ná
fram að ganga, grunnkaupið lög-
fest, bönntuð liækkun kaups sam-
kvæmt dýrtíðarvísitölu og sarnn-
ingsrétturinn tekinn af félögUnum,
má búast við að Uipp rísi meiri
deilur. en heppilegt er á þeim
tímum, sein nú enu. 1 ,
' Hins Vegar tel ég líklegt, að
félögin flest og launþegar yfir-
Ie:tt sætti sig við þær reglur, sem
nú gilda, þó að þeim starfsstétt-
um undanskijdum. sem verst
hafa orðið úti, en þar á m.eðal
eru1 bílstjóra’r og verksmiðjúfólk,
s\-o einhverjir séa -nefndir.“
Útbreiðið Alþýðublaðið.
ONEITANLEGA er það ný-
stárlegur sjónleikur, senr
Lei'ðir fyrir sjónir áhtorfandans
margar persónur., sem hvergi
eiga að vera ti 1 nenia. í huga
eins nranns, eru skapaðar af í-
myndunarafli hans og taka á sig
þá mynd, sem hann fær þeim.
En svo er þessu háttað í leikrit-
inu Á flótia, fyrsta sjónleiknunr,
sem Leikfélag Réykjavíkur sýnir
á þessu leikári. Aðeiins fjórar
persónur af ellefu eru raunveru-
legt fólk, samtimamenn aðalper-
sónunnar. Hinar allar eru löngu
dáið fólk, senx þessi aðalsögu-
hetja kallar fram í huga séT.
Sjónleikurinn gerist í vita á
eyði'skeri úti í mjðju Michigan-.
vatni. Eyjan heitir Thunder Ftock
og er afarlítil ; það er hvítur.
sandur í fjönrtboTðmu. Þaima býr
aðeins ern lifandi ve'a, C arleston
vitavörður, og þegaT hann kom
þangað, voru þar nokkrir hvítir
máfar, sem hann skaut alla sam-
an, — hann veit ekki hvers vegna.
Þetta er maður á bezta aldri og
hefir jafnan dvalizt má'tt í hring-
iðu heimsviðburðanna. Hantn er
afburða rithöfundur og {>ekktur
fréttaritarj störblaða, var í Spán-
arstyrjöldinni o. s- frv. Hvemig
stendur nú á því, að slíkur mað-
ur sezt að á eyðiskeri fjarrj um-
heimmuni og vi-I! ekki einu sinníi
fá útvarp eða blöð? Þeirrí spum-
ingu fáurn vér svarað í fyrsta
þætti. Einui sinni í máwuði koma
tgestir í ÞrumukLett. Það eru þeir
Flunniing ' umsjónannaður og
Streeier flugmaður, fornvinur
vitavarðarfns. Þeir ta]a nú saman
einslega, Charfeston og Streeter,
og það kemur í ljós, að Charle-
ston er á flótta — frá heiminum,
samtíð sinni og sjálfum sér. Hann
Ke.fir „borft á“ áx\im saman, og
hann vill feginn sjá eátnhverja
von til þess, að jnannkynið,
.menning þess >og Ufsgæfa eigi sér
bjarta framtíð. En hann getur
ekki séð það. Þess vegna kýs
hann að hverfa, dveljast í ein-
veru. með hugsunúm síniutn. 1
rauríinni er Streeter vSnuír hans á
sama flóttanuim. Hann gerist
orrusiuflugmaður í Kína, flýgur
út í opinn dauðann. En Clxarle-
ston verður eftir á eyöiskcri sínu
og Iokkar fram úr móðu gleymsk-
unnar fól,k, sem först fyrir 90 ár-
Biml í sjösiysi i nánd við Þruanu-
klett- Hann heldur, að þessir inn-
ílytjendur hafi borið í brjósti ó-
skelkula von urn framtíð heims-
ins; flóttamenn þeirra tíona áttu
sér eina von — Ameriíku, hugs-
ar hann.; við, flóttambenn nútírn-
ans, eigum enga sláka. Þess
vegna vilil hann lifa með þessu
fólki. Hann sigrast á takmötkun-
um timans og sameinast því.
Og nú kynnumstvér þessú fóíki,
þessum afturgöngum. Höfundjúr-
■inn Jeiðir einn eftir' annan fram
á isvlðið. Þetta er ekkert merki-
Jegt fólk. Briggs verkamaður er
ekkert annað en hlægi'legur ein-
feldningur, Kurtz Jæktnir er rol-a,
Antne Maxáe, kona lians, grunn-
hyggin tilgerðardrós, Melanie,
dóttir þeirra, rellótt duttlunga-
Emilía Borg sem Anne Marie
og Lóló Jónsdóttir sem Melanie.
stelpa og ungfrú Kirby ofstaakis-
fuli pipatkerling. Er það þetta
fólk, sem á „vonina“? Áhorfiendúr
hlæja. Er þetta að snúast í skop-
leiik? En nú skerst Jósúa Skip-
stjóri í leikinn. Hann er sá eini,
sem veit, að hann er dáinn. Hann
segir Charleston, að s\x>na hafi
þetta fólk, farþegar hanjs, ekki
verið í ratun-enuleikanum; það
var dýpra og sanuára, segir hann.
Og nú gerast einkennileg strarnn-
hvörf í leiknum, og. hafa fbestir
áhorfendur ,sjálfsagt aldrei séð
neitt því líkt. HöfunduTinn tekur
alfí atriðið upp aftur, leáðir per-
sónumar1 fram að nýju. Hann
undirbýr þetta vei, en þó hlýtur
hér að vera eldraun fyrir leik-
stjóra og leikendur. Þeir feonia
fram í sömu ger\unum og áður,
en nú eru persónurnar sálu
gæddar, mótaðar af lífi og lífs-
reynslu, og vér sjáum þær i nýju
Ijóisi. Vér sjáum, að Briggs veifea-
.maður er Mltiúi htnna þrælikúg-
uðu. undirstétta allra tíma, KuXtz
er sniCJinguiinin, sem hinár skamm-
s>ýnu ofsækja, öillög hans hafia
isett mark sitt á konu hans og
dóttúr, ungfrú Kirby er herská
hugsjónakona.
Leikendurnir komast yfifleitt
þokkailega frá {æssari eldraun. í
Mutverki Brigg.s sý-ni.r BrynjóLf-
ur Jóhanmesson það enn eim
si.nn;, hv'flíkur aíburð2feik.afí harun
getwr verið- Takið eftir bak-
svipnum á Briggs, þegar hann
kemur ofan af loftinu frá bana-
ij>eði konu sinnar. Það er eins og
alllt umikoímiuleysi og þrælkun
heímsins hvili á þessum slkökkiu
og iúaJegu. ’herðum. Briggs er
ekki tlengur bnosltegwr Nú sjáurn
vér, að þetta er öreiginn úr verk-
smiðjunum í Birminghaim, nft-
hvítur af postMlínsrykinu, með ó-
heiilavænlegan þrá-hósta, —
fieigur. Jóni Að:fls tekst vel með
dr. Kurtz í en.diurtekningaratrJð-
inu, en. verður rföai' fufd pnestiieg-
iur. Soffia fer vel með hlutverk
■ungfrú Kirby og öllU betur fyrfr
endurtékninguna en eftir. Emilíu
Borg og Lóló Jónsdóttur tekst
þessi tv’íleikur síður, en þó er
ieikur þeirra lýtalauis. Haraldur
Bjömsíón er eðlileguT. í hliutverki
Jösúa sldpstjóra, manns, sem er
'lífsreyndur og skijningsgóður og
kemur fram til góðs. Sama er að
segja um Val Gíslason, sem leik-
Frh á 4. sfðu.
/