Alþýðublaðið - 01.11.1941, Qupperneq 2
Mjðg ankln nngbarna* |
vernd hér i Reybjavik.!
' .....
lér á landl minutnr nngbarnadanði i beimi.
.......■■■■».........
HJÚKRUNARFÉLAGIÐ LÍKN eykur barnaverndarstarf-
semi sína mjög mikið núna um mánaðamótin.
Til þessa hefir félagið haft opið fyrir tmgbarnavernd tvisvar
í viku, en framVegis starfar hún 4 daga í viku. Jafnfram verður
mikil aukning á starfsfólki. Katrín Thoroddsen hefir ein haft á
hendi læknisstörf fyrir félagið, en framvegs verður Kristbjörn
Tyggvason einnig starfámaður þess. Starfar ungbarnaverndin
mánudaga, þriðjudaga, fimtudaga og föstudaga. Þrjár hjúkrunar-
konur vinna hjá félaginu iað þessu. Þá hefir félagið ákveðið, að
hafa opið fyrir ungbarnaVemd tvisvar í mánuði í Laugarness-
hverfi og Grímstaðaholtshverfi — og er það mjög til hægðarauka
fyrir mæður í þessum úthverfum.
Þá hefir félagið mjög aukið
góð tíðindi.
Allt þetta starf er mikið í
samstarfi við ljósmæður bæjar
ins, er hér um geysimikið starf
að ræða, sem bæjarbúar munu
fagna einlæglega.
Hjúkrunarfélagið Líkn skrif-
aði í suraar ríkisstjórn, bæjar-
ráðá og Sjúkrasmalaginu um
þörfina fyrir aukinni ungbarna
vernd og fór fram á styrk til
hennar. Var vel tekið í þessa
málaleitun. — Henni fylgdi
greinargerð frá Katrínu Thor-
oddsen og Kristbirni Tryggva-
syni. Nú mun Katrín Thorodd
sen flytja erindi í útvarpið um
þetta mál á mánudagskvöld, en
Alþýðublaðið leyfir sér að birta
hér á eftir greinagerð Krist-
bjarnar Tryggvasonar. Er í
henni mikill fróðleikur og upp-
lýsingar um það hvernig þessari
starfseomi verður hagað.
i „Á síðustu ámm hafa skoðamx
manna á heilbrigðilsmálum bneytzt
æði mikið. I stað þess að starf
læknanna áður var eingöngu
lækmngar sjúkra, er nú (starfið
óðum að færast í það horf, að
fyráTbyggja sjúkdóma mieð ýmis
bonar hieíi]suvemdarstárfsemi, t.d.
berklavörnum, barnavemd, sótt-
varnastarfsemi, ráðleggingum 'um
mataræði o- fl.
Hér á landi hefir þegar verið
unnið töluvert að þessum málum,
,t. d- eru berklavarnir komnar í
gott horf, en í öðrum greinum
vantar töluvert á að svo sé, og
það, sem sérstaklega knefst
skjótrar úrlausnar nú, er ung-
barrmverndin. Hér á landi hefir
því máli verið allt of lítH sómi
sýndur hingað til- Hjúkmnarfé-
lagið Líkn hefir þó um langt
skdð starfrækt barnaverndar-
istöð í Reykjavík og gert með því
ómetanlegt gagn, en því m'iður
hefir stöðin aðems náð til ca.
helmings af ungbörnium, í Rjeykja*-
vík og út'i á landi eru, öll böm(
áð mestu eða alveg effirlitslaus.
Hvað viðvíkur lungbarnavemd,
munu hinar Norðurlandaþjóðirnar
Vera langt á undan okkur, og þá
sérstaklega Danmörk. Þangað tH
árið 1935 var fyrirkomulag þess-
ara mála þaT í iandi með líku
sniði og hjá okkur. í Kaiupmanna-
höfn og flestum stærri bæjiuin
vora stöðvar, sem vehtu ókeyp-
is ráðleggingar og fylgdust með
börnunum fyrsta árið- Þessi staxf-
semi var öll á vegum líknarfé-
laga og safnaða og algerlegia ó-
skipulögð. En árið 1935 tókst að
vekja áhuga Rockefellerstofnunr
ljósböð fyrir börnin og eru það
Frú Sigríður Eiríksdóttir form.
Hjúkrunarfél. Líkn.
arinnar fyrir starfsemi þessari,
og veitti hún styrk ti1 að skip a-
leggja málið og koma því í ])að
horf, sem nú er.
Vér viijum nú leyía oss að
iýsa starfsemi þessari í aðalát-
riðum (Kaiupniannahafivarstöö-
inni).
Takmark stöðvanna er að fyl'jj-
ast með heilsu, þroska og aðbún-
aði bama á fyrsta ári, leggja ráð
á um fæði og meðferð barnanna
og sjá um, að þa)u komist undir
Iæknishendi, ief eitthvað er að.
Starfseminni stjórnar yfjrlækn-
ir, sem eltki fæst við annað, enda
er þetta æriö starf. Borgiimi er
nú ski.pt niður í unidæmi ineð
einni bamávemdarstöð, og hefir
hver stöð á að sklpa tveimur
til fjórum hjúkitunarkonum, sem
sérstaklega hafa búið sig undir
þetta starf, og lækni, sérfróðum í
barnasjúkdómum. Algengast mun
það vera, að hver lækniir hafi 2
—3 stöðvar, og er hann þá th
viðtals einu sinni í viklu á híverj-
um stað. i
Þegar barn fæöist, er stöðinni
strax Úlkynnt það, og kemur þá
hjúkrunarkona á heimilið, þegar
barnið er 10 daga gaimalt, og
býður aðstioð sína, sem í ca.99o/o
er þegin með þökkum- Hjúkriuni-
arkonan vigtar barnið, gefur ráð ,
um almenna meðferð og reynir
að kipþa því í lag, sem ábóta-
vant þykir, segir til um maitaræði
barns og móður og meðhöndlar
ef til vill naflakviiðsidt1 og annað
smávegis-
Fyrstu 3 mánuðina kemur
hjúkmnarkonan' á heiuiili'ð á 10
daga fnesti, næstu 3 mániúði á
14 daga fnesti og úr því einu
sinni á þriggja vikna filesti tíl
ems árs aldurs.
Þegar barnið er þriggja mánf
__iU»ir«UB uu io____________________
aða, kemur það i fyísfca sin» á
stóðfna fíg ©r þá af teskni.
Sé nú ehthvað að barninu, fær
það tilvísun tíl sjúknasamlags-
læknis síns eða á bamapoliklA-
nik. Stöðin ráðteggur aldr&i
meðöt eða aðgerðú, heldur fæst
eingöngu við eftirlit og afmenna
meðfierð- Ástæðan til þess, að
stöðin vill eklu fara út á þá
braut, að verða poliklimkstarf-
semi -*r sú, að hún vill vinna í
góðu samkomuiagi við lækna
borgarinnar, en ekki vera keppi-
nautur þe rra, *nda hefir jiá'ð tek-
izt prýðilega, Ss ekken. að af-
huga við barnið, er það. látið
toma á þriggja mánaða fresti,
alls 4 sinnum.
Stöðvarnar eru nú búnar að
starfa næghega lengi til þess, að
hægt sé að dæma um gaignsemi
þeirra, og ekki e>' hægt að segja
annað en að árangur af starf-
semi þe'rra hafi orðið stórfieng-
legur. Sjúkdómar, eins og beini-
kröm, krampar ,niðurgangu.r o.
fl-» sem fyrÍT 10 árum voru mjög
algengir >og urðu fjölda barna
að fjörtjóni, eru nú orðniir svio
sjaldgæfir y að yngri læknar
þekkjaþávarla- Silspikuðu börn-
iii, sem áður voru móðins og
vom stolt móðurinnar ,eru nú
gersamlega h.orfin og með þeim
síkvefaða kyn.sföðin, sem lifði á
hóstasaft og öðm álíka kjarn-
góðu inneðalagutli. Klæðnaður
barna hefir og batnað, stóriega
blúndur og þesskonar glingtur er
að mestu horfið, en einföld og
þægileg föt komin í staðinn. Einn
ig er sjaldgæft að sjá bör'n í
10—12 skyrtum ogi peyslum, eins
og áður var t'ltöMega algengt
Siðast, en ekki sízt, má þakka-
hiiin góða áranguir ogbætt henl&u-
far út’vem barnaniia, en eimnitt
útiveru og .almenna liirðingiu ba.rn
atnna heifr stöðin lagt sérstaka
áherzlu á frá byrjun.
Ef athugað er ástandið hér i
Reykjavík ,hvað jie'ssum mál'urn
viðvíkur ,sést fljótlega, að líkt
mun ástatt og í Ka'upmannahöfn
fyrir 1935-
Ungbannavernd Llknai’-' gerir tví-
mælalaust ómetanlegit gagn, en
nær bara til altof fárrn barrta
og hjiúkrunarko'na stöðvarinnar
getur auðvitað ekki komizt yfir
að sinna öllum þeám vitjiunum,
sem nauð.syT!.legar eru.
Af heilbrigðiisskýrslum má sjá,
að hér í Reykjavílc fæðast' um
800 börn árlega, svo að ef eft-
irlitið væri svipað hér og i Kaup
mannahöfn, yrðu vitjanir hjúkr-
unarkvenna ca- 20,000 og heim-
sóknir að stöðinni ca. 3,200. Af
ský.slu hejsu\erndatstöðvar Rvk..
1938 sést hins vegar að hjúkr-
unarkioinan fór í 3 191 vitjun,
en stöðin fékk 2,492 heknsóknir.
Þar af vom 406 nýjar beimsókn-
ir- Mun .því láta nærri að ann-
aðhvert bax.i lvomi á stöÖina, og
ier það straks spor í rétta átt-
Hins vegaar vantar mikið á, að
eftirldt það, sem hjúkmnarkioniUT
þurfa að framkvæma og er tví-
mælalaust þýðingannest aitriði
allrar starfseniinnar ,sé viðun-
anidi.
Við íistendingaf höfuni síðari
áriii getað hælt okkur áf því að
hafa haft lægri dánartölu barna
á fyrsta ári en nokkur önnur
þjóð í heiml- Þessum öndvegis-
sessi megum við ekkd tapa.
heldur koma dánartölunni enn
lengra niður ,og það er vei hægt-
Það er samt ekki nóg að hafa
LAUGAKD. 1. NÓV. 1944
lága dánartöiu. Bömin verða lika
að verá hratist. Það er alhof
algengt að sjá eftirsrtöbvaxbein-
kramar og annara ungbarrsasjúk-
dóma hjá stálpuðum bömum og
fuliörðniB fólki — sjúkdóma, sem
aðems stafa af vanþekkingu og
skor|i.
Til að tryggja hinni uppvax-
, anidi islenzku kynslóð svipaða
aðstöðu o.g þnoskamögiuleika tog
aðrar þjóðir hafia, teljum vér
nauðsynlegt að koma á svipaðri
starfsemi o.g í Kaupmannahöfn
hér á iandi- Sjálfsagt væri að
hyrja liiér í Rieykjavik, en skipu-
leggja síðan starfseminia úti um
land í samræn\i við þá neynsiu,
sem fiengist af Reykjavíkurstöð-
inni, en auðvitað yrðá að taka til-
lit til hinna niismun.andi staö-
hátta.
Sú leið, sem sjálfsögð er og í
alla staði eðl'itegust, er að efla
Ungbarnavernd Líknar. Fyrst og
fremst þarf bætt húsakynni og
fteiri hjúkrunarkoniur. Hvað hús-
næði viðvrkur yr'ði ákjósantegastt
að hafa tvær siöövar, aðra fyrir
mið- og vesturbæinn, en hitna fijrr-
ir austurbæinn. Annars verður
erfitt að fá mæður tál aó mæta &
stöðvunum. Viðunandi eða jafn-
vel ágætt húsnæði æstti að vera
auðveJt að fá í skóium eða sasm-
komuhúaum, sem ekki ern notað
á þeim tíma, sem stöðán yrði
opin.
Nauðsynlegt yrði, að stöðáa
fengi tvær hjúkru narkonur í vfft-
bót við þá starfskrafta, sem hún
hefir nú á að skípa, ef stöðitt
yrði með líku fyrirkoniulagi og
KaUpmannahafntarstöðin.
Kostnaður við þessar breyting-
ar yrði tiltölulega litiM og hverf-
landi í samanburðá viÖ það gagn,
sem stöðin mundi gera- Stætstti
liðirniT yrðu kaup hjúkrunar-
kvenna og kauphækklun stöðvar-
iæknisins, því hans starf mundi
auðvkað aukast að miklum nvun.“
Ávarp frá hinni almennu fjár-
söfnunarnefnd Hallgrimskirkju.
EKKI mun giuðfuindi'nn sá mað
*ur, er staðið hafi síðari
lima kynslóðum ísliamds hjarta
nær en Hallgrímur Pétarsson.
I mærfel'lt þrjár aldir hefiir
tungiu'tak þaraisinis verið heLgað
stiefjum hans, barátta starfsár-
arana vígð heilræðum hans, hel-
stríðið háð með bænaror’ðum han-s
og sigiuinorð hans yfir dauðatnum
hljómað við hverja gröf-
Fár eða eugiuin hefir ávaxtar
saniari arfi* skilað þjóð sinni e:i
hann. Seint verður honum full-
þakka’ð og aldnei ofþakkað.
Of IRið hefir veráð enin gen
til mmnjíngar uim Hallgrim Pét-
ursson,, sem saimboðiö sé þakk-
arskuld þjóðariimar við hann.
Hallgrímskirkja í Rieykjavík á
að verða játning vórrar kynsihð-
ar á vitund hennar lum það,
hvers minning hans er maklieg.
Hún á að verða list steinsms
svo sein hún getur tigtnust orð-
ið á landi vom, ei'as og list
Halilgríms var fuilkomin.
Hún á að verða vigð og heLguð
þeim drottni, sem Hallgrimur
vígði líf si’tt og starf.
Islendiingur! Hér á't't þú hlut
að máli, hver sem þú ert og
hvar sem þú er't.
Þú e,rt í skuid við Hallgrím
Pétursson ,þú ert og að þiinum
hluta ábyrgiur fyrir því ,að arf-
ur hans verði ávaxta:3ur í hend-
ur næstu kynsjóða. Er sú á-
byrgð því meiri sem uggvænleg-
ar horfir um fraimtíð þjóðariimar
Halilgrímskirkja í höfuðstað
landsins skall reist 1^1 lúkningar
á þessari tvöföidu skulld, sem á
vorri sam'tíð hvilir. Þú viL’t hjálpa
til þess; það_er heitið á þig og
þinn skerf.
Um jónsmess'uieytið á liðnu
sumri ,var fyxir foi^öngu bisk-
uips, skipuð allsherjamefnd til
þess að hrrnda þessu máJi í fram-
kvæmd.
Nokkur hluti þeirrar nefndar
hefir tekist á hendur að safna
fé innan bæjar og uitan rneðal.
aJds almennmgs, þessi undimefnd
heiti.r „Hfn almenna fjársöfnun-
arnefnd Hailgrimskirkju í Rieykja-
vík.“
í dag, lauigardaginn 1. nóvem-
ber þ. á. er hafist handa um
þessai almennu' fjársöfnun.
Er þess vænst að því gjafafé,
sem berst út um land, veRisókn-
arprestur viðtöku- í hinumstæm
kaupstöðiuim,, verða trúnaðarmenB
þeim tii aðstoðar og verður slðar
nánar tilkynnt uim hverjir þeir
em.
Rfeykjavík hefir verið skift í
simáhverfi með 10—15 húsurn í
hværju og starfár einn trúnaðar-
maður að fjársöfnuninni íhveTjM
hverfi. Tekur bann á mófi gjöfium
og gjafadofiorðuim-
, „H;in admenna fjársöfnunar-
nefnd“ hefir opna sktifsttofU' í
Bankastræti 11 (annasfi hæð), und
ir stjórn heTra Hjartar Hansson-
ar ,'umboðssala, þangað geta ail-
ir trúnabarmfenn og aðrir sem við
fjársöfnumina starfa snúið séfl enn
fremuir þeir er teggja vilja fram
fé og 'uimboðsnienn ná ekki til.
Verður skrifsrtofan op'in alla
virka daga kl. 1—6 e. h. og oft-
ar eftir saimktomúlagi.
Þá hefir Ríkisútvarpið heitið
aðstoð sinni við móttöku gjafa-
fjár svo og þessi blöð: AlþýðUi-
bilaðið, Morgunblaðið, Nýtt dag-
hlaði, Tíminn, Vísir og Þjóðóífur.
Rfeykjavík, 1. nóvember 1941.
Benedikt G. Waage, kaupm.,
Friðrik HaLlgrimsson, dómprófast
ur, Frímann ólafssion, fullltrúi,
Guðjóin Jónsson, kaiupm., Guðni
Ámason, deildarstjóri, Gu'nnar E.
Benediktssom, lögfræðingur, Jón-
as GuðmUndsisomi, fyrv. alþm„
Lúðvík Þorgeirsson, kaupmaður,
Magnús Jónsson guðfræðipróÆes-
sor, ófeigur J. ófieigsison, lækn»-
ir, Pálína Þorfinnisdótti'r, frú,
Pétur Guðmumdsson, kau.pmaður.
Alúðar pakkir fyrir alla pá vinsemd og rausn,
sem okkur hefir verið sýnd i tilefni af silfurbrúð-
kaupsdegi okkar, 21. f. m.
Guðrun Sigurðardóttir. Guðgeir Jónsson.