Alþýðublaðið - 21.11.1941, Blaðsíða 3
ALÞYÐUBLAfHÐ
FÖSTUDAGUR 21. NÓV. 1041
ALÞÝÐDBLAÐIÐ
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðiihúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjómarinnar: 4902
(ritstjóri), 4901 (innlendar-
fréttir), 4903 (Vilhjálmur S.
Vilhjálmsson heima) og 5021
(Stefán Pétursson heima).
Símar afgreiðsíunnar: 4900
og 4906.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
I
Vegið að virð-
ingu alþingis.
Nl), þegar aukaþingiö ér á
enda verður ek.ki hjá því
kjo-mizt, að segja fáem iorð um
það í fuílri memingiu.
Það var, sem ku’nniugt ér, kail-
að saman undir því yfirsikini, að
það þyrfti að ráða fram úr dýr-
tíðarmálunium. Þjóðin vissi þó
ekki annað, en að fram úr þeim
•hefði þegar vei'ið ráðið, að svo
mikiii leyti, sem. það stæði í
valdi alþingrs, með dýrtíðariög-
runiuim, siem samþykkt voru í vor.
Því að enda þótt þau ipg væru
•ófujlfcomin, eins og þá ftegar var
bertt á og varað við af Aiþýðu-
ftokknum, þá höfð'u þau þónæg-
ar hei’miidir fyrjr stjómina int(i
að halda til þess að halda dýrtió-
ftnni í skefjum — ef nofckiur virki-
legur vilji hefði verið fyrirhendi
hjá þeim ráðherrum, sem um
framkvæmdir dýrtíðarráðstafan-
anna áttu aö'sjá- En reýndih varð
sú, að þann viija vantaði- Sjálf-
stæöisílokksráðhei'rarnij hindruðu
þær ráðstafanir, sem heimi'iaðar
'og fyrixhugaðar voni tií þess,
að lækka farmgjöld og afnema
■eða 'lækka tolla á skömmtunar-
vöruim- Og Framsóiknarráðherr-
arniír reyndu1 ekkert til þess að
stöðva hækkun afnrðaverðsins
innanlands.
í stað þess komu þessir herr-
ar, táðherrar Framsóknarflokks-
ins og Sjálfstæðisflokksins, sér
‘saman um það, að kalla saman
aukaping og láta það samþykkja
aý „dýrtíðariög“, sem að vísu
hefðu ifikki verið nein dýrtiðar-
lög, en höfðu' inni að halda á-
kvæði um að lögbinda allt kaup-
gjaid í landinu' og syifta sam-
tök launaistéttanna réttinium til
að semja við atvinnuiiTÓkendu'rum
kaup og kjör við vinnu sína. Og
til slíkra „dýrtíðarráðstafana“ á
kostnað launastéttanna hafa ráð-
herrar Framsóknarflokksins og,
Sjáifstæðisi’l'Okksins allt af verið
xeiðubúnir, þött þeir hafi svik-
'izt um að gera bæði sjálfsagðar
og lögheimilaðar ráðstafanir til
þess að halda niðri verðlaginu
í landinu, af því, að það hefði
fcomið eitthváð við stríðsgröða
þeirra stdtta, sem þeir byggja
fýlgi sitt á.
Þannig var til þess aukaþilngs
stolnað, sem nú er á enda. Það
átti að iknýja fram 'Lögbindingu
kaupgjaldsins- Og samtímis- því
að það var fcallað saanan var í
því skyni ótvírætt látið í Ijós,
að s!jó maf samv innan væri áenda
tef sam'komulag yrði efcki um lög-
oindingu kaUpsims- Með þvi mun
hafa átt að íhræða Alþýðuflofck-
inn, sem neitaði að vera með
í samsærfnu.
Alþýðuflokfcuriim lét þó ekfci |
hræðast .En það var annarfioikk
ur, sem missti kjarkinn áður en
á hóimiun fcom. Þegar Sjálfstæð-
isflokkurmn sá, að Alþýðuftokk-
urinn lét1 ekfci fcúga sig til þess
að vera með lögbindingu kaup-
gjaldsins, þorði hann efcki held-
ur að vera það af ótta við að
missa launþegafylgið í foæjum og
kaup ún|um Þndsins -Og endirinn
varð sá, sem ku’nnUgt er, um
það leyti, sem aukaþingið ’kom
saman ,að ráðhernar .Sjíálfstæð-
isflokksins neyddust til þess að
greiða atkvæði innan stjómar-
innar með ráðherra Alþýðuflokks
ins á móti lögbindinguuni, þrátt
fyrir áður yfirlýst eindregið fýigi
við hana. Afleiðingin varð sú að
stjórnin baðst lausnar.
Þannig byrjaði aufcaþingið, sem
kaílað hafði verið saman í þeiiTi
von að það legði blessun sína yf-
ir h’ina sameíginlegu fyrirætlun
Fratnsóknar- og Sjáifstæðisfto'kks
fáðhetTanna um að lögbinda og
iækka kaupgjaldið. Sú fyrirætlun
var þvi þegar í upphafi auka-
þingsins farin út um þúfúr. Þaö
var þá þegax fyrirsjáaníegt, að
þingið myndi1 felia frumvarpið
um iögb'ndinguna. En síðan hef-
ir það setið vifcum saman að-
gerðaiítið eða aðgerðalaust til
þess að bíða þess að stjóm yrði
brædd saman á ný. Ekkert hef-
ir verið gert- Dýrtíðarmálin eru
jafn „öleyst“ og áður, enda var
lausn þeirra áldrei annað en fyr-
irsiáttuT! Það átti bara að Jög-
binda kaupið- Einu málin, sem
segja má að rædd hafi verið
af einhverri nauðsyn og með ein-
hverjum árangri fyriir þjóðina,
eru utani'ikismálin. En eEnnig þær
umræður urðu þinginu til van-
virðu, sakir fiieipurs, ‘sem farið
var með af leynilegum fundum
þess, og eftirfaTandi ótafca1 Inn-
an þings yfir svo fáheyrðu trún-
aðarbnoti, sem meira að segja
einn ráðherrami virðist hafa stað-
ið að- Og munaði minnistu að þlng-
ið endaði með því að hin ný-
endurskipaða þjóðstjóm yrði að
segja af sér af því að sá ráðherna
fann sig særðan í siinni hégóma-
girnd yfir þvi, að framtooma haiís
skyldi vera vitt
Þannig hefir að þessu sinni
peningum verið eytt fyrir þjóð-
inni til ástæðulaus’s þinghalds vik
eu!m saman. Þannig hefir sjáifu
áliti þingsins' verið eytt meðal
þjóðarinnar — af því að ráðherr-
ar Framsóknar og Sj-álfstæðis-
flokksins brugðu-st þeim skyldum
aem dýrtíðáriögin fr.á í vor llögðu
þeim á herðar, og hugðUst að
fcoma sér með öllu undan þeim
og bjarga stríðsgróðanum enn
um stiu’nd með sameiginlegri á-
rás á launastéttir Landsins, lög-
bindingu 'kaupgjaldsins og raun-
veru’Legri lækfcun þess um Iand
allt.
Aldrei hefir á ábyrgðarlatisari
hátt og að eins ástæðúláusu ver-
ið stofnað til þinghalds hér. Enda
hefir með aukaþmginu 1941, öll-
um málatilbúningi undir það og
þarflausri fjáreyðislu og tíma
eyðslu í efcki neitt, einn ófrægi-
iegasti fcafiiim verið skrifaður í
sögu alþingis- Þei'r, sem unna
þeirri stofnun og vilja varðveita
virðingu hennar og álit meðal
þjóðarinnar, óskai þess áreiðan-
lega, að annar slíkur verði aldrei
skrffaður.
Hljóðfærahus Reykja*
vfkur er 25 ára fi dag.
.....----
Vlðfál vlð frú ðnnu Frlðrlksson.
ósegjanlega, því þó ég segí
sjálf frá, hefi ég ekki lifað fyr-
ir þetta starf, eins og venjuleg-
ur kaupmaður fyrir söluvörur
sínar. Ég hef alltaf haft hug-
sjónir, sem tengdar hafa venð
músiklífi íslendinga".
HLJÓÐFÆRAHÚS REYKJA
VÍKUR á aldarfjórðungs-
afmæli í dag. Það var stofnað
21. nóvemiher 1916. Alþýðublað
ið ha.fði í 'gær samtal við stofn-
anda og eiganda Hljóðfærrhúss
ins frú Önnu Friðriksson og
sagði hún í stórum dráttum sögu
iþessarar fyrstu og elstu hljóð-
færaverzlunar hér á landi.
Frú Friðrikssson sagði meðal
annars:
„Ég hef haft brennandi áhugá
fyrir hljómlist aíðan ég var
ibarn. Ég ólst upp svo að segja
stöðugt við hljómlistarmám og.
hljóðfærið var því félagi minn
og vinur frá fyrstu tíð. Þegar ég
gifti mig -og ég flutti hingað,
1915, fylgdi píanóiið mitt mér.
Faðir minn gaf mér það og mér
Iþótti undur væmt um það. —
Af ýmsum ástæðum, sem ég fer
ekki út í. braut ég heilann um
það, árið 1916, hvernig ég gæti
komáð upp verzlun hér. Ég átti
ekkert, nema píanóið, og það
þekkti ég vel. Það var því ekki
undarlegt að ég hugsaði fyrst
um hljóðfærin og það varð úr
að ég stofnaði verzlun með þau.
•Stofnféð var það sem ég fékk
fyrir píanóið, sem ég seldi — og
píanóið er enn til hér í bænum.
Það er óþarfi að skýra frá því,
hversu ég saknaði þessa píanós,
en ég mátti ekki horfa í það.
Ég stofnsetti verzlunina í
Templarasundi 3, þar sem Líkn
er nú, og þar höfðum við líka
íbúð. Ég verzlaði fyrst í stað
eingöngu með píanó og orgel.
En auk þess hafði ég umboð á
hendi fyrir danskt nótnaút-
gáfufélag. — Mig dreymdi
um það á þessum árum, að hér
gæti komást upp musíksalur, og
nú fyrst mó segja að sú hug-
sjón hafi ræst með hátíðasal
Háskólans. í Templarasundi 3
,var verzlunin til 1919 um haust
ið. Þá flutti hún í Aðalstræti,
Iþar með nálgaðist ég nokkuð að-
alverzlunarhverfið. Meðan verzl
unin var þarna fann ég nauð-
syn þess að færa út kvíarnar
og láta hana ná til allra músík-
vara. Þá fór ég að flytja inn
grammófónu, harmónikur og
margt annað. Ég var ekki
lengi þarna. en fluitti svo á
Laugveg 18. Meðan ég var þar
var bannaður innflutningur á
hljóðfærum. Þau voru álitin ó-
Iþarfi, sem fólk gæti sparað'. Þá
leit illa út. Ég fékk mér frum-
varpið og athugaði gaumgæfi-
lega, hvort ekki væri einhver
smuga fyrir mig. Þá var engdn
sérverzlun hér fyrir leðurvör-
ur og það mun hafa verið ástæð
an fyrir því að ekki var bann-
aður innflutningur á þeim. í
föðurgarði hafðd ég kynst nokk
uð leðurvöruverzlun og óg beið
ekki boðanna. Stofnaði ég nú
leðurvötrudellid Hljóðfæúahúss-
ins. Ég reyndi að vanda vör-
urnar sem bezt og svo hafði
ég leðurvörusýningar eins stór-
ar og húsrúmáð leyfði. Ég fann
fljótt að fólki þótti mjög vænt
um þessa nýju verzlun, því að
Frú Anna Friðriksson.
iþeg'ar ég hafði sýningar stóð
það í stórum hópum fyrir utan
gluggana. Leðurvöruverzlun
var allveg ný hér í þá daga.
Ég flutti svo 1924 frá Lauga-
vegi 18 og fékk þá ágætt hús-
næði í Austurstræti 1. Þama
óx verzluninni ásmegin og mér
þótti illt að þurfa að fara það-
an, en 1931 varð ég enn að flytja
og nú í kjallarann á Brauns-
verzltm. Það var þá sem ég lét
mála á götuna auglýsinjgu um
það hvað orðið væri af Hljóð-
færahúsinu. Þarna í kjallaran-
um var ég ekki nema í eitt ár
og flutti 'þá í Bankastræti 7, þar
sem ég er enn. Þar hef ég ágætt
húsnæði og kann vel við mig.
Það eina, sem skyggir á er hvað
gluggarúmið er lítið.
Ég vil geta þess, að auk verzl
unarinnar hef ég haft á hendi
útvegun erlendra listamanna
hingað. Fyrstur kom hmgað á
vegum Hljóðfærahússins danski
söngvarinn Helge Nissen, en síð-
an komu margir aðrir. Fraagast-
>ir þ eirra hafa verið: franski
fiðlusnillingurinn Marteau,
Ignaz Friedman. sem kom tvis
var, undrabamið Wolfi Schneii
erhan — og svo Kúiban-Kosakk-
arnir“.
— Hefir músikmenning okk-
ar íslendinga ekki batnað mjög
á þessum 25 árum?
,,Jú, stórkostlega, þó mest
síðan útvarpið kom. Nú kemur
það iðulega fyrii' að fólk pant-
ar vörur af mikilli þekkingu,
jafn vel fólk úr einangruðum
ibyggðum. Þetta hefur glatt mág
— Þér gáfuð dýrindis fly-gil
í hátíðasal Háskólans?
„Já, ég gerði það í febrúar til
þess að konsertar gætu byrjað
þar. Því miður kom slys fyrir
flygilið á leiðinná upp, hljóm-
botn þess rifnaði, en við það
verður gert til bráðabyrgða, og
það mál síðan athugað að stríð-
inu loknu, enda var hljóðfærið
vátryggt gegn öllu, sem fyrir
kynni að koma. Ég get ekki lýst
því, hve mig tók það sárt að
þetta slys skyldi henda flygilið,
en við þvd er ekkert að gera að
svo stöddu. Hið heimsþekkta
firma, John Brtoadæood & Son,
sem smáðaði það, mun síðar
bæta eigendunum þeiman
skaða. Að lokum vil ég segja
það,“ segir frú Friðriksson, „að
ég hef allt af verið mjög hepp-
in með starfsfólk. Stúlkumar
hafa reynst mér tryggir vinir.
Allt af þegar eitthvað er um að
vera hjá okkur, koma þær til
hjálpar, jafnvel þó að þær séu
búnar að stofna heimili. Annað
kvöld hef ég fagnað fyrir gam-
alt og' nýtt starfsfólk mitt.“
Þessi gjöf frú Friðráksson var
afmælisgjöf hennar og hún verð
ur seint þökkuð að verðleikum.
Frú Friðriksson er alkunn að
framúrskarandi dugnaði og ó-
hætt er að segja að fyrirtæki
hennar hafa verið til fyrirmynd-
ar.
Nýir uppskip-
unarkranar
við höfnina.
Guðm. ÁSBJÖRNSSON
vakti máls á því á bæjar-
stjórnarfundi í gær, að nauðsyn
legt væri að koma upp „krön-
um“ við höfnina til að skipa
upp fiski úr togurum og öðr-
um mánni skipum. Samþykkti
bæjarstjórnin tillögu þar að lut-
andi.
Haífnarstjóm ihjefir fyrir
nokkru ákveðið að fela hafnar-
stjóra að útvega stíka krana.
Var því tillagan í bæjar-
stjórn óþörf.
KARLAKÓRINN FÓSTBRÆÐUR.
Söngstfófi: Jón Halldórssou.
25 ára afmæiis*
Samsðngnr
i Oamla Bió sunnudaginn 23. nóvember kl. 2,30
Ensöbgvarar: Árni Jónsson frá Múla,
Einar B. Signrðsson
t Sveinn Þorkelsson
Við hljóðfærið: Gunnar Möller.
Aðgöngumiðar seldir í bókaverzl. Sigfúsar Ey-
mundssonar og ísafoldar.