Alþýðublaðið - 25.11.1941, Blaðsíða 3
é
ALPYÐUBLAPIP
1»RIDJUDAG0R 2Ó. N’ÓV. 1941.
UÞTÐUBLAÐIÐ
Bitstjóri: Stefán Pétursson.
Bitstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnarinnar: 4902
Critstjóri), 4901 (innlendar-
fréttir), 4903 (Vilhjálmur S.
Vilhjálmsson heima) og 5021
(Stefán Pétursson heima).
Símar afgreiðslunnar: 4900
og 4906.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
fréttabnrður og fjðl-
skyldnsjóaarmið.
UM niiöja vikuna, sem leið,
vorm la'ndirritaðir í Wash-
ihgtjon tveir ha'fla þýöingarmiklir
samningar um vi'ðskipti okkar is-
íendinga viö Breta og Banda-
rikjamenn. Er annair sainningnr-
inn „þrihyrndur“, þ. e. gerðxtr af
þiBmWr aðilum, íslandi, Bretlandi
og Bandaríkjunnm, og er hann
einn iiðurinn í hinium svo raefndu
„iáns- . og leigusamninguin“
Bandaríkjanna- Er þar ákveðið,
að Bandiaríkin skuli yfirtaka fisk-
sölusamninginn, sem við gerðutm
við Bretiand, þannig, að við fá-
um framvegis andvLrði þein'a af-
arða, senr við seljium Bmtum
samkvæmt honum, greitt i doll-
itritism. Hinn samninguTinn er
'venjutegar viðskiptasamningur,
m.illi Islands og Bandaríkjianna,
tmt aikirðasölu okkar og vöru-
kaWp þar.
Öíl blöðin hér í Reykjavxk hafa
siöustu dagana flutt fréttirnaT af
þessum þýðingarmiklu viðskifta-
sanrningum meö stóruim fyrir-
sögnum- En eitf blaðið hefir sagt
frá þeim með svo sérstöku móti,
að rétt ©r að gera jrað að umtals-
-aFnii. Það ©r Mo-Tgunblaðið. Þar
var á stmnludaginn faTiö svofelld-
um orðtom um samningana:
„Báðir þessir samningar voru
undíirritaðir \ Washington á
fumntudaginn var, 20- þ. m. Dag-
inn áður hafði Thor Thors sendi-
herra gengið á fund Roosevelts
ibrseta og afhent forsetanum
embættiisskipríki sín.“
Það er enginn smáræöis kar],
Thor Thors, sendiiherra okkar i
Washiington, eftir þessum o-rðum
Morgunblaðsiins a‘ö dæma. Hann
•©r ekfci fýrr búinn að sýna Roiose-
velt ásjónu sína, en við fáum
hina þ-ýðingarmiesttu viöskipta-
satmninga við Bandaríkiín mrdir-
ritaða- Það ©r hér um bil eina
og þegar Cásat', send'i hinn sögu-
fræga boðskap sinn til Róma-
borgaT; „Veni, vidi, vici“ — ég
fcom, ég sá, ég s%raði- Kveld-
úlfsbræöur, það enu nú karlar
í krapinu.
Það var nú saflaf^kfci Thor
. Thors, sem gerði þi^ssa samninga
fyri-r okkuir eða lundirritaði þá, þó
að Morgunblaðið segi þannig ft'á.
Það var viðskiptanefndin héðaii
að he'man, sk’ipiuið þeim Vilhjálmi
Þór bankastjóra, siern er fonnað-
ur nefndaTinnar, Ásgéiri Ásgeirs-
synii bankastjóra og Birnii Óíafs-
synii stórkaupmanni, sem gerði
samniingana og uindiiTistaði þá
fyrir okkar hönd- En þó að leit-
áð sé með iogandi ljósi í frétt
MoTgunblaðsíns og annarri greán
I Rjeykj avíkUTbréfiL fæss á slunnu-
ílaginn um undirrSftun samning-
Jóhanna Egilsdóttir 60 ára.
X
...---
TÓHANNA EGILSDÓTTIE, formaður Verkakvenna-
*^’félagsins Framsókn, er 60 ára í dag.
Hón er eins >og ikunnugt er ein af þektustu konum alþýðu-
hreyfingarimiar hér á landi og hefir helgað henni allt starf sitt
frá því að alþýðusamtökin fóru að láta til sín taka.
Um leið og Alþýðuibla'öið ósk-
ar 'henni til hamingju á þessum
merkisdegi æfi hennar, þakkar
henni vel unnið starf og óskar
þess að alþýðusamtökin megi
sem lengst njóta krafta hennar,
gafur það nokkrum samherjum
úr aiþýðusamtökunum orðið í
tilefni af 60 ára afmæli hennar:
Stefán Jóh. Steíánsson skrif-
ar:
Ég veit það með vissu, að
mörg reykvíksk verkakonan
muni í dag senda hlýjar hug-
renningar, þakklæti og árnáð-
aróskir til frú Jóhönnu Egils-
'dóttur. Og það er vissulega
ekki ástæðuilaust. Hún hefir í
tugi ára ibarizt í fylkingar-
brjósti verkakvenna, unnið ó-
sleitilega og með ágætum ár-
angri að bættum kjörum þeirra.
Hún hefir ekki einungis verið
vakin og sofin í félagsskap
þeirra, ’þegar mest hefir þurft
á að halda, heldur hefir hún
eiríniig látið sér annt um hag
og heimilishætti hverrar ein-
stakrar. Þeirra sorgir og á-
hvggjur hafa verið hennar eig-
in sorgir og áhyggjur.
Jóhanna Egilsdóttir hefir
fyrir löngu ritað óafmáanlega
nafn sitt í sögu íslenzkrar al-
þýðuhreyfingar. Verkalýðssam-
tökin hafa ekki hvað sízt verið
hennar vettvangur. En hún
hefir einnig látið til sín taka,
með sama áhuganum, einlægn- i
inni og dugnaðinum, stjórn-
anna, finnur tesandinn viðskifta-
nefndinra hvergi nefnda á nafn,
hvað þá ©instaka meðlimi kenn-
ar. Það ©r ekkert um aÖ viliast:
Ætlun Morgunblaðsiins er sú, að
læða þvi (inn í vjitnnd lesenda
sinna, að það sé Thor Thors, sem
við ©igum viÓskiftasamningana í
Wash'ngton að þakka-
Nú fara rnenn að skilja, hvers
vegna Ólafur Tbors áfvinntvmála-
ráðherxa hafð.i við oxð að segja
af sér i lraust, ef Thor Thors,
bróðir hans, yrði ekki skipaðuir
formaður viðski ptanefndardnnar.
Það var að vísu' ektoi geU, og'
Ólafur gerði þrátt fyrir það ekki
neina alvörui úr hótiuninrai um að
segja af sér. En það má sjá á
Morgunblaðmu á sunnudaginn,
að hann er þrátt fyrir allt ekki
af baki dottinn. Það á, hvab sem
það kostar, að reyna að korna
því inni í vitund þjóðammar, að
•það sé Kveldúlfur eða Thors-
fjölskyldan, sem ©igi heiðunnn af
viðskip t asamningunum,
Það er ekfcert nýtt, að fjöl-
skyld u sjóna rnr'iðum Kveldúlfs sé
tranað fram á in'ðar viðkunnan-
legán hátt í opiinberm liýi hér á
land’i. En sá fjölskyidufréttaburð-
ur, sem .Morgunblaðib hefir tekið
upp Kveldúlfsbræðrum ti'l dýrð-
ar í frásögn sinni af sammiingar
gerðinni i Wasbington, vixðist
vera nýr þáttur í póihík fjöl-
skyldufyrhjækisdns, og ékki sá
geðsiLegasti. ;
JÓHANNA EGILSDJjTTIR
m-álasamtök íslenzkrar a'liþýðu
— Alþýðuflokkinn. Hún hefix
sameinað í störfum sínum óeig-
ingjörn átök í verkalýðs- og
stjórnmálum. Hagsmunir al-
þýðunnar á öllum sviðum hafa
alltaf verið áhugamál hennar.
í þeim störfum sínum, sem öðr-
um, hefir hún sýnt tryggð og
trúnað, viljafestu og láhuga.
Hún er aldrei stórorð, né hælir
sér af róttækni. En 'hénnar verk
taila, löngu eftir að hin stóru
orð hinna flasfengnu eru
gleymd.
Þökk sé frú Jóhönnu fyrir öll
hennar ágætu störf í þágu ís-
lenzkra alþýðusamtaka. Og
þess vildi ég óska, að þau nytu
enn um langan aldur orku
hennar og áhuga. Og einskis
mun hún sjálf frekar óska, á
þessum tímamótum ævi sinn-
ar, en eiga eftir að sjá aukinn
árangur og ávöxt af unnum og
óunnum störfum hennar fyrir
alþýðusaontökin.
Stefán Jóh. Stefánsson.
Sigurjón Á. Ólafssoij skrifar:
Verkalýðshreyfing'in á ís-
landi er enniþá ung og hefir
tæplega slitið harnsskónum.
Enraþá eru í fullu fjöri og með
miklum starfshuga fráður hóp-
ur karla og kvenna, sem ávallt
hafa staðið í fylkingarhrjósti í
menningar- og hagsmunabar-
át'tu alþýðunnar frá því að hún
með föstu skipulagi hófst í
byx-jun hinnar fyrri heimsstyrj-
aldar.
Ein þessara brautryðjenda er
frú Jóhanna Egilsdóttir.
Frú Jóhanna hefir ávallt
staðið í fremstu röð íslenzkra
kvenraa innan verkalýðshreyf-
ingarinn#r og innt af hendi
rríikið og ágætt starf í herínar
þágu. í Verkakvennafélaginu
Framsókn ihefir hún fyrst og
frómst beitt kröftum sínum og
áhuga. Verkakonurnar í Reykja
vík kunnu líka að rneta fórn-
fýsi hennar og hæfileika í fé-
lagsmálaharáttunni. í 19 ár
hefir hún verið kjörin í stjórn
félagsins, þar af 7 ár sem vara-
fonmaður þess, og í önnur 7 ár
hefir hún verið formaður fé-
lagsins og er það enn og muh
sennilega verða falin forysrta
þess itm langt skeið. Þegar
hinn landskunni brautryðj'andi
verkakvenraafélagsins, frú Jón-
ína Jónatansdóttir, lét af for-
mennsku í Framsókn eftir 20
ára starf, var Jóhanna óum-
deilt eins og sjálfkjörin meðal
kvennanna í félaginu tii þess
að taka við forystunni. Hún
hefir reynzt þessa trausts verð-
ug, með formannsstarfi ihennar
hafa vinsældir hennar vaxið
með hverju ári, og svo mun
verða í framtíðinni meðan
starfskraftar endast.
Af öðrum trúnaðarstörfum,
sem félagið hefir falið henni,
skal meðal annarra getið: Full-
trúi félagsins í Fulltrúaráði
verkalýðsfélaganna í 17 ár. í
stjórn Alþýðusambands ís-
lands hefir hún átt sæti í 11 ár.
Auk þessa hefir hún starfað í
fjölda nefnda svo sem l.-xnaí-
nefnd, hlutaveltunefndum og
ýmsum fleiri, sem ekki eru tök
á að nefna hér. Þá hefir frú Jó-
hanna innt af hendi mikið starf
og óeigingjarnt í þágu Alþýðu-
flokksins. Hún ihefir aldrei
hvibað frá stefnu óg starfsað-
ferðum, sem hann skóp sér í
upphafi, og staðið af sér alla
brotsjóa sundurlyndis' og niður-
rifsafla innan verkalýðshreyf-
ingarinnar og flokksins.
Af þessu má sjá hvílík feikna
starfekona Jóshanna er. Hún
hefir ávallf verið fiátæk verka-
marínskona, haÆt búsýslu á um-
fangsmiklu heimili og auk þess
unnið utan heimilis til þess að
afla því tekna. Ég hefi ocft undT-
ast þrek hennar og fáar konur
fundið-hennar líka. Ávalt er
hún glöð og reif og engin
þreytumerki sjáanleg iþegar
hún kemur á fundi að kvöldi
eftir langit og mikið dagsverk.
Áhugi hennar og viljaþrek fyr-
ir mélefnum verkalýðsins er
meira en flestra annarra, sem
ég hefi orði.ð samferða í þau
rúm 20 ár, sem leiðir okkar
hafa legið saman í félagsmála-
haráttunni. Það eru starfsmenn
eins og frú Jóhanna, sem setja
svip sinn á verkaJýðshreyfing-
una og auka veg hennar, sem
alltaf eiga tíma, nægan áhuga
og viljakraft til þess að inna af
hendi hvers konar störf, sem
samtökin þarfnast, og án þess
að krefjast launa.
Þrátt fyrir mikið starf er Jó-
hanna sem væri hún miðaldra
kona full áhuga um málefni al-
þýðunnar og starfsgleði hennar
í þeirra iþágu ©r óbrotin. Al-
þýðukonunúm í bænum óska ég
þess að þær megi njóta starfe-
krafta hennar vel og lengi og
samtökum verkalýðsins í bæ og
byggð að eignast margar á-
hugakonur henni líkar. Jó-
hönnu sjálfri flyt ég þakkir fyr-
ir langt og heillaríkt starf fyrir
aljþýðu iþessa lands og árna
henni langra og góðra lífdaga.
Sigurjón Á. Ólafsson.
Haraldur Guðmundsson
skrifar:
Kirkjubækurnar segja, að
Jóhanna Egilsdóttir sé sextug í
dag. Hún er því fædd haustið
fyrir harða veturinn.
Þessi ár eru án efa um flest
merkilegasta tímalhilið í sögu ís-
lenzku þjóðarinnar. Breytiug-
arnar hafa á öllum sviðum orði®
stórfelldari og hraðari en nokk-
urn óraði fyrir þegar Jóhaima
fæddist —og filestar til bóta,
þrátt fyrir allt.
Jóhanna er fædd og uppaJiar
í sveit. í ibarnæsku hennar
streymdu þúsundir íslendinga,
eldri og yngri, vestur um haí.
Þeir flúðu frá ófrelsi og örðug-
um kjörum, vistarbandi og harð
indum.
Þegar hún var í blóma lífs-
ins hófet landnámið við sjóinn
hér heima, þorp og kaupstaðir
stækkuðu og fjÖlguðu. Ný verk-
efni, nýir möguleikar blöstu við
hvarvetna. Ný viðfangsefni og
vandamól kröfðust úrlausnar.
Þéttbýlið og hin öru og marg-
háttuðu viðskipti, auðsöfmmin,
stækkun atvinnufyrirtækjanna
og fjölgun eignalauss verka-
fólks, aJlt þetta gerði samvinnu
og félagsleg samtök ekki aðeins.
möguleg, heldur nauðsynleg og
öhjákvæmileg.
Jóhanna var ein í hópi þeirra,
sem heldur kusu, er þeir fluttu
úr sveit sinni, að nema nýtt
land hér heima en að hverfa til
fjarlægrar heimsálfu. Hún er
ein í hópi íþeirra /kvenna og
karla, sem mest og ibezt hafa að
því unnið að gera Island nútím-
ans betra og byggilegra og lífs-
kjör fólksins sæmilegri en þau
voru í tíð foreldra hennar og for
feðra. Og henni hefir orðóð
me-ira ágengt í þessum efnum em
flestum öðrum, fyrir þá sök, að
hún er eins og hún er, hvorf-
tveggja í Senn; íslenzk sveita-
kona og nútíma verkakona, og
hefir sameinað það bezta úr béð
um.
Það er alveg ótnilegt, hve
miklu sumt fólk getur komið í
verk. Flestum mim finnast það
ærið verkefni einni konu að sjá
um stórt heimili og ala upp fjöl-
mennan bamahóp. Hvað þá ef
,ofan á þetta bætizt erfiðisvinna
utan heimilis, til iþess að drýgja
naumar tekjur. En það er eins
og ýmsum, jafnvel méðal nán-
ustu samverkamanna Jóhönnu,
gleymist þessi þáttur í starfi
hennar. Hún hefir verið svo af-
kastamikil og athafnasöm í al-
þýðusamtökunum, ibœði á sviðí
stjórnmála og í baráttu verka-
lýðsfélaganna fyrir bættum
vinnukjörum síðustu áratugina,
að við kunningjar hennar höf-
um blátt áfram gleymt því oft
og einatt, að hún hafði jafn-
framt öðrum störfum að sinna.
Um fheimilisstörf Jóhönnu
hlýðir eigi að ég f jölyrði. Henn-
ar nánustu geta einir um það
iborið, hvemig hún og ibóndi
hennar hafa unnið það þrek-
virki að skapa indælt og hlýlegt
heimili og ala upþ eonu og dótt-
ur og vera þó alltaf önnum kaf-
in við störf fyrir alþýðusamtök-
5n. Þar sem hún hefir unnið,
fyrir kaup, ihefir reynslan orðið
sú, að enginn atvinnurekandí
hefir viljað missa hana úr þjón-
ustu sinni, og þó er engin mana
eskja, sem ég þekki, lausari við
,,undirgefni“ og húsbænda-
hræðslu en hún.
Frá iþví ég fluttist hingað til
Reykjavíkur fyrir 17 árum hef-
ir Jóhanna stöðugt verið í allra
Frh. á 4. síðii'. ,