Alþýðublaðið - 05.02.1942, Blaðsíða 3

FÍMMTUDAG 5. FEBE. 1942
I
MÞÝÐUBLAÐIÐ
I Bitstjóri: Stelán Pétursson.
j Bitstjórn og afgreiósia i Al-
: þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnarinnar: 4902
Critstjóri), 4901 (innlendar-
firéttir), 4903 (Vilhjálmur S.
I Viltjálmsson heima) og 5021
(Stefán Pétursson heima).
Símar afgreiðslunnar: 4900
og 4906.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Hlutverk gerð-
ardómsins.
LAUNASTÉTTIR Reykja-
víkur hafa nú þegar feng-
ið að sannreyna það að nokkru,
hvaöa hlutverk hinum. svokall-
aða gerðardómi í kaupgjalds-
og verðlagsmálum er ætlað að
ieika.
Að vásu þuxftu þær ekki að
ibáða eftir neinni reynslu til
|>ess að vita, hvemig úrskurðir
hans myndu verða í kauþgjalds-
málunum. Því að í bráðabirgða-
lögunum um stofnun gerðar-
dómsins var engin dul dregin á
jþað, að hann ætti að halda niðri
kaupgjaldinu í landinu. Honum
var beinlínis uppálagt ’það í
kúgunarlögunum, að fara í úr-
skurðum sínum eftir þeirri
mcginreglu, að grunnkaup
mætti ekki hækka frá því, sem
|>að var í.árslok 1941. Og ef
leinhver skyldi þrátt fyrir það
hafa verið í vafa, þá hlaut að
minnsta kosti skipun gerðar-
dómsins að taka af öll tvímæli:
í hann voru aðeins valdir
Framsóknarmenn og Sjálfstæð-
ismenn úr hópi embættismaima
og fjármálamanna. Launastétt-
irnar eða flokkur þeirra, Al-
iþýðuflokkurinn, fékk þar engan
fulltrúa. Slíkur gerðardómur í
kaupgj aldsmálum, stofnaður
með .bráðabirgðalögum og að-
eins skipaður fulltrúurri annars
aðilans. svo ekki sé nú mirmzt
á vélræðin, sem stjóm Fram-
isóknarflokksins og Sjálfstæðis-
flokksins beitti til þess að geta
réttlætt stofnun hans — slíkur
gerðardómur er eins dæmi í
siðuðu þjóðfélagi.
Það hefir iþvá varla getað
komið neinum á' óvart, iþó að
gerðardó m urinn léti sig hafa
það, að byfja á þvá, að rifta
gerðum, frjálsum samningum
milli laumþega og atvinnurek-
enda, svo sem samningnum
milli klæðskerasveina og klæð-
skerameistara og fengnu frjálsu
samkomulagi milli bókbindara
og bókbandsmeistara, af því að
í báðum tilfellum höfðu aðilar
<orðið ásáttir um það, að grann-
kaup verkafólksins skyldi lítið
eitt hækkað með tilliti til hins
•óvenjulega ágóða af atvinnu-
rekstrinum. Það er að vísu sið-
leysi í réttarfari, sem flestir
ihafa kynokað sér við að taka
upp, að iáta lög, hvað þá bráða-
toirgðalög, verka aftur fyxir sig,
eins og hér er gert, þar sem
kaupsamningi klæðskera er
xiftað, enda þótt harrn væri
gerður með frjálsu samkomu-
lagi beggja aðila, áður en kúg-
unarlögin voru gefin út. En
hvað eru þeir Hermann og Ól-
afur að setja slikt fyrir sig?
Þeir hefðu þá ekki verið að
streitast við að læra listimar af
einxæðisherrunum erlendis í
heilan áratug, ef þeir váluðu
fyrir sér þess háttar lítilræði.
að rjúfa á mönnum gerða samn-
inga.
En er ekki gerðadómurinn
einnig gerðardómur í vcrðlags-
málum? Og á hann ekki „að
halda dýrtíðinni í skefjum“,
eins og þeir Hermann og Ólafur
hafa orðað það? Vegur svo göf-
ugt ætlunarverk gerðardómsins
ekki fullkomlega upp á móti
þvá, þó að hann svifti launa-
stéttirnar umsömdum grunn-
kaupshækkunum og hindri alla
frekari samninga þeirra við at-
Vinnurekendur mn slákar kjara-
bætur? Sagði ekki Morgunblað-
ið, aðalblað Sjálfstæðisflokks-
ins, síðastliðinn föstudag, ein-
mitt með tilliti til fyrirhugaðr-
ar starfsemi gerðardómsins í
verðlagsmálimum, að löggjöfin
um hann væri sú „löggjöf, sem
þörfust hefir hér verið sett frá
ófriðarbyrjun til hagsbóta fyi’ir
launastéttimar og allan al-
menning í landinu11? Jú, það
sagði það.
Og nú.höfum við séð, hvemig
gerðardómurinn hugsar sér, „að
halda dýrtíðinni í skefjxun“.
Hann hefir, til viðbótar við úr-
skurðina um að svifta launa-
stéttirnar umsömdum grann-
kaupshækkimxnn, gefið út úr-
skurð um nokkra verðlækkxm á
vörum, sem útreikningur dýr-
tíðarvisitölxmnar er byggður á.
Hins vegar hefir hann gætt þess
vandlega, að lækka ekki verð-
lag á neinum þeim vörum. sem
hingað til hafa verið utan vísi-
tölureikningsins. Og hann hefir
heldur ekki reist neinar skorð-
ur við þvá, að þær haldi áfram
að hækka. Þvert á móti virðist
auðsætt, að verzlununum sé
ætlað að halda sér skaðlausum
af verðlækkun vísitöluvaranna,
á þeim.
Þessi fyx'sti verðlagsúrskurð-
ur gerðardómsins sýnir, að það
er ekki dýrtáðin, sem þeir Her-
mann og Ólafur eru að hugsa
um ,.að halda í skefjum". held-
ur aðeins vásitalan. Eftir henni
fer nefnilega dýrtíðarappbótin
á kaup launastéttanna. Og það
er hún, sem herrarnir í Fram-
sóknarflokknum og Sjálfstæðis-
flokknum era alltaf að hugsa
um, þegar þeir eru að tala um
nauðsyn þess „að halda dýitáð-
inni i skefjum“. Þeim nægir
ekki, að ibanna alla grann-
kaupshækkun með lögum. Þeir
ætla sér láka að hafa dýrtíðar-
uppbótina að meira eða minna
leyti af laxmastéttunum, með
ofurlítilli lagfæringu á vísitöl-
unxxi — ekki upp á við, þó að
Ólafur Thors og ýmsir aðrir
Sjálfstæðismenn hafi verið að
reyna að telja mönnum trú xxm
það, heldxxr niður á við. Það er
þetta, sem gerðardóminum er
ætlað að gera með úrskurðum
sínum í verðlagsmáhxnum, fef
ráða má af þeii-ri reynslu, sfem
fengin er. Dýrtíðin — stráðs-
gróðinn og okrið í skjóli herm-
ar — á að halda áfram að vaxa.
Það eiga bara að vera aðrar
vörux en hingað til, sem okrað
verður á.
Jú. það er „þörf löggjöf“ og
ALÞÝÐUBLAÐiD
Hlnn pólltfski fegurðar-
glfmnkappl fhaidsins.
(Niðurlag.)
GLÍMUMAÐUR, sem beitir
slákum brögðum, að hann
á það sáfellt á hættu að falla á
iþeim sjálfui', eþ ekki niikili
giímusnillmgur, og háxxn getxxr
ekki gert sér neina von um að
verða glámukóngur landsins. .
Við skxxlxxm lita á n-okkur af
glímubrögðum Árna frá Múla
síðustu dagana í Visi, er hann
ræðst á ný fram á vígvöllinn
og hyggst að snúa við flóttan-
um, sem hrostinn er í lið Sjálf-
stæðismanna.
Ámi frá Múla finnur það með
réttu, að Alþýðuflokkurixm ber
hið fyllsta traxist til formanns
síns, Stefáns Jóhanns Stefáns-
sonar, og haim finnur það jafh-
vel, að Sjálfstæðismerm vel-
flestir hafa hið megnasta van-
traust á ráðherrum sínum,
Ólafi Thors og Jakob Möller
cg mega helzt ekki heyra þá
nefnda. Árni fyllist þvá afbxýð-
issemi og hatri gegn Stefáni Jó-
hanni fyrir hönd þessara flokks-
bræðra sixma, sem hann finnur
'dig meðsekaxx' og hyggst að
rétta hlut þeirra með persónu-
legum svívirðingum um Stefán
Jóhann. En órökstuddar per-
sónulegar svívirðingar era ó-
leyfileg brögð í fegurðarglómu
stjómmálanna. Það ætti
„glímukappinn” að vita.
Árni frá Míúla hefir fxmdið
mjög til imdirlægjuháttar
flokks síns við Framsókn. Hann
hefir margsinnis hvatt iþá til að
þola ekki lengur undirokun og
vélabrögð Framsóknar, skorað
á þá að hætta Framsóknarvist-
inni, standa upp frá spilaborð-
inu cg henda spilxmum. En þeir
hafa setið sem fastast, hvaða
auðmýkingu og afarkosti sem
Framsókn hefir boðið þeim upp
á. Árna svíður svo þessi þjónk-
un ráðherra Sjálfstæðisflokks-
ins við Framsókn og þessi þaul-
sætni þeirra hjá kúgurum sín-
um, að honmn dettur ekkert
annað ásökxmarefni í hug um
Stefán Jóhaxm, en að hami hafi
verið of þaulsætinn í ríkisstjórn-
inni og of leiðitamur við Fram-
sókn! En voru það ekki einmitt
ráðherrar Sjálfstæðisflokksins,
sem átu ofan í sig margyfirlýsta
stefnu sina í kaupgjaldsmálun-
um, en ekki Stefán Jóhann?
j Næsta ásökunarefnxð gfegn
Alþýðpflokknum er það, að
hann sé í raun og veru ekkert
annað en samtök auðmannanna
og yfirstéttarinnar f landinu;
aftur á móti sé Sjálfstæðisflokk-
urirrn eini verkamannaflokkur
„til hagsbóta fyrir launastétt-
irnar og allan almenning í land-
inu“, eða hitt þó heldur, bráða-
birgðalögin um stofnun hins
lögþvingaða „gerðardóms í
kaupgjalds- og verðlagsmál-
um“. Það er von, að Sjálfstæð-
isflokkurirm sé hreykinn af
hlutdeild sinni í slíkri löggjöf
og láti Morgunblaðið lofa hana.
En hvað skyldi „launastéttun-
um“ sjálfum „og öllum almenn-
ingi í landinu“ finnast?
■■■. » ..............
landsins! Það lítur út fyrir, að
þeir Sjálfstæðismenn séu orðnir
ofurlátið hræddir við sjálfa sig
og afleiðingar þeirrar yfirstétt-
ar- og stríðsgróðamapnastefnu,
sem leitt hefir foringja Sjálf-
stæðisflokksins upp í fangið á
Framsókn.Því forréttindi stríðs-
gróðamannanna hafa ,þeir keypt
með þjónkun cg xmdirgefni við
Framsóknarvaldið. ,
Auðsöfnun hefir verið fyrsta
boðorðið í’ trúarlærdómi Sjálf-
stæðismanna, auðsöfnun ein-
stakra manna er til sannrar vel-
ferðar fyrir þjóðfélagið, undir-
staða atvinnuveganna og vel-
megunar þjóðarinnar, hafa þeir
sagt. Nú á að koma Alþýðu-
ílokknum á kné með því að
sanna, að í honum séu velflestir
auðmenn landsins.
En auðkýtmgar iþessa lands
eiga enn eftir að senda inntöku-
beiðni í Alþýðuflokkirm; þeir
hafa hingað til þekkt sána og
Ámi frá Múla veit ofurael,
hvar í flokki iþeir standa.
Ekki er sú fullyrðing Áma
frá Múla líklegri til þess að
snúa við flóttanum í liði íhalds-
ins. að Alþýðuflokksmenn séu
hlaðnir beinum og bitlingxim í
bak og fyrir og sitji í ótölxxleg-
um néfndum. Það er vitað mál,
að nefndarskipun hefir yfirleitt
farið fram á þann hátt undan-
farin ár, að fyxir hvem 1 Al-
þðuflckksmajm, sem kosinn
hefir verið r nefnd, hafa 2 Sjálf-
stæðisflokksmenn verið kjörnir.
Og er ekki vitað annað, en að
þeir hafi hirt sín laun engu
siður en Alþýðuflokksmenn.
Annars á orðið bitlingur við
störf, sem menn taka að sér, en
svíkjast um að gegna. Frá því
hefir verið skýrt, að stjórn S.
í. F. hafi á a. m. k, tveim aðal-
fundxnn verið áfelld þunglega
fyrir það, að greiða Ama frá
Múla há laun fyrir starf, sem
hann kæmi hvergi nærri. Er
ekki rétt fyrir Áma frá Múla
að geí*a svólítið hreint fyrir*
sínum eigin hæjardyrum, áður
en hann kastar fleiri steinum?
Þessi rqgur Sjálfstæðísmamra
mn bein og bitlinga Alþýðu-
flokksins er ekki nein nýjung.
Þetta eru gamlar lummur frá
þvi að Sjálfstæðisflokkurinn
var í stjómarandstöðu, sem
Árni frá Múla er að reyna að
hita upp,’ í hinni átakanlegu
fátækt að rökum fyrir slæmum
málstað. En það er bara mis-
skilningur hjá Árna, að Sjálf-
stæðisflokkurimr eigi sitt fyrra
gengi að þakka rógsiðjxmni um
bitlingana. Sjálfstæðlisflókkur-
inn á fylgi sitt fyrst og fremst
því að þakka, að harm þóttist
vilja berjast fyrir ýmsum rétt-
lætismálum og þóttist ætla að
berjast gegn yfirgangi Fram-
sóknarhöfðingjanna. Og á sama
hátt er gæfu- og fylgisleysi
hans nú þvá að kenna, að fólkið
sér að hann svíkur öll „rétt-
lætismólin! og lætur Framsókn-
arvaldið kúga sig í einu og öllu
og gerir við það samninga, sem
ekki tíðkast meðal frjálsra
manna.
Hver era svo helztu málefna-
leg rök Áma frá Múla gegn
Alþýðuflokknum þessa dagana?
Að hann hafi svikið launa-
stéttirnar, þegar þjóðstjórnirr
var mynduð. „111 var þín fyrsta
ganga“, segir hann um Stefán
Jóhann, og síðan: „Á undan-
förnum 3 árum hefir verið látið
skammt stórra höggva á milli í
garð launastéttanna.“
Nú skulum við athuga svo-
lítið hina siðferðilegu aðstöðu
Sjálfstæðisflokksins til þess að
beita slikum áróðri gegn Al-
í stjóminni hafa setið 2 Sjálf-
stæðismenn og einn Alþýðu-
þýðuflokknum.
flokksmaður. Hin sameiginlega
niðurstaða af pólitík ríkisstjóm-
arinnar gagnvart launastéttun-
um á að vera árásarefni gegn
Alþýðuílokknum, en Sjálfstæð-
isflokknum að sama skapi til
lofs! Hver lifandi maður fær
skilið þetta? Ef ganga Stefáns
Jóhanns hefir verið ill, þá hefir
sennilega ganga þeixra SjáK-
stæðisráðherranna sízt verið
betri.
En hver er svo sannleikurinn
um afstöðu hinna einstöku ráð-
herra og flokka til hagsmuna
laxmastéttanna?
Þegar gengislögin voru sett,
varð Alþýðuflokkurirm að
heyja harða baráttu til þess að
laúmþegarnir fengju yfirleitt
nokkrar bætur fyrir þá verð-
hækkun, sem af þeirn leiddi.
Sjálfstæðismenn stóðu á móti
öllxxm uppbótum. Þegar gengis-
lögin vora endurskoðuð, varð
ráðherra Alþýðuflokksins enn
á ný að heyja þráláta baráttu
til þess að fá uppbæturnar
hækkaðar, og ráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins reyndu að toga
þær niður á við eftir megni.
Og þannig hafa haldið áfram
sífelld átök í ríkisstjórrxinni um
kjör launastéttanna. Alþýðu-
flokkurinn kom í veg fyrir
launaskattinn, sem Ólafur
Thors hafði samið við Fram-
sókn um. Alþýðuflokkurinn
hindráði hina fyrri tilraun til
þess að banna kauphækkanir,
og hann fór úr ríkisstjóminni,
iþegar SjólfstæðisiTjOkkurinn
loks ákvað að greiða launa-
stéttxmum það höggið. sem hann
hafði lengi til reitt.
En nú segir Ámi frá Múla:
Álþýðuflokkurinn hefir svikið
launastéttirnar, með því að
samþykkja þá stefnu ríkis-
stjómarinnar, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir einnig borið
ábyrgð á. En hvað hefir þá
Sjálfstæðsflokkurinn gert?
hljóta menn að spyrja, ef þeir
kæra sig um' að nckkuð sam-
hengi sé í hlutunum.
Hér hafa verið nefnd nokkur
dæmi úr málfærslu Árna frá
Múla. Finnst mönnum ekki að
hann eigi skilið fegurðarglímjtx-
verðlaxmin?
Ég held að þeir, sem skyn
bera á drengskap í íþróttum,
! FA'. á 4.