Alþýðublaðið - 24.02.1942, Blaðsíða 6

KARLAKÓR REYKJAVÍKUR
5. Samsöngur
í Gamla Bíó þriðjudaginn 24. febr. kl. 11,30 e. h.
I ■ .' ' t
Aðgöngumiðar í Bókaverzlun Sigfúsar Eymimds-
sonar og Bókaverzlun ísafoldar.
Arshátið
Kvennfél. „Keö]an“ og Velstiórafél. tslands
verður haldin með sameiginlegu borðhaldi að
Hótel Borg mánudaginn 2. marz kl. 8 e. m.
Félagar! Áskriftarlistar liggja frammi hjá Foss-
berg og Vélstjóraskrifstofunni til fimmtudags.
Skemmtinefndin.
Nokkrar sanmastúlknr
vantar strax í
Dömudeildina
Skinnadeildina
Hraðsaumadeildina
Elæðaverzl. Andrésar Andréssonar hf.
Fækkun í setuliðsvinnunni.
ALÞÝÐUBLADID
Þriðjudagur 24. februar 1942.
Gengishækknn bezta ráðstöfnnin.
Frh. af 2. síðu.
um þetta mál, voru í vinnu um
3000 manns. Ég taldi þetta allt
of mikla fækkun og taldi alveg
nóg að fækkað yrði um 600 á
tímabilinu frá 1. febrúar til 1.
maí. Hins vegar efaðist ég
mjög um nauðsyn þessara ráð-
stafana nú.
Byggði ég till. mína á því, að
í apríllok 1941 voru í vinnu
sem næst 2400 manns. Virtist
þá enginn skortur vera á
verkamönnum handa atvinnu-
vegunum.
Lagði ég til, að rannsókn
færi fram á því,. hve marga
verkamenn væri talið, að ísl.
atvinnuvegir þyrftu að fá, en
meirihlutinn neitaði að verða
við þeirri tillögu minni. Það
eina, sem ég fekk fram, var að
rannsókn færi fram á því, hve
margir verkamenn, sem heima
eiga utan Reykjavíkur, væru í
vinnu hjá setuliðinu hér í
bænum og í nágrenni bæjar-
ins. Fækkunin átti að fara
fram, þegar ég síðast vissi, á
tímabilinu frá 1. febrúar til 1.
maí. Það er að segja, meðan
vertíðin stæði. Síðan átti að
athuga, hvort frekar þyrfti að
fækka, þegar vegavinna og
landbúnaðarstörf byrjuðu fyr-
ir alvöru. Ég skrifaði undir
nefndarálitið með fyrirvara.
Nú er þessi stjómskipaða
nefnd hætt að starfa, en ný
nefnd hefir tekið við. Hefir
Kristínus Amdal verið settur
út úr nefndinni og Hákon
Bjamason skipaður í hans
stað, en í fyrra störfuðu þeir
Arndal, Jens og Sigurður
Björnsson að þessum málum.
Á Alþýðuflokkurinn því eng-
an fulltrúa í nefndinni."
Samtal vlð Kr, Arndal
Þá talaði Alþýðublaðið við
Kristínus Arndal, forstjóra
Vinnumiðlunarskrifstofunnar.
— Er byrjað að fækka í
setuliðsvinnunni? .
,,Nei, ekki enn. 14. febrúar
s.l. unnu hjá setuliðunum 3095
menn. Síðan hefir, mér vitan-
lega, ekki verið fækkað í vinn-
unni. En ég skal geta þess, að
þessi nýja nefnd er nýtekin til
starfa, og mér hafa engar til-
kynningar borizt frá ríkis-
stjórninni um þessa samninga.
Nefndin hefir hins vegar kom-
ið að máli við mig og óskað
eftir því, að engir nýir menn
verði ráðnir í þessa vinnu.“
— Hafa margar beiðnir um
verkamenn borizt úr verstöðv-
unum til Vinnumiðlunarskrif-
stofunnar?
,,Nei, ekki frekar venju. Við
höfum ráðið nokkra menn til
Grindavíkur. Engar beiðnir
hafa borizt t. d. frá Vestm.-
eyjum.“
Engin ástæða ttl pesss
ara nýju ráðstafana.
Samkvæmt þessu virðist
engin ástæða til þess að fækka
í vinnunni hjá setuliðinu. Og
það sjá allir sjálfir, að ekki
nær nokkurri átt að ríkisstjórn-
in gangi á undan í því að skapa
varalið atvinnulausra manna
Frh. af 4. síðu.
þann óvíræða kost, að samtímis
iþví, sem hún lækkar vöruverð-
ið beinlínis, dregur hún mjög úr
hinum óeðlilega stríðsgróða út-
flytjendanna; þess vegna er
hún áhrifamesta dýrtíðarráð-
sem hún er lang hægust og ein-
földust í framkvæmd, en flest
önnur úrræði eru meiri eða
minni örðugleikum hundin í
framkvæmd.
Áhrif gengishækk"
unar.
Þau eru öllum svo kunn og
skilj anleg, að um það efni iþarf
ekki að fjölyrða. í fyrsta lagi
lækkar verðið á / erlendum
neyzluvörum, og er þess full
þörf einmitt nú, þegar húast má
við að iþær fari að hækka veru-
lega á erlendum markaði.
í öðru lagi lækka erlendar
framleiðsluvörur eins og tilbú-
inn áburður, útgerðarvörur og
fleira í verði, framleiðslukóstn-
aðurinn innanlands minnkar og
innlendar vörur geta því smá
saman orðið í lægra verði en
ella. Þessi áhrif koma auðvitað
síðar fram, en geta þá einmitt
orðið til iþess að vega upp á móti
síðari utanaðkomandi verð-
hækkunum.
í þriðja lagi minnkar hinn ó-
eðlilegi gróði útflytjendanna;
þeir fá því færri íslenzkar krón-
ur milli handa til ess að skapa
með verðbólgu innanlands með
alls konar spákaupmennsku. Úr
þessum þætti dýrtíðarinnar er
ekki rétt að gera of lítið. Gróð-
inn af stórútgerðinni hefir að
verulegu leyti verið lagður í
alls konar brask með fasteignir
og hlutabréf, stofnun nýrra
verzlunarfyrirtækja eða annar-
ar gróðastarfsemi innanlands.
Síðast, en ekki sízt, vil ég
benda á hinn ótvíræða ávinn-
ing allra sparifjáreigenda af
gengishækkun. Nú sjá þeir dag-
lega sparifé sitt rýrna að verð-
gildi og mega jafnvel búast við
fullkomnu verðhruni pening-
anna, ef óheillastefna stjórnar-
flokkanna fær að ríkja áfram.
Þetta verður til þess, að almenn-
ingur sparar miklu minna en
ella; hann vill nota peningana
til vörukaupa meðan eitthvað
fæst fyrir þá. Vantrúin á pen-
ingana er orðin sjálfstæð dýr-
tíðarorsök, sérstaklega þar sem
mjög fáir trúa á einlægni ríkis-
stjórnarinnar til þess að halda
til þess, að þeim sé nauðugur
einn kostur: að taka því, sem
þeim býðst hjá útgerðarmönn-
um og síðar bændum. Hins
vegar munu verkamenn ekki
hafa neitt á móti því að fara
úr vinnu hjá setuliðunum, ef
þeir fá jafn gott kaup annars
staðar.
Ef farið) verður að fram-
kvæma fækkun í setuliðsvinn-
unni svo hundruðum manna
skiptir, er tilgarigurinn ber-
sýnilega sá, að skapa íslenzkum
atvinnurekendum aðstöðu til
þess, að knýja niður kaupið og
kúga verkamennina.
Þessi síðasta ráðstöfun Sjálf-
stæðis- og Framsóknarstjóm-
arinnar mun sízt mælast betur
fyrir en þær fyrri.
dýrtíðinni niðri og skilja, að
ráðstafanir hennar eru verra
en gagnslausar í því efni.
Ef nú væri framkvæmd dýr-
tíðarráðstöfun eins og hækkim
krónunnar, sem allir skilja að
er raunveruleg dýrtíðarráðstöf-
un, þá myndi skapast á ný tiltrú
á peningana. Og sparifjáreig-
endurnir, sem margir hverjir
verða harðast fyrir barðinu á
dýrtíðinni, eiga framar öðrum
kröfu á iþví, að þeir peningar,
sem þeir hafa sparað upp, oft
með erfiði heillar ævi, eða eftir-
vinnu og helgidagavinnu, verði
ekki gerðir að engu.
Sjálfstæðisblöðin hafa þessa
dagana talað digurbarkalega
um nauðsyn þess að stöðva
dýrtíðina og ásakað okkur, Al-
þýðuflokksmenn, sem alltaf
höfum krafizt þess, að dýrtíð-
armálin yrðu tekin fastari tök-
um, fyrir það, að við viljum
auka dýrtíðina. Sýni nú þessi
iblöð og flokkur þeirra það, í
verki, að þeir meihi eitthvað
með þessu skrafi sínu, með því
að, styðja að því að gengi ís-
lenzku kr. verði hækkað og
það tafarlaust. Ég þykist vita,
að ekki muni standa á Alþýðu-
flokknum.
1939 og 1942.
. Sjálfstæðisblöðin, sérstaklega
Vísir, hafa undanfarið gert sér
tíðrætt um það, að Alþýðuflokk-
urinn hafi svikið launastétt-
irnar með því að fylgja nú-
verandi stjórnarflokkum í því
að lækka gengi krónunnar 1939.
Að vísu mætti svara þessu með
því einu: Hvað gerðu Sjálf-
stæðis- og Framsóknarflokkur-
inn þá, er þessi flokkar vildu
meira að segja engra bóta unna
launastéttunum ?
En vitanlega er það fásinna
ein að halda því fram, að aldrei
geti staðið svo á, að rétt sé eða
í þágu launastéttanna að lækka
gengið, þó að auðvitað sé rétt
að standa á móti því að verð-
gildi krónunnar sé rýrt meðan
hægt er og skynsamlegt.
Árið 1939 var ástandið orðið
þannig, að lausaskuldir bank-
anna erlendis voru orðnar á 15.
milljón króna, togaraútgerðin
var öll að verða gjaldþrota og
viðbúið var að hún myndi alger-
lega stöðvast, en það hefði
þýtt atvinnuleysi og eymd
verkafólksins, sem átti afkomu
sína undir henni, og haft ó-
fyrirsjáanlegar afleiðingar fyrir
alla þjóðina,
Nú en aðstaðan gjörbreytt að
' öllu leyti: Við eigum gjaldeyris-
varasjóð, hátt á annað hundrað
milljón krónur, eða fyrir meira
en heils árs innflutning, togara
félögin eiga tugi milljóna í sjóði
og græða enn á tá og fingri.
Sömu sjónarmiðin — ná-
kvæmlega sömu sjónarmiðin —
sem réttlætt gátu gengislögin
1939, gera gengishækkun alveg
| sjálfsagða nú. Launastéttirnar
og sparifjáreigendurnir, sem
dýrtíðin bitnar fyrst og fremst
á og sem tóku á sig byrðarnar
1939 vegna atvinnuveganna,
eiga réttlætiskröfu á því, að
gengið verði hækkað nú þegar.
Það er nú líka hægt fyrir er-
lendri íhlutun.
Harðar nmræðnr ð
alþingi I gær nm
kosningafrestnnina.
HIN illræmda frestun bæjar-
stjórnarkosninga í Reykja-
vík, var til umræðu í Alþiugi
í gær, og urðu sem vænta mátti
harðar sviptingar um málið.
Jakob Möller fylgdi frum-
varpinu úr hlaði með stuttri
greinargerð.
Haraldur Guðmundsson réð-
ist þegar á kosningafrestunina
í þróttmikilli ræðu. Hann gat
þess í upphafi máls síns, að af-
greiðsla þessa máls breytti í
rauninni ekki miklu. Kosning-
unum í Reykjavík hefir þegar
verið frestað, og það breytist
ekki, hvort sem frv. þetta verð
ur samþykkt eða fellt. Hins-
vegar ber að fella þetta frum-
varp, sagði ræðumaður, til þess
að mótmæla þessu gerræði
ríkisst j ómarinnar.
Hann sagði, að greinargerð
ráðherranna fyrir kosninga-
frestuninni væri úandi og grú-
andi af rangfærslum. Væri þess
t. d. fyrst að geta, að þeir vildu
koma því inn hjá fólki, að í
rauninni hefði Alþýðuflokkur-
urinn knúið fram kosningafrest
un með því að efna til prent-
araverkfallsins, til þess að
hann gæti síðan gefið út blað
sitt til að bæta kosningaað-
stöðu sína. Har. Guðmundsson
sagði, að reyfarasaga þessi
minnti helzt á æfintýrið, sem
Bjarni Benediktsson setti sam-
an eftir síðasta iþing, þegar hann
sagði, að Framsóknarhöfðingj-
arnir hefðu ætlað að fleka sak-
leysingjana Ól. Thors og Jak.
Möller í dýrtíðarmálunum, til
þess að tryggja Alþýðuflokkn-
um aukið fylgi. En þá ibjargaði
Hermann Guðmundsson í Hafn-t
arfirði íhaldinu með því að
skipa Jakobi og Ólafi að gera
þetta ekki!
Haraldur hrakti þessa full-
yrðingu með því,,að skýra það
fyrir þingheimi, að Alþfl. hefði
enga sök átt á verkfallinu, með
því að það hefði verið samþykkt
einróma í prentarafélaginu, en
þar væru menn af öllum flokk-
um. Auk þess var prentsmiðju-
eigendum kunnugt um skuld-
bindingu Alþýðuprentsmiðjunn-
ar um að prenta fyrir Alþfl., og
hefðu þeir vitað það fyrir ný-
ár. Þá væri það rangt með farið,
að blöðin hefðu ekki átt þess
kost að koma út. Þau komu út
strax og lögin höfðu verið sett.
Þá deildi Haraldur fast á hina
svívirðilegu misnotkun ríkisút-
varpsins, er ráðherrarnir fluttu
hvað eftir * annað svæsnar
áróðursræður gegn Alþfl., sem
var varnað að bera hönd fyrir
höfuð sér. Loks hefði verið hætt
við útvarpsumræður, sem á-
kveðnar höfðu verið, í stað þess,
að nauðsynlegt hefði verið að
hafa þær, og einmitt auka þær
og fjölga umræðukvöldum til
þess að jafna ranglætið. — Þar
að auki hefði frestunarfarganið
aðeins verið látið ná til Reykja-
víkur, þótt samskonar aðstæð-
ur væru í Hafnarfirði, Kefla-
vík og á Alirane-
Umræðum var fresfcað og
iraunu margir hafa verið á
mælandaskrá.