Alþýðublaðið - 26.02.1942, Side 5

ALÞVÐUBLAÐIÐ
Pimmtudagur 26. febráar 1M2.
:Í
Hinn ósýnllegl iier
í Júgóslawin.
Barátta Júgóslafa við setulið Hitlers.
|Rooseve!t er líka góður gestgjafi.
Roosevelt sker sneið af steikinni handa Leigthon McCarthy, sendiherra Kanada.
/
IJÚGÓSLAVÍU ólgar allt í
óeirðum. Það er ekki yiir-
lýst styrjöld og ekki dreifistyrj-
öld, heldur ný tegund styrjald-
ar, háð af ósýnilegum her, sem
ósýnilegir herforingja hafa
skipulagt.
í dreifistyrjöld heyja smá-
hópar styrjöldina, án þess að
hafa nokkurt samband sín á
milli. En í þessari ósýnilegu
styrjöld, sem nú er háð í Júgó-
slavíu, er öjlu stjórnað frá ein-
um stað. Með mörgum hreyf-
anlegum sendistöðvum getur
herforingjaráðið haft samband
við lið sitt úti um allt landið. Á
þennan hátt er hægt að skýra,
hverhig á því stendur, að smá-
uppreisnir verða norðan til í
landinu, til þess að leiða að sér
athygli Þjóðverja, þegar þeir
eru að búa sig undir einhver
stórvirki sunnan til í landinu.
Það er ekki hægt að berjast
við her, sem ekki er sýnilegur,
og þetta er Þjóðverjum ljóst.
Þess vegna ákvað þýzka her-
stjómin í síðast liðnum október-
mánuði að reyna að semja frið.
Að kvöldi hins 5. október
lagði Djura Dokich hershöfð-
ingi, sem er Quisling númer tvö
þeirra Júgóslava, af stað upp á
fjall eitt suðvestur af Belgrad,
ásamt tveimur þýzkum herfor-
ingjum, sem voru fulltrúar yfir-
manns þýzka hersins þar í landi,
von Dankelmanns hershöfð-
ingja.
Klukkan ellefu um kvöldið
komu þeir á staðinn, sem um
hafði verið samið við ósýnilega
herinn gegnum stuttbylgjustöð.
Skyndilega komu tíu vopnaðir
menn út úr myrkrinu, klæddir
einkennisbúningi herforingja í
hinum reglulega júgóslavneska
her. Þeir ávörpuðu sendimenn-
ina á þýzku og tilkynntu þeim,
að þeir yrðu leiddir fyrir her-
foringjaráðið á aðalstöðvunum
og yrði því að binda fyrir augu
þeirra. Að því loknu voru þeir
—leiddir inn í bíl.
í nærri því tvo klukkutíma
var vagninum ekið eftir hræði-
rega vondum vegum unz komið
var á áíangastaðinn. En þar var
Dokich herforingja og félögum
hans hjálpað út úr vagninum, og
því næst voru þeir leiddir inn
í hús. Þar var leyst frá augum
þeirra, og nú stóðu þeir and-
spænis yfirforingja hins ósýni-
lega hers, en ef hann verður
heppinn, mun hans verða getið
í mannkynssögunni á borð við
þjóðhetjur svo sem Juarez og
Bolivar.
Foringi hins ósýnilega serb-
neska hers er Draja Mihailo-
vich, sem er kvæntur maður,
47 ára að aldri, og á fimm böm.
í frítímum sínum leikur hann
á mandólín og syngur serbnesk
alþýðulög. En hann er þekktur
sem einn af beztu herforingjum
Serba. Árið 1912 barðist hann
við Tyrki, árið 1913 við Búlgari,
á árunum 1914—1918 við Aust-
urríkismenn, Ungverja og í>jóð-
verja, og í iþessu stríði við Þjóð-
verja og ítali. Á tímabilinu
milli heimsstyrjaldanna var
hann yngsti herforinginn í her-
foringjaráði Júgóslava.
Þýzki herforinginn hóf fyrst
máls: „Yfirmaður minn hefir
beðið mig að skýra yður frá því,
að hernaður yðar sé ólöglegur
og að ekki sé hægt að fara meo
I fanga, sem við náum frá yður
| eins og aðra stríðsfanga. Her
Júgóslava hefir gefizt upp, og
ef þér haldið áfram að berjast,
hafið iþér rofið loforð, sem yfir-
maður yðar gaf. En þrátt fyrir
þetta hefir von Dánkelman
hershöfðingi gefið mér umboð
til þess að semja við yður. Hann
er fús til að gefa mönnum yðar
upp allar sakir og einnig yður
sjálfum. Ennfremur er hann
fús á að taka til athugunar þá
friðarskilmála, sem þér kunnið
að fara fram á. Við vonum, að
við getum komist að samkomu-
lagi við yður, og við vonum enn
fremur, að 'þetta stutta vopna-
hlé verði upphaf algers friðar
í landi yðar.“
Mihailovich svaraði: „Ég hefi
ekki í hyggju að eyða löngum
tíma í að hugleiða, hvort þýzk-
ur herforingi hefir rétt til þess
að sakast um rofin loforð eða
ekki. En ég vil leggja áherzlu
á, að ég hefi aldrei rofið loforð,
sem ég hefi gefið eða neinn af
yfirmönnum mínum. Það er
satt, að júgóslavneski herinn
gafst upp, en serbneski herinn
hefir ekki gefizt upp. Júgóslav-
—neski herinn gafst upp með
því skilyrði, að allt yrði óbreytt
í Júgóslavíu. En þrátt fyrir það
hafið þið haft þar herútboð."
Eftir tveggja klukkutíma
samræður sagði Mihailovich við
Þjóðverjana: ,,Ég get ekki sagt
yður, hversu lengi við munum
berjast. En ég get sagt ykkur,
hvenær við hættum baráttu
okkar. En það verður þann dag,
sem Þjóðverjar gefast skilyrðis-
laust upp fyrir bandamönnum,
eða þann dag, sem síðasti þýzki
hermaðurinn fellur. Það er
þýðíngarlaust að ræða um frið-
arskilmála. Þér óskið eftir að
berjast til fullkomis sigurs. Við
munum berjast þangað til
bandamenn vinna fullkominn
sigur.“ Því næst var aftur bund-
ið fyrir augu þeirra og þeim
var fylgt til baka.
Endá þótt meginhluti jugó-
slavneska hersins væri neyddur
til þess að gefast upp fyrir Þjóð-
verjum, voru iþeir mjög margir,
einkum serbneski hluti hersins,
sem aldrei gáfust upp. Og marg-
ar herdeildir hafa búið um sig
í fjallavirkjum. Margar her-
deildir hurfu alvopnaðar upp í
fjöllin. í þrjá mánuði gerði þessi
leynilegi her ekkert vart við
sig, en svo loks komst skriður á.
Eina nóttina réðust serbneskar
hersveitir á Kerestinech-fanga-
búðimar og leystu út 80 fanga,
áður en þýzku yfirvöldin vissu
hvaðan á sig stóð veðrið. Tveim-
ur nóttum seinna voru allar
símalínur í Belgrad klipptar
sundur. Þýzki yfirforirginn,
von Schröder, nefndi þetta
„heímskulega skemmdarstarf-
semi“ var það ekki fyrr en
„heimskulegu skemmdarstarf-
semi“ var það ekki fbyrr en
seint og síðarmeir, að von
Schröder frétti, hvað gerzt hafði \
í Herzegovinu, Montenegro og
Sandjak. Vegna þes að símalín-
nrnar voru skornar sundur,
kom hjálparliðið of seint á vett-
vang, en þó nógu snemma til
þess að finna lík þúsunda naz-
ista.
Þessa sömu nótt höfðu serb-
neskar liðssveitir umkringt
nokkrar nazistaherbúðir og lög-
reglustöðvar. Enginn nazisti var
Ætlab íslenzka lög-
REGLAN a» hætta a3
stjóma umíerðínni hér í bænum?“
Þannig spyr bifreiðarstjóri í bréfi
til mín í gær — og hann heldur á-
fram: „Ég spyr af tilefni tilkynn-
ingar, scm yfirforingi ameríkska
lcgregluliðsins hefir látið birta al-
menningL
1 ÞESSARI TfLKYNNINGU
stendur, að vegfarenóur séu að-
varaðir um að hlýða tafarlaust
bendingum og fyrirskipunum
ameríkskra lögreglumanna, sem
stjórna umferðinni. Nú er það vit-
að, að umferðareglur eru margs
konar. íslenzk lögregla hafir eina,
brezk aðra og ameríksk þriðju.
EF ALLIR ÞESSJR lögreglu-
menn fara svo að stjórna umferð-
inni, hver eftir sinni aðferð, verð-
ur úr þessu fullkomin ringulreið..
Ég tala um þetta af reynzlu. Ég
hefi tekið upp þann sið, að hlýða
aðeins fy rirskipunum íslenzkra
lögregluþjóna, af því að ég hefi
talið, að erlendir lögregluþjónar
væru í umferðinni aðeins til að
sjá um að farartæki þeirra féllu
inn í reglur hinnar reykvíksku
umferðar.
ÉG GET EKKI skilið aðvörun
hins bandaríkska lögregluforingja
á annan hátt en þarin, að banda-
ríksk lögregla hafi nú tekið um-
ferðaeftirlitið í sínar hendur. Og
ef svo er: Hvaða hlutverk hefir þá
lögreglan orðið hér í bænum? Og
hvaða ástæða er þá til þess að
auka hana? Vill lögreglustjóri vin-
samlegast ekki skýra þetta mái
fyrir okkur? “
„SÓLON“ skrifaði mér eftirfarandi
bréf íyrir nokkrum dögum:
tekinn til fanga, og enginn var
skilinn eftir á lífi. Það voru því
engir til frásagna um það, sem
hafðí gerzt.
Þjóðverjar komust brátt að
raun um, að serbnesku her-
Frh. á 7. síðu.
„1 Reykjavík stendur vegleg
bygging við Austurvöll. Það er Al-
þingishúsið. Þar ráða alþingismenn
fram úr vandamálum sinnar ást-
kæru þjóðar og semja og sam-
þykkja lög. Þeir hugsa og starfa
svo mikið, að þeir ná aldrei sex-
tugsaldri, en þá er blómaskeiS
enskra þingmanna að hefjast, a®
því er áreiðanlegur söguhöfðingi,
Jónas Jónsson frá Hriflu, hermir.
Ef menn vilja sjá ávextina af starfi
þingmanna, þá þarf ekkLannað en
að fletta Alþingistíðindunum. Þau
eru flokkuð niður í deildir, A-
deild, B-deild, C-deild o. s. frv.„
eftir vitamíngildi þeirra. Fyrstu
Alþingistíðindin, er gefin voru út*
voru skelþunnir bæklihgar, en
þau síðustu eru álíka þykk og
Biblían. Starf alþingismanna er
mikið en vanþakklátt.
ÞÁ FÁU BAGA, sem Alþingl
situr ekki á rökstólum, hugsa ráð-
herrarnir og starfa. Þá fæðast
stundum bráðabirgðalög, sem þegn-
um hins íslenzka lýðveldis ber ?.0
hlýða og haga sér eftir. Nýlega
voru gefin út lög um verjur gegn
eldsprengjum og öðrum vígahnött-
um. Skyldi í hverju húsi vera á-
kveðinn fjöldi sanddunka og sand-
poka, og var skýrt fram tekið, að
þeir skyldu geymart í hásnm inni.
EKKI ALLS FYBIR LÖNGU
varð mér gengið fram hjá hinu
ævintýrlega timburhúsi, Bjarna-
borg, hérna .inn við Hverfisgötu.
Hinar f jölmörgu tröppur þess voru
þaktar sandpokum og sanddunk-
um(!) og þurfti sérstakt lag tíl
þess að komast inn í húsið án þess
að snerta fyrr nefndar verjur. —
Frh. á 6. síða.
Riddaralið Ástraliu.
Það eru fleiri en Rússar, sem hafa riddaralið.
andi hermaður í her Ástralíu.
Hér er ríð-
Hvaða iögregla á að stjóma umferðinni? — íslenzk?
— Brezk? — Amerfksk? — Bjamaborg og Alþingis-
húsið, sandpokar. járnbrúsar — og loftvamir.