Alþýðublaðið - 26.02.1942, Qupperneq 6

Eftir leifturárás Japana á Hawai, voru Mnir litlu,, áður
óþekktu tveggja manná kafbátar Japana mjög umtalaðir. ~
Á myndinni sést einn þeirra.
' ;" "< ; -........-.—

Útsvör
AlþýðnbraDðoerðin
og Tíminn.
rr^ ÍMINN er í gær með hnútu-
I kast til Alþýðubraúðgerð-
arinnar og persónulegar svívirð-
ingar um forstjóra hennar,
Guðm. R. Oddssoji.
Tilefnið til þessara illinda er
það, að kona nokkur kveðst hafa
fengið neitun, er hún bað lún
mjólk í Alþýðubrauðgerðinni
s. 1. sunnudag, en hafi hins veg-
ar verið vísað á Bretabúð við
hliðina, og iþar hafi hún fengið
mjólk fyrir kr. 1,10 líterinn; I>á
telur blaðið, að Bretabúð þessi
hafi fengið húsnæði sitt á þann
hátt, að iðnaðarfyrirtæki
nokkru hafi verið sagt upp og
það þannig orðið að víkja fyrir
Bretabúðinni.
Loks skorar blaðið á „forráða-
menn Mjólkursamsölunnar“ að
koma í veg fyrir, að slíkt endur-
taki sig.
Alþýðublaðið hefir kynnt sér
jþetta tvennt:
1. Mjólk vantaði í Alþýðu-
brauðgerðina til kl. tæplega 3
s. 1. sunnudag.
2. Mjólk er ekki hægt áð fá
frá Mjólkursamsölunni eftir kl.
11 f. h. á sunnudögum, eftir því
sem sagt var í síma 2345, en
iþaðan er mjólkin afgreidd til
búðanna.
Aðalbúð Alþýðubrauðgerðar-
innar er á Laugavegi 61 og er
opin til kl. 5 á sunnudögum.
Veitingastofa hennar er hins
vegar á Laugavegi 63, og er hún
opin fram eftir kvöldinu. Eins
og á öðrum veitingastofum, er
mjólkin þar seld við hærra
verði. f þessa veitingastofu Al-
þýðubrauðgerðarinnar fara 30
lítrar af mjólk daglega, ætlaðir
til veitinga að kvöldinu.
Það getur nú ekki verið á-
rásarefni á Alþýðubrauðgerðina
Hé nein önnur bakarí, þó að
mjólk sé ekki til- alveg fram að
lokunartíma. Því þegar mjólk
þrýtur, sem að sjálfsögðu er
ekki hægt að sjá fyrirfram, er
ekki hægt að fá hana í Samsöl-
unni. Þar er lokað fyrir alla af-
greiðslu kl. 11 f. h. Sjálf lokar
Samsalan öllum sínum búðum
kl. 1 e. h. Þeim, sem selja mjólk
fyrir Samsöluna, er auk þess
gert eins erfitt fyrir og hægt
er við sölu mjólkurinnar, t. d.
eru greiddir enn 2 aurar af: lítra
í sölulaun fyrir að selja mældu
mjólkina, eins og var fyrir stríð.
Það segir sig sjálft, að af því er
er aðeins tap, enda fást fáir til
að hafa slíka mjólk til sölu.
Flöskumjólkin er hins vegar
takmörkuð vegna tappaleysis,
Álþýðublaðinu . er kunnugt
um það, að enga flöskumjólk
er að fá, né heldur brúsamjólk
í sumum mjólkurbúðum bæjar-
ins, eftir kl. 10 á morgnana.
Stafar þetta eingöngu af því, að
Samsalán vill ekki lækka sig
úr 2 aura sölulaununum af líter,
sem allir sjá, að er hin mesta
ósanngirni, a. m. k. ef það hafa
verið sanngjörn sölulaun fyrir
stríð. Þannig er mjólkursamsal-
an sjálf orsök að því, að erfið-
leikar eru á því að fá mjólk
fram eftir deginum, og sízt er
hægt að ásaka búðir bæjarins
þó að þær séu mjólkurlausar
löngu eftir að Samsalan er hætt
að afgreiða mjólk.
Hvað veitingastofu Alþýðu-
brauðgerðarinnar snertir, þá
hefir hún leyfi til að selja mjólk
eins og aðrar veitingastofur, og
það getur ekki talizt úr hófi
fram, þó að hún fái í því skyni
30 ltr. á dag. Og ekki hefði kon-
an, sem til Tímans kom, verið
betur sett, ef engin mjólk hefði
fengist þar heldur.
Það er loks hreinn tilbúning-
iu: hjá Tímanum, að iðnaðar-
fyrirtæki eða yfirleitt nokkrum
hafi verið sagt upp vegna þess-
arar veitingastofu. Rógur Tím-
ans um Alþýðubrauðgerðina
nær því ekki tilgangi sínum, né
Frh. af 4. síðu.
? ósjaldan í Hafpaffbrði, að pið-
urjöfnunarnefndin hefir neyðzt
til að leggja á útgerðarfélög
þar miklu hærri útsvör en sam-
tímis voru lögð á sambærileg
félög í Reykjavík. í blaði, sem
Sjálfstæðismenn gáfu út í
Hafnarfirði, stóð t. d. einu sinni
þessi klausa:
„Hér í bænum (c: í Hafnar-
firði) greiða 8 togarar og fisk-
verkunarstöðvar þeirra 103 þús.
kr. í útsvar, en í Reykjavík
greiða 23 togarar og fiskverkun-
arstöðvar þeirra samtals 67 þús.
kr.“
Ekki var Hafnarfjörður tek-
inn til fyrirmyndar þá, þegar
útsvarið virðist hafa verið 4
sinnum hærra á skip þar en í
Reykjavík.
í sama blaði, tveim árum
seinna, þar sem segir frá því
hvernig sósíalistarnir í Hafnar-
firði píni gjaldenduma þar, er
upplýst, að það ár borgi 8 tog-
arar í Hafnarfirði samtals
95 600,00 kr. í útsvar, en sam-
tímis greiði 20 togarar í Rvík
aðeins 41 400,00 kr. eða um það
bil 6-falt hærri upphæð á skip
í Hafnarfirði. Ekki þótti niður-
jöfnunamefnd Reykjavíkur þá
nauðsynlegt að hafa útsvarið
sambærilegt í Reykjavík á hlið-
stæð fýrirtæki þar.
Nei, þetta er með öðrum orð-
um þannig, að þegar lagt er til-
tölulegá hátt útsvar á útgerðar-
fyrirtækin í Hafnarfirði, heldur
Reykjavík sig langt fyrir neðan
og sósíalistar í Hafnarfirði eru
útmálaðir og skammaðir fyrir
háa skatta. En þegar útsvörin
á þessu fyrirtæki eru tiltölulega
lág í Hafnarfirði,, þykir nauð-
synlegt að binda sig við þau, og
Hafnfirðingum kennt um hve
óheyrilega lág þau séu.
Ekki bar heldur á því að út-
gerðarmennirnir í Hafnarfirði
hlypu langt með togara sína
þegar útsvörin voru miklu
hærri þar en í Reykjavík, þó
að reyndar einstaka hefðu það
við orð. Gg ekki ber ég heldur
mikinn • kvíðboga fyrir því, að
reykvískir útgerðarmenn hlypu
langt með sín skip, þó að út-
svörin á þeim yrðu eitt ár hærri.
en í Hafnarfirði. Þá grýlu er
naumast hægt að taka alvar-
lega, enda er þetta óframkvæm-
heldur hafa árásir hans á Guð-
mund R. Oddsson við neitt að
styðjast.
Aftur á móti var Framsókn-
armanni nokkrum eitt sinn trú-
að fyrir því, að hafa með hönd-
um úthlutun ávaxta eftir lyf-
seðlum. Gekk úthlutun þessi
nokkuð skrykkjótt, og var talið
að ýmsir, er enga lyfseðla höfðu,
fengju ávexti, en þeir ekkert,
er þurftu þeirra með. Svo hætti
þessi maður skyndilega að hafa
verk þetta með höndum og
lækkaði um leið í tigninni hjá
Ríkisskip, en þar mun hann hafa
unnið. Ekkert var gert opinbert
um ástæðu fyrir þeirri breyt-
ingu, en þar með er ekki sagt,
að ekki verði gerð tilraun til að
rifja málið upp, ef manni þess-
um á að haldast uppi að senda
frá sér óhróður og upplognar
sakir úr skúmaskotum Tímans
til saklausra manna.
anlegt að mestu og mætti færa
gild pök að þyí.
Þá er enn eitt atriði ótalið í
þessum útsvarssamanbúrði s.l.
ár, og það er að síðari hluta árs-
ins á undan (1940) gengu hafn-
firzkir útgerðarmenn inn á af
fúsum og frjálsum vilja að
leggja á sig aukaútsvar fram
yfir alla aðra gjaldendur bæj-
arins, sem nam mörgum tugum
þúsunda króna, og þegar verið
er að gera samanburð á útsvör-
unum, mætti vel taka þessa
upphæð með.
Má segja það hafnfirzkum
útgerðarmönnum til maklegs
hróss, að þeir gengu til samn-
inga um þessa aukagreiðslu til
bæjarins, þegar vel fór að
ganga hjá þeim og bærinn
þurfti þá í bili fjárins með, án
þess að þeim bæri til þess nokk-
ur skylda, og þó að við höfum
verið taldir óbilgjarnir í álög-
um, Alþýðuflokksmenn, verðuc
þetta áreiðanlega munað, enda
má það, því ég veit ekki til, að
þessi aukaskattur hafi nokkurs
staðar verið greiddur.
Ég tel nú með ofanrituðu
sýnt, hve fáránlegt það er, að
vilja klína því á Alþýðuflokk-
inn í Hafnarfirði, að útsvör tog-
arafélaganna í Reykjavík s.l. ár
voru ekki hærri en raun bar
vitni um, — og að þau voru
lögð á eftir öðrum reglum en
beitt vai- við venjulega borgara.
Þá er aðeins eftir ein athuga-
semd við Tímagreinina, sú síð-
asta og lítilmótlegasta, að
böndin berist fyrst og fremst að
okkur Alþýðuflokksmönnum
vegna sambands okkar við
stríðsgrójðafyrirtækin í Hafnar-
firði.
Um þetta atriði, svo góð-
gjarnt og vinsamlegt sem það
er, skal ég láta það eitt nægja
að skýra frá, hvernig heildar-
upphæð. útsvaranna í bænum
hefir verið ákveðin síðustu árin,
því að á þyí atriði ber hinn
pólitíski meirihluti bæjar-
stjórnar Hafnarfjarðar ábyrgð,
fyrst og fremst. Árið 1926, þeg-
ar Alþýðuflokkurinn tók við
stjórn bæjarmálanna í Hafnar-
firði, komst útsvarsupphæðin í
fyrsta sinn yfir 200 þús. kr. í
14 ár, allar götur fram til 1940
var útsvarsupphæðinni haldið
niðri milli 2 og 3 hundruð þús.
kr. á ári. Var þetta gert fyrst og
fremst vegna örðugs atvinnuá-
stands, og þar af leiðandi lítillar
gjaldgetu bæjarbúa, og fyrir-
tækja þeirra, sem í bænum áttu
heima. En árið 1941, strax og
möguleikar voru fyrir hendi að
hækka útsvörin, voru þau líka
hækkuð mjög verulega, eða úr
ca. 250 þús. kr. árið 1940 og í
ca. 900 þús. kr. árið 1941. Var
þessi upphæð um Vi milljón kr.
hærri en þurfti til að standa
undir venjulegum rekstri bæj-
arins og var að mestu notuð til
að greiða skuldir. í ár, 1942, er
I gert ráð fyrir, að þessi upphæð
! verði enn hækkuð í IV2 milljón
I kr. og er þá gert ráð fyrir að
1 allar skuldir bæjarins, hverju
nafni sem nefnast, verði greidd-
ar og þó verulegur afgangur
geymdur til síðari þarfa.
Getur nú blaðið velt því fyr-
ir sér þangað til næst, hvort
þetta muni gert með sérstakri
Fimmtudagur 26. fdbrúar 1942.
BRÚNKOLIN Frh. af 2. s.
er sá vegur um 750 metra
langur.
Fullkomin nýtízku tæki hafa
verið fengin til námunnar, ,að
visu eru þau ekki stór eða
miðuð við mikinn námarekst-
ur, en' þau eru talin góð. Þá
var og ráðinn til verkstjóm-
ar í námunni færeyskur mað-
ur, sem unnið hefir í kolanám-
uhum við Tvoreyre. Þama var
komið upp bráðabirgðaskýlum
fyrir verkamenn, en aðeins 3
menn hafa unnið þama und-
anfarið. Er nú í ráði að fjðlga
verkamonnum og ráða meðil
annars nokkra vana námu-
menn frá Færeyjum og láta þá
kenna íslenzkum verkamönn-
um.
ALÞINGI Frh. af 2. s.
lagði áherzlu á það, að allar
slíkar ráðstafanir gagnvart
unglingum, t. d. ungum súlk-
um, sem lenda á glapstigmn,
yrði að gera með ýtmstu var-
fæmi og réttlæti, svo að þær
yrðu ekki til ills, og yrðu ekki
því til trafala, að hinar ungu
sálir hyrfu aftur á eðlilegar
brautir.
HANNES Frh. af 5. s.
„Ansi eru þeir svalir í henni
Bjarr,aborg,“ hugsaði ég og hélt á-
fram leiðar minnar, — Nú líða
nbkkrir dagar, og þá skeður það
einn dimman miðaftan; sem marga
hafði dreymt fyrir: Jeríkóborgar-
blástur kveður við; hann smýgur
gegnum merg og bein og skiþár
fólki að hverfa í kjállarána. Það
er eitthvað óhreint í loftínu; já,
margt býr í þokunni Nú var allt í
einti kominn dagur sandpokanha
og dunkanna! Mér varð hugsað til
Bjaraborgar.
AÐ EVÖtDI HINS SAMA ÐAGS
og blásturinn kvað við, íabbá ég
fram.hjá Alþingishúsinu við Aust-
urvöll. Er það sem mér sýnistf
Já, svo sannarlega! Þarna standa
eins og sérstakir heiðursverðir eða
iífverðir og í fallegri og skipulegri
röð, fyrir framan sjálft Alþingís-
húsið, sjálfa lagabálkaútungunar-
vélina, 4 sandpokar og 4 sanddnnk-
ar. Þetta er mjög athyglisvert og
sérstaklega dásamlegt til eftir-
breytni. -— Það er sagt, að brénnt
barn forðist eldinn. Sennilega verða
því sanddúngarnir og sandpokarnir
geymdir inni í húsum þeim, sem
rísa munu aí grunnum Alþingis-
hússins og Bjarnaborgar".
Hannes á hominn.
hliðsjon af hagsmunum stríðs-
gróðamanna. Þó að hér hafi
orðum aðallega verið beint til
„Tímans“, er það að gefnu til-
efni í grein blaðsins um þetta
efni í dag, en vitanlega eiga
blöð Sjálfstæðisflokksins hér
óskilið, mál, því að hér er um
gamalt mál að ræða af þeirra
hálfu, sem Tíminn aðeins hefir
tekið upp til að undirstrika
bandalagið milli flokkanna í
skattamálum eins og áður er að
vikið, sem virðist eftir þessu
eiga að vera þannig, að sérstak-
ar útsvarsreglur eigi að hafa
um stríðsgróða togaraeigend-
anna í Reykjavík, en skattur á
launafólk eigi í staðinn að
breytast skv. frumvarpi Fram-
sóknarflokksins, er lagt var
fram ó síðasta alþingi.
24/2 ’42.
^ f|| ^ Emil Jómson.