Alþýðublaðið - 27.02.1942, Blaðsíða 6

LejkfOaq Reyklanrfkar
>GULLNA HLIÐIГ
»*'
35. sýning i kvöld Jd. Q.
Aögöngumiðar seldir frá kl. 2 í dag.
Þjóðræknisfélag íslendinga
heldur aðalfund sinn í Kaupþingssalnum, miðvikudag-
inn 4. marz, kl. 8,30 s.d.
Kvikmyndin, „íslendingar á sléttunum“ verður
sýnd. . STJÓRNIN.
»'FUNDÍK^^TÍLKYNNINGAR
Fundnr - Skei
St. Freyja nr. 21S
11 i i
itun.
heldur síðasta föstudagsfund sinn í kvöld kl. 8,30. Inn-
taka nýliða, skipun fastanefndar og önnur venjuleg
fundarstörf. Eftir fund skemmta félagar sér við spil og
dans. Fjölmennið stundvíslega og takið vini yðar með
yður á skenuntunina. :
F. h. skemmtinefndar.
Æðstitemplar:
óskast strax.
Alþýðnblaðið.
Hér ríkir athafnafrelsi!
ALÞÝOUBLAPID
Gengishækknn.
Frh. af 4. síðu.
safna í fyrningasjóð? Er fyrir-
tækinu, sem þú stjórnar og sem
kannske er aðéins heimilið þitt,
— er því leyft að leggja í end-
umýjunarsjóð, sem líka mætti
kalla atvinnusjóð? Nei, þér er
bannað að fá kauphækkun -—
nema að fengnum dómi Gunn-
ars Thoroddsen o. fl. — Þeir
eiga að dæma — ekki ,þú. Hver
verðlagði fiskinn þinn, sjómað-
ur? Gerðir þú það? Nei, það
gera aðrir. Og af hverju má ekki
kaup þitt hækka, launþegi? —
Af því eykst dýrtíðin, en það
er þjóðhættulegt. En hvemig
verkar það á dýrtíðina, að mað-
ur, sem selur fisk til Englands
af einu skipi, græðir frá 100 til
150 þúsund krónur á mánuði?
Hafa nokkur bráðabirgðalög
verið gefin út til að forðast þann
voða? Hafa ekki hlutafélög
gengið kaupum og sölum og
menn grætt hundruð þúsunda
á sölunni án þess að greiða
nokkuð verulega af því í
skatta? Hafa nokkur bráða-
birgðalög verið gefin út til þess
að setja slíku takmörk — eða
hafa þannig fengnar tekjur
engin áhrif á dýrtíðina? Haltu
áfram; — hér ríkir athafna-
frelsi. Ef 10 000 launþegaf fá
150 króna kauphækkun hver,
þá verður sú launahækkun alls
eina milljón og fimm hundruð
þúsund krónur — hreinn voði,
sem eykur dýrtíðina og má ekkl
ske. En ef H/F Askur selur.t. d.
Þorfinn, togarann, og eigend-
urnir græða á sölunni t. d. eina
milljón og fimm hundruð þús-
und. Hvað skeður þá? Það
banna engin lög — það hefir
engin áhrif á dýrtíðina — hér
ríkir athafnafrelsi.
En ef Ásbjörn heildsali Ól-
afsson sendir mann til Ameríku
og lætur hann kaupa inn vörur
fyrir sig og græðir á þeim t. d.
150 000 eða þaðan af meira, eða
hann Guðm. H. Þórðarson —
þið kannist kannske við hann —
Beggi er hann stundum kallað-
ur. —• Það heyrir undir verð-
lagsnefnd og gerðardóm — Guð-
jón Teitsson og Gunnar Thor-
oddsen. En um það og þá gilda
sérstök lög — því hér ríkir at-
hafnafrelsi.
Svona er ástandið, lesandi
góður, og segðu mér svo á hvaða
leið við erum í okkar litla ís-
lenzka þjóðfélagi.
Frh. af 4. síðu.
stafar af arftöku eða vinningi í
happdrætti Háskóla Islands, er
undanþegin skatti þessum.
Hehnilt er rikisstjórninni að á-
kveða fleiri en einn gjalddaga
og að fresta innheimtu á nokkr-
um hluta skattsins til ársins
1943.
2. Rikissjóður greiðir bönkun-
um upphæð, sem svarar til þess
hagnaðar, er hann öðlast vegna
gengishækkunarinnar, við það,
að erlendar skuldir hans lækka
í íslenzkum krónum.
3. Ríkissjóður greiðir bönk-
uniun enn íremur þá fjárhæð,
sem á kann að skorta, að upp-
hæðir þær, sem í 1. of 2. lið
greinir, nægi til þess að bæta
bönkunum 90% af því tjóni,
sem þeir verða fyrir vegna
gengishækkunarinnar, en 10%
af því tjóni beri bankarnir sjálf-
ir. Ríkisstjórninni er heimilt að
greiða f járhæð þessa með ríkis-
skuldabréfum, er greiðist upp
á eigi skemmri tíma en 3 árum.
Vextir af bréfum þessum séu
hinir sömu og bankarnir fá að
meðaltali ef erlendum innstæð-
um á hverjum tíma.
Meðan samningur um sölu og
kaup á íslenzkum fiskafla,
dags, 5. ágúst 1941, milli íslands
og Stóra-Bretlands er í gildi,
skal ríkisstjórnin bæta fram-
leiðendum þess fiskafla, sem
seldur er með ákveðnu verði
samkvæmt samningnum, það
tjón, sem þeir verða fyrir vegna
gengishækkunarinnár, enda sé
við mat á tjóni þessu einnig
tekið tillit til þess hagnaðár,
sem þeir kunna að öðlast vegna
hennar.
Lög þéssi öðlast þegar giídi.
Frumvarpi þessu fylgir ýtar-
leg greinargerð og mun blaðið
birta hana orðrétta á morgun.
Það er þó rétt að taka það
strax fram, að af hálfu Alþýðu-
flokksins og í Alþýðublaðinu
hefir hvað eftir annað verið
bent á það, að áhrifamesta
ráðstöfunin, sem hægt væri að
gera til þess að halda dýrtíðinni
í skefjum eða draga úr henni
væri að hækka gengi krónunn-
ar. Því að hún myndi ekki að-
eins lækka verðlag á erlendum
vörum þegar í stað, heldur og
hafa mikil áhrif til verðlækk-
unar síðár meir ,á innlendum
afurðum.
En auk þess sem gengis-
hækkunin myndi þannig draga
úr dýrtíðinni, er augljóst, að
hún skapaði sparifjáreigendum
nýtt öryggi, sem myndi verða
þess valdandi, að menn myndu
spara meira en áður, en þar
með væri einnig óbeinlínis
dregið úr verðbólgunni og dýr-
tíðinni.
En þó að hvað eftir annað hafi
verið bent á gengishækkun af
hálfu Alþýðufloksins, sem á-
hrifamestu dýrtíðarráðstöfun-
ina, hefir hingað til ekki verið
hægt að framkvæma hana, þar
eð gengi krónunnar var fast
bundið með viðskiptasamning-
um okkar við Breta.
Nú er þetta samningsatriði
hinsvegar nýlega úr gildi fallið,
eins og frá hefir verið skýrt
hér í blaðinu. Við getum
því hækkað gengi krón-
tmnar. Þær ástæður, sem lágu
til gengislækkunarinnar 1939,
eru fyrir löngu burtu falinar.
Sú gengislækkun var ákveðin
til að bjarga útgerðinni frá
hruni, og framkvæmd að
nokkru leyti á kostnað launa-
stéttanna. Nú græðir útgerðin
hinsvegar á tá og fingri. Og
launastéttirnar eiga beinlinis
réttlætiskröfu til þess, að geng-
ið verði hækkað. Og það væri
yfirgnæfandi meiri hluta þjóð-
arinnar í hag. Hvers vegna
skyldum við þá ekki gera það?
Stjómarflokkarnir hafa talað
margt um vilja sinn til þess að
vinna á móti dýrtíðinni. Sýni
þeir hann nú í verki með .því
að greiða gengishækkunarfrum-
varpi Alþýðuflokksins atkvæði.
Það er miklu áhrifameiri dýr-
tíðarráðstöfun en nokkur önn-
ur, sem talað hefir verið um.
Annað dýrtíðarfrum-
varp Alpýðuflokksins
Auk frumvarpsins um hækk-
un á gengi krónunnar, leggur
Alþýðuflokkurinn fram f neðri
deild alþingis í dag annað frum-
varp til Iaga um ráðstafanir
gegn dýrtíðinni og er það í aðal-
atriðum það sama, og Alþýðu-
flokkurinn lagði fyrir aukaþing-
ið í haust, en þá fékkst ekki
afgreitt.
Flutningsmenn frumvarps-
ins eru þeir sömu og flutnings-
menn gengishækkunarfrum-
varpsins: Haraldur Guðmunds-
son, Ásgcýr Ásgeirsson, Emil
Jónsson og Finnur Jónsson.
Verður frumvarp iþetta gert
að nánara umtalsefni síðar.
Hðskolastfiðentar
krefjast Garðs.
T GÆRKVÖLDI var
haldinn fundur háskóla-
stúdenta um Stúdentagarðinn.
Eins og kunnugt er, hefir
brezka setuliðið haft hann til
afnota síðan sumarið 1940. —
Hefir gætt mikillar óánægju
meðal stúdenta út af þeirri ráð
stöfun, einkum í vetur, enda
hafa margir þeirra orðið að
sætta sig við misjöfn húsa-
kynni. Mikill áhugi var ríkj-
andi á fundinum.
Var einróma samþykkt till.
flutt af stúdentum úr öllum
pólitískum félögum í háskól-
anum, þess efnis, að stúdentar
hæfu mikla og einhuga var-
áttu fyrir því að ná Garði úr
höndum setuliðsins, m. a. með
því að stúdentaráðið gengizt
fyrir kröfugongu stúdenta á
hendur stjórnavalda Breta hér
á landi til þess að mótmæla
hernámi Garðs. Ennfremur var
skorað á ríkisstjómina að láta
sendiherra sinn í London mót-
mæla hernámi Garðsins. Þá
var og skorað á dagblöð, viku-
blöð og tímarit í landinu að
styðja stúdenta í baráttu
þeirra. Vár tillagan í mörgum
liðum, og verður hún birt í
heild í blaðinu á morgun.
Föstudagur 27. febrúar H4t.
igst 7 maosa
fólksblfreið
til sölu. Til mála getur
komið skipti á vöru-
flutningabifreið. Uppl.
á Barónsstíg 22, eftir
kl. 8,30 í kvöld.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Frh. af 4. síðu.
araðgerðir ■ sé sem ' minnst, að
flugvellir séu sem fæstir og helzt
ekkl í lagi.“
Já , þetta sér „Nýtt dagblað“
nú. En hvernig var það með
fyrirrennara þess, „Þjóðvilj-
ann“ sáluga? Hann var ekki
alveg eins spenntur fyrir land-
vörnunum og setuliðsvinnunni.
Hvílík umskifti eftir árás
Hitlers á „félaga“ Stalin!
HANNES Frh. af 5. síðu.
þér sjálf, góða mín. Það stendur í
Mogga! Ég spurði Jón Blöndal hag-
fræðing að þessu, og hann sagði:
,,Ég sá þetta í Mogga, en vitanlega
er þetta vitleysa. Matbaunir, hafrar
púðursykur, kandís og svoleiðis
góðgæti kemur vitanlega með 1
vísitölunni."
RÁÐSKONA segir: „Ég — ásamt
fleirum — heyrði þessi orð úr
„danslagi kvöldsins11 9. nóv. s. 1.,
sem að þyí er ég bezt veit hljóða
þannig: „Og við vökum og syngj-
uni meðan vornóttln skín„. Við
áttum tal um þetta. Sumir héldu
því fram, að þetta hlyti að vera vit-
laust, því að vornóttin gæti ekki
skinið. Ég, og nokkrir aðrir meint-
um, að hægt væri í líkingamáli að
segja þetta um vornóttina. Við ís-
lendingar, sem höfum bjarta vor-
nótt, getum sagt að hún skíni. Nú
viljum við vinsamlegast biðja yð-
ur um svar þessu viðvíkjandi í Al-
þýðublaðinu.
VIÐ SEGJUM: dagurinn skín.
Hví þá ekki að segja, að íslenzk
vornótt skíni? Stéphan G. segir:
„Nótt laus voraldar veröld, þar
sem viðsýnið skín.“
PRENTVILLUPÚKANUM virð-
ist vera eitthvað í nöp við Jónás
frá Grjótheimi. f vísunni til mín í
fyrradag var villa. Síðasta vísan
átti að vera svona:
„Ef sem flestir leggja lið,
lukku sinnar smiður.
Hannes óláns ástandið
alveg kveður niður.“
t brezfea setn-
liðinn ern margir
listamenn.
BREZKA setuliðið hér hef-
ir áformað að halda list-
sýningu í Stadium Camp, ná-
lægt íþróttavellinum, og verð-
ur hún opnuð n.k. laugardag
og stendur yfir til sjöunda
marz.
Verða þar sýnd málverk,
teikningar, líkön og ýmis fleiri
listaverk, eingöngu eftir setu-
liðsmenn úr öllum greinum
hernaðarins, landhemum, sjó-
liðsmenn og flugmenn — og
hafa listaverkin öll verið búin
til hér.
Hefir nefnd haft þessa sýn-
ingu til undirbúnings og hefir
borizt mjög mikið af málverk-
um og alls konar listaverkum.
Hefir blöðunum verið boðið
að senda menn á sýninguna
daginn, sem hún verður opn-
uð.