Alþýðublaðið - 14.03.1942, Qupperneq 1
Truin a niðio
IHALDIÐ er að fjasa um sið-
ferðið hér í bænum, um „á-
standið“ og fleira af því tagi. —
Þegar litazt er um í bænum og
maður sér „Bretabraggana“ þétt
við bæjardyr fjölmargra borg-
ara bæjarins, og þegar þess er
gætt að íhaldsmeirihlutinn í
bæjarstjóminni hefir veitt leyfi
til þess að opnaðar hafa verið
hér á lóð bæjarins á annað
hundrað „Bretasj oppur“, þar
sem litlu eftirliti hefir verið
beitt í neinni mynd, þegar enn
fremur er til þess litið, að í hús-
um sumra „helztu manna“ í-
haldsins hér í bæ — þrátt fyrir
öll húsnæðisvandræðin, búa enn
þá menn úr hinu erlenda setu-
liði —• já, þá er ekki furða þótt
þessir herrar komi fram á opin-
berum vettvangi berji sér á
brjóst og þykist góðir, góðir af
forustu sinni í þessum málum,
fyrirmyndar-íslendingar, fram-
úrskarandi gæzlumenn heil-
brigðis- og siðgæðismála!
Þegar Alþýðuhúsið var byggt
og lokið var við steypu þess,
voru fánar reistir á húsinu,
eins og venja er til hér og ann-
ars staðar, þá læddust menn um
nótt upp á þak hússins til þess
að slíta og skera niður fánana.
Hermdarverk þetta tókst að
mestu leyti, þrátt fyrir að gæzla
var í húsinu. — Þeir kunnu að
fara hljótt, mennirnir þeir, þeg-
ar þess háttar verk skyldi vinna,
og þeir munu kunna að hafa
hátt, þegar hentugt þykir að
beita lýðskruminu, til þess að
hinar „hreinu hugsanir“ þeirra
fái notið sín. — Ætli íhaldið
myndi nokkuð geta gizkað á,
hvar í flokki þessir flugumenn
standa? — Hvar þeir hafa feng-
ið sinn siðmenningarþroska?
Þegar kunnugt varð, að
koma ætti fyrir í Alþýðuh. litlu
matsölu-, kaffi- og skemmti-
húsi, þá var áróðurinn gegn því
hafinn löngu áður en það tók til
starfa. Honum hefir verið haldið
áfram í mismunandi skörpum
lotum síðan. Nú veit allur bær-
inn, að þarna er einn skemmti-
legasti og ódýrasti greiðasölu-
staður höfuðstaðarins, sem að
langmestu leyti er sóttur af ís-
lendingum, enda ætlaður þeim.
í febr.mán. er hann t. d. notað-
ur meira en að % hlutum þann-
ig að íslendingar einir máttu
koma þangað frá klukkan 8 að
morgni til kl. um 9 að kvöldi, er
húsið opið vegna nauðsynja
manna og þarna koma á þessu
tímabili, — en það eru 13 klst.
sólarhringsins, — næstum ekki
aðrir en íslendingar. Síðast lið-
in þrjú missiri hefir hljómsveit
Mkið á kvöldum í kaffihúsinu
í 2káklst., þegar ekki hefir verið
annað í húsinu á þeim tíma, en
það hefir mjög oft verið, eins
og t. d. í síðast liðnum febrúar-
mánuði, þá varð þetta tæplega
% mánaðarins. Almenningur
hefir haft aðgang að húsinu
þessi kvöld, tvær og hálfa klst.
og hafa þangað komið menn úr
setuliði því, sem hér dvelur í
landinu alveg eins og í hin kaffi-
húsin, nema hvað sá orðrómur
hefir lagzt á, að öll gæzla og
eftirlit hafi verið fremri í þessu
húsi því, sem bezt þekkist á
öðrum slíkum stöðum hér í
bænum og nágrenninu. — Þetta
eru staðreyndir, hvað sem öll-
um áróðurslygum íhaldsins og
fylgihnatta þess líður. — Ömur-
legar staðreyndir fyrir þann
framlága skepnuskap, sem trúir
á lygina, sem hefir meðal ann-
ars á sér þann grun að hafa
stuðlað að því, að koma af stað
óþægindum í þessu húsi, sama
eðlis og þann skepnuskap, sem
tætti sundur fánana á hinni ný-
reistu byggingu, Alþýðuhúsinu.
Til þess að reyna að flæma
fólk burt frá húsinu, til þess að
reyna að hræða vandað og sið-
ferðisgott fólk frá því að koma
þar, hefir verið reynd sú aðferð-
in, að hamra á því sýknt og heil-
agt, allt ofan frá hástóli sjálfra
forkólfanna niður til hinnar
auðvirðilegustu, leigðu áróðurs-
kindar, að þama kæmi ekkert
nema það aumasta samansafn
úr bænum. Vera má að þessi á-
róður hafi, fram að þessu, bor-
ið nokkurn árangur, en hann
mun nú orðið vera einungis
svipur hjá sjón, miðað við
það, sem áður var, meðan
greiðasölu- og skemmtistaður
þessi var lítt þekktur. Þær
mörgu þúsundir Reykvíkinga,
sem þarna hafa komið síðan hús
Kjósið A
ið tók til starfa, og átt þar marg-
ar góðar og glaðar stundir, allur
sá fjöldi fólks, sem þarna hefir
fundið góða umgengni og haft
þar sitt annað heimili, lengri
eða skemri tíma eftir atvikum,
hefir fengið nafngiftir sorans
úr íhaldinu. Það hafa varla
fundizt dónalegri orð í íslenzkri
tungu en þau, sem gestum þessa
greiðasölu- og skemmtistaðar
hafa verið valin. Hinn ríklund-
aði kvenskörungur, Bergþóra
Skarphéðinsdóttir, húsfreyja á
Bergþórshvoli, sagði forðum við
sonu sína og bónda. er henni
hafði borizt til eyrna níð Hall-
gerðar langbrókar: „Gjafar eru
yðr gefnar feðgum — og verðið
þér litlir drengir af, ef þér laun-
ið engu.“
Það er nú fyrir löngu kunn-
ugt, að synir Bergþóru svöruðu
níði Hallgerðar á þeirrar tíðar
vísu, og vil ég ekki öðru trúa, að
óreyndu, en því, að í brjóstum
alls þorra þeirra ágætu karla og
kvenna, sem reynt hefir verið
að ná til með níði í samb. við
Alþýðuhúsið og þá starfsemi,
sem þar er um hönd höfð, búi
sá skyldleiki með hugarfari
Njálssona og Kára, sem skapar
höfundum níðsins örlög á rétt-
um tíma í réttri mynd: Við kjör
borðið 15. marz n.k.
Sú atlaga að Alþýðuhúsinu,
að hræða fólk frá því að koma
þangað, hefir misheppnazt.
Þangað sækir margt ágætisfólk
úr öllum stéttum þjóðfélagsins.
Gamla „grammófón-níðplatan“
er nú tekin á ný fram, og nú er
það sjálfur borgarstjórinn, sem
spilar. — Mikils þykir nú við
þurfa og mikil er trúin á ósann-
indin. — Jú, þau reyndust vel
hérna um árið! Hví skyldi
gamla platan ekki geta verið
góð ennþá? Það er vitaskuld
sjálfsagt að reyna hana ennþá
~listann.
einu sinni. — En mundi hún nú
samt ekki geta brugðizt? Myndi
ekki vera meira vitað nú af
sannleika, um þennan skemti-
stað, af öllum almenningi hér í
bænum en var hérna á árun-
um, þegar platan var nýkomin
úr deiglu mestu siðspillingar og
ómennsku hér í bæ? Mætti vel
svo fara, að höfundamir kæm-
ust að sannri raun um það, að
ennþá gætu brugðizt krosstré,
sem önnur tré, áður yfir lýkur.
Ef að maður, sem talinn var
vera á öndverðum meið við
íhaldið, byggði sér hús, hve lítið
sem það var og ómerkilegt,
gullu um allan bæ hrópyrðin:
Sjáið kratabroddana, okrarana,
svikarana, sem lifa á sveita al-
þýðunnar og skríða upp eftir
bökum hennar til auðs og valda!
Hver og hverjir stjórnuðu þess-
um prúðmannlega áróðri? Von-
andi áttar margur maðurinn hér
í þessum bæ sig á þessu ölíu
saman um þessar mundir, ef að
hann hefir ekki gert það áður.
— En hvar standa þeir í flokki,
sem eiga framleiðslutæki þessa
lands, fasteignir þessa bæjar og
yfirleitt allan auð, hræranlegan
og fastan? Eru það máske Al-
þýðuflokksmennirnir? — Nei,
þeir eiga lítinn hluta. En það
skal maður manni kunna að
segja, að eigi Alþýðuflokks-
maður skýli yfir höfuð sitt og
sinna, að þá skal það hans höf-
uðsök vera! — Minnist þessa
áróðurs, alþýðufólk þessa bæj-
ar, nú og framvegis.
Það er gömul og alkunn
brella þjófsins að hrópa: Grípið
þjófinn! Þetta hrópyrði heyrist
nú, eins og stundum áður, úxr
hópi andstæðinga alþýðusam-
takanna. Kratabroddarnir eiga
að hafa stolið Alþýðuhúsunum
o. s. frv. Það er ekkert verið að
flíka þeirri staðreynd, að áróð-
ur andstæðinga alþýðusamtak-
anna bar þann „glæsilega“ ár-
angur á sínum tíma, að einungis
þrjú verkalýðsfélög þorðu að
leggja fram nokkuð að ráði til
Alþýðuhússins, þegar það var
reist. Annað hlutafé var lagt
fram af einstaklingum, um 150-
að tölu.
Já, ljótt er nú athæfið! Ekki
er furða þótt mennirnir með
„hreinu hugsanirnar“ og
„hreinu hendurnar" hrópi:
Grípið þjófana!
Alþýða þessa bæjar: Takið
völdin hér í bæ í ykkar hendur
á sunnudaginn kemur. Látið
ekki hrópyrði og lognar sakar-
giftir dreggja íhalds þessa bæj-
ar hræða yður né aftra frá því!
Þetta hefir nógu lengi dregizt.
Látið trúna á níðið verða sér
einu sinni til minnkunar!