Alþýðublaðið - 31.03.1942, Blaðsíða 2

ALÞtÐUBLAÐIÐ
Hindraði Framsókn lausn sjálf
stæðfsmálsins í fyrravor af
hræðslu við kjðrdæmamálið?
■ ... ..4 ....
Furðulegar upplýsingar Tímans: Hann segir að
afgreiðslu sjálfstæðismálsins hafi verið frestað
til að komast hjá deilum um kjördæmamálið!
Corsætlsráðherann sagðlalltann
að I fyrravor: Vorn paðbarablekk
ingar til að tryggja Framsókn á«
frambaldandi vðld i skjóli rang>
láts kjðrdæmaskipulags?
------»■-----
FLOKKSBLAÐ FORSÆTISRÁÐHERRA, Tíminn, birti
í forystugrein sinni á sunnudaginn, undirritaðri af
aðalritstjóra blaðsins, upplýsingar um afgreiðslu sjálfstæðis-
málsins á alþingi í fyrravor, sem ekki getur hjá farið, að
veki stórkostlega athygli og furðu um land allt.
Tíminn segir, að „aðalástæðan“ fyrir þeirri ákvörðun
þingsins, að „fresta afgreiðslu sjálfstæðismálsins til stríðs-
ioka“, eins og hann komst að orði, hafi verið sú, að „það
þótti of varhugavert, að efna til stjórnarskrárbreytingar á
þessum viðsjárverðu tímum, því að henni hljóti að fylgja
tvennar þingkosningar og harðar deilur um kjördæmamál-
ið, er hlaut að koma á dagskrá, ef stjórnarskráin var opnuð“.
Hér koma algerlega nýjar og áður óheyrðar upplýsing-
ar: í stað þess, að forsætisráðherra færði í fyrravor bæði
í Tímanum o'g á þingi þá ástæðu fyrir frestun á fullnaðar-
afgreiðslu sjálfstæðismálsins, að hætta væri á og jafnvel
fullvitað að við fengjum ekki viðurkenningu á sjálfstæði
okkar hjá þeim tveimur stórþjóðiun, sem við áttum þá og
eigum enn allt undir, upplýsir flokksblað hans nú, að fulln-
aðarafgreiðslu sjálfstæðismálsins hafi verið frestað til þess
að komast hjá tvennum þingkosningum og hörðum deilum
um kjördæmamálið!
Með öðrum orðum: Sjálft flokksblað forsætisráðherr-
ans færir okkur í dag, þegar hér um bil ár er liðið frá
samþykkt alþingis um að fresta' fullnaðarafgreiðslu sjálf-
stæðismálsins þá þegar, að raunverulega ástæðan fyrir
henni hafi ekki verið sú, sem forsætisráðherrann lét uppi
bæði fyrir þinginu og þjóðinni, heldur allt önur: sem sé
sú, að forráðamenn Framsóknarflokksins hafi viljað kom-
ast hjá því, að kjördæmamálið yrði tekið upp, þannig að
flokkur þeirra gæti að minnsta kosti til stríðsloka lafað í
þeirri valdastöðu í landinu, sem hann hefir haft hingað
til í krafti rangláts kjördæmaskipulags og kosningafyrir-
komulags! Af þessum flokkslegu ástæðum hefir Framsókn-
arflokkurinn, samkvæmt hiniun nýju upplýsingum Tímans,
hindrað það undir fölsku yfirskini í fyrravor, að sjálfstæðis-
málið væri tekið fyrir til fullnaðarafgreiðslu. Þingið og
þjóðin var blekkt og sjálfstæðismálinu fórnað — fyrir
flokkshagsmuni Framsóknar!
Þriðjudagur 31. marz 19421.
■ ' :. v m—rr-—r—írrrí'
KjoTdæmamálinn vísað tll 2.
umrœðn og
FYRSTU UMRÆÐU kjördæmamálsins lauk í neðri déild
í gær með því að málinu var vísað til anharrar Um-
ræðu með 13 atkvæðum gegn 8. Þessir 8 voru Framsóknar-
'JÁ -
menn, sem með þessu sýndu hug sinn til þessa réttlætis-
máls.
Sámþykkt var með 19 samhljóða atkvæðum að vísa mál-
inu til sérstakrar nefndar, og fór nú fram kosning í þá nefnd,
og ákveðið var, að nefndin skyldi skipuð 9 mönnum.
Lagðir voru frám 3 listar.
Af A-lista voru kosnir:
^ * 'I '
Asgeir Asgeirsson,
Einar Olgeirsson.
Af B-lista (Framsóknarmanna):
.. J
Bergur Jónsson,
Gísli Guðmxmdsson, f
Jörundur Brynjólfsson,
Sveinbjörn Högnason.
Af C-lista (Sjálfstæðismanna):
Garðár Þorsteinsson,
Gísli Sveinsson,
Sigurður Kristjánsson.
Að sjálfsögðu ber nefndinni að starfa á þessu þingi og
leggja álit sitt fyrir það.
Danskt skip strandar
skammt frá Hvalsnesi.
Allir mennirnir bjorguðust.
Það fer ekki hjá því að menn
setji hljóða við slíkar upplýs-
inggar. Og ekki mun það vekja
hvað minnsta eftirtekt, að slíkar
upplýsingar skuli koma fram
-ejfnmitt í sömu ancMánni og
þetta sama bláð Framsóknar-
flokksíns leýfir sér að berá Al-
þýðuflokknum það á brýn í
sambandi við fram komið frum-
varp hans um leiðréttingu á
misrétti kjördæmaskipunarinn-
ar og kosningarfyrirkomulags-
ins, að hann sitji á svikráðúm
við þjóðina í sjálfstæðismálinu
•— ætli að knýja fram lausn
íkjördæmamálsins eins út af fyr-
ir sig með það fyrir augum, að
■bregðast síðán þeirri samþykkt,
sem gerð var af alþingi í fyrra
vor um fullkominn skilnað við
Danmörku og stofnun lýðveldis
á íslandi ekki síðar en í stríðs-
lok! Því að hver hefir sýnt ó-
heilindi í sjálfstæðismálinu, ef
ekki iFramsóknarflokkurinn
sjálfur með þeim pólitísku
spekúlasjónum, sem hann hefir
látið stjórnast af í sambandi
við það mál, samkvæmt hinum
nýju upplýsingum Tímans á
sunnudaginn?
Það stéð aldrei á
Alpýðnflokkiaam.
Alþýðuflokkurinn hefir aldrei
gefið neitt tilefni til þess, að
einlægni hans í sjálfstæðismál-
inu væri dregin í efa. Löngu á
uúdan öllum öðrum flokkum
lýsti hann því yfir á alþingi,
strax 1928, að hann myndi
beita sér fyrir stofnun óháðs
lýðveldis á íslandi undir eins
og sambandslagasáttmálinn við
Danmörku frá 1918 væri út-
runninn. Hvorki Framsóknar-
flokkurinn né Sjálfstæðisflokk-
urinn fengust þá til að gefa svo
ákveðna yfirlýsingu. Af þeirra
hálfu var það látið vera opið
mál, hvort konungsssmbandinu
skyldi þá slitið eða ekki. Og
eftir að alþingi hafði 1940 tekið
æðstu stjórn landsins í sínar
hendur, varð Alþýðuflokkurinn
aftur fyrstur allra flokka til
þess, að. lýsa yfir þeim vilja sín-
um, að sambandinu við Dan-
mörku yrði hið fyrsta einnig
formlega slitið og óháð lýðVeldi
sett á stofn. Hann gerði það á
flokksþingi sínu í nóv. 1940.
En Framsóknarflokkurinn gaf
ekki út neina slíka -viljayfir-
lýsingu fyrir en í marz 1941.
Er það vel þess vert að bera
þessar staðreyndir saman við
f!!lei|pur Jónasar frá Hriflu í
Tímanum síðastliðinn laugardag
um það, að „allmargir menn í
Framsóknar- og Sjálfstæðis-
flokknum11 hafi strax í fyrra
viljað stofna lýðveldi hér á landi
en að „frá Alþýðuflokknum hafi
„enginn rödd komið í þá átt“.
Ætti þó Jónas frá Hriflu að
( vita það bezt sjálfur, að í hans
t eigin flokki var það fellt á miðj-
um vetri í fyrra, að ganga á
þann hátt til fullnustu frá
stjórnarskipun landsins á þeirri
stundu. Það stóð þá ekki á Al-
þýðuflokknum, heldur á meiri-
hluta Framsóknsrflokksins.
Loks má geta þess, að forseti
Alþýðuflokksins, lýsti því yfir
eftir að stjórnarsamvinnan rofn-
inn myndi eftir sem áður, þrátt
fyrir stjórnarandstöðuna, telja
sér skylt að vinna saman við
stjórnarflokkana í sjálfstæðis-
málum og utanríkismálum yfir-
leitt.
En Alþýðaflokknum
brfgzlað um svik.
Því að Alþýðuflokkurinn hef-
ir alltaf verið þeirrar skoðunar,
að sjálfstæðismálið mætti ekki
verða neitt togstreitumál milli
flokkanna; það ætti að vera yf-
ir allar flokkadeilur hafið; í því
yrðu þeir allir að fylgjast að.
Hann hafði því enga ástæðu til
þess, eftir hina sameiginlegu
samþykkt flokkanna um sjálí-
stæðismálið á alþingi í fyrravor,
að táka það mál upp einnig nú
í sambandi við kjördæmamál-
ið. Þvért á móti hefir.það verið
brot bæði á hans grundvallar-
sjónarmiðum í því máli svo og
á sjálfu samkomulági « flokk-
anna um það. Og því síður hafði
Aþýðuflokkurinn nokkra á-
stæðu til þess að fara að skera
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins,
Höfn í Hornafirði í gærkveldi.
IFYRRI NÓTT strandaði
danskt skip skammt frá
Hvalsnesi.
Brezkir varðmenn á Seyðis-
firði, sem muniu fyrstir hafa
fengið að vita um strandið, sím-
uðu til Slysavarnafélagsins og
tilkynntu því um það.
Klukkan 7 á laugardagsmorg-
un, 28. marz, komu heim að
sig út úr í sjálfstæðismálinu
með því að koma með sérstakar
flokkstillögur um afgreiðslu
þess nú, þegar á þessari stundu,
sem ekki var annað vitað fyrr
en Tíminn kom með hinar nýju
upplýsingar sínar á sunnudag-
inn, en að þýðingarlaust væri
að hreifa sjálfstæðismálinu í
bili af þeim ástæðum, sem for-
sætisráðherrann færði fyrir því,
að fullnaðarafgreiðslu þess var
frestað í fyrravor.
Hinsvegar var engin ástæða
sjáanleg til þess að fresta leng-
ur afgreiðslu kjördæmamáls-
ins. Það er allt annað mál en
stjálfstæðismálið, og flokkarnir
sem kunnugt. er, hvergi nærri
sarnmála um það. Það hefir allt-
af verið vitað, að myndi aldrei
verða leyst með samkomulagi
allra flokka, og það var því
ekkert, sem mælti með því, að
það þyrfti að bíða afgreiðslu
þar til sjálfstæðismálið yrði tek-
ið fyrir til endanlegrar lausnar.
Þvert á móti virtist það í alla
staði heppilegast og tryggileg-
ast, að því yrði til lykta ráðið
áður. Því að það er augljóst, að
lausn sjálfstæðismálsins gæti
Framhald á 7. síðu.
Hvalnesi í Lóni 5 menn nokkuð
sjóblautir, en ekki mikið hrakt-
ir. Sögðust þeir vera Danir, sem
strokið hefðu frá Danmörku, er
landið var hernumið, og hefðu
síðan fiskað fyrir Englendinga
á ðO tonna mótorskipi, en hefðu
nú strandað þarna skammt frá
kl. 4 um morguninn í hríðar-
veðri og náttmyrkri. Reyndist
skipið að h-afa str-andað í svo-
nefndum Hvaldalsárós, um
hálftíma gang frá bænum. Er
aðdjúpt og sandur, þar sem skip-
ið strandaði og því von um að
megi bjarga því, ef það tekur
ekki út áður. Strandmennirnir
dveljast enn á Hvalnesi.
Knútur.
Leikfélag Akareyrar
25_ára
Hátiðasýnine |á „Nýjárs
nóttinni“
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
AKUREYRI í gærkveldi.
EIKFÉLAG Akureyrar hef-
ir undanfarið æft Nýjárs-
nóttina eftir Indriða Einarsson.
Hefjast sýningar upp úr pásk-
um. Leikstjóri og leiðbeinandi
er Jón Norðfjörð.
Sérstaklega er vandað til
leiksins hvað allan útbúnað
snertir, tjöld og búningar hinir
glæsilegustu.
Sýning leiksins er helguð 25
ára afmæli Leikfélágs Akureyr-
ar, sem er 19. apríl næst kom-
andi. Fer þá frám Hátíðasýning,
og verður riijög 5 vandað til
hennar. ór- .