Alþýðublaðið - 05.04.1942, Síða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Svuuiudagur 5. apríl 1942.
f
Útgeíaadi: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri: Stefón Pjetursson
Ritstjóm og afgreiðsla í Al-
þýðuhusinu við Hverfisgötu
Simar ritstjómar: 4901 og
4902
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906
Verð í lausasölu 25 aura.
AiþýSuprentsmiSjau h. f.
Hver hefir rof-
ið friðinn?
FLOKKSBLAÐ forsætisráð-
herrans, Tíminn, lætur nú
eins og friðnum innanlands hjá
okkur sé í hinni mestu hættu
stefnt við það, að Alþýðuflokk-
urinn hefir krafi^rt kosninga til
alþingis í vor og jafnframt lagt
fram frumvarp til stjórnskip-
unarlaga um nokkra leiðrétting
á misrétti núverandi kjördæma-
skipunar og kosningafyrir-
komulags.
Það væri út af fyrir sig ærið
íhugunarefni, að til skuli vera
blað og flokkur í landinu, sem
telur það ófriðarefni, að kröfur
skuli koma fram um það, að
kosið sé til alþingis lögum sam-
kvæmt í stað þess að haldið sé
áfram að stjópna landinu af
þingi og stjórn með sjálfteknu
valdi. Og það er ekki síður um-
hugsunarefni, að innanlands-
ófriði skuli vera hótað af því,
að tillögur eru gerðar á löglegan
hátt um það, að kjördæmaskip-
un og kosningafyrirkomulag
landsins sé breytt á þann hátt,
að kjósendur njóti framvegis
jafnréttis til áhrifa á skipun
þings og stjórnar. En út í það
skal ekki lengra farið að þessu
sinni.
Hér skal Tíminn aðeins að
gefnu tilefni minntur ó það, að
flokki hans og forsætisráðherra
hefði verið nær að sýna það í
verki undanfama mánuði, að
hann bæri friðinn innarúands
fyrir brjósti, en að vera nú með
vælur og skælur út af afleiðing-
um síns eigin ábyrgðarleysis.
Eða hvar var umhyggja
Framsóknarflokksins og for-
sætisráðherra hans fyrir friðin-
um innanlands í haust, þegar
hann fitjaði upp á tillögunum
um það, að nota frestunina á
kosningum til alþingis til að
svifta launastéttir landsins lög-
helguðum réttindum og banna
þeim að neyta samningsréttar-
ins og verkfallsréttarins til þess
*ð bæta kjör sín — á sama tíma
*g atvinnurekendur rökuðu
aaman milljónagróða í skjóli
jBtríðsins? Eða heldur Tíminn, að
svo hróplegt ranglæti sé leiðin
"iil þess að tryggja friðinn inn-
anlands?
Hvar var umhyggja- Fram-
aóknarforsætisráðherrans fyrir
Iríðinmn í landinu, þegar hann
lýsti því yfir á alþingi í haust,
hann teldi sig ábyrgðarlaus-
*o gagnvart þinginu og með
ófcundnar hendur gagnvart því
í dýrtíðarmálxmum, enda þótt
það væri rétt búið að lýsa því
yfir við atkvæðagreiðslu, að
það vildi ekki lögbinda kaup-
gjaldið í landinu? Eða heldur
Tíminn, að það sé leiðin tíl þess
að tryggja innanlandsfriðinn, að
forsætisráðherrann neiti að
beygja sig fyrir meirihluta
þingisns og geri stjórnarráð-
stafanir af eigin geðþótta sem
algerlega ábyrgðarlaus gagn-
vart því?
Hvar var umhyggja Fram-
sóknarforsætisráðherrans fyrir
friðnum í landinu, þegar hann
fór í útvarpið um áramótin og
stappaði stálinu í atvinnurek-
endur til þess að þeir skyldu
segja sundur öllum samkomu-
lagsumleitunum við verkafólk
sitt og framkalla á þann hátt
verkföll í nokkrum þýðingar-
mestu iðngreinum höfuðstaðar-
ins? Eða heldur Tíminn ef til
vill ,að það sé vissasta leiðin til
að varðveita innanlandsfriðinn,
að sjálfur forsætisráðherra
landsins gangi þannig á undan
öllum öðrum í því, að spilla
friðsamlegum samningum í
vinndeilum og egna til verk-
falla?
Og hvar var að endingu um-
hyggja Framsóknarflokksins og
forsætisráðherra hans fyrir
innanlandsfriðnum, þegar
stjórnarsamvinnan var rofin og
allar starfsreglur þjóðstjómar-
innar brotnar til þess, að Fram-
sóknar- og Sjálfstæðisflokks-
ráðherrarnir gætu trompað í
gegn bráðabirgðalögum um lög-
þvingaðan gerðardóm í kaup-
deilum og raunverulega lög-
bindingu alls kaupgjalds í land-
inu — þvert ofán í yfirlýstan
vilja þingmeirihlutans á auka-
þinginu í haust? Eða telur Tím-
(ínn máske, að slfet gerræði
gagnvart Alþýðuflokknum,
gagnvart launastéttum landsins,
gagnvart þinginu og þar með
gagnvart þjóðinni yfirleitt, sé
heppilegasta leiðin til þess að
tryggja inannlandsfriðinn?
Nei, Tíminn ætti áreiðanlega
að tala sem minnst um innan-
landsfrið. Flokkur hans hefir
ekki sýnt þá umhyggju fyrir
honum upp á síðkastið, að hon-
um farist að brigzla Alþýðu-
flokknum, þó að hann vilji ekki
sætta sig við gerræðið og órétt-
inn og heimti bæði kosningar
til alþingis og löngu tímabæra
leiðréttingu á kjördæmaskipun-
inni og kosningafyrirkomulag-
inu.
Friðurinn er mikils virði, en
hann er ekki fyrir öllu. Ef frið-
urinn er gerður að skálkaskjóli,
eins og Fi-amsóknarflokkurinn
og Sjálfstæðisflokkurinn hafa
gert hann upp á síðkastið, get-
ur ekki hjá því farið, að þeir
sem rangindum og órétti eru
beittir, reyni að bera hönd fyrir
höfuð sér með öllum þeim lög-
legum meðölum, sem gert er
ráð fyrir í stjórnarskrá landsins.
Þeir, sem eiga hendur sínar að
verja gegn ofbeldi og ójöfnuði,
og gera það á löglegan hátt,
verða ekki með neinum rétti
sakaðir um það ,að hafa rofið
friðinn.
AnglýsM i
AlpýOublaðinn.
mmsmrnmatma
Dm brottflutniog bana ir baejunui
UVDANFAKIÐ hefir verið
rætt og ritað um nauðsyn
þess að hafin yrði nú þegar
undirbúningur að því, að hægt
verði með sem stytztum fyrir-
vara að flytja böm birrtu af
þeim syæðum, sem heraaðar-
aðiljar þeir er hér dveljast, telja
að geti komið til átaka um.
Flytja skal börn fram til sveita,
þar sem gert er ráð fyrir að
þau geti dvalizt örugg.
Það er með þetta eins og önn-
ur viðkvæm vandamúl, að bezt
fer á því að þau séu sem gleggst
hugsuð og allur undirbúningur
þannig, að ei verði um deilt á
eftir, að allt hsfi farið í handa-
skolum, ef illa tekst til, vegna
slælegs undirbúnings. Bezt
hefði því farið á því, að engar
aðvaranir hefðu verið gefnar,
en þeir sem að þessum undir-
búningi vinna, hefðu fengið svo
mikið olnbogarúm, að þeir
hefðu getað búið þannig í hag-
inn, að ekki hefði þurft annað
að segja en stutt og ákveðlð við
aðstandendur barnanna:
Öllum undirbúningi er lokið.
Þér getið valið um dvöl á sveita-
heimili, eða á dvalarheimili,
sem eru reiðubúin að taka við
bömum yðar.
í stað þess fá foreldrar sem
um spyrja, engin svör, en koma
jafnnær frá þessum upplýsinga-
stöðum og þeir fóru. Og hér
virðist manni höfuð áherzlan
lögð á það, hvað Pétur og Páll
vill, en ekki hitt, sem telja verð-
ur þó þungamiðjuna, að koma
bömunum burt úr hættunni,
sem ef til vill er talin vofa yfir.
Mér virðist því allt í sama
farinu. Allir skólar fram til
sveita starfa enn þá. Geri mað-
ur ráð fyrir, að skólahús verði
notuð fyrir dvalarheimili, sýnd-
ist ekki nema sanngjarnt, að þau
yrðu gerð hrein áður en slík
starfsemi hæfist. Þá væri ekki
úr vegi að varpa fram þeirri
spurningu, hvort miklu sé búið
að viða að, svo sem af kolum
og öðru slíku. Þá er og á annað
að minnast. Er ráðið starfsfólk
við slík heimili? Og en má
spyrja* hafa bændur verið
spurðir, hvað þeir gætu tekið af
kaupstaðabömum, og með hvaða
kjörum.
Vera má að allt sé nú þetta
fyrir hendi, og væri þá allt feng-
ið, sem máli skipti. Um það
vætri æskilegt að fá ákveðin
svör, því ávalt skal hafa það er
sannara reynist. En ég dreg það
í efa, svör þeirra, sem spurðir
voru, þegar skrásett var, gáfu
að minnsta kosti ekki neitt, sem
á var að byggja í þessum efnum.
Þetta er mál, sem vel ber að
vanda til, og þeir menn, sem að
því vinna, inna af höndum
merkilegt starf og óefað er þeim
ekki þákkað sem skildi og' veld-
ur þar eins og oftar skilnings-
leysi, þegar um er að ræða mál,
sem varða heildina, það er bezt
að segja alveg hræsnislaust.
Fólki, sem við sjávarsíöuna
býr, skilst ekki nógú rel, að
bömum þess er það höfuðnauð-
, sýn til andlegs og líkamlegs
| þroska, að komast burt af göt-
1 unni og frá ölla því, setn henní
fylgir, og það á við öllum tím-
um, þótt nú sé þess alveg sér-
stök nauðsyn.
En það er eðlilegt mál og ofur
einfalt, að hver einasti aðstand-
andi vill vita, hvert hann send-
ir bam sitt. Hver og einn býr
lengi að fyrstu ferðinni, sem að
heiman er farin, og það er allt
undir því komið, hvað vel tekst
til um val dvalarstaða, að allir
geti verið ánægðir.
Óefað ráðstafa margir börn-
um símnn sjálfir. Þeir
verða harðast, úti, sem úr litlu
hafa að spila, og þeim ber að
hjálpa af fremsta megni. Dugir
enginn smásálarskapur fórráða-
manna bæja og ríkis, ef þeir
herrar telja áð hætta sé á hem-
aðaraðgerðum í þéttbýlinu.
Allir geta vafalaust verið á
eitt sáttir um það, að gott
sveitaheimili sé ákjósanlegasti
dvalarstaðurinn fyrir eldri
börnin, frá 10—14 ára. Þar
gefst barninu hollt og gott tæki-
færi til að kynnast störfum
sveitarfólksins, og fá að taka
beinan þátt í þeim. En gæta
verður þess, að viðurgerningur
sé góður og þeim ekki ofþjakað,
en það virðast margir óttast, og
ekki sízt nú, þar eð starfslið
sveitanna mun ekki of þétt skip-
að. Virðist manni, að þetta á-
stand eigi að nota til þess a5
skapa sumum bændum vixmu-
kraft. Hefir að minnsta kostt
ein rödd látið til sín heyra
nokkurt hjal um slíkt, en sú.
hin sama rödd taldi þó að greiða
ætti bændum meðgjöf til við-
bótar.
Ég tel það fjarri öllum sanni,.
að hér sé mælt að vilja bænd-
anna ,hér er verið að nota á-
standið ákveðnum stjórnmáia-
flokki til framdráttar. Ég hygg
að flestir vel hugsandi bændur
telji það bjamargreiða við sig,
þegar slíkt kemur fram. Hitt:
er sjálfsagt, að sveitafólkið verð-
ur að hafa fyrir sitt, engu síð-
ur en aðrir.
En um þetta vill fólkið fá
skýr og ákveðin svör, og því á
hver og einn heimtingu á.
Um dvalarheimili gildir þaS
sama. Á þeim verður að ríkja
regla og stjórnsemi, góð una-
hirða og hlýlegt viðmót. Það
þarf að vanda vel til starfsliðs-
ins, og það þarf að búa þannig:
um hnútana, að allt geti farið-
sómasamlega fram.
Þegar slíkum undirbúningi er
lokið, getur skrásetning farið-
fram, og sýni þjóðin þá tóm-
Frh. á 6. síðu.
TÍMINN ber sig illa yfir
kröfum Aþýðuflokksins
bæði um kosningar til alþingis í
vor og um breytingar á kjör-
dæmaskipuninni og kosninga-
fyrirkomulaginu. Sakar blaðið
Alþýðuflokkinn um að vera með
þessum kröfum, svo og með
því, að hann skyldi fara úr
stjóm, að spilla friðinum í and-
inu. Tíminn segir í þessu sam-
bandi meðal annars:
„En Alþýðuflokkurinn hefir ekki
látið sitja við það eitt, að fara úr
ríkisstjóminni. Hann gerir nú
ítrasta til að skapa los og ringul-
reið í stjórnmálunum. Hann ber
fram frumvarp um breytta kjör-
dæmaskipun til að auka deilurn-
ar. Hann heimtar nú kosningar,
þótt hann teldi kosningafrestun
nauðsynlega í fyrra, vegna innan-
landsfriðárins. Hann hefir nú ekki
nema eitt takmark: Innanlands-
ófrið.
Því er ekki að neita, að Al-
þýðuflokknum hefir orðið furðuvel
ágengt í þessari iðn sinni. Honum
hefir m. a. tekizt að koma þeim
kjósendahrolli í Sjálfstæðisflokk-
inn, að hann hefir enn reynzt lítt
fær til að taka á dýrtíðarmálun-
um, þótt margt liðsmanna hans
hafi heilbrigðan skilning á þeim
málum.
Vel má vera, að til séu nokkrir
menn, sem lofa slíkt framferði á
þessum tímum. Það eru alltaf til
menn, sem hafa garnan af æsingum
og skrípalátum.“
Tíminn virðist vera búinn að
gleyma því, hvaða atburðir
urðu því valdandi, að Alþýðu-
flokkurixm fór úr stjórn. Það
éru lflta alveg nýjar upplýsing-
ar, að kosningum til alþingis
hafi verið frestað „vegna inn-
anlandsfriðarins1'. En að vísu
gæti sú skýring verið ágæt fyr-
ir flokka, sem helzt engar kosn-
ingar vildu hafa framar. En uiiil
það gæti maður óneitanlega
farið að gruna Framsóknar-
flokkinn, þegar aðalblað hans
er farið að kallá kosningar til
alþingis „æsingar og skrípa-
læti“, eins og Tíminn gerir í
hinum tilfærðu orðum. Það er
efnilegur lýðræðisflokkur, eftir
því að dæma, — Framsóknar-
flokkurinn!
❖
Morgunblaðið tekur upp
þykkjuna fyrir samfélag Fram-
sóknarmanna og Sjálfstæðis-
manna á Búnaðarþinginu út af
þeim ummælum, sem Alþýðu-
blaðið lét nýlega falla um frtxm-
varp það, sem Búnaðarþingið
samþykkti um opinbera vinnu-
miðlun í setuliðsvinnunni og
15% skatt á öll laun, í þeirri
vinnu. Morgunblaðið segir um
gagnrýni Alþýðublaðsins á
þessu furðulega frumvarpi, sem
Búnaðarþingið ætlast til að al-
þingi geri að lögum:
„Það ræðst harkalega á Búnað-
arþingið fyrir tillögur þær, sem
það gerði í þessum málum, og til
þess að æsa verkamenn ber blað-
ið fram þau vísvitandi ósannindi,
að Búnaðarþingið hafi lagt til, aö
tekið yrði 15% af laimúm verka-
manna, sem víima hjá setuliðinu.
Ekki er fótiir, fyrir þessu. Hið eina,.
sem Búnaöarþingið fór frtun á,
vsr, að vinnuveitandinn (þ. é..
(Frli. á 6. s£6u.)'