Alþýðublaðið - 09.04.1942, Blaðsíða 5

Ftaaui'tttdagur 9. aprríl 1942, ALI>YmiBLAÐ!Ð
Ástand og horfur:
Eftir fimmta striðsmissirið.
(Niðurlag.)
INIR MIK'LU SIGRAR
JAPANA hingað til hafa
ekki aðeins verið hinni óvæntu,
fyrirvaralausu árás að þakka,
heldur og hinni ágætu samvinnu
landhers, flota og flughers hjá
þeim. Síðasta stríðsmissirið hef-
ir, ekki síður en hin fyrri, sýnt,
hve vaxandi þýðing flughersins
er á sviði hernaðarins. í stríðinu
á jörðu niðri er flugherinn hvort
tveggja í senn riddaralið, til
njósnastarfsemi, og stórskotalið,
sem er bæði mikilvirkt og dreg-
ur langt. En í sjóhernaðinum er
þýðing flughersins jafnvel enn-
þá meiri. Lofttundurskeytin eru
nú orðin langhættulegasta vopn-
ið fyrir hin stóru orrustuskip,
ennþá hættulegri en sjálfir kaf-
bátarnir. Og í kafbátahemaðin-
um fer þýðing flugvélanna sí-
vaxandi. Þær gera annars vegar
kafbátunum auðveldara að
hafa upp á skipum til að ráðast
á. En hins vegar eiga þær líka
léttara með að koma auga á ó-
vinakafbáta og gera þá óskað-
lega, en allra hraðskreiðustu
hei-skip niðri á haffletinum.
Njórnastarfsemin yfir höfunum
er þannig orðin eitt af aðalhlut-
verkum' flugvélanna. Og í því
sambandi mætti líka minna á,
að hægt er að stækka starfssvið
þeirra stórkostlega með flug-
vélamóðurskipum. Þ&ð voru t. d.
flugvélamóðurskip, sem gerðu
Japönum unnt að gera loftárás-
ina miklu á Hawai.
Aftur á móti hafa loftárásir á
borgir og iðnaðarhéruð ekki
reynzt eins áhrifamiklar og við
var búizt. Þýzki loftflotinn, sem
að vísu hefir verið bundinn að
miklu leyti austur á Rússlandi
upp á síðkastið, hefir síðasta
missirið ekki gert nema örfáar
árásir á England, og þær óveru-
legar. Og brezki loftflotinn hef-
ir ekki gert loftárásir nema á
Norður- og Vestur-Þýzkaland,
svo og á innrásarhafnimar svo-
nefndu við Ermarsund. London
og Berlín hafa í seinni tíð ekki
orðið fyrir neinum loftárásum.
Að endingu skal aðeins
minnzt á þann möguleika, að
flytja fjölrnenn lið og jafnvel
léttar fallbyssur og skriðdreka
með svifflugvélum og fallhlíf-
um að baki óvinahevs. Það er
vel hugsanlegt, að þessi nýjasta
hernaðaraðferð eigi eftir að ráða
úrslitum í stríðinu. Hún gerði
Þjóðverjum það mögulegt að
taka eyjuna Krít, enda þótt þeir
væru ekki ráðandité sjónum. Og
alveg nýskeð hafa Bretar gert
að vísu litla en vel heppnaða til-
raun til að setja fallhlífarher-
menn á land á Norður-Frakk-
landi. Lík tilraun var gerð fyrir
ári síðan á Suður-Ítalíu.
Öll ófrið&rlöndin sýna það
með gífurlega aukinni flugvéla-
smíði, að þeim er hin vaxandi
þýðing flughersins mjög vel ljós.
Einkum er flugvélasmíðinni nú
hraðað í Bandaríkjunum. En
Þýzkaland eykur líka flugflota
sinn. Það Iætur meira að segja
verksmiðjur í herteknu löndun-
um, fyrst og fremet í Frakk-
landi, smíða flugvélar fyrir sig,
og samtímis lætur það, auk
milljóna af stríðsföngum, hundr_
uð þúsunda af erlendum verka-
mönnum vinna í þýzkum verk-
smiðjum. Það virðist svo sem
Þjóðverj&r séu ekki neitt sér-
lega hræddir við skemmdarverk
og njósnir af hálfu erlendra
manna. Þeir vita sem er, frá öðr-
um löndum, að hættulegustu
njósnararnir og svikararnir
(Quislingamir) eru alltaí heima-
menn.
&
Við komum nú *ð þeirri
spumingu, sem allt veltur á:
Hvað ber vorið í skauti sínu?
Verður frumkvæðið í vor, 1942,
enn hjá Þýzkalandi og Japan?
(Um þriðja eða réttara sagt ann-
að öxulríkið, Ítalíu, er óþarfi að
tala. Það er siðan fyrir löngu
bæði hemaðarlega og pólitískt,
ekkert annað en fylgihnöttur
Þýzkalands.)
Það lítur hér um bil út fyrir,
að svo muni verða. Því að
bæði af hálfu Bretlands og
Bandaríkj anna hefir því verið
lýst yfir, að úrslitasóknin af
þeirra hálfu muni ekki hefjast
fyrr en 1943. í seinni tíð virðast
menn þar þó vera komnir á þá
skoðun, að nauðsynlegt sé orðið
að létta meira undir með Rúss-
landi en gert hefir verið. Her-
flutningar Bandaríkjamanna til
Norður-írlands benda, meðal
annars, í þá átt. Ef til vill er
Norður-írland hugsað sem bæki-
stöð fyrir síðari sókn. (í síðustu
styrjöld var það Frakldand.)
En hugsanlegt er þó, að her-
flutningarnir þangað séu ekkert
annað en öryggisráðstöfun með
tilliti til þess möguleika, að
Þjóðverjar reyndu að gera inn-
rás é írland.
Það er því ómögulegt að segja
hvar vorsókn Þjóðverja kann
að byrja. Svo mikið er víst, að
hún kemur — þó aldrei væri
nema af innanlandsástæðum.
Hitler verður að reyna að rétta
við álit sitt. Og það getur hann
aðeins með því að vinna nýja
stórsigra út á við. Það sennileg-
asta er vitanlega, að sóknin, sem
stöðva varð í Rússlandi í vetur,
verði hafin á ný. Að þýzki her-
inn sé fær um það er ekkert
efamál. Her, sem haldið hefir út
veturinn þar eystra, við verstu
veðurskilyrði, er ekki farinn að
bila, hvað þá heldur í upplausn.
Tjón hans í varnarstríðinu í vet-
ur kann að hafa orðið mjög mik-
ið — sennilega meira en í nokk-
urri sókn hans hingað til. En það
hefir varla nein úrslitaáhrif.
Þvert á móti er það mjög líklegt,
að nú þegar sé búið sð fylla bau
skörð, sem skapazt hafa við
manntjónið og hergagnatjónið í
vetur. Og ný sókn í Rússlandi í
vor myndi byrja bæði fyrr og
miklu austar, en árásin í júní í
fyrrasumar. Það ætti öllum að
vera ljóst af því, að Rússum
hefir ekki tekizt að ná Ukrine
og Krím aftur á sitt vald.
Sennilega verður vorsókn
Þjóðverja að miilu leyti eða al-
veg takmörkuð við Suður-Rúae-
land, með þsð fyrir augum að
komast til olíulindanna í Káka-
sus og Iran. Ef til vill vakir það
líka fyrir fory-stumönnum
Þýzkal., að geta tekið hönd-
um saman við hina japönsku
bandamenn sína, sem þá mun
vera ráð fyrir gert að sæki fram
á móti Þjóðverjum að austan.
En ef til vill er ekki gert ráð
fyrir svo langri herferð og svo
stórkostlegum sigrum. Vel get-
ur verið, að Þjóðverjar hugsi
sér, að láta sér nægja með að
taka Suezskurðinn og Egipta-
land með tangarsókn frá Libyu
að vestan og Vestur-Asíu að
austan, hvort heldur sem þá
yrði nú ráðizt á T’yrkland eða
ekki.
Allt er þetta meira eða minna
sennilegt. En í þessu stríði hafa
menn oftar en einu sinni rekið
sig á, að það sennilega er ekki
álltaf öruggt. T. d. er það ekki
útilokað, að innrás verði reynd
á England. Þeð hefir að minnsta
kosti verið frá því skýrt í frétt-
um, að verið væri að framleiða
íeiknin öll af svifílugvélum og
fallhlífum á Þýzkalandi. Það
gæti varla verið gert með annað
fyrir augum en slíka innrásar-
tilraun. Og þessi stööuga inn-
rásarhætta neyðir England nú
eins og áður til þess að halda
mestum hluta hers síns og her-
gagna heima, hvex-su mikil þöi'f,
sem kann að vera fyrir hvort-
tveggja annars staðar.
Þessa erfiðleika Englands
geta Bandaríkin heldur ekki
vegið upp. Nú, eftir að Japan er
komið í stríðið, geta þau ekki
teflt Amerxku í hættu með því
að senda allan her sinn þaðan.
Þau verða líka að hugsa um eð
hjálpa Ástralíu. Og það, sem
mestu máli skiptir: Þaö er ekki
eins auðvelt nú að flytja millj-
ónaher frá Ameríku til Evrópu,
og' það var á 'árunum 1917-1918.
Og þó höfðu Ameríkumenn þá í
stríðslok — þ. e. hálfu öðru ári
eftir að þeir fóru í stríðið —
enn ekki tekið að sér nema lít-
inn hluta herMnunnar í Frakk-
landi. Hemaðarleg hjálp Ame-
ríku hefði þá ekki farið að gera
verulega vart við sig fyrr en
árið 1919.
Um nokkra hjálp fá Rúss-
lands hálfu í Austur-Asíu, þann-
ig, að það segði Japan stríð á
hendur, verður varla að ræða.
Rússland virðist hafa nóg að
gera á vesturvígstöðvum sínum,
og mun áreiðanlega ekki verða
fyrra til að hefja stríð á nýjum
vígstöðvum í austri. Og Japan
virðist hafa enn þá minni á-
stæðu til þess að ráðast á Rúss-
land og bæta þar með einum
vígstöðvunum enn við þær
mörgu, sem það berst nú þeg-
ar á.
*
Ætti nú, eins og reynt var
hér fyrir hálfu ári, að gera upp
reikning ófriðarins, þá yxði út-
koman nánast þessi: Fyrir hálfu
ári voru sigurmöguleikar ófrið-
araðilaima 1:1. í vetur hafa þeir
vaxið að inokkru fyrix Banda-
menn við gagnaóka Rúmk.

Æ, hvað lífið er leiðinlegt!
við sigra Japana hafa horfurn-
ar fyrir þá versnað á ný veru-
lega. Við, slíkt mat verður að
taka fleira með í reikninginn en
hernaðaraðstöðuna eina. Því að
þetta stríð er einnig háð á fram-
iBiöblfisvlóinu og stjórnmála-
sviðinu. Og loks er það ekki
hvað sízt taugastríð. En einmitt
í því sambandi er þess að gæta,
að í Þýzkalandi hafa sigrar
Japana vissulega hresst töluvert
upp á bardagahuginn, sem vel
má vera, að eitthvað hafi verið
farið að draga úr, og eins hitt,
Frh. á 6. síðu.
Kvikmyndahúsin og aðgöngumiðasalan. — Brottflutn-
ingur barnanna og aðbúnaður að þeim í sveitunum. —
Hvað líður sannari vísitölu. Nokkur orð um
tekjur lauxiþeganna.
AÐ ER MJÖG KVARTAÐ
yfir því um þessar mundir,
að erfitt sé að fá aðgöngumiða a®
kvikmynðahúsunum, og enn kem-
ur það sama upp og í fyrra sumar:
Íslenðíng&r þykjast ekki geta feng-
ið aðgöngumiða á sama tíma og
Englendingar eða Ameríkumenn
fái nóga miða. Þetta er mjög þrá-
látur orðrómur, sem vonandi hefir
ekki við neitt að styðjast. Þá
kvarta menn yfir því, að þeir
geti txl dæmis ekki fengið fjóra
• miða keypta í einu ! kvikmynda-
húsunnm. Ég hefi spnrzt fyrir nm
þetta og því er mjög mótmaelt að
fullorðnum mönnum sé neitað um
fjóra miða. Hina vegar hafa kvik-
myndahúsin orðiff að neita strák-
nm nm marga miða,en ástæðan er
sú, að strákar okra síðan á mið-
unnm.
„ARGUS skrifar: „Nú er mikið
rætt og ritað úm nauðsyn þess að
koma kaupstaðabörnum í sveit,
einkum vegna hættunnar, sem
yfir vofir í bæjunum. En fáir
minnast á þörf á því, að rækilegt
eftirlit sé með því haft að börnin
fái nægan og reglubundinn svefn
tíma í sveitinni og að vinnutími sé
hæfilega langur. Ég veit nokkur
dæmi til að börnin eru látin vinna
jafnlengi og fullorðna fólkið, og
nær slíkt vitanlega ekki neinni átt,
og sízt þegar rnn er að ræða kaup
staðabörn óvön erfiðisvinnu.“
„FORGÖNGUMENN brottflutn-
ings barna þurfa að taka þessa hlið
Imálsins til athugunar og gera
tryggilegar ráðstafanir til þess að
bOrnte Mfc Hiuoig uargan gt ef» og
hvíld, en gera má ráð fyrir að mat-
arhæfi og annar aðbúnaður sé víð-
ast hvar viðunandi. Um þetta allt
þarf vitanlega að semja fyrirfram,
og hafa eftirlit með að staðið sé
við samningana.“ ^
ÞETTA ER ORÐ í tíma talað,
En það er eklci aðeins um svefn-
tímann og vinnuna, sem þarf að
tala. Það er fleira. Fæðið er mjög
misjafnt. Það er til dæmis hart að
þurfa að senda böm sín í sveit
fyrir meðgjöf, sem húsbóndinn á-
kveður sjálfur, og að bömin
smakki svo ekki annað en marg-
aríni allt sumarið.
LAUNÞEGI slcrifar: „Fyrir
kosningamar til bæjarstjórnaf og
um það leyti, sem útvarpsumræð-
umar vom um gerðardómslögin,
þá var mikið rætt um og geíin
loforð um, að láta rannsaka hvort
vísitalan væri rétt fundin og hvort
hún bætti dýrtíðina að fullu, en
nú er allt slíkt tal hætt og ekkert
á vísitöluna minnzt, nema til-
kynna, að hún skuli vera óbreytt
frá mánuði til mánaðar. Það þarf
líklega nýjar kosningar til að end-
urvekja ný loforð í þesu efni. Þeir
eru ósparir á loforðin fyrir kosn-
ingar þessir atkvæðaveiðarar, ea
efndimar eru litlar.
„ENN FREMUR skrifar laun-
þegi: „í þessu sambandi langar
mig til að minnast lítillega á at-
riði, sem oft sést talað um í blöð-
unum, eihkum „Mogganum". Það
eru þessar miklu tekjur, sem allur
almenningur hafi og oft er minnst
Frh. á 6. síð*.