Alþýðublaðið - 10.04.1942, Page 3
Föstndagur 10. apríl 142.
ALÞÝÐUBLAÐEÐ
írshðtið Alþýðn-
flokksfélagsus
i Iðnó í kvðld.
AESHÁTÍÐ Alþýðuflokks
félags Reykjavíkur
verður haldin í kvöld í Iðnó.
Verður þetta hin ágætasta
árshátíð, enda hefir vel verið
vandað til hennar.
Sigurður Einarsson dósent
flytur ræðu, Söngfélagið
Harpa syngur undir stjórn
söngstjóra síns Roberts Abra-
hams, þá verður upplestur,
danssýning, leiksýning á
,Fyrirmyndinni“, sameigin-
leg kaffidrykja og fjölda-
söngur og loks dans. Aðgöngu
miðar að árshátíðinni fást í
dag í skrifstofu félagsins í
Alþýðuhúsinu, í Alþýðubrauð
gerðinni á Laugavegi 61 óg
við innganginn í Iðnó frá kl.
6. Skorað er á félagsfólk að
fjölmenna á árshátíðina.
Mikið af aðgöngumiðum var
þegar selt í gærkveldi.
nnræða nin kúg-
nnnarlögin á alpingi i gær
fflðrð átðk milfti stjérnarliðsins
og pingmanna Alftiýðufiokksins*
Hver mundi verða
DÓMUR almennings um
mann, sem falið hefði verið op-
inberlega að leysa af höndum
eitthvert mikilsvarðandi hlut-
verk í þágu alþjóðar, en hann
hefði síðan algerlega vanrækt
að gera það, sem honum bar?
— Þetta hefir ríkisstjórnin gert
í dýrtíðarmálimum, og það eigi
aðeins einu sinni, heldur tvis-
var.“
Þannig fórust Finni Jónssyni
orð í ræðu við aðra umræðu
gerðadómslaganna svokölluðu.
Málið kom til 2. umr. í neðri
deild i gær, eftir að allsherjar-
nefnd hafði fjallað um það.
Nefndin klofnaði, meiri hlutinn
(Bergur J., Jóh. G. Möller,
Garðar Þorst. og Gísli Guðm.)
leggur til, að frv. verði sam-
þykkt, en minni hlutinn (Finn-
Happdrættið beftr grætt
■m 1,5 milljóBir krðna.
Þar af hefir Háskólinn fengið
um 1,380 þúsund kr. en Atvinnu-
deild Háskólans um 153 þúsund.
NÝLEGA er lokið við uppgjör í happdrætti Háskóla ís-
lands fyrir síðastliðið ár. Kom í ljós, að hagnaður
happdrættisins varð á árinu meiri en nokkuð annað ár á
undan, eða um 300 þúsundir króna. Þetta stafar, bæði af
jþvíað verð happdrættismiða var hækkað verulega í byrjun
síðast liðins happdrættisárs, og því að sala happdrættismiða
óx verulega frá því sem áður var.
Eins og kunnugt er gengur j
allur ágóði happdrættisins til
að greiða byggingarkostnað Há-
skólans. Háskólinn kostaði upp
komirin, eins og kunnugt er, um
2 milljónir króna, eða tæplega
það. Vitanlega koma vextir af
lónum svo að upphæðin eykst
nokkuð.
Happdrætti Háskólans hafði
um síðustu áramót starfað í 9
ár og hefir það fengið hagnað
á þessum árum, sem nemur kr.
1 533 790,00, eða rumlega hálfri
annarri milljón. Þetta fé renn-
ur þó ekki allt til Háskólans, 10
af hundraði ganga til Atvinnu-
deildarinnar, eða rúmlega 153v
þúsundir króna.
Nettóhagnaður happdrættis-
ins, það er að segja: hagnaður
þess eftir að búið er að draga
frá framlagið til Atvinnudeild
arinnar, hefir því á þessum 9
árum numið um kr. 1.380
þúsundum.
Heildarhagnaðurinn hefir
verið dálítið misjafn ár frá
ári.
1934 kr. 116772,29
1935 — 210142,26
y 1936 — 158474,51
1937
1938
1939
1940
1941
ca.
141655,50
211638,00
186143,63
208963,13
300000.00
Eins og áður segir var sala
happdrættismiða mest á s.l.
ári. Þá seldust tæplega 85%
allra happdrættismiða. En þeir
eru eins og kunnugt er 25
þúsund að tölu. Það vantaði
þ\ri 15% upp á að allir miðar
seldust. Sala happdrættismiða
er það sem af er mjög mikil í
ár.
Happdrætti Háskólans hefir
þegar unnið mikið gagn. Það er
ótrúlegt að vfð ættum nú svo
glæsilegt menntasetur og Há-
skólinn er, ef happdrættið
hefði ekki verið. Eftir þessari
útkomu hjá happdrættinu að
dæma má vona, að eftir 3 ár
verði búið að borga bygging-
arkostnað háskólans. En vit-
anlega þarf að auka tæki Há-
skólans, aðbúnað hans og út-
bunað. Það virðist alveg sjálf-
sagt, að Háskólinn hafi fram-
vegis, eins og hingað til, ágóð-
ann af happdrættinu.
ur Jónsson), að það verði fellt.
Finnur hefir lagt fram ýtar-
legt nefndarálit* sem birt hefir
verið hér í blaðinu.
Framsögumaður meiri hlut-
ans var Bergur Jónsson. Hann
kvað meiri hlutann fylgjandi
þeirri stefnu, sem lýsti sér í
frv. þessu. — Tillögu Finns um
það, að leita umsagnar Alþýðu-
sambands íslands og Vinnu-
veitendafélagsins taldi Bergur
aðeins til þess fallna að tefja
fyrir afgreiðslu málsins.
Finnur Jónsson hóf ræðu
sína með því, að benda á, að
meiri hlutinn hefði valið sér
að framsögumanni einn af
snjöllustu málflytjendum þings-
ins, en einhvern áheyrenda
kynni ef til vill að furða á því,
hve lélegar varnir þessi mál-
flytjandi bæri nú fram í þessu
máli. En þetta væri engin furða,
þegar litið væri á innihald frv.
og sögu þess. Slíku máli hæfði
heldur ekki góð vörn.
Finnur kvað það algengt, að
nefndir Alþingis sendi mikils-
varðandi frumvörp þeim aðil-
um til umsagnar, sem mest eiga
undir um úrslit þeirra. Nefndi
hann ýmis dæmi þessu til sönn-
unar. Það hefði því síður en
svo verið óeðlileg tillaga, að frv.
það, sem hér lægi fyrir hefði
verið sent Vinnuveitendafé-
laginu og Alþ.sambándinu til
umsagnar, þar sem frv. snerti
beinlínis alla launþega og vinnu
veitendur í landinu. En senni-
lega sæist það bezt á þessari
meðferð frumvarpsins, að sam-
kom,ulag væri um það milli
stjórnarflokkanna, að málið
yrði sem minnst rannsakað á
þessu þingi, svo að breytingar
yrðu ekki gerðar á því.
Þá rakti ræðumaður ýtarlega
sögu þessa máls og dýrtíðar-
málanna yfirleitt. Hann sýndi
ljóslega fram á það, hversu
rikisstjórnin hefði frá því hún
fékk dýrtíðarlagaheimildina
fyrst í jtúlí 1941 gersamlega
vanrækt að spoma gegn vax-
andi dýrtíð, þrátt fyrir þessar
víðtæku heimildir. Engri þeirri
heimild hefði stjórnin fram-
fylgt, nema þeirri að innheimta
10% viðauka á tekjuskatt. —
Dýrtíðin hefði síðan viðstöðu-
laust haldið áfram að hækka,
án þess að grunnkaupshækk-
anir hefðu orðið, og væri því
ómögulegt að kenna þeim um
að hafa ýtt undir.
Á tímaibilinu frá 1. júlí s. 1.
(eða um bil, sem ríkisstjómin
fékk heimildarlogin frá Alþingi
til að gera ráðstafanir gegn
dýrtíðinni), til ársloka, hækkaði
dýrtíðin úr 57% upp í 83%,
eða um 46%, en á sama tíma
urðu engar grunnkaupshækk-
anir. \
Ræðumaður benti á það, að
ríkisstjórnin hefði tvisvar sinn-
um tekið á móti þessum heim-
ildum, frá Alþingi, en hefði í
Baoda-
ríbjamanna i dag.
AMERÍKSKA setuliðið
ætlar að hafa her-
æfingu hér í bænum í dag.
Tekur deild (Batalion) úr
hernum þátt í þessari her-
æfingu og fer þún fram á
íþróttavellinum. Hefst hún
klukkan 16.45. Hefir her-
stjórnim beðið blöðin að geta
þess, áð íslendingum sé boðið
að horfa á þessa hersýningu.
bæði skipti álgerlega brugðizt
trausti þingsins. Nú reyndi
stjórnin að færa það fram sem
afsökun fyrir framferði sínu, að
heimildarlögin hefðu verið
gagnslaus. Þetta hefðu þeir þó
ekki alítaf sagt, og las FizmuZ’
upp ummæli Eysteins Jónsson-
ar í þingræðu um, að fram-
kvæmd heimildarlaganna gæti
mikil áhrif haft á heftingu dýr-
tíðarinnar. Ólafur Thors hafði
tekið í sama streng á sínum
tíma, og þó enn dýpra í árinni.
„Mikið má gera, ef vill“, hafði
ráðherrann sagt þá. Af þessu
er bert, að ráðherrarnir breyttu
ekki samkvæmt þeirri skoðun,
sem þeir létu þá skýrt í ljós, og
enn síður eftir þingviljanum.
Og því til sönnunar minnti
ræðumaður á, að Gísli Sveins-
son hefði í þingræðu undir um-
ræðum málsins sagt eftirfar-
andi orð: „Ég teT það líka
heppilegast fyrir hæstv. ríkis-
stjórn, að hún hafi í þessu máli
ákveðinn þingvilja til að styðj-
ast við; Ég tel einnig rétt, að
stjórnin viti fullkomlega af því,
að hún mun fá sinn dóm fyrir
framkvæmd þessara mála“
Finnur Jónsson hafði ekki
lokið nema nokkrum hluta af
ræðu sinni þegar þingfundi var
frestað. En gerðardómslögin
eru aftur á dagskrá neðri deild-
ar á morgun.
Mngsðlybtnnartii-
laga nm ioknn
ðfengisgerziananna
Lðgð áberzla á, að engar untí-
anþágur séu veittar.
|7 JÓRIR þingmenn, Pétur
Ottesen, lngvar Pálmason,
Sigurjón Á. Ólafsson og Þor-
steinn Bnem flytja tillögu til
þingsályktunar um áfengismál.
t þingsályktunartillögu þessari
er skorað á rílússtjórnina að
hvika x engu frá lokun áfengis-
verzlananna.
Enn fremur 'skora þeir á
stjórnina að láta niður falla
allar tilslakanir í þessu efni, og
verði iþeirri framkvæmd eigi
breytt án samþykkis alþingis,
meðan erlent herlið dvelst í
landiriú.
Þá skuli stjórnin og vinna að
því við stjórnir þeirra ríkja,
sem herlið hafa hér, að komið
verði í veg fyrir öll vínútlát til
íslendinga frá herliðinu.
í greinargerðinni segir svo:
„Því var mjög fagnað af öll-
Frh. á 7. síðu.
Téuleikar Norrœna
fél. ð snnnndag.
NORRÆNA FÉLAGIÐ hér
í Reykjavík efnir til mik-
illa tónleika fyrir félaga sína
og gesti þeirra í Gamla Bíó
n.k. sunnudag og hefjast þeír
klukkan 1.30.
Eru þetta fyrstu tónleikar
sem félagið efnir til og hefir
mjög verið vandað til þeirra.
Fá allir félagsmenn aðgöngu-
miðana ókeypis og er það mik-
ill kostur að vera í Norræna
félaginu. Meðlimir þess íá ó-
keypis aðgang að slíkum tón-
leikum og árbók félagsins fyrir
árgjaldið eitt, sem nú er 10 kr.
En nú eru félagar Norræna fé-
lagsins um 1000 að tölu og er
það meira en á öðrum Norður-
urlandanna að tiltölu við fólks
fjölda. Efnisskrá tónleikanna
er eins og hér segir: ,
1) Árni Kristjánsson og
Björn Ólafsson: Samleikur á
píanó og fiðlu, Grieg: Sónata í
c-moll op. 45.
2) Þorsteinn H. Hannesson:
Einsöngur. Frk. Guðríður Guð
mundsdóttir leikur undir á pí-
anó. P. E. Lange-Muller: Ser-
enade. A. F. Lindblad: Far-
vál. Sv. Sveinbjörnsson: Sverr-
ir konungur.
3) Karlakór Reykjavíkur.
Stjórnandí: Sig. Þórðarson.
Kuhlau:> Yfir öllum fjöllum er
ró. Riccius: De muntra musik-
anter. Bj. Þorsteinsson: Kirkju
hvoll. Reissiger: Ól. Tryggva-
son. Wennerberg: Hör oss
Svea.
Fjðgnr tnndnrdnfl
springa cnn að
Borgarfirði eysíra.
< *
FJ Ö G U R tundurdufl
sprungu í fyrradag í
Borgarfirði, eystra, og í grend
við þorpið.
Ekkert slys var við þessar
sprengingar, en allmiklar
skemmdir urðu á húsum, bæði
íbúðarhúsum og gripahúsum.
Fólk er ekki í húsum nærri
ströndinni í Borgarfirði eystra.
Aðalfundur Norræna félagsins
verður haldinn * í Oddfellow
þriðjudaginn 21. apríl kl. 8,30. —
Verða þar venjuleg aðalfundar-
störf og dans á eftir. Félagsmenn
mega taka með sér gesti.
Kvennadeild Slysavarnafélagsins í
Hafnarfirði
gengst fyrir því að námskeið
verði haldið fyrir hafnfirzkar
konur í hjálp í viðlögum og hefst
það í kvöld kl. 9. Enn þá geta
nokferar konur komizt að á nám-
skeiðinu og eru þær beðnar að
snúa sér til frú Jóhönnu Símon-
ardóttur. Kennari námskeiðsins
verður Jón Oddgeir Jónsson, full-
trúi.
Nýlega
hafa eftirtalin félög gengið í
Í.S.Í.: Leikfimifélag Mývetninga.
Félagatala 30, form. Þorgrímur
Starri Björgvinsson, Garði Mý-
vatnssveit. XJ.M.F. Staðarhrepps.
Félagatala 51, form. Jóhann Ell-
ertsson, Holtsmúla. Sambandsfé-
lög Í.S.Í. eru nú 121 að tölu.