Alþýðublaðið - 14.04.1942, Blaðsíða 4
fUfri|$nbUM5
Útsefaodi: Alþýfftxflokkuriun
Bttstjóri: Sfefátt Pjetarsson
Bitstjórn og afgreiðsla í Al-
þýSuhúsinu vlð Hverfisgötu
Slxnar ritstjórnar: 4901 og
4962
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906
Vei® f lausasölu 25 aura.
Aiþýðnprentsmiðjan h. f.
Insuœðiseklao og
afnán tolls ð bygi-
ingarefni.
Ðraugur húsnæðis-
EKÍLUNNAR hefir gengið
svo nærri reykvíksku almúga-
fólki undanfarin misseri, að
óþarft mun að lýsa húsnæðis-
vandræðum nánar fyrir því.
Fjöldi fólks býr í óviðunandi
þrengslum við margs konar ó-
hagræði, og afarmargir eiga sér
_enga von húsaskjóls fyrir sig
og sína.
Hirðuleysi og soíandaháttur
hins opinbera um húsnæðis-
mál almennings hefir verið og
er óafsakanlegur. íhaldsmeiri-
hlutinn í bæjarstjórn Reykja-
víkur hefir aldrei fengizt til að
hreyfa legg né lið til úrbóta í
þessum málum, fyr en í ógöng-
ur var komið, og þá á nánasar-
legan og ófullnægjandi hátt.
Þörfin fjrrir betra og meira hús-
næði og auknar húsabyggingar
befir aldrei verið meiri en nú.
En örðugleikar við húsa-
byggingar eru líka miklir. Efni
til húsagerðar er afardýrt og
byggingarkostnaður mjög mik-
ill. Það eru því varla nema vel
efnum búnir menn, sem lagt
geta út í þau stórræði að reisa
sér þak yfir höfuðið. En hinn bái
byggingarkostnaður veldur því,
* að í þeim húsum, sem reist eru,
þrátt fyrir allt, er húsaleiga
geysilega há.
Þess er því brýn nauðsyn að
dregið verði, svo sem verða má,
úr byggingarkostnaði íbúðar-
húsa. En á því háa alþingi virð-
ist því miður ríkja sama skiln-
ingsleysið á húsnæðisvandræð-
um almennings og ríkt hefir í
bæjarstjórn Reykavíkur. íhalas-
flokkarnir, sem standa að ríkis-
stjórninni, hafa öðrum hnöpp-
um að hneppa, en að hugsa um
það, hvort alþýðufólk stendur
vegalaust á götunni eða ekki.
Þeir eru önnum kafnir við að
semja og samþykkja kúgunar-
lög 4 þetta sama fólk, svo að það
beri minna úr býtum fyrir
vinnu sína en efni standa íil, og
hafi því minna fé handa mílli
til þess að geta búið í viðun-
andi húsakynnum. Aðeins einn
stjómmálaflokkur virðist muna
kjör þessa fólks.
Alþýðuflokksþmgmennirnir
Erlendur Þorsteinsson og Sigur-
jón Á. Ólafsson bera fram
merkilegt frumvarp um tolla-
lækkanir á ýmsurn vörutegund-
um. Hefír frv. þessu verið lýst
hér í blaðinu. Eitt veigamesta
atriði í írumvarpinu er um af-
nám tolla á byggingavörum, og
ALÞVÐUBLAÐiÐ
Þriðjudagur 14. apríl 1942.
Jón Blöndal:
Alþýðuflokkurinn og skatt-
lagning striðsgróðans.
EYSTEINN JÓNSSON við-
skiptaráðherra hefir ný-
lega ritað grein um skattamál-
in, þar sem hann m. a. gerir
nokkra grein fyrir hinum nýju
skattafrumvörpum, sem hann
og Ólafur Thors hafa komið sér
saman um og nú loks hafa verið
lögð fyrir þingið eftir 7 vikna
biðtíma. Það er eins og ráð-
herrann, sem eitt sinn var tal-
inn með frjálslyndari mönnum
Framéóknarflokksins,
kunni
ekki almennilega við sig í því
sálufélagi, sem hann hefir verið
í upp á síðkastið. Er eins og hon-
um finnist þessi stefnubreyting
frá frjálslyndi til afturhalds
þurfa einhverra skýringa við.
Eins og í umræðunum um gerð-
ardómslögin er E. J. í grein þess-
ari mjö úrillur í garð Alþýðu-
flokksins. Þegar ráðherrann er
að afsaka samvinnu við Sjálf-
stæðisflokkinn í skattamálunum
þá verða orð hans varla skilin
á annan veg en þann, að þessi
samvinna við Ólaf Thors hafi
verið nauðsýnleg til þess að
stríðsgróðinn yrði skattlagður
svo um munaði, þar sem Al-
þýðuflokknum hafi ekki verið
treystandi til þess að skattleggja
stríðsgróðann nægilega, ef hann
hefði mátt ráða. M. ö. o. Al-
þýðuflokkurinn á að vera orð-
inn svo íhaldsamur í skattamál-
unum að það sé nauðsynlegt
fyrir Eystein Jónsson að leita
samvinnu við Ólaf Thars til
þess að tryggja róttæka skatt-
lagningu stríðsgróðans! Trúi nú
hver sem vill þessari skýr-
ingu E. J.! En hún sýnir í hvaða
dauðans vandræðum Eysteinn
Jónsson er, þegar hann ætlar
sér að sanna lesendum Tímans
að hahn sé enn hinn ,,róttæki“
mótstöðumaður auðvalds og
stríðsgróðamanna, sem hann
þóttist eitt sinn vera.
Það var þó ekki tilætlunin
að ræða snúning E. J. í þessum
eða öðrum málum, en ásakanir
hans í garð Alþýðuflokksins
fyrir að vilja hlífa stríðsgróð-
anum við skattlagningu og fyrir
að hafa engar tillögur haft fram
að leggja í skattamálunum,
'gefa tilefni til þess að stefna og
tillögur Alþýðuflokksins í þess-
um málum sé rifjuð upp í sam-
hengi með nokkrum orðum.
II.
1) Alþýðuflokkurinn hefir
jafnan lagt á það mikla áherzlu
að hindrað yrði að óhóflegur
stríðsgróði myndaðist í höndum
einstakra manna, m. a. vegna
þess að ef stríðsgróðinn á ann-
að borð væri til orðinn hlyti
hann að verða valdandi verð-
bólgu og fjárbralli, hvað sem
liði tilraunum til þess að skatt-
leggja hann eftir á. Þessari hlið
málsins hafa núverandi stjóm-
arflokkar aldrei fengizt til þess
að gefa neinn gaum.
Þegar sumarið og haustið
1940 birtust margár greinar í
Alþýðublaðinu um nauðsyn þess
að leggja hátt útflutnings-
gjald á hina gífurlega háu ís-
fisksselu. Á Alþýðusambands-
þinginu 1940 var þessi krafa
áréttuð, og hún hefir verið
endurtekin í frumvörpum Al-
þýðuflokksins um dýrtíðarráð-
stafanir á þessu og síðasta þingi.
Þrátt fyrir þá heimild sem loks
fékkst tekin upp í lögin um dýr-
tíðarráðstafanir, hefir enn ekk-
ert útflutningsgjald verið inn-
heimt.
2) í Alþýðublaðinu hefir altaf
öðru hverju síðan haustið 1940,
verið bent á nauðsyn þess að
hækka gengi íslénzku krónunn-
ar, þegar hægt væri vegna í-
hlutunar Breta. Þetta kemur að
vísu ekki beint við skattlagn-
ingu stríðsgróðans, en óbeint
mundi gengishækkun takmarka
myndun stríðsgróðans mjög
verulega og næði að því Ieyti
sama marki og stríðsgróðaskatt-
ur, en er auðvitað bæði örugg-
ari og einfaldari aðferð. Enda
þótt E. J. hafi áður talað um
nauðsyn þess að hækka gengið,
þá hefir það komið skýrt í ljós,
eftir að hægt var að frarðkvæma
það, að hann er gengishækkun
t beinlínis fjandsamlegur eins og
Ólafur Thors.
3) ísambandi við gengis-
hækkunarfrumvarpið hefir Al-
þýðuflokkurinn lagt fram til-
lögur um sérstakau stríðsgróða-
skatt af eignaaukningu stór-
eignamanna, sem áætlað er áð
myndi gefa ríkissjóði í tekjur
ekki minna en 8—10 millj. kr.
Til samanburðar má geta þess
að í hinu nýja skattafrumvarpi
stjórnarflokkanna, er gert ráð
fyrir að eignaskatturinn á aðal-
stríðsgróðamönnum, eigendum
hlutabréfa í stríðsgróðafyrir-
tækjunum, verði lækkaður
mjög verulega.
4) Auk þessara tillagna, sem
snerta stríðsgróðann, hefir Al-
þýðuflokkurinn lagt fram til-
lögur á alþingi um stórkostleg-
ar tollalækkanir á nauðsynja-
er það augljóst, að nái það að
verða að lögum, er leiðin greið-
ari til aukinna byggingafram-
kvæmda.
Margir einstaklingar hafa
bætt fjárhag sinn allverulega á
tmdanförmun veltiárum, og
mun marga fýsa að tryggja
framtíð sína með því að reisa
sér hús eða leigja sér að minnsta
vörum. Leggur hann til að toll-
ar verði afnumdir á kornvöru,
kaffi og sykri, skófatnaði, á-
vöxtum, byggingarvörum og
járni til iðnaðar, lyfjum og ýms-
um öðrum vörum, auk þess sem
lagt er til að hætt verði að
krefja tolla af stríðsfarmgjöld-
um.
5) Milliþinganefnd í skatta-
og tollamálum samdi á sínum
tíma frumvarp um innheimtu
tekju og eignaskatts af vaxtafé.
Rannsókn hafði sýnt að mjög
miklum hluta verðbréfa og ann-
ars vaxtafjár hefir verið skotið
undan skatti. Nú hafa verið gef-
ið út mjög mikið af innlendum
verðbréfum og hefir talsverður
hluti stríðsgróðans verið festur
í þeim. Fymefnt frumvarp hefir
verið borið fram nokkrum sinn-
um á alþingi. Síðast báru þeir
Haraldur Guðmundsson og
Skúli Guðmundsson fram frv. í
þeirri mynd, að það átti ein-
ungis að ná til verðbréfanna,
enda eru sparifjárvextir nú
mjög lágir. Frumvarp þetta hef-
ir ætíð notið óskipts stuðnings
Alþýðuflokksins, en jafnan
strandað á mótspymu þing-
manna úr núverandi stjómar-
flokkum.
HI.
E. J. minnir á það að Al-
þýðuflokkurinn hafi staðið að
lausn skattamálanna í fyrra og
gefur í skyn að Framsóknar-
flokkurinn hafi þá viljað ganga
lengra í þá átt að skattleggja
stíðsgróðann heldur en Alþýðu-
flokkurinn, m. a. með því að
taka upp þá reglu að hætta að
draga frá skatta og útsvör.
Nú er sannleikurinn sá, að
ef þessi regla hefði verið tekin
upp í fyrra og tillögur Fram-
sóknar samþykktar þá, hefði
stríðsgróðanum verið hlíft stór-
kostlega miðað við það, sem
ofan á varð. Ástæðan er sú að
stríðsgróðafyrirtækin voru
skatt- og útsvarsfrjáls árið 1939
og fengu því engan frádrátt
fyrir árið 1940. í öðru lagí
gleymir E. J. að geta þess að
allt samningaþófið um skatta-
málin í fyrra, sem stóð mánuð-
um saman, stafaði af því að
Alþýðuflokkurii^n vildi skatt-
leggja stríðsgróðaim mun meira
en hinir flokkarnir. Alþýðu-
flokkurinn greiddi og atkvæði
gegn hinmn svokallaða tapsfrá-
drætti, sem hinir flokkarnir
samþykktu. En auk þess sömdu.
núverandi stjórnarflokkar um
að hlífa stórútgerðinni í Reykja-
vík við útsvarsálagninguna,.
eins og menn kannast við.
(Frh. á 6. síðu.)
Jtfföo
kosti viðunandi íbúð. Það er ó-
víst, að miklu greiðara verði um
aðdrætti byggingarefnis eftir
stríðið en nú er.
Umhyggju þingmanna fyrir
almenningshag má vel marka
á því, hversu þeir taka þessum
tillögum Alþýðuflokksþing-
mannanna tveggja í efri deild.
TÍMINN slær því föstu enn .
einu sinni í ritstjórnar-
grein s.l. sunnudag, að frá
sjónarmiði Framsóknarflokks-
ins sé það orðið óhjákvæmi-
legt, að kosningar til alþingis
fari fram í vor. Tíminn skrifar
meðal annars:
„Nú er þessum málum ....
þannig komið, að Alþýðuflokkur-
inn krefst eindregið þingkosninga
og hyggst að nota það sem helzta
áróðursefnið gegn núverandi
stjómarflokkum, ef þeir láta
kosningafresti^nina vara áfram.
Kosningafrestunin væri þá orðin
eitt helzta ófriðarefnið í landinu
í stað þess, að henni var ætlað að
skapa frið og samheldni ....
Ein aðalstoð kosningafrestunar-
innar er því úr sögunni. Þess
vegna telur Framsóknarflokkux-
inn ekki fært að fresta kosning-
um lengur, þrátt fyrir þá ann-
marka, sem eru á kosningum nú.“
Þannig farast Tímanum orð
á sunnudaginn. Það er einn
Jobspósturinn enn fyrir þá,
sem hafa gert sér von um það,
að geta lafað áfram við völd
— lifað áfram í paradís stríðs-
gróðans á kostnað launastétt-
anna, sem bannað er að berj-
ast fyrir því að bæta kjör sín,
og haldið niðri öllum kröfum
þjóðarinnar um fjárhagslegt
og stjómarfarslegt réttlæti, í
skjóli áframhaldandi frestun-
ar á kosningum til alþingis.
%
En þó að Tíminn hafi þann-
ig að því er virðist tekið af öll
tvímæli um afstöðu Fram-
sóknarflokksins til áframhald-
andi kosningafrestunar, heldur
formaður Framsóknarflokksins
— Jónas frá Hriflu — áfram
harmagráti sínum yfir þeirri
vendingu, sem rás viðburð-
anna hefir nú tekið, og má hjá
honum ekki í milli sjá, hvort.
meira er harmað, að til kosn-
inga shuli nú draga, eða að
samfara þeim skuli mjög senní
lega fara fram breyting á
stjórnarskrá landsins, 'sem
tryggir kjósendum nokkurn-
veginn jafnrétti til áhrifa á
þing og stjórn. Jónas skrifar í
Tímann (einnig á sunnudag-
inn!):
„Ábyrgðarlausir menn í á-
byrgðarlausum flokk bafa borið
fram frumvarp um nýja stjóm-
arskrá. .... Þeir hafa . . hugsað
sér að gerá fleyg milli núverandi.
stjómarflokka í því skyni að
geta komið á stjórnleysi í land-
inu. Sjálfstæðismenn eiga völina
og kvölina. Þeim er boðin tálbeita
og tálgröf.
Ef kommúnistar, Alþýðuflokk-
urinn og Sjálfstæðismenn halda
saman um að gera stjómarskrár-
breytingu, með tvennum kosning-
um í tvíhersettu landi, virðist röð
atburðanna verða á þessa leið:
1. Núverandi stjóm fellur, og
með henni allar skynsamlegar til-
raunir tii að standa á móti dýr-
tíðinni og verðfalli peningamia.
2. Sjálfstæðismenn reyna að
mynda þingræðisstjórn en geta
það ekki, því að hinir nýju banda
(Frh. á 6. síðu.)