Alþýðublaðið - 21.04.1942, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBUÐIÐ
Þriðjudagrir 21. apríl 1942»
p.(g>^dnl>loMd
Útgefandi: Aiþýðnflokkurinn
Bitstjóri: Stefán Pjeturssen
Ritstjóm og afgreiðsla i Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjómar: 4901 og
4902
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906
Verð í lausasölu 25 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Siðlansar bardaga-
aðferðir.
TÍMINíN, sem út kom á
sunrmdaginn, gaf þjóðinni
ofurlítinn forsmekk af því,
hvemig Framsóknarflokkurinn
muni hegða sér í stjómarand-
stöðu, ef til þess skyldi koma,
að ný stjórn yrði mynduð, án
hans, með það fyrir augum, að
breyta kjördæmaskipun og
ko&ningafyrirkom.ulagi landsins
þannig, að kjósendur og flokkar
injóti framvegis nokkurn veginn
jafnréttis til áhrifa á þing og
stjórn.
Þetta blað Framsóknarflokks-
ins, sem um mörg undanfarin ár
hefir þótzt þess um komið, að
vera með sífelldar umvandanir
við önnur blöð vegna þess, að
þau stilltu fckki orðbragði sínu
og bardagaaðferðum í hóf, sýndi
á sunnudaginn, hve djúpt er á
hinu pólitíska siðferði hjá því
sjálfu. í þessu eina blaði Tim-
ams var þvílíkt safn af skríls-
Iegum ásökunum í garð and-
stæðinga Framsóknarfl. og upp-
nefnum á þeim, að fá dæmi.
munu um annað eins í íslenzkri
blaðamennsku. Skal þó hér ekki
farið að elta ólar við einstök ill-
yrði eða hnjótsyrði Framsókn-
arblaðsins, en aðeins vikið ör-
fáum orðum að hinum fyrirlit-
legu dylgjum þess um það, að
Alþýðuflokkurinn og formaður
hans, Stefán Jóh. Stefánsson,
sé keyptur af Dönum til þess að
hindra fullnaðarlausn sjálfstæð-
ismálsins.
Þessar lubbalegu álygar reyn-
ir Framsóknarblaðið að styðja
með skírskotun til þess, að Al-
þýðuflokkurinn hafi ekki tekið
sjálfstæðismálið upp til af-
greiðslu samtímis kjördæma-
málinu. En öllum ætti að vera
ljóst, að það er ákaflega óhyggi-
legt, að blanda þesum tveimur
málum sarnan, svo stórkostlegt
deilumál, sem kjördafemamálið
er milli flokkanna, og svo nauð-
synlegt, sem það er fyrir ótví-
ræða lausn stjálfstæðismálsins,
að allir floklcar standi einhuga
að henni. Því að þegar iitið er
á þann blinda fjandskap, sem
Framsóknarflokkuxinn sýnir
öllum tillögum til leiðréttingar
á misrétti kjördæmasldpunar-
innar og kosningafyrirkomu-
lagsins, er ekki annað sjáan-
legt, en að lausn sjálfstæðis-
málsins væri beinlínis stefnt í
tvísýnu, ef þessi mál væru bæði
tekin fyrir í einu og sama
stj ómarskrárfrumvarpi.
Þetta er ekki sagt út í blá-
inn. Það er stutt af þeim stað-
reyndum, að því hefir verið yf-
JÓN SIOURÐSSON:
Verkalýðsfélðgin fús til sam~
vinnu um framleiðsluna.
En gerðardómslögin verða fyrst að hverfa.
ILEÍÐAHA Morgunblaðsins
laugardaginn 18. þ. m., er
hefir að yfirskrift: „Framleiðsl-
an í hættu“, má sjá og skynja/
að Sjálfstæðisflokkurinn er orð-
inn hræddur við það öngþveiti,
sem nú er að skapast í atvinnu-
málum þióðarinnar vegna þess,
að nægur vinnukraftur fæst
ekki íil framleiðslunnar við sjó
og í sveit.
Blaðið segir frá þyí, að orð-
rómur sé uppi um það, að aftur-
kippur sé kominn í, að sam-
komulag náist við stjórnir setu-
liðanna um hóflega takmörkun
á íslenzku vinuafli í setuliðs-
vinnuna, og jafnvel svo komið,
að setuliðið vilji fá enn meira
af íslenzku vinnuafli í þjónustu
sína.
Það er ófögur lýsing, sem
Morgunblaðið gefur af ástand-
inu, og fer það þó dagversnandi,
eftir því sem blaðið segir.
Lýsingin er svo:
,JSr þegar svo komið, að
framleiðslustörfin við land-
búnaðinn, einkum hér í nær-
sveitunum, hafa stórlega
dregizt saman vegna skorts á
vinnuafli. Sama verður niður-
staðan að því, er snertir fram-
leiðslustörfin við sjóinn, og
er þess þegar farið að gæta
talsvert í sumum verstöðv-
um, en verður þó jneir í ná-
inni framtíð og stuðlar þar að,
að þessi vertíð verður rýr hjá
mörgum sjómanninum.“
Og blaðið ^pyr:
„Hvar stendur þjóðin, ef
hún hættir að framleiða þá
vöru, er hún þarf sér til lífs-
framfæris, sumpart til neyzlu
í landinu og sumpart til sölu
erlendis, er hún svo fær fyrir
gjaldeyri, sem hún notar til
kaupa á nauðsynjum?11
Hugleiðingar blaðsins halda
áfram, og ekki er fagurt útlitið:
„En það eru ekki aðeins
framleiðslustörfin, sem nú
eru í hættu. Nauðsynleg
vinna ríkisins, svo sem vega-
vinna, legst að mestu niður,
ef ekki verður breytt um
stefnu. Vegirnir verða ónýtir
• og grotna niður. Og hvernig
hugsa menn að koma upp
hitaveitunni í Reykjavík, ef
enginn verkamaður fæst í þá
vinnu?“
Hver er svo leiðin út úr ó-
göngunum að dómi Morgun-
blaðsins?
Jú, hún er sú, að um þessi mál
verði að skapast alger eining og
samstarf. Að taka verði upp
nána samvinnu við verkalýðs-
samtökin um farsæla lausn
þessara mála, og Morgunblaðið
trúir því (sem og rétt er) að
þau geti áorkað miklu í því efni,
ef (bætir blaðið við) réttur
skilningur og einlægur vilji sé
fyrir hendi).
Það er gleðilegt, ef Sjálfstæð-
isflokkurinn er nú loksins að
verða sér þess meðvitandi, hvert
stefnir með sama áframhaldi.
Þráfaldlega hefir verið á það
bent af hálfu Alþýðuflokksins
og verkalýðssamtakanna, að
sérstaklega á þessum tímum
væri nauðsynleg góð og gagn-
kvæm samvinna allra aðila, til
verndar andlegu og efnalegu
sjálfstæði þjóðarinnar.
Þráfaldlega hafa verkalýðs-
samtökin boðið fram samvinnu
sína til þess að koma í veg fyrir
það, sem nú er fram komið, með
því að fara þess á leit, að kaup
yrði samræmt og sanngjamar
kröfur verkafólks á hinum ýmsu
stöðum og í hinum ýmsu starfs-
greinum um bætt kjör, yrðu
teknar til greina.
Allir vita, hvernig þessum til-
boðum verkalýðssamtakanna
irlýst í Tímanum, að Fram-
sóknarflokkurinn hafi í fyrra
vor beitt sér fyrir því, að full-
naðarafgreiðslu sjálfstæðismáls
ins yrði frestað til þess að kom-
ast hjá „hörðum deilum um
kjördæmamálið11. Og þegar upp
á því var stungið í stjórnarskrár
nefnd, sem nú er starfandi, að
sjálfstæðismálið yrði tekið fyrir
til endanlegrar afgreiðslu nú
þegar, samtímis kjördæmamál
inu, greiddu allir fulltrúar
Framsóknarflokksins í nefnd-
inni atkvæði gegn því. Hinsveg
ar er Tíminn með sífelldar hót-
anir um það, nú síðast á sunnu-
daginn, að sjálfstæðismálið
skuli verða tekið upp á þessu
þingi, — ef kjördæmamálinu
verði haldið áfram!
Það er ekki hægt að skilja
slíka afstöðu Framsóknarflokks
íns á annan hátt en þann, að
hann vilji aðeins nota sjálf-
stæðismálið til þess að tefja
framgang réttlætisins í kjör-
dæmamálinu, — að hann sé
reiðubúinn til að fresta lausn
sj álf stæðismálisns svo lengi
sem slík frestun gæti orðið til
l þess að hindra þá breytingu í
réttlætisátt á kjördæmaskipun
inni og kosningafyrirkomulag-
inu, sem Alþýðuflokkurinn
berst fyrir. Þetta er þá allur á-
hugi Framsóknarflokksins fyrir
lausn sjálfstæðismálsins! Hún
má bíða svo lengi, sem vera vill!
Viðhald ranglætisins í kjör-
dæmaskipuninni og kosninga-
fyrirkomulaginu er fyrir Fram-
sókn aðalatriðið. Lausn sjálf-
stæðismálsins algert aukaatriði.
Og þessi flokkur þykist þess
umkominn, að brigsla öðram
flokkum um það, að þeir séu
keyptir til að svíkja þjóðina í
s j álf stæðismálinu!
Það skal meira en lítið sið-
leysi í bardagaðferðum til þess
að bera slíkt á borð fyrir al-
menning, þegar samvizkan er
ekki betri, en hér hefir verið
sýnt, hjá Framsóknarflokknum
sjálfum.
um samvimiu hefir verið svarað
af hálfu ríkisvaldsins.
í fyrra fór Alþýðusambandið
þess á leit við ríkisstjórnina, að
fá samninga um kaup og kjör
við opinbera vimiu.
Samkomulag varð milli Sam-
bandsins og vegamálastjóra, um
að leggja til við ríkisstjórnina,
að grunnkaup utan Reykjavík-
ur, Hafnarfjarðar og nágrennis
yrði kr. 1,15 pr. klst. og á það
kæmi full dýrtíðaruppbót mán-
aðarlega.
Samþykkti svo ríkisstjórnin
þetta?
Nei; hún tck sér einræðisvald
og ákvað að grunnkaup skyldi
vera kr. 1,00 pr. klst. og varð
þar með valdandi því að stór-
kostleg óánægja skapaðist bjá
vegavinnumönnum, sem vonlegt
var, og árangurinn sá, að margir
þeirra fóra í hina svokölluðu
Bretavinnu, sem -mikið betur var
borguð.
Síðar varð þó ríkisstjórnin all
víða að hækka kaupið til þess að
hægt væri að framkvæma
nauðsynlegar vegaaðgerðir.
I þessu tilfelli sem og öðrum
var sú leið, sem verkalýðssam-
tökin vildu fara, sú eina rétta.,
og farsæl lausn hefði fengizt, ef
ríkisstjórnin hefði borið gæfu
til að gangast inn á hagkvæma
samninga fyrir verkamenn.
Um áramótin síðustu áttu
nokkur félög hér í Reykjavík og
víðar í samningum við atvinnu-
rekendux.
Sums staðar höfðu samningar
tekizt og allt útlit fyrir að sam-
komulag tækist alls staðar og.
vinnufriður héldist, en þá skeð-
ur það, að höfuð ríkisstjórnar-
innar boðar lagasetningu um
bann við verkföllum og bann
við því að hækkað verði kaup
verkafólksins.
Verkalýðssamtökin vildu —
og jafnvel sumir atvinnurekend-
ur einnig —, að samvinna og
frjálst samkomulag yrði um það
milli aðila, hvað kaup og kjör
ættu að vera, en ríkisstjórnin
sagði nei, við einir skulum á-
kveða, hvað verkamaðurinn fær
fyrir fram lagða vinnu.
Þegar forsætisráðherra hafðí
birt þennan boðskap siiux*
kipptu flestallir atvhmurekend-
ur að sér hendinni, hættu öllum.
samkomulagstih-aunum, og
strax eftir nýjár m'ðu verkföll í
nokkrum iðngreinum.
Ríkisstjórnin hafði lítið
lært og varð því enn valdandi,
að vinnufriður hélzt ekki.
8. jan. s. 1. voru gefin út
bráðabirgðalögin um hinn svo>
(Frh. á 6. síðu.)
TÍMINN birti á sunnudag-
inn eina greinina enn eftir
Jónas frá Hriflu um kjördæma
skipunarfrumvarp Alþýðu-
flokksins, og er þar haft í hót-
unum við allt og alla, ef frum-
varpinu verði haldið til streitu.
Jónas skrifar:
„Framsóknarflokkurinn hefir
neitað að greiða fyrir stjórnar-
skrárbreytingu, upplausn og tvenn
um hitakosningum í sumar. Ef
hins vegar breyting verður knú-
in fram af hinum þrem flokkun-
um, koma Fr'amsóknarmenn vafa-
laust með fjölmargar breytingar
til bóta. Fyrst og fremst lýðveldis
myndun, bann á flokkum, sem lifa
af útlendum fégjöfum, ábyrgð
flokka, sem steypa landsstjórn, að
mynda ábyrga stjórn o. s. frv.“
Eins og menn sjá hefir Fram-
sóknarflokkurinn sitt af hverju
í pokanum, sem grípa á til, ef
með þarf. Þar á meðal er „lýð-
veldismyndun“. Hún virðist að
vísu ekki vera Framsóknar-
flokknum neitt kappsmál. Það
á bara að nota hana 1 neyðinni,
ef hægt væri með því að tefja
framgang kjördæmamálsins!
Þá bregður Jónas frá Hriflu
í grein sinni upp eftirfarandi
mynd af framtíðarpólitík Fram
sóknarflokksins, ef breytingin
á kjördæmaskipuninni og kosn
ingafyrirkomulaginu skyldi ná
fram að ganga:
„Þó að tilgangurinn sé nú sá,
eins og 1931, áð stórminka Fram
sóknarflokkiinn, þa er nokkurn-
veginn víst, að sá flokkur verður
nógu stór til að geta ráðið miklu
um löggjöf, með því að koma með
„heppilegar" umbótatillögur, sem
afla sér vina með kostum sínum
eins og t. d. tillaga Alþ.fl. um
Norðfjörð og Akranes, sem sérstök
kjördæmi. Ein slík „umbót“ gaeti
verið landsverzlun með allt bygg-
ingarefni, sem flutt er til lands-
ins, með þeirri viðbót, að verja
gróðanum í beinan byggingarstyrk
til þeirra, sem þörfnuðust helzt
stuðnings.Öimur tillaga, sem vafa-
laust myndi fá allmikinn stuðning,
eftir að hinir nýkosnu þingmenn
hefðu tekið sér sæti á þingbekkj-
unum, gæti verið í þá átt, að
hækka tekju og eignaskatt á stríðs-
gróða.
Kaupmamiastéttin er nú að
hugsa um að búa til stjórnarskrá,
sem ýtir undir litla flokka og dreg:
ur úr vexti stórra flokka. Slík
stjórnarskrá liefir inarga galla. En
það má vafalust nota hana til að
jafna stórfelldan efnamun áður en
þjóðarskipið sekkur“.
Þessum hótunum er bersýni-
lega beint til Sjálfstæðisflokks-
ins. Formaður Framsóknar-
flokksins boðar hvorki meira
né minna, en að flokkur hans
skuli, ef kjördæmaskipuninni
og kosningafyrirkomulaginu
verði breytt, þannig að allir fái
jafnrétti, hefna sín á Sjálfstæð-
isflokknum með því að taka upp
hina róttækustu vinstripólitík:
Stofna landsverzlun, hæklca
tekju- og eignaskatt á stríðs-
gróða og „jafna stórfeldan efna
Frh. á 6. síðu.