Alþýðublaðið - 29.04.1942, Síða 5

Miðvikoðágtcr 2&. apxð 1042.
AU>YOUBLAOW
mmmm* •mrnmmmmmmmtm <i i iéii. —uwilwi»■—» ■»—'
Flugvél á pjóðveginum.
Myndin sýnir eina af hinum fraegu könnunarflugvélum ameríkska hersins. Hefir hún orðiS benzínlaus, en gert sér lítið fyrir
og lent á nœsta þjóðvegi. Amerfbmneínn gera sér miklar vonir um þessar flugvélar og hyggjast að gera þær ahnenningseign
innan fárra ára eftir stríðið.
Blái herini i Tékkéslévalíi.
Jðrabrantarmennlrii'
ir, sem berjast vopn
lansri, en þrantseigri
baráttn gegn iitler.
FEÁ upphafi hafa Þjóðverj-
ar látið í ljós mikinn á-
huga á því að vernda hin miklu
járnbrautarkerfi herteknu land-
anna, því að þau eru þýðingar-
mesti þátturinn í samgöngimum
frá Þýzkalandi til Balkan, Pól-
lands og Rússlands. Þá hafa
þeir og sýnt mikinn áhuga —-
en af öðrum ástæðum þó — á
starfsemi tékkneskra jámbraut-
armanna. Samband tékkneskra
jámbrautarmanna var, fyrir
stríðið, prýðisvel skipulagt og
tékkneskir járnbrautarmenn
bára af starfsbræðum sínurn í
öðmm löndum. — Þeir voru
hreyknir af hinu ágæta sam-
göngukerfi sínu og kölluðu
sjálfa sig „bláa herinn“. Þegar
Þjóðverjar lögðu Tékkóslavíu
undir sig og þjóðin hóf laumu-
stríð sitt gegn Þjóðverjum, varð
„blái herinn“, sem fram að því
hafði verið mjög friðsamur
„her“, mjög þýðinganmikill
liður í baráttunni.
Það eru engar skýrslur til
yfir það, sem þessar nafnlausu
hetjur hafa afyekað. Hefði hinn
blái her ekki verið til, hefðu
x hundruð tékkóslaviskra stjórn-
málamanna ekki getað komizt
úr landi, til þess að halda á-
fram baráttunni erlendis frá,
heldur hefou þeir verið hneppt-
ir í fangabúðir af kúgurunum
eða teknir af lífi. Járnbrsutar-
mennimir hjálpuðu þessurn
mönnum til að sleppa úr landi.
Járnbrautarmennirnir geta gef-
ið ýmsar mikilsverðar upplýs-
ingar um hemaðarleyndarmál.
Þeir vita til dæmis, hvað þeir
flytja, hversu rnikið af hverri
tegund og hvert á að fara með
það. Þessar upplýsingar geta
þeir gefið þeim, sem heyja
hina Ieynilegu baráttu gegn
kúgurunum.
J ámbrautarmennirnir vita
líka ifm öll feáðalög þýzkra
embættismanna, svo framarlega
sem þeir ferðast með jámbraut-
um. Þannig var það, þegar
Göbbels ætlaði einu sinni að
ferðast leynilega til Tékkó
slóvakíu, að öll þjóðin vissi um
komu hans. Honum til mikill-
ar hrellingar vissu Tékkó-
slóvakar líka, hvernig hann
hafði hegðað sér í svefnvagnin-
um og hver hafði verið í fylgd
með honum. Líkt kom fyrir
þegar von Neurath yfirgaf
verndarríkið og fór til Berlínar
rétt fyrir nýjárið 1942; Tékkn-
eska þjóðin vissi nákvæmlega
hversu margar ferðatöskur
hann hafði meðferðis og vissi,
að þær voru allar fullar af mat,
sem tekinn hafði verið frá fólki,
sem hálfsyalt.
*
Járnbrautarmennirnir hafa
tekið öflugan þátt í hinni leyni-
legu baráttu tékknesku þjóðar-
innar, bæði með óvirkri and-
stöðu og eins með hreinni
skemmdarstarfsettni. Svokölluð
óvirk andstaða er þannig, að
starfsmennirnir hlýða fyrir-
skipunum eins og blindir menn,
(of bókstaflega, og getur það
valclið tmflunum. Um langan
aldur hafa starfsmennirnir not-
að þessa aðferð, þegar þeir hafa
viljað fá einhverjum kjarabót-
um framgengt. Á flestum járn-
brautarlínum era ennþá í gildi
gamlar reglugerðir, sem eru
orðnar úreltar og ekki ætlazt
til að þeim sé fylgt bókstaflega,
enda getur það verið beinlínis
hættulegt. Auðvitað er slík
starfsemi sem þessi hættuleg,
þar sem fangavist eða líflát
liggur' við, ef eitthvað fer af-
laga. Mikið hefir dregið úr
þessari starfsemi síðan nazist-
amir tóku yíirstjóm samgöngu-
málanna í sínar hendur.
í hinum óleyfilega matvæla-
flutningi hafa járnbrautar-
mennirnir líka tekið drjúgan
þátt. Það ber oft við, að þeir
verða varir við hina ólöglegu
matvælaverzlun, sem fer fram
bæði í stórum og smáum stíl,
en þeir svíkja ekki „smyglar-
ana“ í hendur nazistum. Þeir
eru þeirrar skoðunar, að ef þeir
látast ekki sjá þessa ólöglegu
verzlun, séu þeir að hjálpa til
í baráttu gegn Hitler.
Slík dæmi sem þessi gerast
oft í þessu hertekna landi, og
það er erfitt að koma í veg fyr-
ir þau, því að Þjóðverjum reyn-
ist gersamlega ókleift að nafa
lögreglueftirlit um allt landið
allan sólarhringinn. Það þyrfti
áreiðanlega einn S.S.-liða eða
S. A.-liða til þess að halda vörð
um hvern jámbrautarmanna
allan sólarhringinn, ef slíkt
ætti að heppnast. Allir járn-
brautarstarfsmennimir eru
samtaka um það að gera sam-
göngumar svo hægar og ótrygg
ar sem kostur er á.
Afleiðingu þessarar eyðilegg-
ingarstarfsemi má sjá á því, að
flutningar frá Vínarborg til
Diæsden, en það er tvö hundruð
og fimmtíu mílna vegarlengd,
sem stóðu áður yfir í tvo daga,
standa nú yfir í mánuð. Þjóð-
verjar þora ekki að senda verð-
mætan varning með járnbraut-
arlestum herteknu landanna.
Afköst tékkoslóvakísku járn-
brautastarfseminnar höfðu
minnkað í júni í fyrra um 75
prósent frá því sem var fyrir
stríð og höfðu um átta hundruð
menn verið teknir fastir fyrir
skemmdarstarfsemi.
•
Um skemmdarstarfsemina er
það að segja, að ókleift er að
sanna, hvort hún er unnin af
járnbrautarmönnunum eða ein-
hverjum öðrum samtökum. Þó
er það staðreynd, að þar hafa
fleiri „slys“ kotmið fyrilr frá
því í marzmánuði 1939 en á
tuttugu síðustu árunum fyrir
heimsstyrjöldina. Flest „slysin“
skeðu, þegar Þjóðverjar voru að
flytja her sinn með járnbraut-
unum. Skömmu eftir innrásina
í Pólland var aðaljárnrautin frá
Prag til Bmo og Slóvakíu stór-
skemmd hvað eftir annað á
mörgum stöðum og alltaf á
þeim tímum, þegar verst
gegndi.
Brýr voru skemmdar, jám-
brautarteinar rifnir upp. Sím-
inn var í ólagi í hvert skipti,
sem þýzki herinn þurfti að nota
hann, og birgðasendir.gar til
hersins voru hindraðar um allt
landið. Sumstaðar vom vöru-
geymslumar sprengdar í loft
upp.
Margskonar skemmdarstarf-
semi var unnin meðan Þjóð-
verjar háðu baráttu sína á Balk-
anskaga. Á einni viku urðu
fimm alvarleg „slys“ á tékkó-
slóvakiskum járnbrautum og
slösuðust margir þýzkir her-
menn og dóu. Stundum fór lest-
ORÆKJA“ skrifar mér og
vekur aíhygli mísa á því,
að það fasrist í vöxt, að börn betli
á götmr. úti. Sérsíaklega vill það
brenna við, að þau elti hermcnn-
ina og biðji þá að gefa sér. Segir
„Órækja“ þetta ógeðslegt og óþol-
anfii og verði með einhverjum
ráðum að koma i veg fyrir þetta.
ÉG VEIT — að það er rétt, að
börn gera töluvert að því að betla
af hermönnunum. En þetta er
hermönnunum sjálfum að kenna.
Þeir gera mikið að því að rétta
bömum súkkulaðimola og aura.
Þegar bömin venjast þessu af
hermönnunum er engin furða þótt
þau fari að elta hermenn og bú-
ast við „gotti“ í murminn frá
þeim. — Hér þarf enginn að
betla, sem betur fer, hvorki börn
né fullorðnir.
HINS VEGAR er það alveg
rétt, að betl barna er ákaflega
hvimleitt og gjafir hermannanna
eru ekki vel þegnar af foreldrum
barnanna, þó að hermönnunum
gangi í flestum tilfellum ekki
annað til en góomennskan ein. —
Börnin hafa ekkert gott af því að
haanast að hinum ókunnugu
mönnum og íslenzk böm fá áreið-
ardega svo mikið sælgæti í heima-
húsum, að ekki er á það bætandi.
FRÁ DÓRA OG PALLA fékk
in út af sporinu eSa klettar
hrundu ofan á lestina í fjalla-
skarði. Mikið af birgðum og
vopnum eyðilagðist.
Það mætti eyða löngu máli
um póststarfsemina, en tékk-
nesku póstmennimir vinna líka
skermndarstörf til þess að ná
sér niðri á kúgurum sínum.
Sendingar til þýzkra hermanna
frá vinum þeirra og ættingjum
„týnast“ stundum á grunsam-
legan hátt, og sum bréf koma
aldrei fram.
í lok ársins 1939, þegar Þjóð-
verjar ákváðu að breyta nöfn-
um tékkneskra borga og nefiia
þær þýzkum nöfnum, varð
ógurlegur glundroði í tékk-
nesku póststarfseminni. Eng-
inn tékkneskur póstmaður
„kannaðist við“ borgimai' með
þýzku nöfnunum. Þegar þýzku
yfirvöldin kvörtuðu undan
þessu, sögðu þeir, að þeir gætu
ekki munað þýzku nöfnin eða
rugluðu þeim saman. Þeir lof-
uðu að láta prenta lista yfir
þessar borgir og hengja hann
upp í pósthúsunum, en töf varð
á að það væri gert, því að
prenturunum fannst ýmislegt
annað meira áríðandi.
Margir tékkneskir jámbraut-
armenn og póstmenn hafa fóm-
að lífi sínu í þessari leynilegu
baráttu. Þeir era unnvörpum
teknir fastir og dæmdir til
dauða. En áður en þeir eru tekn-
ir af lífi verða þeir að þola
ógurlegar pyntingar.
„Blái herinn“ tékkneski not-
ar sín eigin vopn og vígstöðvar
hans eru um gervallt jám-
brautarkerfi Tékkóslóvakíu. Og
þegar þetta kerfi allt er notað
til þess að hindra ílutninga
Þjóðverja, þá má búast við, að
árangurirm sé mikill.
ég eftirfarandi bréf í gæi*: „Það
barzt í tal dálítið eðlisfræðilegt
atriði hérna um daginn, þegar við
vorum að vinna saman nokkrir fé-
lagar. Varð út af því smávegis á-
greiningur, sem endaði með því að
samkomulag nóðizt um að leita
ráða þkma — og biðja þig um
upplýsingar varðandi þetta
atriði."
„SVO ER MÁL með vexti, að
þenna dag var talsvert frost, og
varð mér það ó að færa í tal, að
mun kaldara væri hér sunnan-
lands í 7 gróðu frosti, heldur en
norðanlands, t. d. Akureyri, í 7.
gr. frosti. Sem sönnxrn þessa —
rökræddi ég mólið eitthvað á
þessa leið: „Vegna þess, að loftið
hér sunnanlands er rakara, og þar
af leiðandi móttækilegra fyrir
myndun kulda (heldur en loftið
norðanlands, sem er þynnra og
ekki eins móttækilegt) — þá hlýt-
ur að myndast hér meiri kuldi og
af þeim ástæðum að vera kaldara
hér í 7 gr. frosti ,en fyrir norðan
á sömu gráðu.“
„ÞETTA vildi félagi mimi einn
ekki fallast á, og hélt því fram,
að 7. gr. frost væri alltaf — og
alls staðar 7 gr. frost — hvar sem
að væri á landinu og þess vegna
(Frh. á 6. síðu.)
Börnin, sem betla á götuutn og gatnamótum. Bvort er
kaldara í Reykjavík eða á Akureyri, þegar 7 gráða
frost er á báðum stöðum?