Alþýðublaðið - 14.05.1942, Síða 5
Fimœta4agttr 14. maí l&tó.
AU»YimBLA0IÐ
firikkland og þjóðin, sem par býr.
Nýr byssustingur.
Þegar ég vah dreng-
UH fór faðir minn einu
sinni með mig fáeinar mílur
út fyrir Aþenu, til staðar, sem
hann kallaðí hásæti Xeraes.
Þetta var snemma vors og ynd-
islegt veður. Meðan við vorum
á leiðinni, vermdi Miðjarðar-
hafesolin okkur ,en hún getur
verið miskunnarlaus á sumrin,
og mildur blær lék um okkur
og bar ljúfa blómaangan að vit-
um okkar. Við gengum eftir
klettaeinstígi í fjöllum gegnum
olíublaðalunda og á stangli voru
há tré. Stundum sáum við stór-
ar blómabreiður í brekkuhalli
Þar voru þúsundir anemóna,
sem Grikkir kalla vindblóm.
Brátt komum við að hinni
slútandi gnípu, sem teygði sig í
áttina yfir sundið til eyjarinn-
ar Salamis. Fyrir framan okk-
ur var ljósblátt sævarsund, sem
greindi klettahandrið, sem við
stóðum á, frá grýttum sandhæð-
um Samamiseyjar, sem sveipuð
var ógagnsæju, fjólubláu mistri,
og ég man eftir fyrstu áhrif-
unum, sem ég varð fyrir, þeg-
ar ég heyrði orðið „útlending-
ur“ í fyrsta sinn, þegar ég las
um það að það var hér, sem
Persakonungur setti niður há-
sæti sitt úr skíra gulli. En hve
hásætið nr hinum dýra málmi
hefir hlotið að líta einkenni-
lega út milli þessara hrikalegu
kletta. Og hér settist iiann til
þess að horfa á orrustuna, þar
sem hinn mikli floti hans átti
að eyðileggja hinn litla flota
Aþenumanna og tryggja honum
yfirráð Grikklands um aldir
alda.
En, eins og allir vita, fór það
svo, að Grikkir unnu einn hinn
frægasta sigur, sem sagan get-
ur um á útlendingunum, og
Xerxes varð að flýja á einu
af skipum sínum, til þess að
sleppa við að vera handtekinn.
Enginn veit, hvað varð af gull-
hásætinu. í tuttugu ár vörð-
ust Grikkir innrás hins volauga,
persneska heimsveldis. Enda
þótt þeir væru ofurliði bornir,
gáfust þeir aldrei upp, 'því að
þeir sögðu með allmiklu stolti:
— Við göngum ekki að neinum
friðarskilmálum, sem hneppa
Grikki í þrældóm. Þannig ól
andi frelsins þann mátt, sem
evrópsk siðmenning hefir erft
frá hinum fornu Grikkjum.
Árið sem leið urðu margar
þjóðir undrandi á hinni öruggu
mótstöðu, sem Grikkir veittu
fyrst ítölum, sem þeir raunvei'u
lega signxðu, og því næst mesta
vélaherveldi heimsins. Og þrátt
fyrir allt hefir eldur frelsisins
aldrei slokknað í hjörtum
Grikkja og tunga þeirra er enn
þá töluð sem lifandi tUngumál.
‘Lífsorka þeirra var svo sterk,
að hún fluttist til Rómverj a
eftir að þeir sigruðrx Gi'ikki og
samkvæmt eðlilegri og ómót-
stv. ilegri þróun breytti Aust-
EFTIRb'ARANDI GREIN um Grikkæod, sögn þjóóarmn-
ar, fólkið, sem þar býr, og öriög þess, er eftir Amdré
Miehalopoulos, útbxreiðshimálaráðherra í hinni landfiótta
grísku stjóm.
urrómverska heimsveldinu í
hið volduga gríska heimsveldi,
sem kerxnt var við Byzant.
Þegar Tyrkir lögðu undir sig
gríska heimsveldið og tóku
Konstantinopel 1453, komust
þeir fljótlega að raun uxn, að
eina leiðin til þess að geta haft
yfirráðin yfir hinum blórnlegu
byggðum Grikklands, var sú, að
tryggja þeim sjálfstjórn að svo
miklu leyti sem \nð varð komið,
og í hverri borg, var grískur
biskup og grískt öldungaráð,
sem raunverulega stjórnaði
borginni á lýðræðisgrundvelli.
Herstjóri Tyrkjanna lét sér
venjulega nægja að hirða skatt
sinn, en skipti sér sem minnst
áf hinum erfiðu stiómarstörf-
um. Þannig skeði það, að fyrir
hundrao og tuttugu árum var
þessi þjóð, sem hafði verið und-
ir erlendum yfirráðum í nærxi
því fjórar aldir, undir það búin
að hefja sjálfstæðisbaráttu sxna,
sem hún öðlaðist með aðstoð
Stóra Bretlands, Frakklands og
Rússlands, eftir átta ára blóðuga
baráttu gegn sameinuðum her-
afla hinna tyrknesku og
egypsku lénshen-a.
Miklar framfarir urðu í Grikk
landi á seinni helmingi síðustu
aldar, og um átján hundruð og
áttatíu hafði þjóðin náð full-
kominni pólitískri þróun sem
nútíma konungsríki, byggt á
frjálslynduxxi lýðræðisgnmd-
velli. En hermennskan féll ekki
í gleyrrtsku, því að þessi litla
þjóð átti stöðugt í stríði, enda
þótt hugsjón hennar væri sú
að fá að lifa í friði og.frjálsræði.
Eftir stríðið 1897 kom Balkan-
styrjöldin 1912 og 1913 og fyrri
heimsstyrjöldin, sem Grikkir
tóku öflugan þátt í \dð hlið
bandamanna. En vopnahléð
1918 færði Grikkjum engan frið,
því að grísk-tyrkneska stríðið
hélt áfram og því laxrk með
hörmungum Grikkja árið 1922.
Þjóðin varð nú að horfast í augu
við afleiðingar ósigursins með
öllum hinum félagslegu og fjár-
hagslegu byrðum. Eigi var sú
byrðin léttust að þurfa að hýsa
og veita vinnu hálfri annarri
milljón flóttamanna frá Litlu-
Asíu í landi sem þá taldi rúm-
Iega fimm milljónir íbúa.
Öi'magna eftir þessar styrj-
aldir fengu Grikkir átján ára
hvíld til þess að eíla hag sinn,
en þjóðin er ekki auðug. Þrír
fimmtu hlutar landsins eru
hrjóstug fjöll, þar sem haxð-
gerðir fjallahúar lifa, en fá lítið
úr skauti náttúrunnar. En þjóð-
in hóf viðreisnarstarf sitt af
þurrt
óskast
og gott,
til íeigu.
kjarki og dugnaði. Flóttamenn-
irnir fengu hénxð út af fyrir
sig og brátt kom að því, að hinir
iðntx Grikkir frá Litíu-Asíu
urðu mestu framleiðendxxrnir.
Iðnaðurinn var aukinn, námu-
starfsemi hafin á ný, jöi;5m
ræktuð og íbúatalan jókst um
fimmtán prósent á þessu tíma-
bili friðsamlegrar starfsemi.
Þá brauzt út hin glæpsamlega
styrjöld, sem nú er háð og villi-
menhirnir úk ndrðrinu undir
stjórn geðveiks manns ákváðu,
að „nýskipunin“ skyldi einnig
ná til Grikklands — hin nýja
skipun, sem hefir dreift hungri,
blóði og tárum um alla Evrópu.
En á stundu hættunnar voru
Girikkir trúir erfðavenjum sín-
um og vörðu frelsi sitt gegn
ofureflinu og vildu heldur falla
fyrix frelsið, en gefast upp með
vansæxhd.
Þeir fylktu sér um konung
sinn sem einn maður. Allir vita,
hversu vel þeir vörðust. Niður-
læging Mussolinis í Albaníu var
mikil, þvi að það er nú orðið
lýðum ljóst, að hann tók að sér
að sigi-a Grikki, sem álitið var
auðvelt verk, í því skyni að gefa
• hinum þýzka húsbónda sínum
færi á því að sigra bandamenn í
Afríku og styðja við bakið á hon
um í styrjöldinni í Rússlandi.
Þessar ráðagerðir fóru allar út
um þúfur vegna hínnar fræki-
legu varnar Grikkja og vegna
hennar einnig tók stríðið hina
nýju stefnu í Sýrlandi, Iraq’,
Iran og Libyu og að miklu leyti
er það þessari vörn að þakka, að
Þjóðverjar eru nú í miklum
vanda staddir í styrjöldinni við
hinn volduga bandamann,
Rússland. En þegar Þjóðverjar
sendu hinn vel vopnaða her
sinn búinn skriðdrekum og flug-
vélum gegty hinu litjla landi
voru var mótstaðan brotin á bak
aftur, og Grikkir eru nú rændir
af Þjóðverjum, ítölum og Búlg-
örum, sem svelta þjóðina. Djarf-
leg, óvirk mótstaða er þó sýnd
ofbeldismönnunum í borgunum
og úr fjöllunum er enn þá háð
dreifistyrjöld gegn óvinunum.
Utan Grikklands er styrjöld-
inni haldið áfram: Nýr grískur
her hefir nú verið stofnaður
fyrir botni Miðjarðarhafsins,
þar sem konungurinn er nú með
i hersveitir sínar. Gríski flugher-
xnn berst nú við hlið brezka
flughersins á vestureyðimörk-
inni og gríski herskipa- og kaxxp-
skipaflotinn er í siglingum um
höfin. Við erum ákveðnir í því
að berjast unz hin „nýja skip-
un“ er þurrkuð út af yfirborði
jarðar og heiðarleikinn og rétt-
sýnið er inetið aftur, eins og
vera ber.
Þessi ákvörðun er efst í huga
allra Grikkja um þéssar mund-
ir, þegar vorið breiðir enn á ný
' töfrablæju sína yfir blómgaðar
hlíðar, kyrrláta dali og blá höf
Grikklands og Salamis.
Brezki herinn hefir nú tekið upp notkun á nýrri tegund
byssustingja. sem eru mun styttri en hinir eldrí. Hér sést
samanburðarmvnd af gaxnla og nýja stingnum.
Kaupin á Korpúlfssíaðaeigninni. — Spnrnmgar til les-
enda mimxa. — Húsarenmirnar í Ausíurstræti og við
Langaveg og vaínsíallið á gangstéttinm við
Hverfisgötn.
ER ÞYKIR ekki andarlegt,
þó að bæjarbúum hafi þótt
það miklum tíðindum sæta í gær-
morgun, þegar blöðin fluttu þeim
fregnina um, að Reykjavíkurbær
hefði fest kaup á öllum eignum
Thor Jensen að Kcffpúlfsstöðnm
og víðar. í sjálfu sér er ekki nema
alít gctt um þeíta að segja. Bær-
inn þarf að eiga sem mest a£ jarð-
eignuni og löndum í nágrenni
sínu, en vél má vera að mörgum
bæjarbúum þyki verðið sem borg-
að hefir verið fyrir eignirnar of
hátt.
ÞAö HEFIR OFT verið talað
um það, að Reykjavíkurbær ætti
að kaupa iarðeignir, meðal ann-
ars til þess að koma upp stóru
kúabúi og hefir verið bent á ýms
lönc' í því sambandi. Aldrei hefir
vei-ið gert neitt í þessum málum
fynr en loksins nú — og- þá vit -
anlega allt of seimt. Það hefði verið
meira vit því í fyrir Reykjavík-
urbæ að kaupa Korpúlfsstaði —
þegar Thor Jensen keypti þá og
láta svo bæjarmenn vinna að
ræktun þeirra í atvinnubótavinnu
og hafa á búinu vinnufæra styrk-
þega, til að sjá um skepnux og
önnur búnaéiarstörf.
EN ÞETTA var ekki gert og
þess vegsna þarf bæxrinn nú að
borga 1,9 milljónir króna fyrir
eignimar. Skammsýnin reynist oft
dýr, ílxaldssemin er sjaldan á-
batasöm og afturhaldifi ekki hag-
kvæmt fyrir þá sem þurfa að búa
við það.
EN HVAí> Á NÚ að gera við
þetta allt saman? Vitanlega opna
þessi miklu jarðakaup margvís-
lega möguleika fyrir bæjarfelag-
ið í heild svo og bæjarbúa. Þætö
mér gaman að heyra frá lesendum
mínurn um það, og yfirleitt álit
þeirra á þessum jarðakaupum. —
Var rétt að kaúpa þessar eignir?
Hvað á að gera við þær? Hvernig
á að hagnýta þær sem bezt fyrir
bæinn og bæjarbúa?
RENNURNAR í húsum í Aust-
urstræti eru orðnar slæmar — og
ekki eru þær betri við Laugaveg-
inn. Þegar rigning er, þá er næst-1
um órnögulegt, að ganga um gang-
stéttirnar. Það er betra að ganga
út á miðri götunni. Mér er sagt, að
Iögreglumii hafi borizt margar
kærur gegn þeim, sem eiga að sjá
um viðhald þessara renna En hef-
ir þessum kærum verið sinnt og
eor nokkuð gert til að lagfæra
rennurnar?
UM ÞESSAR MUNDIR er ver-
ið að vinna við byggingu bak við
bifreiðastöðina Bifröst við Hverf-
(Fi'h. á 6. síðu.)