Alþýðublaðið - 27.05.1942, Blaðsíða 4

Alþýðublaðið - 27.05.1942, Blaðsíða 4
Mgzmmésm. Miðvilcuéagur 27. maf 1942. Finnisr lónssons (UþCjðttbíaðtó Dtcefanðl; AlþýðoflokkiirlDB Bttstjóri: stefáa Pjetorssos Bttstjóm og afgreiðsla i Al- þýöuhúsinu viS Hverflsgötu Símar ritstjómar: 4901 og 4902 i Sfmar afgreiðslu: 4900 og 4906 Verð i lausasölu 25 aura. AHJiýSuprentsmiðjan h. t. Hryllilegur atburður — 'ii Hinn hryllilegi at- BU3S>UR, sem gerðist hér á •h.vítasunnudaginn, þegar ameríkskur hermaður skaut tólf ára dreng til bana, fcefir slegið meiri óhug á raenn en nokkuð annað, sem gerzt hefir í sambúð okkar við hinn erlenda her hér á landi. Það er að »vísu ekki í fyrsta sinn, sem við höfum beðið mann tjón í þeirri sambúð. Tvisvar óður hefir það komið fyrir, að ihermenn einnig úr hinu am- eríkska setuliði hafa vegið fyrir okkur menn fyrir harla litlar sakir, að því er okkur sjálfum virðist. En það hafa að minnsta kosti verið fullorðnir menn enda þótt það sé í sjálfu sér lítil afsöktm fyrir vopnaða her- menn, að vega að vopnlausum mönnum. En nú hefir á hrylli- legan hátt verið vegið að óvita bami með þeim hörmulegu af- leiðingum, sem kunnar eru. Við getum ekki séð, að slíkur verkn- aður verði á nokkurn háttvarinn með skírskottm til heraga. Við eigum yfirleitt erfitt að skilja, að nokkur maður með fullu ráði geti framið svo segilegt ódœðis- verk. ■Það væri ekki rétt að skella skuldinni á þessu hryllilega at- viki á' ameríksku her- mennina yfirleitt, og það væri illt verk og hættulegast fyrir okkur sjálfa að stofna til æsinga gegn þeim út af því. Það er eng- in ástæða til að ætla annað, en að bæði ameríksku herstjómina hér og ameríksku hermennina yfirleitt taki það, sem skeð hefir, jafnsárt og okkur sjálfa og for- dæmi það á nákvæmlega sama hátt. En það er oftast nær mis- jafn sauður í mörgu fé, og þeg- ar þar að auki er um vopnáð lið að ræða, er erfitt að fyrir- hyggja með öllu slík óhappa- verk. Það rnun einnig vera reynsla flestra þjóða á þessum síðustu og verstu tímum. Að sjálfsögðu gerrnn við þá kröfu til ameríksku herstjórnar- innar, að strangasta rannsókn verði látin fara fram í þessu máli, eins og 'þegar hefir verið lofað, og refsað verði fyrir ódæðisverkið á þann hátt, sem herlög standa til. Það heimtar ekki aðeins okkar eigið öryggi, heldur og álit ameríkska setu- liðsins sjálfs, sem allt veltur á, að ekki verði spillt af einstök' um svörtum sauðum þess, ef friðsamleg samibúð á að haldast milli þess og okkar þann tíma, sem það þarf að vera hér. Hlntarsjðmem og smðútvegsnenn tð verðlækkun i stað verðlagsnppbðtar. ...».... Eina stéttin sem hefir haft lækkandi tekjur s. 1. ár HLUTARSJÓMENN og smá- útvegsmenn hafa orðið fyr- ir því að kaup þeirra hefir verið lækkað á sama tíma og aðrir landsmenn hafa fengið fulla dýrtíðaruppbót og ýmsir tals- verða grunnkaupshækkun. Þetta er árangur brezka samn- ingsins, sem Ólafur Thors var ánægðastur með. Þegar samningurinn. gekk í gildi hinn 6. águst 1M1 lækkaði verðið á fiski þeim, er smáút- vegurinn veiðir, mjög verulega frá því, sem verið hafði á ver- tíðinni þá um veturinn og vorið. Eftir því sem tímaritið Ægir Iskýrir frá var fiskverðið á árinu 1&41 sem hér segir: Lágmarksv, útflutníaiyrsnefnd Brezki samning* urinn 27, jan. 27. feb. 1. apr. Þorskur sl. m. haus pr. kg. 37 50 40 35 — - hausaður — — 62 50 43”/« Ýsa slægð mcð haus — — 46 50 55 35 — — og haustsð — — \ 62 es 433/4 Rauðspretta yfir 250 gr. — t.50 . 1.50 1.20 Þykkvalúra — — — — 1.50 1.50 1.20 Sandkoli — — — — 50 50 35 Útflutningsnefnd hafði aldrei brezka samningnum, sem gekk sett neitt lágmarksverð á hinar í gildi hinn 6. ágúst s. 1. og ódýrari fisktegundir, sem mest eru veiddar af togurum, svo sem upsa, karfa og steinbít, en þeg- ar brezki samningurinn var gerður brá svo við að upsinn, sem annars hefir alltaf verið ódýr fiskur, á ibrezkum markaði, hækkaði upp í sama verð og ýsa, sem altaf hefir verið þar í háu verði. Þessi hsekkun á upsanum, sem eingöngu er veiddur af tog- urum, stakk mjög í stúf við lækkunina, sem framkvæmd var á öllum - fiski bátaútvegs- ins. Þessi lækkun er eins og skýrsla Ægis ber með sér ekki neitt smáræði. Þorskur var lækkaður frá síðasta lágmarks- verði útflutningsnefndar um 15%, ýsa um 36,4% og flatfisk- ur annar en sandkoli um 20%, en sandkolinn um 30%. Með þessari gífurlegu lækkun á fiskinum sem gerð var með brezka samningnum var skotið loku fyrir það að smáútvegs- menn og hlutarsjómenn gætu bætt hag simi að tiltölu við aðr- ar stéttir manna, eins og þá var komið dýrtíðinni í landinu, og síðan hefir þetta enn sígið á ógæfuhlið, því dýrtíðarvísitalan hefir hækkað úr 57% frá 1. júlí 1941, upp í 83% fram áð ára- mótum eða um 45%. Á þessum tíma hafa allar stéttir manna fengið fulla dýrtíðaruppbót hér á landi, nema smáútvegsmenn og hlutarsjómenn. Afurðir þeirra og þarmeð kaupgjald, voru lækkaðar í verði með síðan hefir engin leiðrétting á þessu fengist, enda samningur- inn gerður til eins árs í senn. Tekjur þeirra manna, er þennan atvinnuveg stunda hafa því gengið niður á við með vaxandi dýrtið, alveg gagnstætt við tekjur allra annara. Þetta hefir orðið hlutskifti hlutarsjó- manna og smáútvegsmanna. Reynslan af þessum atvinnu- rekstri hefir þá einnig orðið sú, að yfir haustið, meðan aflinn var lítill, var smáútgerðin rek- in með tapi, og hlutarsjómenn voru varla matvinnungar, þó einhleypir væru. Mun haustút- gerðin 1941 víða hafa etið upp hagnað þann, er varð af vertíð- inni á því ári og stundum jafn- vel meira. Síðan kom léleg ver- tíð á þessum vetri og vori, með enn aukinni dýrtíð og auknum útgerðarkostnaði, samfara lágu fiskverði. Allt hefir hjálpast að, til þess að gera afkomu hlutar- sjómanna og smáútvegsmanna, sem allra lélegasta, enda er nú svo komið að þessi atvinnuvegur virðist vera að stranda, ef ekki fæst einhver bót á ástandinu. Ofan á það sem að framan er talið hafa svo bætzt þau vand- ræði, að búið er að loka helstu fiskimiðum fyrir Vesturlandi og Austurlandi fyrir fiskveiðum. Vandræði hlutarsjómanna og smáútvegsmanna vegna verð- lækkunar, aflatregðu og fisk- miðalokunar eru nú orðin svo mikil að þau geta varla lengur verið hinu opinbera óviðkom- Og að endingu eitt. Væri ekki hægt að afstýra slíkum atburð- trm, eða að minnsta kosti að draga mjög úr möguleikum þeirra, með því að flytja bú- staði setuliðsins alveg burt úr bænum? Því var lýst yíir af stjórn ameríkska setuliðisins, r! ömmu eftir að hún kom hing- að, að hún myndi ekki láta her- menn sína hafa bústaði eða bækistöðvar innan bæjarins. En því miður hefir nú verið út af því brugðið. Og afleiðingarn- ar eru þegar orðnar þessar, sem öllum eru kunnar af því, sem gerðist hér á hvítasunnudaginn. Væri það ekki viturlegasti lærdómurinn, sem af því atviki yrði dreginn, að flytja her- mannabústaðina alveg burt úr bænum? Af okkur myndi slík ráðstöfun áreiðaplega verða skoðuð sem vottur einlægs vilja af hálfu ameríksku her- stjórnarinnar til þess að afstýra svo hörmulegum viðburðum í framtáðirmi. andi. Þó er eins og érfitt sé að fá alþingismemn til þess að hlusta, þegar þessar stéttir eiga hlut að máli, Aðrar stéttir eiga sér þar öruggari fulltrúa. Má þar sem dæmi nefna að rétt fyr- ir þinglokin íluttu nokkrir þingmenn úr sveitakjördæmum svohljóðandi tillögu til þings- ályktunar um verðuppbætur á útflutningsafurðir landbúnaðar- ins: ,ySameinað alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að fengnum tillögum Búnaðarfélags íslands að greiða úr ríkissjóði verðupp- bætur á landibúnaðarafurðir, sem framleiddar voru til útflutn ings árið 1941. Verðuppbætur þessar skal miða við það, að fnamleiðendur fái ekki lægra verð hlutfallslega fyrír þessar afurðir en þeir fengu fyrir þær árið 1940, miðað við verðlags- vísitölu beggja áranna.“ Tillögu þessari var vísað til fj árhagsnefndar. Vildi fulltrúi Alþýðuflokksins í nefndinni láta vísa henni til ríkisstjómar til athugunar fyrir næsta þing, þar eð engar upplýsingar lágu fyrir um hversu mikla fjárhæð hér væri uzn að ræða, aðrar en þær, að uppbótin myndi nema einhvers staðar á milli einnai* °6 þriggja milljóna króna. Þessi athugun fékkst ekki gerð og lagði þá Emil Jónsson til, f. h. Alþýðuflokksins að eigi yrði gert upp á milli útflutn- ingsafurða til sjávar og sveita og að tillagan væri orðuð svo: „Alþingi ályktar að heimila ríkisstjórninni að greiða verð- uppibætur á landbúnaðarafurð- ir, sem framleiddar voru til út- flutnings árið 1941, og fisk og fiskafurðir, sem seldar eru ibrezka matvælaráðuneytinu á tímafcilinu frá 1. ágúst 1941 til 30. júní 1942 fyrir fast verð á ísl. höfn samkvæmt samningi. Verðuppbætur þessar skal miða við það, að framleiðend- ur fái hækkun á verði fisks og fiskafurða í samræmi við hækk- un verðlagsvísitölu frá 30. júlí 1941 til söludags og fyrir land- búnaðaraf urðir hlutfallslega sama og áriö 1940, miðað við verðlagsvísltölu beggja áranna. — Leita skal álits og íillagna Fiskifélags íslands og Búnaðar- félags íslands áður en verðlags- uppbætur eru ákveðnar.“ Tillaga Emils var felld með 18 atkv. gegn 10. (Alþfl., 2 kom- múnistar, Héðinn og Jóh. Þ. Jós.) Móti henni greiddu atkv. Bjarni Ásg., Bjarni Bjamason, Eir. Einarsson, Gísli Guðm., Helgi Jónasson, Hermann Jónas son, Ingvar Pálmason, Jón ívarsson, Jón Pálmason, Jónas Jónsson, Jör. Brynj., Páll Her- mannsson, Páll Zóph., Skúli Framh. á 6. síðu. ^ //•os/ KÖRBÆMAMÁLE) er enn og verður að sjólfsögðu eitt af aðalumræðusfnuni bla- anna þar til það heíir fengið fullnaðarsamþykkt á væntan- legu sumarþingi eftir kosning- axnar, sem nú hafa verið boð- aðar. Morgunblaðið skrifar um það langt mál í Reykjavíkur- bréfi sínu síðastliðinn laugar- dag og þykir Framsóknarflokk- urinn skilja illa tímanna tákn, að hann skuli taka upp svo ofstækisfulla baráttu gegn jafn- réttinu, sem raun ber vitni um. Morgunblaðið segir í því sam- bandi meðal annars: „Dagar sérréttmda eru yfirleitt að líða. Bæði hér og annars staðar í heiminum. Framsóknarmenn kunna ekki við þetta. Vilja ekki viðurkenna þessa staðreynd. Þeir urðu ókvæða við. Þeir hrópa nú hástöfum, að hér sé verið að vinna hið versta verk. Að draga fram viðkvæmustu ágreiningsroál á hættunnar stund. En þeir sjálfir vildu láta kosningar fara fram. Þeir heimtuðu það. Vegna lýðræð- isins sögðu þeir. En tilgangur iþeirra var sannanlega sá, að láta aðra flokka loka augunum fyrir rangindum þeim, sem Framsókn nýtur góðs af, gleyma áhugamálum sínum, af því Framsókn hefði ekki fundið það timabært enn, að kotna á fullu lýðræði í landinu.“ Já, Morgunblaðið seglr það sennllega alveg satt, að „dagar sérréttinda séu yfirleitt að líða.“ En er það fyrst að uppgötva þetta nú á þessari stundu? Það eru ekki svo margar vikur síð- an það lét sér fátt um finnast frumvarp Alþýðuflokksins um að afnema sérréttindin og rang- lætið í kjördæmaskipuninni, og taldi það meira virði að fá kosningum frestað enn um óákveðinn tíma, þótt fórna yrði „réttlætismálinu“ fyrir það. Og á þingi greiddu flokksmenn þess allir, að tveimur undan- teknum, atkvæði með einu hróplegasta ranglæti, sem framið hefir verið hér um langt skeið: gerðardómslögunum, sem sviftu launastéttir Iands- ins lögfestum mannréttindum, svo sem samningsréttinum, og sköpuðu stríðsgróðastéttunum ný sérréttindi á kostnað þeirra. Heldur Morgunblaðið máske, af sóknin, sem nú er haí i fyrir jafnréttinu og móti sérréttind- unum láti staðar numið.fyrr en þessi nýju sérréttindi - 'nnig fallin? Nei, „dagar ttinda eru yfirleitt að Iíða.“ * Tíminn heldur áfram að reyna að æsa menn upp gegn kjör- dæmabreytingunni með þeirri blekkingu, að með stjórnar- Framh. á 6. síðu.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.