Alþýðublaðið - 28.05.1942, Page 5
Fimmtndagur 2g. maí 1942.
AJLI»ÝmiBLAÐIÐ
■5
EG FÓR FYRST TIL Hol-
lensku Austur-India sem
nýgift kona, og ég átti þar
heima í meira en fimmtán ár.
Ég vildi, að ég gæti látið yður
kynnast Austur-Indium, eins
og ég þekki þær. En það er ekki
auðvelt: í fyrsta lagi býst ég
ekki við því, að fólkið geri sér
ljóst, hversu stórt og víðlent
flæmi Austur-Indíur eru. Það
er jafnstórt og frá írlandi til
Rússlands og Frakklandi til
Norður-Afríku. Fjarlægðirnar
eru mældar í svo og svo margra
daga siglingu milli eyjanna. En
milli staða á eyjunum verður
stundum að þræða skógargötur.
stundum á hestbaki, en oftar á
burðarstóli, sem drengir bera á
stöngum, eða farið eftir ám á
bátum og flekum, stundum
verður að ferðast yfir fjöll. Það
er þvá ekki furða, þó að siðir,
tungumál, hús og heimili séu
mismunandi á öllu þessu flæmi.
Jafnvel í borgunum eru mis-
munandi þjóðflokkar: Evrópu-
menn, Malayar, Kínverjar, Jap-
anir og Arabar.
Ég taldi mig heppna að mega,
sem eiginkona hollenzks emb-
ættismanns, ferðast til margra
staða á þessum eyjaklasa.
Stjómin kann að meta hina lítið
áberandi aðstoð konunnar og
væntir þess, að konan fari hvert
á land, sem eiginmaðurinn er
sendur, stofni heimili þar og ali
böm sín og ali þau þar upp —
að minnsta kosti þar til þau eru
tólf ára og send til Hollands
til æðra náms. Það getur því
þannig farið, að kona eigi heima
á fyrstu hjúskaparárum sinum
í fenskógunum, en seinna gefur
hún nptið allra þæginda borgar-
lífsins í Batavíu, Surabaya eða
Macassar. En hvar sem þær eru,
hollenzku konurnar, vinna þær
trúnað, æðri sem lægri, og líta
eftir velferð bamanna, leggja
eiginmönnum sínum Iið við
stjómina og skipulagninguna.
Nú ætla ég að skýra frá því,
hvernig koma mín var til Vest-
ur-Sumatra.
Frá því er ég gekk af skips-
fjöl og þar til ég kom til hins
tilvonandi heimilis míns, var ég
full eftirvæntingar. Allt var svo
ólíkt því, sem þaö var í Hollandi.
Mér var það eins og að koma til
annars lands, til ævintýralands.
Himininn djúpblár, trén risa-
vaxin, vaxin grænum, rauðum
og pm-puralitum blöðum, blóm-
in stór, pálmarnir háir og vagg-
andi. Hinir innfæddu vom lág-
róma og gengu berfættir. Börn-
in voru með flauelsrnjúk augu
og mæðurnar báru þau í eins-
konar fatla á mjöðminni. Húsin
eru úr bmabus, markaðstorgin
vöktu athygli mína, gistihúsin,
Höfn í Austur-Indíum
Mynd þessi var tekin fjTÍr stríðið í hafnarborg í Austur-Indíum.
Konur í
E
FTIRFARANW grein
um siði og hætti í Aust-
ur-Indíum er eftir hollenzka
konu, Mariu van Ooström
Ovede, en hún var gift hol-
lenzkum embættismanni, sem
dvaldi eystra í 15 ár. Greinm
er þýdd úr blaðinu „The
Listener“.
hrísgrjónarétturinn og margt
fleira kom mér ókunnuglega
fyrir sjónir.
Það þarf ef til vill að minn-
ast meira á hrísgrjónaréttinn.
Hrísgrjónin koma í staðinn fyr-
ir, og þau eru guíusoðin í salti,
þangað til þau þrútna út og eru
sundurlaus. Auk þess er borið
fram kjöt, kjúklingar, villi'bráð,
fiskur, soðinn í kókosotíu eða
kókosmjólk steiktar baunir og
ýmiskonar ávextir, svo sem
steiktir bananar. Með öllum
réttunum eru borðuð hrísgrjón,
og rauður pipar og ýmiskonar
ídýfur. Sumar ídýfurnar eru
mjög sterkar, en þá er ráð að
borða lítið af þeim. Menn þurfa
ekki að óttast einhæft fæði. Þeg-
ar heitt er í veðri, eru bornir
fram svalir og hressandi drykk-
ir.
Fyrsta ferðalagið mitt inn í
landið birti mér ný undrunar-
efni. Fyrst, fór ég með járnbraut
arlest, því næst var ferðast
gegnum djúpa dali, gil, gljúfur,
sem voru rök af úða fossanna,
Bikavarðarstaðan
við Bæjarbókasafn Reykjatvíkur er láus til umsóknar.
Byrjunarlaun kr. 5100.00 á ári, auk verðlagsupp-
bótar.
Umsóknir sendist til skrifstofu minnar fyrir 10. júní
næstkomancv —
Bargarstjórirm í Reykjavik, 26. mai 1942.
Bjami Benediktsson
Indium
(9
en upp yfir gnæfðu í'jallahnúk-
arnir. Lengi fannst mér ég vera
eins og í draumi, en. starfið
svipti mér aftur inn í heim veru
leikans.
Ég hafði iært Malayatungu á
Hollandi og talaði hana á skip-
inu á leiðinni. Á afskekktum
stöðum getur svo farið, að em-
bættismaður stjórnarinnar sé
eini hvíti maðuirinn á löngu
svæði. Hann verður því að
kunni ofurlítið til lækninga. Sé
hann kvæntur maður, lætur
hann konu sána annast þann
þátt starfsins. Stjórnin lætur
hann hafa lyf jakassa og lækn-
ingabók. Með lyfjakassann,
læfcningabókina og hina tak-
mörkuðu kunnáttu í málinu
revndi ég að gera það, sem ég
gat. Brátt hafði ég komið upp
ofurlitilli lækningastofu, og að-
sókn varð fljótlega svo mikil,
að ég varð að biðja sjúklingana
að skipta heimsóknum sínum
niður á vikudaga. Þetta voru
fyrirmyndar sjúklingar, sem
k vörtuðu ekki, hvað sem á
dundi. Og þeir voru mjög þakk-
látir. Drengur einn hafði meiðst
á fæti og var læknaður eftir
þrjá mánuði. Hann var svo
þakklátur, að hann gekk heim
í fæðingarþorp sitt, sem var í
einnar dagleiðar fjarlægð, og
kom aftur með knippi af banön-
um. Nú eru bananar mjög al-
gengir á þessum slóðum, en
þessir uxu á hans eigin slóðum,
og þannig lét hann í ljós þakk-
læti sitt.
Nú skyldu menn rgtla, að
meðal þessara austrænu þjóða
væru ahrif konunnar mjög lítil.
En reyndar er því ekki þannig
farið. Jafnvel þótt kona væri
seld fyxir land eða fáeina uxa,
var hún ekki metin beiulínis
sem verzlunanmra, heldur
einnig sem móðir. Þegar dóttir
giftist, yfrgefur hún ekki móð-
ur sína. í þess stað er nýrri
vistarveru -bætt við hina gömlu
og þangað flytur tengdasonur-
inn. Á húsaþökunum er hægt að
sjá, hve margar giftar dætur
móðirin á. Á daginn þorir vesl-
ings eiginmaðurinn ekki að
j koma inn í híbýli sín. Allar
eignir erfast í kvenlegg.
* Meðal Kínverja eru fjöl-
j skylduböndin sterk, og konrnn
■ er unnað mikils frelsis. Þær eru
; ágætis mæður og húsmæður.
Þær koma að vísu ekki oft
fram á opinberum vettvangi,
en þær hafa mikil áhrif bak við
tjöldin. Japönsku konumar eiga
ef til vill við mest órétti að
búa. Margai* neyðast til þess að
gerast gleðikonur. Þær lifa hinu
j ömurlegasta lífi í hafnarborg-
S unum, þar til þœr hafa urinið
sér inn nægilega peninga, tU
þess að geta komizt upp í sveit,
þor sem þær reyna að giftast
sem heiðvirðar konux.
Smámsaman hefir sá siður
komizt á hér á eyjunum, að
konur hinna innfæddu flýi til
hinna evrópisku kvenna meS
vandamál sín. Oft hefi ég verið
ljósmóðir. í þakkarskyni hafa
konurnar stundum látið heita í
höfuðið á mér, ef bamið hefir
verið telpa. Margskonar hjátrú
er ríkjandi á þessum slóðum í
samlrandi við börnhi. Ef móðir
á Java missir barn sitt í bemsku
álítur hún, að „vondu andarnir“
hafi tekið það. Til þess að
biekkja þessa illu anda verði
hún að „skipta um eignarétt"
á barninu, jafnvel áður en það
fæðist, og útnefna aðra konu
móður þess. Ég var áliíin kona,
sem ,gæfan fylgdi“. Oft var
ég kvödd til sængurkvenna og
mér var fengið bamið um leið
og það var í heiminn borið.
Stundum var barnið skilið eft-
ir á húsþrepunum. I>ví mæst
varð ég að fara með móðurina
inn í íverustofu hinna inn-
fæddu í húsi mínu og fela barn-
ið hennar umsjá þar. Hún lét
þá sem hún hefði aldrei séð
bamið áður og hrósaði því.
— En hve þetta er yrdislegt
fearn! Er það ekki dásamlegt!
En þegar börn fæðast í Atjeh,
kemur faðirinn að rúminu og
tekur á mótin hamingjuóskum
og gjöfum. En þessir siðir eru
nú að deyja út.
Okkur finnst fólkið og siðir
þess einkennilegir, en við meg-
um ekki gleyma því heldur, að
við emm því gjörsamlega fram-
andi. Mér verður alltaf á að
Framh. á 6. síðu.
Gætið barnanna, áminnið þau um að fara ekki í her-
mannabúðirnar. — Séra Jakob fer ekki ti! ísafjarðar.
— Þorsteinn sýslumaður gerir Einar forseta reiðan.
ÉG VEL ENN, að gefnu tilefni,
vekja máis á því, að foreldr-
ar og aðrir aðstandandur barna og
unglinga, brýni það fyrir þeim, að
heimsaíkja ekki herbúðirnar og
hafa yfirleitt, sem, ailra minnst
afskipti af hermöniiunum. Þetta er
afskaplega nauðsynlegt. Þaö er
beinlínis lífshætta fyrir unglinga
og alveg eins fullorðna r.ð hafa of
náin skipti við hermennina.
ÉG SKAL JÁTA, að mig stór-
furðar á þvf, hvað fólk virðist hafa
litinn skilning á þessu. Þó ætti
reynslan að vera búin að kenna
fólki. Með þessu er ég alls ekki
að segja, að það muni takast, ein-
göngu fyrir okkar atbeina, að
forða slysum í sambúð okkar við
hiixn erlenda her, en við getum ef
til vill dregið verulega úr hætt-
unni með því að gleyma því ekki,
að okkur stafar hætta af hinum
framandi mönnum og hinum marg
víslegu vopnum þeirra.
ÞÁ VEL ÉG í þessu sambandi,
minnast á útivenir barnanna á
kvöldin. Mig furðar einnig á þvf,
hvað börn, sérstaklega drengir,
eru seint úti á lcvöldin og hvern-
ig þeir haga sér. Þetta er sórstak-
lega áberandi við Lækjartorg, —
Hótel Heklu og þar í grennd. —
Þarna ílækjast drengir auri orpn-
ir og nagandi vfnarbrauð og ann-
að slíkt allt fram undir kl. 11 á
kvöldin. Ég vil láia taka slíka
drengi úr umferð og síðan verði
aðstandendur þeirra látnir sækja
þá í hendur lögreglunnar. Eins og
er, er ástandið algerlega óþolandi.
SÖGUR HAFA GENGNIÐ um
bæinn undanfarið um að sfra Jak-
ob Jónsson hefði sótt um brauð á
ísafirði, en prestakallið þar er nú
iaust, vegna brottfarar séra
Marinos Kristinssonar. Hafa þess-
ar sögur um séra Jakob vakið all-
mikia athygli.
ÉG SPURÐI séra Jakob um
þetta í gær. Hann sagði: „Þetta er
alveg tilhæfulaust. Mér hefir
aldrei dottið þetta í hug. Hér er
ég og hér verð ég og hér kann ég
ágætlega vi<* mig. Starfið í
Reykjavík er iiikið og ánægju-
legt.“
STARF' EFRI DEILDAR alþing-
is, síðaste 'ginn tókst ekki
höndugleg". örsetinn, Einar
Árnason, . . úr forsetastóli og
hafðí þau ummasli, að hann myndi
ekiu koma aituv í forsetastólinn.
Ástæðan fyrir þessari ákveðnu
yfirlýsingu hins virðulega forseta
var sú, að Þorsteinn Dalakari
flutti ræðu, sem var að efni og
búningi á þánn veg, að forseti
taldi ekki deildinni samboðið.
Fraxnh. á 6. síðu.