Alþýðublaðið - 30.05.1942, Blaðsíða 4

4
ALÞYDUBUOie
Laugrardafrur 30. mai 1942»
Anamupdur Gisiason:
Framfarasjéðnr ikraness
og Ölafnr B. Björnsson.
Nú er tækifærið að ráða sig í
kaupavinnú
KONUR OG KARLMENN geta valið úr stöðum
vfife vegar am iandið. —Dragið ekki að ráða
ykkur. e£ þið ætlið að vixma við iandbúnaðar-
störf, þar tii það er um seinan. Nokkrir tugir
pilta, 12—14 ára, geta fengið at\Tinnu nú þegar.
KÁÐNIN GARSTOFA LANDBÚNAÐARINS
er opin frá ki. 9—12 og írá 12%—6 og frá kl.
7—8 e. h. frá og með 1. júní.
Ráðnlogarstofa iandbúnaðarins.
Hús Búnaðarfélags ísiands,
Lækjargötíi 14 B.
Sími: 2718.
|U|>fjðttÍrl^i5
Útsetamði: Alþýaoflokkariim
BMatJóri: Stef&s PJetnrsson
Rltstjóm og afgreiðsla 1 Al-
þýðuhúsicu við Hverfisgötu
Sfmar ritstjórnar: 4901 og
4902
Símar afgreiðslu: 4900 og
4006
Verð i lausasölu 25 aura.
AíþýðupreatsiaiSjan h. í.
Sumar án
sumarleyfis.
NÚ virðist sumarveðráttan
vera að koma, eftir hvíta-
sunnugarðinn. „Strætin syngja.
Gatan glóir. Grasið vex á Arn-
arhól.“
Allir, sem búa í hinni rykugu
og illa hirtu höfuðborg, hugsa
nú um sumarferðir og sveita-
dvöl, því að þrátt fyrir fullyrð-
ingar Framsóknarburgeisanna
héma í Reykjavík um fyrirlitn-
ingu okkar malarbúanna á
sveitunum og „dreifbýlinu,“
þráum við öll að komast á
grænan blett um hásumarið, og
heimsækja ættingja okkar og
vini, sem í sveitinni búa.
Og stríðsgróðabraskararnir,
útgerðarburgeisarnir, ' sem
græða á stærstu útflutnirígsaf-
urðum okkar, heildsalarnir,
sem græða á vörum, allt frá
brýnustu nauðsynjavörum nið-
ur í 150 krónu brúður, memi-
irnir, sem Framsóknarbrodd-
arnir hafa verið að hlaða undir
í skattalöggjöf ár eftir ár, á
kostnað bændastéttarinnar og
verkamannastéttarinnar, —
þessir menn eru ekki í vand-
ræðum með að njóta góðs af
sólu og sumri. Nú senda þeir
vikapiltinn sinn út, til þess að
fægja 30 þúsund króna bílinn,
og eftir 10 mínútur bruna þeir
upp í sveitasetur sín, sumarvill-
umar, reima færi í á, sem þeir
leigja fyrir nokkur þúsund
krónur á ári, og taka lífinu ró-
lega.
Þeim er óhætt, þessum
mönnum. Þeir hafa tryggt það,
að það er unnið í Reykjavík,
þótt þeir bregði sér frá. Þeir
hafa tryggt sér völd með at-
kvæði sínu, en þó umfram allt
með fjármagni sínu. Þeir hafa
fulltrúa á löggjafarsamkomu
þjóðarinnar og í þýðingarmikl-
um nefndum, sem eru þess um-
komnir að drepa þurftarmál
verkalýðsins. — í dag skrifum
við ártalið 1942, en verkalýður
íslands á engan rétt til sumar-
leyfis. Mennimir, sem þjóta í
„lúxusbílunum“ milli „lúxus-
hallanna“ sinna í höfuðborg-
inni og „lúxusvilla“ sinna í
sveitinni, hafa séð fyrir því.
Fulltrúi Alþýðuflokksins í
samstjóminni, sem sat fram
yfir siðustu áramót, gerði ráð-
stafanir tii undirbúnings lög-
gjafar um orlof verkamjmna, og
þingmenn Alþýðuflokksins
höfðu flutt málið og fylgt því
eftir á alþingi. Milliþinganefnd
var seít í málið, og þeir snm
vildu það feigt, þorðu ekki að
láta það upp fyrst í stað. Fn
fulltrúi Vinnuveitendaf éíagsij s
í þes.sari nefnd sýndi fljótt
ANN 11. þ. m., í 2. tbl.
,,Akraness“, skrifar Ólaf-
ur. B. Bjömsson nokkrar línur,
sem eiga að vera svar við grein
minni í Alþýðublaðinu 2. maí
s. 1., sem fjallaði um frumvarp
hans um stofnun Framfárasjóðs
Akraness. í þessu svo kallaða
svari sínu leikur hann allmjög á
lægri nótur, en þegar hann
fylgir frumvarpinu úr hlaði, því
nú talar hann aðeins um 30—
40 þúsund krónur, sem stofna
eigi sjóðinn með, og að minnsta
kosti kr. 5000.00 — fimm þús-
und kíónur — árlega úr bæjar-
sjóði. Hversvegna að fylgja ekki
5% ákvæðinu, ef þetta er eins
mikill bjargráðasjóður og hann
heldur fram? Því meiri farsæld
ætti hann að leiða yfir Akranes,
sem meira væri í hann lagt:
jafnvel ætti að leggja öll útsvör
og allt, sem bæjarsjóði féllur
til í gjöldum í þennan sjóð, og
taka svo bara lán hjá honum
eftir því, sem bærinn þyrfti
með, þá mundu Akranesingar
víst ekki þurfa að kvíða fram-
tíðinni.
Ekki get ég séð, að þessi
litla upnhæð, 30—40 þúsund
krónur, að viðbættum kr. 5-
þúsund árlega verði á næst-
unni sh'k fjárfúlga að hún þekji
Akranes gulli og grænum skóg-
um, enda virðist hugmyndin í
frumvarpinu vera meira sú, að
hugsa um hag óborinna kyn-
slóða, en okkur, sem nú lifum.
Er þetta að vísu göfugt og gott
og nær sjálfsagt lengra en sú
dyggð, að hugsa meira um aðra,
þ. e. samijíðarimerm sína, en
sjálfan sig. Þarna, skilur okkur
Ólaf nokkuð á. Ég er þeirrar
skoðunar, að hverri kynslóð sé
það fyrir 'beztu að brjóta ísinn,
og ráða fram úr sínum" vanda-
málum sjálf, og vera ekki bund-
in um það neinum skorðum af
forfeðrum sínum, enda treysti
ég því, að kostir okkar, sem nú
lifum, þar á meðal vit og fyrir-
hyggja muni ganga í erfðir til
afkomendanna, og sé því á-
stæðulaust að hera kvíðboga
fyrir afkomu þeirra.
Þá vil ég snúa mér að svari
Ól. B. Bjömssonar, sem er mjög
hvers er að vænta úr þeirri átt.
Hann gerði ágreining og sýndi
berlega, að þann og umbjóð-
endur hans háru fjandskapar-
hug í brjósti til málsins. En
meirihluti nefndarinnar skilaði
áliti um orlof verkamanna.
Kröfumar voru hóflegar, 12
daga orlof á ári fyrir erfiðis-
mennina. Norðurlandaþjóðim-
ar, sem lengst hafa komizt
allra þjóða í verkalýðslöggjöf,
hafa hliðstæð ákvæði um orlof.
Málið virtist því enn á góðri
leið, þrátt fyrir mótstöðu at-
vinnurekenda. En þá reyndist
erfiðasti spölurinn eftir. Málið
var kæft á hinu nýafstaðna
þingi, þrátt fyrir örugga baráttu
stutt og hnekkir í engu því, sem
ég sagði í grein minni 2. maí.
Þetta svar hefir inni að halda
tvær blekkingar. að \dsu ekki
fyrirferðarmiklar, en talsvert
ísmeygilegar. Hann segir: „Hug-
mynd Arnmundar er sú, að þær
30—40 þúsund krónur, sem
hugsað er að stofna sjóðinn meo,
og árlegum greiðslum til hans,
sé betur varið til lækkunar ár-
legum útsvörum, — og það er
rangt að upphæðin sé bundin
við 5 í grein minni hafði
fallið úr í sambandi við árs-
greiðsluna „allt að“, sem gefur
þó heimild, enda má sjá það
síðar í grein minni að ég hefi
þetta í huga. Ég segi þar á ein-
um stað: „Ef 5% ákvæðinu er
fylgt.“ Þessi niðurstaða Ól. B.
Björnssonar um hugmynd
,,mína“ er hreinasta blekking,
og gerð til að koma sér undan
að ræða málið frá raunsæju
sjónarmiði. Ég minnist hvergi
á það í grein' minni, að ég vilji
ekki að þessar upphæðir séu
lagðar til hliðar. Nei, slíkt er
alls fjarri mér, Ég tel brýna
nauðsyn á því, að hrepps- og
bæjarfélög geti lagt fé í sjóði,
þegar vel árar, og að þeim beri
að gera það. En ég vil, að það
sér hægt að leggja slíkt af-
gangsfé í barikastofnanir eða
ávaxta það á annan hagkvæman
hátt í nafni bæjarins eða hrepps
ins sjálfs, og þá féllu auðvitað
vextir og vaxtavextir af þessu
fé til bæjarsjóðs í þessu til-
felli og er ekki annað hægt að
sjá, e(n að þetta gerði sama
gagn, hvað framkvæmdir snert-
ir, eins -og þótt stofnaður væri
sérstakur sjóður í þessu skyni.
Þegar Ólafur, hefir skýrt frá
hver sé mín hugmynd, kemst.
hann svo að orði: „Sjónarmið
okkar hinna, — ég held að með-
töldum flokksbræðrum Arn-
mundar, er hinsvegar alveg
gagnstætt þessu“ — „Við teljum
að fjárhagsafkoma almennings
og bæjarfélagsins leyfi þetta
einmitt nú, — þrátt fyrir stór-
auknar framkvæmdir. — Við
teljum bæjarfélaginu heldur
heldur ekki ofvaxið að leggja
(fram a. m. k. 5000 krónur á ári
í slíkan sjóð — og þá fyrst og
Alþýðuflokksþingmanna. Eggert
Claessen og þeir, sem hann er
fulltrúi fyrir,. höfðu sitt ’fram —
í bili.
Andstæðingar verkalýðs-
hreyfingarinnar í Sjálfstæðis-
og Framsóknarflokknum
segja, að verkamenn velti sér
í peningum. Þess vegna berj-
ast þeir við að láta byrðar dýr-
tíðar og stríðs lenda á herðum
verkalýðsins. Þeir geta ekki
unnt þessu/n „tekjuháu“ verka-
mönnum þess að fá hálfrar ann-
arrar viku frí frá stritinu, sem
virðist þeim þó næstum of gott.
En þetta mál er vakið verka-
menn, og við látum það ekki
niður falla. ***
fremst af því, að það á ekki
að verða eyðslueyrir“.
Ég er Ó. B. B. sammála um
það, að betri tímar til að leggja
fé til hliðar séu ekki og munu
ekki verða en einmitt nú, en
ég vil ekki að það sé gert á sama
hátt og hann hugsar sér, held-
ur eins og ég hefí minnzt á hér
að framan. Sumir virðist haldn-
ir þeirri hjákátlegu trú, að það,
að safna fé í vissa sjóði, sé að
skapa peninga. Að þetta komi
sem sagt ekki við nejnn mann
fjárhagslega, og að þeir pen-
ingar, serh þama safnist, væru
að öðrum kosti alls ekki til.
Auðvitað er þetta hin herfileg-
asta fjarstæða. Enginn eyrir
safnast svo á hönd eins, að ein-
hver annar hafi ekki eyrinum
ÓNAS FRÁ HRIFLU hefir
nú um skeið verið undir
smásjá — ekki aðeins tveggja
stórvelda, eins og við allir, held-
ur og Sigurðar Nordals prófess-
ors, og höfum við þegar fengið
að sjá nokkrar einkar eftirtekt-
arverðar myndir af Framsókn-
arhöfðingjanum, sem prófessor-
inn hefir tekið við þá skoðun.
Hér á eftir fer sú síðasta, sem
birt, var í Morgunblaðinu í
fj'rradag:
„Kunnugir menn vita, að haim
(þ. e. J. J.) ætlaði sér í æsku að
brjótast gegnum menntaskóla og
afla sér háskólamenntunar. Hon-
um var synjað um inntöku í
mermtaskólann fyrir misskilning
þáverandi rektors og tók þá synj-
un i einangrun sinni fyrir norðan
sem fullan úrskurð. Þetta var
ranglæti, óhappaverk. Bæði Jónasi
og þjóðinni má vorkenna, að það
skyldi eiga sér stað. En afleiðingar
þess urðu verstar vegna skapferlis
J. J. sjálfs.“
„Jónas gat ekki gleymt því, að
hann var ekki stúdent og háskóla-
genginn. Þegar skarst í odda með
honum og andstæðingum hans í
^stjórnmálum, sat alltaf um hann sá
grunur, að sumir þeirra litu niður
á hann af menntunarhroka. Beiskja
lians vegna þessa gerði hann ill-
skiptnari, óvandari að bardagaað-
ferðum. Áttu þá ýmsir högg í ann-
minna — þeim mun meira, sem
ein verzlun græðir vegna of
hárrar álagningar, þeim mu»
minni peningar eru afgangs
hjá viðskiptavinunum, því
meira sem eitt fyrirtæki græðir
vegna hárra vaxíta, þeim mun
erfiðari eru kjör lántakendanna
o. s. frv.
Nákvæmlega gildir sama um
Framfarasjóðinn — því meirs.
fé, sem í hann er lagt, og þvf
meira, sem í hann safnast, að
undanteknum beinum einka-
gjöfum — þeim mun minna fé-
hefir bæjarsjóður umleikis, þvf
allt það fé, sem Framfarasjóð-
ur hefir í sínum fórum, er frá
bæjarsjðði runnið, nema einka-
gjafir, ef um er að ræða, — þv£
Framh. á 6. síðu.
ars garð. Hefði Jónas nú verið
heilli maður og einlægari viS
sjálfan sig, hefði harrn orðið mc-irl
maður við þessa baráttu, tekið í
lurginn á yfirlætinu, haldið áfram
að mennta sig sjálfur, losnað viS
öll ör eftir vonbrigði æsku sinnar
með vaxandi gengi og metorðum.
En hann tók aðra stefnu. Hann fór
að gera sem minnst úr allri mennt-
un og sérþekkingu. Hann komst
að raun um, að þetta var vel þeg-
ið af lítilsigldum mönnum, sem
gengu með sams konar vanmat og
hami sjálfur. Það stælti hann upp
í þessu. Aðalsmerki allra mennt-
aðra manna, hvort sem það era:
sjálfmenntaðir alþýðumenn eða
skólagengnir menn, sem aldrei
verða neins virði án sjálfmenntun-
ar, er einmitt þrá til meiri sannr-
ar þekkingar og menntunar og
virðing fyrir henni. Þessa virðingn
reyndi Jónas að bæla niður hjá.
sjálfum sér og kæfa hana hjá öðr-
um. í því var fplgið það tjón, sem
hann beið á sálu sinni Eftir því
sem hann varð hirðulausari um
þekkingu, meiri gutlari, óvandaðri
um það, sem hann talaði og slcrif-
aði, ágerðist ósamrmrr. tnnars
vegar vildi hann -\-sa sér
fyrir andlega yfirburtii .sma. Hana
klígjaði ekki við' smámununi. Tím-
inn birti ritdóm um bók ansr
Merka samtiðarmenn (greinar, sem
enginn getur ætlast til, að standi
lengi í gildi), þar sem Jónasi er
líkt við Sturlu Þórðarson og kail-
aður „andlegur erfingi Snorra og
Framh. á 6. síðu.