Alþýðublaðið - 30.05.1942, Page 6

ALPYPilBLAOfP
Liagardagw 3t. mai t94S.

■' ■ 1-j 1 'í ;/■ í
til útgerðarmanna og skipaeigenda.
Þeir útgerðarmenn sem hafa í hyggju að gera út skip á síldveiðar til soltunar
í sumar. eru beðnir að tilkynna Síldarútvegsnefnd tölu skipanna tilgreina nöfn
þeirra einkennistölu og stærð og gefa upplýsingar um hvers konar veiðaríæri. rek-
net, herpinót) eigi að notast til veiðanna. Ef fleiri en eitt skip ætla að vera saman
um eina herpinót óskast það tekið fram sérstaklega.
Tilkynning þessi sendist Síldarútvegsnefnd Síglufirði fyrir 20. júní 1942.
Það athugist að skip, sem ekki sækja um veiðileyfi fyrir þann tíma, sem að ofan
er tiltekinn (20. jún 1942) eða ekki fullnægja þeina reglum, sem sett kunná að verða
mn meðferð síldar um borð í skipi, mega búast við að þeim verði ekki veitt leyfi
til söltunar.
Siglufirði 23. Maí 1942.
SÍLDAKÚTVEGSNEFMÐ..
vextir og vaxtavextir, sem
sjóðnum áskotnast, eru afleið-
ing þeirra fjárupphæða, sem
honum eru nánast gefnar.
•Þá vil ég fara nokkrum orð-
um um hugmyndina, að Fram-
farasjóður skuli aldrei verða
eyðslueyrir, heldur æ og eilif-
lega hrúga upp peningum, sem
raunverulega eru einskis eign,
þ. e. eignarrétturinn er tapaður
þeim, sem leggur upphæðimar
fram. Slíkt sem þetta er alveg
óhugsanlegt, og á sér enga stoð
i veruleikanum, það að einhver
svipti sjáKan sig eignarréttinum
yfir sínu eigin fé, er sama sem
að neita sér um að lifa, og þetta
verður útkoman með Framfara-
sjóðinn gagnvart bæjarfélaginu.
Skal ég skýra þetta nokkru
nánar og kem ég þá að síðara at-
riðinu, sem Ó. B. Ó. reynir að
hnekkja grein minni með. Hann
segir svo: , Annars er nærtæk-
asta dæmið nægjanlegt og ó-
véfengj anleg rök á móti málstað
Arnmundar, og má spyrja:
Hefði Akranesi ekki verið
hagkvæmara, að hafa átt á s. 1.
árl þær 250 þúsulnd krónui*
í. sl'íkum framfarasjóði, sem
fengnar voru að láni til vatns-
v.eitunnar hjá einstaklingum,
og hafa þannig- nánast greitt
sjáHum sér vexti og afborganir
af slíkri fjárfúlgu, og þannig
raunverulega- átt vátnsveituna
skuldlausa? Hvort hefði verið
meiri hagsýni? O jæja: Ég held
það hefði verið meiri hagsýni
að bæjarsjóður hefði átt þessa
upphæð sjálfur. Það er augljós
blekkfng að halda því fram, að
við hefðúm ■ raunverulega átt
vatnsveituna skuldlausa, og
nánast borgað okkur sjálfum
vexti og afborganír af þessari
upphæð, ef hún hefðl verið
fengín úr Framfarasjóði.
Framfarasjóður hefði veitt
þessa upphæð sem lán, sem orðið
hefði að endurgreiða honum
eins og hverjum öðrum lánveit-
anda, með álögðum vatnsskatti,
og það hefði orðið: nákvæmlega
sama gagnvart húseigendxim
hvort þetta lán var tekið hjá
Framfarasjóði eða einhverri
annari lánstofnun.
Nú ætla ég að sýna þann eðlis
mun, sem er á Framfarasjóði og
bæjarsjóði, og jafnframt að
sanna það sem ég ‘hefði 'sagt
hér að framan um Framfara-
sjóð. Ég vil þá taka sem dæmi
vatnsveituna. Það sýnist að vísu
vafasamt að Akranesingar hefðu
verið búnir að safna í sjóð
250 þúsund krónum, jafnvel þó
þeir hefðu byrjað fyrir 40—50
árum, að minnsta kosti hefðu
þeir þurft að leggja hart að
sér til þess, og fullnægingu lifs-
þarfa þeirra hefði orðið mjög
stillt til lágmarks, ef þeir hefðu
gert þetta, En setjum svo, að
búið hefði verið að safna þessari
upphæð á s. 1. ári og hún. verið
í Framfarasjóði, þá er ég búinn
hér að framan að lýsa gagni
hennar eða öllu heldur gagn-
leysi, við hefðum staðið ná-
kvæml. eins að vígi og þótt upp-
hæð þessi hefði ekki verið til.
Hefði aftur á móti þessi upp-
hæð verið eign bæjarsjóðs, — þá
— og aðeins vegna þess, hefði
verið hægt að koma upp vatns-
veitunni sem skuldlausri eign
okkar, og þá hefði ekki þurft
að leggja á neinn vatnsskatt.
Annað mál er það, að sjálf-
sagt hefði verið í nefndu tilfélli
að leggja á einhvem vatnsskatt,
því það er ekki nema réttlátt
að greiða gjöld fyrir afnot gagn-
legra framkvæmda. En hitt er
annað, sá skattur hefði getað
verið mun lægri, og ibúunum
ekki eins þung byrði, eins og
hann verður nú, og hefði orðið,
ef lánið hefði verið tekið í marg-
umræddum. hugsuðum Fram-
farasjóði.
Og þá kem ég að þessu alveg
„sérstaka og áðúr óþekkta“ með
Framfarasjóðinn, sem er dauði
punkturinn í honum, það er:
•Að ef ekkert fjárhagslegt upp-
gangstímabil hefði komið yfir
okkur, en kannske þvert á móti
verið mjög örðugir tímar, já
þá hefðum við alls ekki getað
komið upp vatnsveitunni, þó:
við hefðum átt alveg fyrir henni
í Framfarasjóðnum. Því á þeim:
tímum, sem þarf að reyta menn ''
seml sagt inn að skyrtunni til,
þess að fá til allra nauðsyn-
legustu útgjalda bæjarfélagsins,
svo sem fátækraframfæris,
heilbrigðismála, menntamála og;
þess háttar, þá.er ekki hægt að
leggja í neinar framkvæmdir,
sem auka byrðar fólksins, hvað;
mikil nauðsyn, sem það annars
kann að vera, ekki einu sinni
þó, að til séu peningar í ein-
hverjum „Framfarasjóði“ við-
komandi bæjcu-félaginu. Það
væri bara nafn á lánsStofnun,
sem vill hafa sitt tryggt. Bæj-
arsjóður gæti á vissum tímum
verið illa stæður, og geta bæjar-
búa til að taka lán alls engin,
og þá ræki að því sama, að ætíð ;
þegar mest lægi á að bjarga sér,
þá væri þessi farsæla stofnun
lokuð bæjarbuum, og þarna er
þó fé, sem tekið er úr bæjar-
sjóði og ráðstafað á þenna s,kyn-
samlega hátt, eða hitt þó heldur.
Fé sem talið er vera eign bæjar-
ins.
■Ég sagði í grein minni 2: maí
að í þessu framfarasjóðsfrum-
frumvarpi væru ljósir punktar,
þá var ég ekki búinn að ígrunda
frumvarpið nægilega, en éftir
i að hafa kynnt mér það nánar, sé
ég að þetta er ofmælt. Ég leit
í fljótu bragði svo á, að ef lán
úr þessum sjóði væru aðeins
tekin til arðbærra framkvæmda
og með því að honum fálla til
vextir, sem færu til annara lán-
stofnana, sem lánin annars ýrðu
tekin hjá gæti þetta orðið bæn-
um eihhver upplyfting þegar
fram í sækti. En þetta er líka
sínum takmörkum bundið.
Framkvæmdir verður þó altaf
að miða við fólkið, en fólkið
ekki við framkvæmdirnar, og
þar sem það verður að standa
fjárhagslega straum af fram-
kvæmdunum með því að greiða
afnotagjald, þá er fjáraukning
Framfarasjóðs til þessara hluta
einskis virði, því of miklar
framkvœmdir verða byrði á
fólkinu, sem það rís ekki undir.
Fjárhagslegt öryggi bæjarins
eykur sjóðurinh heidur ekki,
því hann er í raun og veru sín
eigin eign.
Ég þykist nú haía fært rök
fyrir því, að stofnun nefnds
Framfarasjóðs sé hin mesta f jar-
stæða, ög síður en svo að hann
geti orðið bænum til hökkurrar
uppbyggingar. En þar sem mér
er ekki grunlausí um að for-
mælendum nefnds frumvarps
sé það nokkurskonar sáluhjálp-
aratriði að koipa því í gegn, og
að þeir'muni gera allt sem hægt
er til þess, þá langar mig til að
gera frumvarpinu ennþá nokkur
skil. ‘ 1
Ein grein frumvarpsins hljóð-
ar um þáð að lána megi Vk a£
handbæru fé sjóðsins til út-
gerðar svo sem byggingar eða
kaups á vélbátum eða öðrum
skipum, og má lána í þessu
augnamiði/ til einstaklinga og
f élaga!
DálítiÖ finst mér það ein-
kennilegt að eitt bæjarfélag
skuli ætla að setja á laggimar
lánstofnun til slíkra hluta. Eru
ekki til nógar lánstofnanir, sem
annast um þetta? Og ekki virð-
ist það bæjarfélag hafa mikla
þörf fyrir tekjur sínar, að það
skuli ætla að leggja hluta af
þeim fram til slíks, og ég vil
spyrja: Hefir bæjarstjórnin
leyfi til þess að taka fé úr bæj-
arsjóði, og stofna því í áhættu
með svona lánum til eins og
annars manns eða félags? En
hún er ef til vill ekki að fást
um það. Trygging sjóðsins á
lánum til útgerðar er víst lík og
tíðkast hjá öðrum lánsstofnun-
um. En benda má á það að.tölu-
verð áhætta er alltaf við' slik
lán, því eins og við vitum hirða
útgerðarmenn yfirleitt í eigin
vasa arð góðu áranna, borga að-
eins af lánum sínum það, sem
þeim ber, en svó*"á aflaleysis-
árum og,erfiðleikatímum verða
lánsstofnanirnar að taka við
meiri og minni töpum. Kannske
Framfarasjóður eigi líka að hafa
það hlutverk að létta á bönkun-
um í þessu efni — verða bjarg-
ráðasjóður fyrir þá? Það eitt er
víst að ekki ætlast formælendur
frumvarpsips. lil að sjóður þessi
leggi til lán í útgerð fyrir bæ-
inn, þó þeír vissu svo fyrirfram
að það færði honum meiri arð
á einu ári, en sem næmi þeirri
upphæö sem. á, að stofna Fram-
farasjóð með, iþað væru þó pen-
ingar, sem væru frá engum
teknir. En. slíkar tekjur eru eit-
ur í beinum þeirra, það verður
að vera eitthvað, sem pressað er
út af fólkinu, hluti af launum
■ þess. ’
Að lokúm betta: Það er lík-
lega alveg einstætt fyrirbrigði,
"að bæjarstjómarmeirihluti skuli'
vegna þess að bæjarfélagið héf-
ir nú í góðærinu yfir alhniklum
tekjum að ráða, berá slíkt dauð-
lamandi vantraust til sjálfs
sín um það, að fara með fé þetta
á skynsamlegan og hagkvæman
hátt, — að hann hmgur niður
á afturendann og fer í ofboði að
leggja heila sína í bleyti til að
finna einhver ráð, til þess að
hann fleygi'ekki fé bæjarsjóðs
í éyðslu eða^vitleysu, því hug-
••.myndin úm stofnun Framfara-
sjóðs Akranes virðist vera sprott
in af þessu eftir því, sem næst
verður komizt.
En mín trú er — að ef þessir
menn ekki kunna fótum sínum
forráð í fyrsta tilfellinu kunni
þeir það ekki fremur í hinu
síðara.
A. G
..... ■■■■ I ...........
Látið
mig pressa fatnað yðar
Tek einnig í kemiska
hreinsun.
Fatapressua P. W. BieriQg
Smiðjustíg 12. Sími 4713;
--------------------,
Kaupi gull
Lang hæsta verði.
Sfgurpér,
Hafnarstræti
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN?
Framh. af 4. síðu.
• .V,. ■ . ■<■■!*■ •■.•.-
höíundar Njálu“. Hins vegar var
hcHium svo fávizkúíeg|. skjall ekki
,. nóg. Hann gekk alltaf með þá tií-
finningu, að hann skoarti eitthvað
: af þeirri menntun, sem hann vildi
fyrirlíta, og viðurkenningu iiinna'
skólagengnu, sem hanr. ( var að
gera lítið úr.“
Hér kemur fram næsta..
mérkilegúr dráttilr í pólitískri:
ásjóriu Jönasar Jþiissöfiar, sém
mQÍnúa héfir borið "a á þeini
myndum, sem okkur hafa verið
• sýndar af honum hingað til.
Mun enginn lá Jónasi, þoit hon-
• um ‘éé lítt úrii þessar mýndir, .f
tefenar updir, smásjþnpi.j/j Þp^rv
eru ekki eins. „flatterand.i“j ogu
i ýinsai' aðrar, svo sérii við höfúrii1
átt að venjast í dálkum Tímans‘.:!
HANNES Á HORNINU . V.'-mH
Framh. af 5iiSiíðu,i
verði að, lögum fyrir næsta sinnar.
AF TILEFNI þessa hréfs vildi
ég segja þetta við verkamenn: Ég"
veit að þið ræðið margt saihan í
vinnuflókkúnum. Ég er þess albú
inn að svara fyrirspurnum frá
ykkur eftir beztu getu. Skrifíð
mér um áhugamál ykkar.
„KARL“ SKRIFAR: „Geturðu
sagt mér, hvort það sé í raun og
veru nokkur æfing fyrir loftvama-
nefnd að halda fólki tímum sam-
an í loftvarnabyrgjum. Á æfing-
in ekki fyrst og fremst að vera æf-
ing fyrir starfssveitir loftvam-
anna. Ég get ekki séð að nein nauð-
syn beri til þess að æfa almenn-
ing í því að hanga í loftvamabyrgj-
unum. Eg er alveg sannfærðtir um
að fólk þyrptist af sjálfu sér í
byrgin, éf loftárás er gerð.“-'
EG ER Á SÖMU skoðun. Það
virðist ekki þurfa að reka fólk í
loftvamabyrgin eins og ákveðið er
og gert hefir verið, þó að æfingar
séu. Hlns vegar er alveg nauð-
synlegt að fólk sé ekki að flækj-
ast á götum úti. Það gætí tafið
starf sveitanna. Þegar æfingamar
eru, vefða göturnar að vera
frjálsar.
Hannes á horninw.
tagtfstt i iiMðabhrttan