Alþýðublaðið - 06.06.1942, Blaðsíða 5

'$&®£*atf4agiir 6. hkú 1942»
AU»Y0liatiH>H>
Þrífættur hundur.
Tippy varð fyrir slysi og missti yinstri framfótinn. Varð hann fyrir járnbraut hjá Olympia í
Bandaríkj unum. Honum batnaði þó aftur, eiganda hans til mikiliar gleði.
erdelld Uitlers i Spiil.
SPÁNN vaxð snesnma fórn-
arland þeirrar skoðunar
jþýxka herforingjaráðsins, að
Otanríkispólitíkin œtti alltaf
að vera barátta fyrir sem beztri
heraaöarlegri aðstöðu. Eiki, sem
getar ekki eitt sér haft slíka
aðstöðu, verður að vinna á sitt
roál bandanienn, sem láta stöðv-
ar sínar í té til slíkra afnota. í
1 augum Þjóðverja er Spénn til-
valið land bæði fyrii* flug og
flotastöðvar á hemaðartímum.
Frá árinu 1933 hafa Þjóðverj-
ax ekkert til þess sparað, að
köma sér upp fimmtu herdeild
á Spáni. Áður en langt um leið
var foúið að koma þar á fót
155 mismunandi fdlagssamtök-
am í þessu skyni og voru þeir
allir undir eftirliti sendimanns
þýzka nazistaflokksins og
spænsku deildar þýzku vinnu-
fylkingarinnar. Sérhvert þess-
ara samtaka hafði í þjónustu
siimi .sérstakan fulltrúa frá
þýzku leynilögreglimni og 'hafði
ennfremur njósnara í öllum þýð
ingarmiklum stöðum. Þýzkir
ræðlsmenn og sendiherar í
Þýzkalandi höfðu gnægðir á-
róðursrita frá Þýzkalandi, eink-.
um frá Fichte Bund (Fichtefé-
laginu) í Hamborg. Gustav
Reder, folaðaráðgj. þýzku sendi-
sveitarinnar á Spáni barðist stöð
ugt við spænsku blöðin um að
koma þar inn áröðursgreinum
um Þýzkaland og gat gefið þá
skýrslu, að í septembermánuði
einum árið 1933 hefðu verið birt
ár i spænskum blöðum eigi færri
en 145 greinar Hitlerstjórninní
f viL I utvarpið voru fluttar á-
róðursræðiurj fyitir nazista og
hlustendur voru 'hvattir til þess
aö hefja foréfaskipti i því skyni
að hjálpa Þjóðverjum til þess
aö semja spjaldskrá yfir þá, sem
hliðhollir væru nazismanum. Þá
voru sýndar áróðurskvikmyndirf
sem áttu að heita kennslukvik-
myndír, og bókum og bækling-
am var dreift út um allan Spán
frá skrífstofum Reder's.
m
Áróðursstarfsemin nægðí þó
ekki þýzku stjórninni. Þýzka-
Jaxid haföí árum saman verið
annað aðal viðskiptaland Spán-
verja, og eitir árið 1931 varð
varð þaö stærsta viðskiptaland-
ið, Að vísu var ekki verzlað íyr-
ír mikla íjárupphæð, en vörurn
ar, sem ÞjóÖverjar fengu frá
Spánverjum, voru þeím nauö-
synlegar, en þaö voru einkum
óunnir málmar.
Á Spáni voru því margir þýzk
ir kaupmenn, verkíræðingar og
vélfræðingar, sem kunnugir
voru spænska markaðinum.
Œ>essa aðstöðu notaði nazista-
stjórnin út í æsar og þótti það
ágætur grundvöllur undir njósn
arstarfsemi. Á Spáni, eins og í
öðrum löndum var starfsemi
þessi grímubúin undir nafninu
, ,Haf narþ j ónusta' ‘. Á þennan
hátt var í stórum stíl reynt að
ná á sitt vald spænsku atvimiu
og athafnalífi. Flestir helztu
nazistaleíðtogarnir höfðum stöð
tir í þýzkum verzl.-fyrirtækj-
um þar, og þetta gerði skrifstotu
pýzku utanríkisverzlunarinnar
xært að koma sér upp víðtækum
og veigamíklum upplýsinguxn,
foæði um stjórnmál og fjármál.
Þegar í júM 1935, t. d., gortaði
pessí stofnmi af því, að hún
hefði nærri því 3.500 verzlunar-
fyrirtæki á skrá sinni.
Fyrir spænsku borgarastyrj-
öldina var öll efnafræðileg fram
leíðsla og verzlun Spánar í hönd
um (Þýzka litavöruhringsins, og
af honum varð vefnaðarvöruiðn
aður Kataloniu að kaupa öll lit-
areíni og efnivörur. Lyfjaiðn-
aður Spánverja var í höndum
Schering-Kulbaum, rafmagns-
iðnaðurinn háður Siemens og
ílugmálin undir áhrifum Hein-
! kel, Jimkers og Lufthansa.
Námuiðnaði Spánar var öllum
stjómað af Vereinigte Shald-
werke nema Rio Tinto námun-
um brezku. Vélar tíl námuiðn-
aöarins voru allar keyptar 'hjá
Krupps-verksmiðjunum þýzku
<jg Orensíein-verksmiðjunum.
Að nafninu til voru öll þessí fyr
irtæki spönsk. En vélfræðingar
peirra og framkvæmdarstjórar
voru þýzkir, svo og einkaleyfin.
Önnur njósnarstarfsemi Þjóð
verja á Spáni var dulbúin undir
ymsum nöfnum, t. d. voru njósn
ir um iðnaðarframleiðslu all-
mjög reknar gegnum stúdenta-
skipti. Fyrirtæki nokkurt, sem
kallað var Winderkráfte Cen-
tale, og hafði samhönd og full-
trúa um allt landið, rak hem-
aðarnjósnir. Skrifstofur Siem-
ens, . rafmagnsfyrirtækisins
mikla, í iBerlin, voru notaðar til
að sai'na myndum úr lofti, og
reyndist það myndasafn ómet-
anlegur fjársjóður Þjóðverjum,
þegar þeir voru að gera loft-
árásir í spænsku borgarstyrjöld
irrni. 1936 gerðist Gestapo virk-
ur aðili í stjóm allrar pólitískr-
ar og fjármálalegrar áróðurs»
starfsemi á Spáni.
Það voru ekki aðeins hernað-
arlega mikilvægar stöðvar, sem
Þjóðvc jar voru að sækjast eftir
á Spáni. Þeir vildu ^eggja undir
til iðnaöarframleiðslu Spánar,
og þeir ætluðust ekki til þess
að Spánn yxði óháð ríki í fram-
tíðinni, heldur fjárhagsleg hjá-
lenda möndulveldanna. Oðara
og spænska borgarastyrjöldin
hófst, sendu Þjóðverjar nefnd
fjármálamanna til Spánar, og
var Dr. Wohltat, fjármálaráð-
KONR4» GÍSLASON ritstjóri
birtir hér í blaðinu í dag yf-
iríýsingu um, að bann sé ekki sá
Konráð Gíslason, sem er á iista
kommúnista. Þar sé um allt ann-
an Konráð Gislason að ræöa.
MER þykir ekki nema eðlilegt,
að Konráð ritstjóri vilji ekki þola
onisskilninginn, sem hann hefir
orðið fyrir. — Hann vill ekki
láta bendla sig við þetta. Eg get
lika upplýst, að þessi Konráð, sem
er á lista kommúnista nú, var naz-
isti fyrir nokkru siðan, er nú orð-
mn kommúnisti, fæst eitthvað við
kompása og ýmsir kalla hann
„Kortna kompás“. Konráð ritstjóri
hefir aldrei verið neitt víð komp-
ása riðinn og siglir þó betur stnn
sjó en hinn.
ANNARS er margs konar rugl-
ingur og grín í sambandi við þá
framboðsrigningu (þetta getur
varla verið brot á veðurfregna-
banninu), sem nú er. Nýlega mætt-
ust tveir menn um borð í skipi hér
við hafnarbakkann. Báðir voru
ferðbúnir. Annar var Gunnar
Thoroddsen prófessor og hitt As-
geir Ásgeirsson frá Fróðá, starfs-
maður í skrifstofu vegamálastjóra
og formaður h.f. Strætisvagna.
Þeir gáfu hvor Öðrum óhýrt auga.
maður itefndarlxmar. Nazlstar
hafa alltaf girnzt hráefni, sem
Spánverjar framleiða, til vopna
gerðar, Eln þýðingarmesia fram
leiðslan er efni, sem notað er til
þess að herða stál. Bæði Þjóð
verjar og ítalir, sem sjálfir eiga
ekki nema tæp tíu prósent
þeirra hráefna, sem þeir þurfa
til hergagnaframleiðslu, vilja
hagnýta birgðir Spánverja. Þá
girnast Þjóðverjar ekki sízt
kvikasilfursframleiðslu Spán-
verja. Úr kvikasilfursnámunum
í Almada fást rúm 50 prósent af
allri heimsframleiðslu kvikasilf
urs. Tölur, sem birtar voru í
Deutsche Voldswirt í janúar-
mánuði 1939 sýndu ljóslega
hversu mjög viðskipti Þjóð-
verja við Spánverja höfðu auk-
izt árið áður. Innflutningurinn
frá Spani til Þýzkalands hafði
aukizt um 700.000 tonn af járni,
19.000 tonn af kopar, og 13.000
tonn af zinki. Hins végar hafði
mmkað innflutningur á vörum,
sem ekki heyrðu vígbúnaði til.
Hiutverk Dr. Wohlthats var
að koma á aukinni vöruskipta-
verzlun þannig, að Þjóðverjar
fengju hráefni fyrir unnar vör-
ur. Auk þess átti að útvega Þjöð
verjum námusérleyfi á Spáni og
viðskiptasérleyfi fyrir þýzk fyr-
irtæki á Spáni. Ennfremur staklc
Wohlthat upp á því, að Þýzka-
land tæki að sér að sjá um hina
efnahagslegu endurreisn Spán-
ar.
í kjölfar þessarar starfsemi
fylgdi svo hin pólitíska starf-
semi. Nazistastjórnin hefir ekki
látið neitt tækifæri ónotað til
þess að reyna að draga Spán út
i styrjöldina. Þýzki áróðurinn i
i
Framh. á 6. síðu. *
EFTIR ALLMIKLAR vornur
vatt Gunnar prófessor sér að Ás-
geiri og segir: „Hvert ætlar þú?"
„Ég?“ spurði Ásgeir. „Já,“ sagðí
Gurrnar. „Ég ætla vestur á Snæ-
fellsnes. En hvert ætlar þú?“
„Eg?“ spurði Gunnar. „Já,“ sagðí
Ásgeir. „Ég ætla vestur á Snæ-
fellsnes líka.“ Og svo gekk Gunn-
ar frá og gaf Ásgeir honum enn
verra auga en áður.
, EN EFTIR nokkra stund kemur
Gunnar aftur til Ásgeirs og segir:
„Hvað ætlar þú að gera vestur?"
„Eg ætla að verða þar í framboði.
En hvað ætlax þú að gera þangað?“
sagði Ásgeir. „Ég ætla líka að
verða þar í kjöri,“ svaraði Gunnar.
Þögðu nú báðir meðan skipið var
að blása til brottfarar, en þegar
eimpípan þagnaði spurði Gunnar:
„Fyrir hvern ferð þú fram?“ „Fyr-
ir Sjálfstæðisflokkinn,“ sagði As-
geir. „En þú?“ „Ég? Ég fer líka
fyrir Sjálfstæðisflokkinn," svaraði
Gunnar og gekk snúðugt burtu.
Svo töluðust þeir ekki meira við í
ferðinni. Og nú eru þeir báðir fyr-
ir vestan og geta menn gert sér í
hugarlund hvernig samkomulagíð
er.
fllpiifi ti! BlfreiðaelgeRda.
Hér tiikynnist bifi'eiðaeigendmn, að undirrituð
vatryggingarfélög, sem taka að sér biíreiðatryggingar
hér á landi hafa séð sig neydd til að hækka iðgjöidin
fyrir tryggingarnar, vegna síaukinnar áhættu og hækk-
irnar á tjónabótum. Hækkunin kemur til framkvæmda
þegar í stað við nýtryggingar og breytingar, á gild-
andí tryggingum. Jafnframt verða eldri tryggingar,
með skírskotun til 9. og 9. gr. hinna almennu vátrygg-
ingarskílyrða fyrir ábvrgðar- og k^skotryggingum, ein-
imgis enduraý.iiA/ur samkvæmt hinni nýju iðgjalda-
skrá via lok 'ir.'i-.ndandi vátryggingarárs.
f. h. Vátryggingarhlutafélagsins „BaJtica*"
Trolle & Rothe h. f.
Sjóvátryggiugarfélag íslands h. L
gjafi, Görings marskálks, for--
Menn ruglast á Konráðum! Ritstjórinn vill ekki láta
kenna sig við f ramboð kommúnista. Sagan um það þegar
Guirnar prófessor og Asgeir frá Fróðá hittust á skips-
fjöl- og kvenhattamir í kvikmyndahúsunum.
Framh. á 6- síðu.