Alþýðublaðið - 12.06.1942, Blaðsíða 5

SVsftMðaguff 12, f&ai 13*41.,
ALÞfOyglAW
8
Þrír afmælisdagar í einu.
jÞessií' þríburar, sem áttu eius árs aímæli fyrir nokkru, vega nú hver um sig um 17 ensk pund, og er það ineira en þeir vógu
aliir til samans, þegar þeir fæddust. Þeir heita: Mary Ann, Maureen Elaine, Millicent Louise og þeir eiga heima í Boston,
\ Bandaríkjunum.
HBUN ERAKKLAM5S tákn-
aði ekki einungis fall
frönsku íþjóðarinnar. Það tákn-
aði einnig hinar stórfengleg-
•ostu mannaveiðar, sem sagan
kann frá að greina. Allt frá
tímum rússnesku byltingarinn-
ax — og jafnvel fyrr — hafði
Frakkland verið griðastaður
flóttamanna. í hvert skipti sem
stjórnarfarsbreyting í einhverju
landi eða innrás í eitthvert land
varð þess valdándi, að menn
urðu að flýja í útlegð, opnaði
•Frakkland arma sína fyrir
flóttamanninum. Hvít-Rússar,
rússneskir mensevíkar, frjáls-
lyndir ítalir, lýðræðissinnar og
sósíalistar, Þjóðverjar af öllum
flokkum, nema nazistaf] okknum
Austurríkismenn, allt frá kon-
tmgssinnum til kommúnista,
Epænskir, tékkneskir, pólskir,
hollenzkir, belgiskh' flóttamenn,
einn af öðrum höfðu þeir fundiö
hæli á Frakklandi.
Hvort sem þeir voru einangr-
aðir á fangabúðum eða máttu
leika lausum hala, voru flótta-
mennirnir, sem flúið höfðu til
Frakklands öruggir fyrir óvin-
tim sínum. Þeir voru varðir af
Pyreneafjöllunum, Maginotlín-
unni og franska hernum fyrir
þýzku, rússnesku, ítölsku og
Bpönsku leynilögreglunni. Það
er satt, að stundum komu morö
fyrir, eins og þegar Rosellibræð
urnir voru myrtir, útgefendur
ítalska blaðsins, sem gefið var
út utan Ítalíu, Ginstizia e Li-
berta, en slík tilfelli voru sjald-
fiæf, og yfir höfuð mátti segja,
að erlendir flóttamenn væru
•oruggir í Frakklandi, þar til
vopnahléð var samið.
Innrásin í Frakkland útiiok-
aði franska herinn sem vörn
gegn Þýzkalandi og Ítalíu, • og
vopnahléð olli því, að margir
flóttamenn urðu að gefa sig á
vald miskunnarlausum óvinum.’
Því að í nítjándu grein vopna-
hléssáttmálans gengust Frakk-
ar undir það, að fá nazistum í
hendur alla þá þýzku og austur-
ríkska fanga, sem þeir kynnu
að krefjast. Ekkert var minnzt
á það efni í sáttmálanum við
ítali, en hinir ítölsku flóttamenn
voru ekkert öruggari fyrir það.
Lýðræðissinnaðir vinstrimenn,
hverrar þjóðar sem var, höfðu
ekki heldur neina ástæðu til áð
bera traust til hinnar nýju,
afturhaldssömu stjórnar, sem
komst tii valda í kjölfar ósig-
ursins.
Flóttamenn, sem voru í fanga.
búðum Suður-Frakklands eða
bjuggu i toorgunum, svo sem
Marseilles, Nice, Toulouse,
Möhtenbeau og' Pau, urðu skelf.
ingu lostnir og óttuðust um líf
sitt. Vikum saman hrukku þeir
við, e£ þeir heyrðu gengið upp
þrepin, bjöllu hringt eða toarið
að dyrum og áttu von.á, að nú
væri lögreglan að sækja þá, til
þess að leiða þá fyrir Gestapo,
þýzku leynilögregluna. í skelf-
ingaræði reyndu þeir að flýja
á einhvern hátt úr þessu neti,
sem þeir voru komnir á. Þeir
voru fórnardýr allskonar svik-
ara, sem reyndu að gera sér fé
úr því að selja þá í hendur lög-
reglunnar. Taugar þeirra, sem
voru þegar búnar að þola mikið,
eyðilögðust stundum alveg
undir þessum stöðuga ótta, sem
hinar hryllilegu sögur um mis-
þyrmingar kyntu án afláts
undir.
*
Þjóðverjar ætla að leggja und
ir sig þann hluta Frakklands,
sem enn er óhernuminft næst-
komandi fimmtudag kl. 11.
Tuttugu og fjórar herdeildir eru
þegar viðbúnar og bíða aðeins
eftir skipun foringjans. He. -
sveitir frá Senegal hafa lokað
landamærum Spánar, til þess að
sjá um að þangað komist eng-
ir fangar. Gestapo hefir búið
út lista yfir 704 menn, sem hún
er að leita að og fengið Laval
listann, en hann á tafarlaust að
gefa skipun um handtöku þess-
•mimamm
ara matma. Frakkar eru, farnir
að byggja gríðarstórar fanga-
búðir við ítölsku og spænsku
landamærin, en þar á að geyma
hundruð þýzkra, austurríkskra,
ítalskra og spænskra andfasista.
Darlan flotaforingi hefir úndir-
ritað leynilegan sáttmála við
Spánverja um það, að fá Franco
herforingja í hendur þúsundir
spænskra flóttamanna, svo að
böðlar hans geti brytjað þá nið-
ur o. s. frv. Þannig hljóðuðu
sögurnar, sem gengu iriann frá
manni.
Undir þessum stöðuga ótta
misstu ‘margir flóttamenn kjark
inn og frömdu sjálfsmorð. Meðal
þeirra, sem gripu til slíkra ör-
þrifaráða, voru: Carl Einstein,
Walter Benjamin og Walter
Hasenkleter, allt þýzkir rithöf-
undar, andvígir nazismanum.
Fáeinum vikum eftir vopna-
liiéð famist' líkið af Willi
Múnzenberg, hinum hrað-
mælska og gáfaða þýzka komm-
únistaútgefanda. Líkið var allt
afskræmt og hékk í tré nálægt
Grenable. Marg'ir minna þekkt-
ir menn og jafnvel konur, dóu í
fangabúðum, fátæklegum gisti-
húshertoergjum og dimmum,
þröngum hliðarstrætum, og
vildu svipta sig lífi, en að eiga
þær ógnir yfir höfði sér, sem
ósigur Frakklands hlaut að hafa
í för með sér á hverri stundu.
Sem betur fór hófst ógnar-
öldin ekki þegar í stað, og það
er ömurlegt að hugsa til þess,
að margir þeír, sem sviptu sig
lífi, hefðu getað frelsazt, aðeins
ef þeir hefðu beðið. Fyrstu \ ik-
urnar eftir vopnahléð var til-
tölulega auðvelt að flýja. Sam-
kv. nt sLpun frá Berlín gáfu
írónsku yiirvöidin engum flótta
mönnum áritun á vegabréf úr
landi, en stjórn Bandaríkjanna
sá í gegnum fingur við menn,
þótt þeir hefðu enga áritun og
mörg öhnur lönd leyfðu. mönn-
um dvöl, þótt þeir hefðu engin
árituð vegabréf. Þeir þurftu
ekki annað en fara niður að
frönsku ströndinni og stíga á
skipsfjöl. Flóttamennirnir
sluppu þannig hundruðum sam-
an.
!*:
*• '
'*
En ekki komust allir undan.
Þeir, sem voru í fangelsum og
fangabúðum, urðu að verða
eftir og bíða örlaga sinna
Griinspan, ungi þýzki gyðingur-
inn, sem myrti starfsmann hjá
þýzku sendisveitinni í París,
var tekinn í ágústmánuði. Fá-
emum dögum áður höfðu Þjóð-
verjar farið inn í París.
Frönsku yfiivöldin fluttu
hann þá til Suður-Frakk-
lands undir fölsku nafni.
Skömmu seinna tóku Þjóðverj-
ar fastan lögreglumanninn, sem
hafði hjálpað honum til þess að
flýja og neyddu hann til þess
að segja sér, hvar hann væri
niður kominn. Því næst fóru
þeir þangað og tóku hann.
Þetta var í ágústmánuði 1940.
í októbermánuði 1940 kom
Himmler í heimsókn til Madrid.
Eftir það varð allt strangara
um skoðun vegabréfa, og eng-
inn gat komizt úr landi án. þesss
að hafa áritað vegabréf.
Og það gekk jafnvel svo langt
að um stundarsakir gat enginn
komizt úr landi, og ótti flótta-
mannanna óx. En þegar tímar
liðu varð eftirlitið ekki eins
nákvæmt og verið hafði. Til
dæmis rná geta þess, að Pólverj-
ar, sem voru ekki á herskyldu-
aldri fengu spænska áritun á
vegabréf sín og 11 ameríksk
leyfi án vegabréfa voru viður-
kennd.
í janúarmánuði 1941 fóru
Frakkar að árita vegabréf út-
lendinga, sem vildu eða þurftu
að fara úr landi, og löglegur
brottflutningur hófst smámsam,-
an. Þessu var haldið áfram
þangað til Bandaríkin fóru að
athuga áritanir á vegabréf í
júnímánuði 1941 og hert var á
innflytjendalöggjöfinni til
Bandaríkjanna. En þó var það
svo, að sérhver franskur lög-
reglustjóri fékk skýrslu yfir þá
menn, sem ekki. þyrftu að hafa
áritun á vegabréfum sínum. Á
þessum listum voru ekki ein-
ungis Þjóðverjar og ítalir, held-
ur einnig ítalir og Spánverjar.
Seinná var gefin úr reglugerð
Framh. af 4. síðu.
Engar upphringingar — bara bréf. — Útreiðartúrar
hermanna og skúrinn á Arnarhóli.
EG VIL ENN EINIT SINNI
biðja vini mína að hætía að
hring'ja til Alþýðublaðsins og biðja
um skilaboð til mín. Slíkar upp-
hringingar þýða ekki neitt. Ef les-
endur mínir vilja komast að með
athugasemdir sínar í pistlum mín-
um, þá verSa þeir að hripa mér
línu. Þetta er ekki langrar stundar
verk og þarf ekki að vanda til
hréfsins, þó að mér séu vit.míega
kærust bréf sem eru vel skrifuð
og greinagóð. Munið að skrifa mér
línu, en HRINGJA EKKI með
skilaboð.
ÉG HEFI FENGIÐ bréf frá
,,Konu á Melunum.“ Hún kvartar
undan illri meðferð á hestum, sem
séu í láni hjá setuliðsmönnum. —
Segir hún, að hestarnir séu lamd-
ir áfram, þeim sé riðið kófsveitt-
um um göturnar og það verði að
taka fyxir þetta.
EG HEFI OFT SÉÐ hermerm
riðandi á hestum um göturnar. Eg
hefi einmitt haft augun hjá mér
viðvlkjandi þessu, sem konan
minnist á, en ég get ekki sagt, að
mér hafi íundist farið illa með
he;-: na. Yfirleitt fara hermenni; u
ir gætilega með þá. Eg neita því
þó ekki, að konan hafi séö ..'t-
mann berja hest eða fara illa ð
hann, en. ég hygg, eftir þvl ;; n
ég heíi séð, að það sé of sagt, ð
hermenn fari yfirleitt illa með
hestana.
UNDANFARNA DAGA hafa
verkamenn og trésmiðir verið að
byggja timburhús dálítið neðst á
Arnarhólstúni, rétt ofan við Sölu-
turninn. Menn hafa verið að spyrja
hvern annan: Hvaða skúr er þetta?
Er þetta nýr söluskáli? Ætlar nú
einhver að fara að keppa við okk-
ar gamla og góða Söluturn?
RAUÐI KROSS Bandaríkjanna
mun eiga þetta timburhús. Það er
sett þarna til bráðabirgða og mun
verða notaö fyrir starfsemi R.K.
Skúrinn er ekki grafinn neitt nið-
ur, heldur stendur hann á trjám.
Það var sótt um byggingarleyfi fyr
ir því að seija skúrinn upp, en
byggingarnefnd lét málið afskipta-
laust.
OXKUR ER í RAUNINNI illa
við að reistar séu býggingar á Arn-
arhóli. Fyrir stríð heyrðust þrálát-
ar raddir um það, að sjálfsagt
væri að fara burtu með Söluturn-
inr,. Ekkert varð úr því. Nú er
margt gert til bráðabirgða, eins og
tímarnir líka krefjast. Eg held að
það sé alveg ástæðulaust fyrir
Eólk að vera að hafa horn í siðu
þessa skúrs.
HANN ER AÐ VÍSU ekki til
neinnar prýði. En það má segja
Framh. á 6. síöu.