Alþýðublaðið - 18.06.1942, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 18. júní l942.
sveitunum.
Bílslys í Buffalo.
Þannig var um að litast á vegi skammt frá Buffalo í Bandaríkjunum, er tveir bílar höfðu
rekizt á. Annar bílstjórinn brann til dauða, en hinn slapp. — Gætið ykkar á vegunum!
Athlilði á LandsbóKasafnlnu.
Aróðnrinn fi
Framh. af 4. síðu.
spor meistarans. Varð hann líka
klökkur vjð, er hann minntist á
þýðingu dreifbýlisins fyrir land
og þjóð. Hann sagði á þá leið, að
hvar væri þéttbýlið statt á vegi,
ef dreifbýlið hefði ekki alltaf
látið því í té nýtt blóð og fær-
ustu og beztu mennina, sem
þjóðfél. ætti. Vitnaði hann í því
sambandi til Hitlers og kenn-
inga nazista í Þýzkalandi.
Spurði hann t. d. að, hvar þjóðin
væri stödd nú án Jóns Sigurðs-
sonar. Og hver hefði gefið þjóð-
inni Jón Sigurðsson, nema dreif-
býlið (til skýringar bætti hann
við: útkjálkasveitirnar áStrönd-
um!). Nú getur að sjálfsögðu
hver heilvita maður séð í gegn-
um þenna vef blekkinga. í raun
og veru er kjósendum í Dalas.
gerð mest svívirðan með slíku
tali. ÞÞa ðber vott um, að Her-
mann Jónasson álíti þá svo treg-
gáfaða, að það hafi þýðingu, að
bera slíkt á borð fyrir þá. Hve-
nær fæddist Jón Sigurðsson?
Hvað voru þá margir íbúar í
kaupstöðum og hvað margir í
sveitum? Nú getur hver svarað
sjálfum sér. Hvað ætli það séu
margir þeirra manna, sem nú
eru komnir yfir fertugt og fram-
arlega standa með þjþðinni, eða
jafnvel yngri, sem ekki eru
fæddir í dreifbýlinu? Ég held,
að það, sé meiri hlutinn og hann
ekki lítill.
Margt' mætti í þessu sambandi
rifja upp af því, sem gerðist
þarna vestra, en það yrði of
langt mál, og enda eflaust sama
sagan hjá þessum mönnum,
hvar sem er í sveitum landsins.
*
Það er bjargföst sannfæring
mín, að verði ekki nú þegar tek-
in upp skelegg barátta gegn því
þjóðhættulega starfi, þeim þjóð-
hættulega áróðri, sem nú er
rekinn í sveitum landsins, þá
stéfni óðfluga í þann voða, sem
þjóðinni hefir lengi orðið að
fótakefli. Sú þjóð,, sem er sjálfri
sér sundurþykk, ferst. Ef hinum
áðurnefndu flokkum tekst að
staðfesta það djúp, sem þeir
hafa skapað milli sveita annars
vegar og kaupstaða hins vegar,
líður ekki á löngu áður en þau
hjaðningavíg hefjast, þótt ekki
verði með bitvopnum, sem
munu ríða þjóðinni að fullu.
Hér er verkefni fyrir æsku
sveitanna og kaupstaðanna að
leysa. Hún verður að taka ráð-
in af hinum gömlu og koma nú
þegar á þeim skilningi og sam-
hug( sem ríkja verður milli allra
hinna vinnandi stétta þjóðfé-
lagsins, hvar sem þær eru á land
inu að starfa sínum í þágu þjóð-
heilla. Ef til vill á hið þjóð-
hættulega starf, sem ég minntist
á, aðalíega rót sína að rekja til
eins „gamals manns“, sem þó
einu sinni var ungur og skel-
eggur baráttumaður fyrir heill
og hamingju hinnar íslenzku
þjóðar, en sem nú, vegna
hræðslunnar um þverrandi völd
og áhrif með þjóðinni, hefir ekki
svifizt þess, að nota þau meðul
tér og flokki sínum til fram-
dráttar, sem geta steypt þjóð-
inni í glötun. Þessar staðhæfing-
ar mínar eru ekki út í loftið,
heldur studdar af reynslu. Þurfa
menn ekki annað, til þess að fá
sannanir fyrir þeim, en að vera
staddir á einum fundi í sveita-
kjördæmi. Þá munu þeir líka
finna og skilja nauðsynina á því,
að hér verði breyting á. Þessari
breytingu verður ekki á komið,
nema með algerri hugarfars-
breyting þeirra manna, sem í
sveitinni búa og lagt hafa trún-
að á þennan áróður. Sem betur
fer, er þessi hugarfarsbreyting
að gerast. Fátækir bændur og
verkafólk til sveita er nú farið
að sjá í gegn um þann vef blekk-
inga, sem ofinn hefir verið í
blöðum og á fundum hin síðari
ár, til þess að ala á hatri gegn
bæjunum og íbúum þeirra. Þeir
eru farnir að sjá, að eðlismunur
er enginn á milli hinna fátæku
í sveit og í bæ. Hagsmunir
þeirra hljóta að fara saman, og
því er eina ráðið, að þessar stétt-
ir, bændur og verkamenn, vinni
saman, en ekki hvor gegn ann-
arri. Með því einu móti er hægt
að koma í veg fyrir þá sundr-
ung, sem til hefir verið stofnað
í íslenzku þjóðlífi, og sameina
þjóðina aftur til sameiginlegra
átaka gegn utanaðkomandi
hættum. Þess vegna hrinda
sveitirnar nú frá sér áhrifum
„gamla mannsins“ í íslenzkum
stjórnmálum og taka aftur upp
samvinnu um vandamálin undir
merki Alþýðuflokksins, sem
einn allra flokka berst fyrir
samhuga átökum alls hins vinh-
andi fólks í landinu til bjargar
þeim verðmætum, sem nú eru í
hættu stödd. Og hið vinnandi
fólk til sjávar og sveita getur
eitt leyst vandamálin, því að
þau verða aðeins leyst með
Starfi og samtökum þeirra, sem
allt eiga undir farsælli lausn
þeira.
❖
Ég minntist á það, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefði rofið
stjórnarsamvinnuna vegna sér-
hagsmuna sinna. Þetta er rétt.
Hermann Jónasson upplýsti það
á fundi þeim, sem áður getur,
að það hefði verið eðlilegt, að
Stefán Jóhann Stefánsson færi
úr þjóðstjóninni, og það þó fyr
hefði verið, vegna svika Sjálf-
stæðisflokksins. Rakti hann
sögu afsagnar þingmanns Norð-
úr-ísafj arðarsýslu og skýrði frá
samkomulagi því, sem varð milli
flokkanna um þingmannslaus
kjördæmi. Nú vita allir, að það
var. ekki vegna þess sérstak-
lega, að Alþýðuflokkurinn tók-
ráðherra sinn úr stjórninni,
heldur vegna setningar hinna ill
ræmdu bráðabirgðalaga um
gerðardóm. Þarna er nokkuð
snöggur blettur fyrir á fyrrver-
andi forsætisráðherra, enda
vildi hann sem minnst um það
mál ræða. Yfirlýsing Hermanns
er að því leyti merkileg, að í
flokksblaði hans, „Tímanum“
birtist fyrir örfáum dögum
grein í'ramma á fyrstu síðu, sem
hét: „Hver treystir loforðum
þessa manns“ (endurtekið 16. þ.
m. óbreytt) og var hatröm árás
á fyrrverandi ráðherra Alþýðu-
flokksins fyrir brottför hans úr
þjóðstjórninni. Nú geta allir séð
heilindin. Hvoru á að trúa, fyrr-
verandi forsætisráðherra Fram-
sóknarflokksins eða blaði hans?
Frh. af 2. síðu.
forseti Hins íslenzka bókmenta-'
félags, sem 'mjög hefir stutt
íslenzkar bókmenntir og menn-
ingu. Hvortveggja þessara
miklu manna hafði gjörtæk
áhrif á þróun í landi sínu. Báðir
voru þessir menn í senn miklir
rithöfundar og stjórnspekingar.
Hvortveggja miklar framtíðar-
vonir um land sitt. Andi beggja
var hreinn og beinn, andi dreng-
skapar og ættjarðarástar. Þeir
voru ,fulltrúar‘ (Representative
Men“) í þeirri merkingu, sem
Emerson yðar hefir skilgreint
svo vel. Æfi þeirra minnir oss
á hin spaklegu orð hans: „Sann-
leiksást góðra manna viðheldur
veröldinni; þeir gera jörðina
heilnæma.“
Það er vert að geta þess, að
andi feðra hins ameríkska lýð-
veldis hafði vissulega áhrif á
Jón Sigurðsson. Eitt af fyrstu
ritstörfum hans var falleg þýð-
ing og útgáfa á æfisögu Benja-
míns Franklins. Sú bók hefir
birzt í tveim útgáfum og verið
geysilega vinsæl. Margir af
merkismönnum vorum hafa
tjáð sig í þakkarskuld við þá
bók.
Ástin á frelsi er grundvöllur
hins mikla ameríkska lýðveldis
yðar, og svo er og um hið litla
íslenzka ríki. Allir þeir, sem
alið hafa anda frelsisins og við-
haldið honum, eru hetjur vorar.
Og fyrstir og fremstir meðal
þeirra eru þeir tveir menn, er
vér minnumst og heiðrum sam-
eiginlega í dag: George Wash-
ington og Jón Sigurðsson.
Vér mætumst og skiljum
hverjir aðra í aðdáun á því, sm
synir og dætur þjóða vorra hafa
Svarið hlýtur að verða: Hvor-
ugu er hægt að trúa, því að
bæði eru svo flækt í vef sinna
eigin ósanninda og blekkinga, að
þau vita ekki lengur hvað er
sannleikur og hvað lýgi.
Gunnar Stefánsson.
drengilega unnið. — Slíkt er
bróðerni frjálsra þjóða.“
Prófessor Magnús Jónsson,
kennslumálaráðherra byrjaði
ræðu sína á því að segja, að
íslendingar kynnu ekki sem
bezt við sig í þessum heimi
stríðs og blóðsúthellinga, en
þeir hölluðu sér í þess stað að
öðrum heimi: Heimi bókanna.
Þá sagði hann, að viðskifti ís-
lendinga og Bandaríkjamanna
hefðu hingað til markazt alltof
mikið af stríðinu, en, sagði
hann, „þessi bókagjöf sýnir mér,
að í ykkar augum (Ameríkum.)
er land okkar ekki aðeins mikil-
vægt af hernaðarlegum ástæð-
um, .... heldur einnig heimili
þjóðar, sem hefir, þótt smá sé,
bæði rétt og vilja til þess að lifa
sínu eigin menningarlífi, þjóð
Sem dáist að sömu hugsjónum
og hið volduga systurríki henn-
ar í vestri“. Að lokum sagði
Magnús Jónsson: „Góðar eru
gjafirnar, en enn betri er vin-
áttan“.
Blaðafulltrúi ameríksku
sendisveitarinnar las upp heilla-
óskaskeyti, sem barst frá Mr.
Archibald Mac Leish, bókaverði
congressbókasafnsins í Washing
ton, en það hefir sömu aðstöðu
þar og landsbókasafnið hér. í
skeytinu segir:
„Okkur bókavörðum hefir
hlotnazt sú hamingja að vera
varðmenn einnar af dýrmætustu
eigna menningarinnar, bókanna
Að vera landsbókavörður ís-
lands er sérstakur heiður, vegna
þess, að engin þjóð hefir erft
auðugri bókmenntir en íslend-
ingar.“
Jarðarför Ólafs Bjarnasonar,
Vitastíg 7 fer fram í dag. Hann
var gamall Reykvíkingur, en er
fæddur að Hraðastöðum í Mosfells-
sveit 14. júlí 1865. Síðustu árin
stundaði hann landvinnu hér í
bænum.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Framh. af 4. síðu.
mismunað í skjóli hins flokkslega
valds í þinginu. Hvorki hlutarsjó-
mönnunum né smábátaútvegsmönn
um mun þekkt, að landbúnaðurinn
beri skarðan hlut frá borði, en
þeir munu heldur ekki kunna því
vel, að á rétti þeirra sé troðið, eins
og þeir væru utangarðs í þjóðfé-
laginu. Þeir hafa lengst af verið
styrklitlir á löggjafarsamkomunni,
og meðan svo er, geta þeir jafnan
vænzt þess, að réttur þeirra verði
borinn fyrir borð, hversu ótvíræður
sem hann er.“
Vel ínættu smáútvegsmenn og
hlutarsjómenn minnast þess við
í hönd farandi kosningar hverj ir
það voru, sém neituðu þannig
að láta þá njóta sama réttar og
bændur: Það voru Framsóknar-
menn og Sjálfstæðismenn. Þeir
voru þá orðnir ósáttir út af kjör-
dæmamálinu. En í þessu máli
voru þeir jafnhjartanlega sam-
mála eins og áður.
Eyðandi eldur
heitir nýútkominn bæklingur um
skaðsemi sóbaks, gefið út af Bind-
indisámlanefnd ÍSÍ. í bæklinginum
eru vitnisburðir ýmissa manna um
skaðsemi tóbaks. Rjru það aðallega
læknar, íþróttafrömuðir, skóla-
mqnn og vísindamenn, sem rita
þehnan bækling.
HANNES Á HORNINU
Framh. af 5 s.íðu.
núna meðal annars um það, hvort
viðhalda skúli þessum lögum eða
ekki. Sjálfstæðisflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn heimta að
lögin séu látin standa, en Alþýðu-
flokkurinn krefst þess, að þau séu
afnumin og svo eiga kjósendurnir
að velja.
Hannes á horninu.
HEIIOSOLUBIRGÐIR ARNI JÓNSSON. HAfNARSTR.9