Alþýðublaðið - 26.06.1942, Side 4
4
ALÞYPUBLAPIP
Föstudagur 26. júní 1942.
jUjrijðnbUðtó
Útgetandi: Alþýðnflokknrinn
Rttstjóri: Stetán Pjetnrsson
Ritstjórn og aígreiðsla i Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgðtu
Síxnar ritstjórnar: 4901 og
4902
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906
Verð í lausasölu 25 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Þrjár sporainpr.
JÁLFSTÆÐISFLOKK-
URINN er í miklum
vanda staddur í Reykjavík. Á
dþægilegustu stundu, rétt áður
en kosningar til alþingis eiga
að fara fram, hefir hann orðið
að birta nýju útsvörin, hina ó-
svífnu, 100% hækkun á út-
svörum almennings samtímis
því, sem stríðsgróðafélögin fá
svo að segja ekkert útsvar —
afleiðingamar af hinum sví-
virðilegu hrossakaupum Ólafs
Thors og Sjálfstæðisflokksins
við Framsóknarvaldið og
Hriflumennskuna um skatta-
málin á kostnað almennings á
þingi í vetur.
Það er engin furða, þótt Sj álf-
stæðisflokkurinn óttist svar
kjósenda í Reykjavík á kjör-
degi við þessari ránsherferð
hans í vasa almennings. Þess
vegna reynir Morgunblaðið í
gær að draga athyglina frá út-
svörunum með langri, smeðju-
legri grein um kjördæmamálið
og sjálfstæðismálið, þar sem
því er haldið fram, að kjósa
þurfi Sjálfstæðisflokkinn til
þess að þau verði leyst í sumar.
Þetta er að því er Reykja-
vík og bæina snertir, hrein og
bein blekking eins og marg-
sinnis hefir verið sýnt fram á
hér í Alþýðublaðinu með ó-
hrekjandi rökum. Og hún er
augsýnilega sett fram í því
augnamiði, að rugla kjósendur
í Reykjavík og draga athygli
þeirra frá útsvörunum og öðr-
um þeim brennandi hagsmuna-
málum almennings, gerðardóms
málinu og gengismálinu, sem
Sjálfstæðisflokkurinn óttast,
að verði honum að fótakefli í
kosningunum.
Það liggur í augum uppi, að
aðalmál kosninganna geta kjör-
dæmamálið og sjálfstæðismál-
ið aðeins orðið í þeim kjör-
dæmum, sem Framsóknarflokk-
urinn, eini andstæðingur þess
að þau verði leyst í sumar, hef-
ir einhverja möguleika til að
halda eða vinna. í Reykjavík
og bæjunum yfirleitt hefir
Framsókn enga ' slíka mögu-
leika. Þar eru þeir flokkar, —
sem keppa um kjördæmin og
uppbótarsætin, allir yfirlýstir
stuðningsflokkar þess, að kjör-
dæmamálið og sjálfstæðismálið
verði leyst í sumar. Og það er
svo langt frá því, að Sjálfstæð-
isflokkurinn hafi haft eða hafi
nokkra forystu í þeim málum.
Allir vita, að það var þvert á
móti Alþýðuflokkurinn, sem
flutti kj ördæmabrey tingarfrum-
varpið og kom einnig með til-
löguna um þá lausn sjálfstæð-
ismálsins í sumar, sem nú er
fyrirhuguð. Sjálfstæðisflokk-
inn varð bókstaflega að toga
með töngum til fylgis við bæði
þessi mál. Svo fast hélt hann í
Kveldúlfssamvinnuna við Fram
sókn. Það er því augljóst að
bezta tryggingin fyrir því, að
kjördæmamálið og sjálfstæðis-
málið verði leyst í sumar, er
ekki sú, að kjósa Sjálfstæðis-
flokkinn — heldur Alþýðu-
flokkinn.
En sem sagt: í Reykjavík eru
kjördæmamálið og sjálfstæðis-
málið ekki lengur nein ágrein-
ingsmál milli þeirra flokka, —
sem þar geta unnið þingsæti.
Þess vegna er, kosið þar um
önnur mál, aðalágreiningsmál
Alþýðuflokksins og Sjálfstæðis-
flokksins, átakamálin, sem
mest allra snerta nú hag alls al-
mennings í höfuðstaðnum: gerð-
ardóminn, gengi krónunnar og
útsvörin.
Þær spurningar, sem kjós-
endur í Reykjavík verða að
svara á kjördegi, eru því þess-
ar:
1) 'Vilt þú, að launastéttirn-
ar séu áfram sviptar réttinum
til þess að bæta kjör sín með
því að knýja fram kauphækk-
un, samtímis því, sem atvinnu-
rekendur raka saman milljóna
gróða?
Viljir þú það, þá kýst þú
Sjálfstæðisflokkinn. En viljir þú
það ekki, viljir þú, að gerðar-
dómurinn og kúgunarlögin
gegn launastéttunum séu brot-
in á bak aftur — þá kýst þú
Alþýðuflokkinn.
2) Vilt þú, að lággengi krón-
unnar haldi áfram til þess að
tryggja áframhaldandi millj-
ónagróða Kveldúlfs og annarra
stríðsgróðafyrirtækja á þinn
kostnað?
Viljir þú það, þá kýst þú
Sjálfstæðisflokkinn. En viljir
þú það ekki — viljir þú, að
krónan verði aftur hækkuð og
útgerðarfyrirtækin knúin til
þess að skila aftur því, sem
launastéttirnar lögðu fram til
hjálpar þeim á tímum neyðar-
innar, þá kýst þú Alþýðu-
flokkinn.
3) Og vilt þú, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hafi áfram aðstöðu
til þess, að leggja önnur eins
útsvör á almenning og þau, sem
nú hafa verið birt — til þess að
hægt sé að hlífa Kveldúlfi og
öðrum stríðsgróðafyrirtækj um
við útsvari? Villt þá láta fé-
fletta þig þannig áfram fyrir
Kveldúlf?
Viljir þú það, þá kýst þú
Sj álfstæðisflókkinn. En viljir
þú það ekki, viljir þú að útsvars-
byrðin á almenningi sé létt,
eins og gert var í fyrra, og
stríðsgróðafyrirtækin látin
greiða það, sem þeim ber, af
hinum opinberu gjöldum — þá
kýst þú engan annan flokk en
Alþýðuflokkinn.
Hvaða kjósandi úr launastétt
skyldi geta verið í vafa um
það, hvorn flokkinn hann
ætti að kjósa?
Kommúnistaflokkinn er þýð-
ingarlaust að kjósa. Hann verð-
ur, hvort sem hann fær fleiri
eða færri atkvæði, jafnáhrifa-
laus á alþingi og hann hefir
alltaf verið. Það er eðli þess
flokks að geta ekkert nema
glamrað. Þeim atkvæðum, sem á
hann er kastað, er á glæ kastað.
JÓN BLÖNDAL:
Magnús Júnsson gegn Olafi Thors.
NÝLEGA gerði ég hér í Al-
>ýðublaðinu grein fyrir
hinná breyttu afstöðu í gjald-
eyris- og gengismálunum frá
því 1939 þegar gengislækkunin
fór fram og sýndi fram á hvaða
atriði það eru, sem valda því
að Alþýðuflalkkurinn, isem á-
kvað að fylgja gengislækkun,
1939, er nú fylgjandi gengis-
hækkun.
Árið 1939 skulduðu bankarn-
ir erlendis á 15. milljón kr. í
lausaskuldum og þær héldu á-
fram að hlaðast upp, atvinnu-
vegirnir töpuðu og yfirfærslur
á erlendum gjaldeyri voru að
stöðvast svo að tekið var að
vanta margar nauðsynjavörur,
sem kaupa varð frá útlöndum,
atvinnuleysi var gífurlegt.
Nú er ástandið að öllu þessu
leyti gjörólíkt, gjaldeyrisvara-
sjóður, sem nemur hátt á annað
hundrað millj. króna, atvinnu-
vegirnir græða meira en nokkru
sinni áður og atvinnuleysi er
ekkert.
Ennfremur voru nýlega rifj-
uð upp ummæli Ólafs Thors for
sætisráðherra og formanns Sjálf
stæðisflokksins, sem hann við-
hafði á alþingi 1941 fyrir einu
ári síðan. Þá taldi hann sjálf-
sagt að hækka krónuna strax
og Bretar vildu leyfa það. Sömu
afstöðu tóku þá Magnús Jóns-
son atvinnumálaráðherra og
Gísli Sveinsson, þeir töldu lög-
gengi íslenzku krónunnar frxrm
orsök dýrtíðarinnar, sbr. eftir-
farandi setningu úr viðtali
Magnúsar Jónssonar við Mgbl.
12. júlí 1941:
,,Ég er Gísla Sveinssyni alveg
sammála, þar sem hann, í við-
tali sínu við Mgbl. telur rangt
gengi á íslenzku krónunni frum
orsök meinsins. í samræmi við
það er það fyrsta, sem sú nefnd
stakk upp á, það, að stjórnin
leitist við að fá þar gerða leið-
réttingu á“.
Snúningar Sjálfstæð-
flokksins.
Þanaig töluðu og skrifuðu,
fulltrúar og blöð Sjálfstæðis-
flokksins meðan vitað var að
gengið var bundið af valdboði
Breta. En svo leiðir hervernd
Bandaríkjanna til þess að þess-
um hömlum er af okkur létt
og við fáum leyfi til að ráða
gengi krónunnar sjálfir. Þetta
var kunnugt nokkru eftir síð-
ustu áramót og Alþýðuflokkur-
inn lét það verða sitt fyrsta
verk á þingi, að leggja fram
frumvarp um að gengi krón-
unnar skyldi hækkað. Það var
vitað að ýmsir Framsóknar-
menn myndu andvígir gengis-
hækkun, en hitt kom mönnum
á óvart eftir allt sem á undan
var gengið að Sj álf stæðisflokk-
urinn myndi algerlega bregðast
í þessu máli. Þegar gengismál-'
ið var afgreitt í fjárhagsnefnd
neðri deildar lýstu allir full-
trúar Sjálfstæðis- og Framsókn
arflokksins sig mótfallna frum-
varpi AlþýcJuflokksins uim
hækkun krónunnar. Kommún-
---------........---
istar höfðu vitanlega ekkert
annað um málið að segja, frek-
ar en önnur hagsmunamál ís-
lenzkrar alþýðu, en skæting um
Alþýðuflokkinn. Sýndi það hug
þeirra til málsins.
í viðtali, sem Ólafur Thors
átti við Mgbl. s. 1. laugardag
tekur hann eindregið afstöðu
gegn tillögunum um krónu-
hækkun, svo að ekki verður
lengur villzt um afstöðu hans
til málsins. Hann tekur meira
að segja svo til orða að Alþýðu-
flokkurinn vilji ræna framleið-
endur um eina krónu af hverj-
um fimm með gengisbreyting-
Unni.
Ef þessi hugsanagangur Ólafs
Thors væri réttur mætti alveg
eins segja að flokkur Ólafs
Thors hefði 1939 stolið einum
fimmta af tekjum launþeganna
með gengislækkuninni. Auðvit-
að er hvorttveggja fáránleg
fjarstæða, en svona röksemda-
færslu leyfir forsætisráðherra
íslands sé að nota í umræðum
um örlagaríkustu jnál þjóðar-
innar. Skulu nú „rök“ Ólafs
Thors athuguð lítillega.
Hverjir tapa og
hverjir græða á
gengisbækfcnn?
Það er óneitanlegt að íslenzka
þjóðin sem heild hvorki græðir
eða tapar á gengisbreytingum,
nema að því leyti sem um ó-
beinar verkanir hennar er að
ræða á framleiðslu þjóðarinn-
BLAÐ KOMMÚNISTA, Þjóð-
viljinn, birti í gær stóra
kosningagrein um húsnæðis-
vandræðin í Reyjavík. Fyrir-
sögn hennar hljóðaði þannig:
„Húsnæðisleysið í Reykjavík
veldur hörmungum, sem ekki
verður við unað. Krefjist tafar-
laust róttækra aðgerða í hús-
næðismálunum. Mótmælið van-
rækslu þjóðstjórnarflokkanna.
Fylkið ykkur um kröfur Sósíal-
istaflokksins!“ í greininni
sjálfri segir meðal annars:
„Ástandið í húsnæðismálunum
er orðið algerlega óþolandi. Sós-
íalistaflokkurinn hefir látlaust
barizt gegn þeirra glæpsamlegu
vanrækslu, sem átt hefir sér stað í
húsnæðismálunum. En það, sem
hægt hefir verið að knýja yfir-
völdin til að framkvæma í þessum
málum, er svo gersamlega ófull-
nægjandi, að auðséð er, að fólkið
verður sjálft að taka í taumana. .
Kröftugustu mótmælin gegn
ófremdarástandinu í húsnæðismál-
unum er glæsilegur sigur C-listans
við kosningarnar. Það er um leið
eitt lielzta ráðið til að knýja fram
þær aðgerðir gegn húsnæðisleys-
inu, sem Sósíalistaflokkurinn hef-
ir barizt fyrir: Byggingar íbúðar-
húsa, skömmtun húsnæðis og aðr- |
ar slíkar.“
ar þegar frá líður. Hinsvegar
valda gengisbreytingar tilfærslu
á milli hinna einstöku stétta
þjóðfélagsins. „Töpin“ í sam-
bandi við gengishækkunina, sem
talað er tnn, eru því að sama
skapi „gróði“ annarra innlendra
aðilja. Spurningin er aðeins
hvemig á að skifta þessum töp-
um og gróða niður á landsins
börn.
Tillögur Alþýðuflokksins
gera ráð fyrir að töpin séu bor-
in af stríðsgróðanum, ,að tekið
sé nokkuð af þeirri eignaaukn-
ingu stórstríðsgróðamannanna,
sem orðið hefir beinlínis til við
það að erlendur gjaldeyrir hef-
ir verið keyptur af þeim of háu
verði. Þessa peninga vill Al-
þýðuflokkurinn nota til þess að
bæta bönkunum upp þau töp,
sem þeir verða fyrir og geta
ekki sjálfir á sig tekið, og þeim
fáu framleiðendum, sem fá svo
lágt verð. fyrir vöru sína að
þeir geta ekki borið gengishækk
unina.
Það er þessi skattlagning
stríðsgróðans, sem Ólafi Thors
er svo illa við, að hann fullyrð-
ir að hún sanni að frmnvarp-
Alþýðuflokksins sé aðeins fram
horið til þess að sýnast.
Rðksemdir Magnús-'
ar Jónssonar.
Það vill nú svo vel til að í
áðurnefndt^ viðtali Mgbl. við
Magnús Jónsson (meðan Bretar
Framh. á 6. síðu.
Svo mörg eru þau orð Þjóð-
viljans. En í gær, sama daginn
og þau birtast, var upplýst, að
hlutafélög, skipuð áhrifamönn-
um úr flokki kommúnista, eða
Sósíalistaflokknum, eins og þeir
kalla hann, þar á meðal að
minnsta kosti einum manni úr
miðstjórn hans, hefðu keypt tvö
hús hér í Reykjavík, breytt í-
búðarhúsnæði í öðru í skrifstofu
þannig, að fjölskylda, sem þar
bjó, varð að þrengja sér saman
inn í eitt eldhús, en hrakið
fjölskyldu, sem bjó í hinu, burt
úr því, og leigt það Bretum!
Þetta getur maður nú kallað
samræmi milli orða og athafna!
Þetta getur maður nú kallað
umhyggju fyrir því að leysa
húsnæðisvandræði •bæjarbúa!
Það er ekki að furða, þótt kom-
múnistar skori á þá að fylkja sér
inn flokk þeirra, „Sósíalista-
flokkinn“!
*
Vísir ber sig í forystugrein
sinni í gær illa yfir þeim „post-
ulum sundrungarinnar“, sem nú
vinni hér í Reykjavík að óein-
ingu og ósigri Sjálfstæðisflokks-
Frh. á 6. síðu.