Alþýðublaðið - 27.06.1942, Blaðsíða 5

Xaugardagur 27. júní 1942,
ALÞYÐUBLAÐiÐ
B
Það má segja, að Ameríkumenn hafi vaknað við vondan draum og óþægilega uppgötvað japani í annað sinn, þegar árásin var gerð á Pearl Harbor. —
Myndin var tekin á Hickhamflugvellinum, er verið var að veita 141 heiðursmerki fyrir hreystilega framgöngu, meðan á árásinni stóð. í baksýn sjást
„Fljúgandi virki“, en orrustuflugvélar fljúga yfir.
Bfte.
Þegar Ameríkumenn uppgötvuðu Japani.

oí» V •
TJ' LOTAFOEIN GINN Matt-
hew Calbraith Perry, sem
* „opnaði Japan“ áríð 1853, lét
Japani ekki leika á sig. Hann
skoraði á þjóð sína að veita því
.athygli, að öll hennar pólitík
væri gagnsýrð af njósnum og
„svikræði.
Perry var valinn til þess að
fara til Japan ekki eimmgis
vegna þess, hversu glöggskyggn
og laginn stjórnmálamaður
hann var, heldur og vegna þess,
hversu mikill baráttumaður
hann var. Hann var stór maður
vexti og stórskorinn í andliti,
hermaður að atvinnu og einhver
hinn slyngasti sjómaður, sem
til var í öllum flotanum. Jap-
anir voru þegar kuínnir sem
hinn svarti sauður meðal þjóð-
anna. Um tvær aldir höfðu jap-
önsku eyjarnar verið stórhættu
legar öllum sjófarendum. Sjó-
menn, sem urðu þar skipreika,
urðu tíðum fyrir misþyrming-
um, þeim var varpað í fangelsi
eða þeir voru myrtir. Skipin og
íarmurinn var hvorttveggja
tekið herfangi.
Arið 1831 strönduðu hálfsoltn
ir fiskimenn skipi sínu við
mynni Columbiafljóts. Amer
íkumenn hjúkruðu þeim og
gerðu út skip, til þess að flytja
þá heim. Og til þess að sýna
að skipverjar færu með friði,
voru þeir vopnlausir. Þegar
það kom inn í Tokioflóa, komu
strandverðir um borð, og þegar
þeir komust að raun um, að
skipið yar vopnlaust, sneru þeir
í land aftur og hófu skothríð
á það úr fallbyssuvirkjunum.
Árið 1848 hafði Biddle flota-
foringi heimsótt Japan með tvö
ameríksk orrustuskip og reynt
að komast að vinsamlegu sam-
komulagi við Japani, en það mis
tókst.
Perry hafði ákveðnar hug-
myndir um það, hvaða tökum
hann ætti að taka Japani. Hann
fékk Fillmore forseta til þess
að láta sig hafa fjögur skip.
Flotadeild þessi fór með bréf
frá fosetanum til Japanskeis-
ara, þar sem, óskað var eftir
„vináttu, viðskiptum, birgðum
handa skipum og vernd til
handa skipreika mönnum“.
Perry sagði mönnum sínum,
að þeir mættu búast við því, að
Japanir tækju þeim með bukti
°g beygingum og brosi á vör, en
slægð í hjarta. Allir áttu þeir
að vera vel á verði gegn svipum
og samblæstri. Byssurnar áttu
......» ..........
aldrei að vera mannlausar. Eng-
um Japana átti að hleypa á
skipsfjöl, án leyfis flotaforingj-
ans. Þannig sigldi flotinn inn í
Tokioflóa 8. júlí 1853.
Fallbyssustæði á ströndinni
sendi skipunum fáein viðvörun-
arskot. Perry lét skotin sem
vind um eyrun þjóta, en bjó sig
undir það, að geta hleypt af öll-
um fallbyssum sínum, ef á
þyrfti að halda. Hajnn hafði
naumast varpað akkerum, þeg-
ar fjölda smábáta var ýtt á flot
úr landi, og voru þeir allir full-
ir af vopnuðum mönnum. For-
inginn sem stóð í fremsta bátn-
um, veifaði möiktu sverði og
reyndi að komast upp á skip
Perrys. En honum leizt ekki á
blikuna, þegar hann sá röð af
byssuhlaupúm friam með öll-
um bohðsltokknum. Japanir
reyndu að komast um borð, en
allsstaðar sáu þeir byssuhlaup.
Þeir sneru heim aftur
við svo búið, en komu þó aft-
ur, til þess að spyrja, hvert
erindið væri. Foringjanum var
gefið í skyn, að hann væri of
lítill' kall til þess, að flotafor-
inginn kærði sig um að tala
við hann. Hann yrði því að
fara heim aftur og senda tign-
asta manninn, sem þar væri í
nágrenninu. Þá var undirland-
stjórinn sendur, en honum var
sagt, að ekki þýddi að senda
annan eh landstjórþnn sjálf-
an. Samtölin fóru fram á
Hollenzku, því að það var eina
vestræna málið, sem Japanir
gátu talað.
Daginn eftir kom landstjór-
ixm um borð og krafðist þess,
að skipin færu. Honum var
sagt, að ef ekki yrðu gerðar
öruggar ráðstafanir til þess að
koma bréfinu í hendur keisar-
anum, myndu skipin sigla upp
fljótið og Ameríkumennirnir
myndu/ sjálfir fá keisar,anum
það í hendur. Landstj órinn
varð hræddur og bað um fjög-
urra daga umhugsunarfrest.
Perry veitti honum þriggja
daga frest og sendi herskipið
Missisippi upp flóann, til þess
að ógna Japönum. Áhrifin
voru furðuleg. Þegar í stað
kom landstjórinn aftur óg til-
kynnti; að tveir prinsar
myndu taka við bréfinu.
Á tilteknum degi gekk
Perry í land með stórt fylgdar-
lið vopnaðra manna. Bréfið var
afhent með tilheyrandi hirðsið-
um og kreddum, og flotaforing-
inn sigldi burtu og lofaði að
UM LÍKANIÐ og Hallgríms-
kirkju hef ég fengið enn
nokkur bréf. Flestir eru bréfritar-
arnir stórhrifnir af því, en einn
líkir stafni þess við „mörgæs.“
Annar segir, að hvað sem hægt sé
að segja um teikninguna sjálfa, þá
sé ekki hægt að vera ósammála
um'það, að líkanið sjálft sé lista-
vel gert — og spyr hver hafi gert
það.
AXEL HELGASON hefir búið
líkanið til. Hann er fyrir löngu
orðinn landskunnur maður fyrir
hin upphleyptu kort sín af land-
inu.
ÁRNÝ SKRIFAR MER: „Ný-
lega var mér sagt, að maður nokk-
ur, hér í bænum, hálf áttræður að
aldri, og sem mjog er farinn að
tapa sjón, væri í sífelldri vinnu
hjá setuliðinu. Er haft eftir vinnu-
félaga hans, að þegar hann þurfi
að taka til verkfæris, þurfi hann
að þreifa og þukla fyrir sér. Eitt-
hvað af ómögum mun hann hafa
á höndum sér.“
„NÚ FYLGIR sögunni, að á
þenna mann, sem í rauninni telst
sjúklingur, sé lagt yfir 200 kr.
útsvar. Ef hér er rétt skýrt frá,
er þarna um að ræða einn smán-
ar blettinn ó stjómarfari og hugs-
unarhætti 'þeirra manna, sem nú
ráða í Reykjavík. Þó öll mannúð
krefjist þess, að maður þessi, sem
hér um ræðir, væri ekki í erfiðri
átakavinnu, ætti hann að vera í
friði með þá aura, sem hann þræl-
ar fyrir, í sömu svifurp og hann
er að ganga inn í hinzta skútann
og skila af sér lífinu.“
koma aftur um vorið eftir svari.
í febrúarmánuði kom Perry
aftur með tíu skip. í fyrstu neit-
uðu Japanir að semja, en þeir
) endurskoðuðu afstöðu sína, þeg
ar hann sigldi þegar í stað öll-
um flotanum inn á innri höfn-
ina. Ameríkumennirnir gengu í
land og sýndu gjafir forsetans
til keisarans: Kúlubyssur,
skammbyssur, stutt járnbraut
og talsímatæki með símaþræði,
B. G. SKRIFAR: „Eg fer oft
með strætisvögnunum og get ekki
stillt mig um að benda þér á
hegðun karlmannanna. Eg sá um
daginn grein hjá þér frá stúlku,
sem, sem var gröm kynsystrum
sínum vegna þess, að þær þökkuðu
ekki fyrir sig, þegar þeim var boð-
ið sæti. Eg hefi aftur á móti marg-
oft orðið þess var, að karlmenn
„hlunka“ sér niður og sitja sem
fastast, þótt kvenfólk komi inn
og horfi vonaraugum í kringum
sig. Eg hefi oft haft löngun til að
þrífa í hnakkadrambið á þessum
herrum og kippa þeim upp úr sæt-
unum, því svona menn eiga skilið
að fá duglega ofanígjöf.“
„SVO ER ÞAÐ ANNAÐ, sem ég
ætla að minnast á við þig. Finnst
þér ekki ófært, að í sjálfri höfuð-
borg þessa lands skuli ekki vera
til hótel, þar sem við íslendingar
getum komið saman og dansað, án
þess að fullt sé af erlendum her-
mönnum í kringum okkur?“
„EG HEFI heyrt, að Hótel Ak-
ureyri, þar sem áður voru mest-
megnis hermenn, sé nú eingöngu
fyrir íslendinga. Þurfum við
Reykvíkingar alltaf að vera á eftir
öðrum bæjum í öllum umbótum?"
„VÆRI EKKI HÆGT að koma
því svo fyrir, að danssalurinn á
Hótel Borg væri opinn eingöngu
fyrir íslendinga a. m. k. 2—3 kvöld
í viku. Eg er viss um, að allir
Reykvíkingar, að undanteknum
nokkrum „ástandsmeyjum“, myndu
fagna því.“
Hannes á horninu.
Kaffidukar
njög fallegir — margir litir
nýkoiBnir
liaiigaveg 46
Frh. á 6. síðu.
Enn um líkanið af Hallgrímskirkju. Hver bjó það til?
Dæmi um aldraðin verkamann. Um hegðun manna í
strætisvögnum — og skort á danssal.