Alþýðublaðið - 28.11.1927, Blaðsíða 2

z
ALÞÝÐUBLAÐI Ð
Sjálfsíæðistakmark
,fr jálslynda flokksins4.
í „blaöi frjálslyndra manna“,
sem einn af bankastjómnum í
„Sigurdur Eggerz Bank“ stendur
á bak við, er því á laugardaginn
lýst, hver sé stefna ,frjálslynda
f!okksins“ í sjálfstæðismáli ís-
lands. Það er í fyrstu grein blaðs-
ins, svo að gera má ráð fyrir, að
blaöið tali par í nafni „fiokks-
ins“. Þar stendur: „Vér höfum
skilyrðislaust lýst yfir því, að vér
viljum segja sambandslagasamn-
ingnum upp. En pegar pa'ö hefir
verið gert, er ekki qnnad sam-
bancl milli Islánds og Danmerkur
m konungurinn e:nn.“ (Áuðkent
af Alþbl.) Þetta er þá hið háleita
mark, sem ,,sjájfstæðis“-hetjurnar.
keppa að — að halda í vita-
gagnislausa „toppfígúru“. Skyn-
samlegra hefði verið af flokknum
að krefjast Iýðveldisfyrirkomulags,
— jáfnvel þótt sá böggull hefði
fylgt. af hálfu þess flokks, að
Sigurðnr Eggerz Skyldi vera for-
seti æfiilangt. Hann hefði þá get-
að fyrirskipað sem þjóðsöng í
bili: „Kóngsþrælar íslenzkir aldr-
eigi vóru“(!).
Vegagerð.
í ,
Áður fyrr á timum, þegar hest-
arnir voru þau einu farartæki,
sem vér íslendingar höfðum til
þess að halda uppi samgöngum
,á milli kauptúna og héraða, þá
voru gerðar götur, sem ekki voru
breiðari en það, að með naum-
íindum var, að hesturinn hefði rúm
á þeim fyrir fætur sina. Þetta var
gert með sparnað íhaldsíns fyrir
augum. Enginn vafi getur þó
leikið á því, að lítill sparnaður
var 5 þessu fólginn, heldur miklu
fremur ósparnaður eða réttara
atagt fjáraustur úr vasa þeirra
mnana, er þessa vegtroðninga
þurftu að fara. Vegfarandinn
eyddi tniklu meiri tíma í ferðalag
sitt einmitt fyrir það, að hann
átti ekki kost á því að fara not-
hæfan veg, enda höfðu augu
manna opnast fyrir því, að nauð-
synlegt væri að fá betri vegi og
greiðari samgöngur. Þá er farið
að rnæfa fyrir vegum og leggja
J)á skipulega samkvæmt þörfum
þá upp tekinna farartækja, sem
voru hestvagnarnir. En svo mjóir
voru þessir vegir, að með naum-
indunt var, að hestvagnar gætu
mæzt á þeim, og sums staðar
alls ekki, nema annarhvor færi
út af, þar sem hægt var að korna
því við. Þetta þóttu miklar fram-
farir, og þeir, sem gátu komið því
við og flutning höfðu að flytja,
lögðu niður baggahesta-flutning-
ana, því að með því móti spör-
uðust hestar að ekki svo litlu
leyti, par sem á vagninn voru
vanalega lagðir þrír hestburðir,
með öðrum orðum: einn hestur
ffutti nú það, sem þrjá hesta
þurfti til áður, og í þessu var
fólgkm geysimikill sparnaður fyr-
ir bændur, er frá sér þurftu að
flylja afurðir sínar og nauðsynj-
ar sínar til sín. En oft kom það'
fyrir, að vagnar þeirra brotnuðu
og ailoftast af þeirri ástæðu, að
vegirmr voru svo illir y.firferð-
ar, holóttir, grýttir og þess á milli
með djúpum og löngum hvörfum.
Þegar slíkt kont fyrir, þá gerði
það ferðamanninum margvísleg ó-
þægindi fyrir utan þá miklu töf,
sem hann hafði af því. Vagna-
ferðir á vetrúm voru fátíðar, þó
að þær að visu ættu sér stað.
Aðalástæðan til þess, að vagna-
ferðir voru svo sjaldgæfar, var
sú, að vegimir voru með svo
rnegnri óhagsýni lagðir, að þegar
við fyrstu snjóa fóru þeir í kaf
á löngum svæðum, þótt þeir að
vísu væru snjólausir á öðrum
svæðum. Það er helzt að sjá, að
þeir hafi verið lagðir með það eitt
fyrir augum, að um þá þyrfti
ekki að fara nema að sumarlagi.
Annars hefði ekki verið krækt
með þá ofan i þær dýpstu lautir,
sem finnaniegar eru, sbr. Smiðju-
laut.
Um 1913 koma enn önnur farar-
tæki til sögunnar, að vísu óþekt
hér, en það eru bifreiðamar. Þær
eru gerðar með það fyrir augum,-
að þær hafi góða vegi að fara
eftir. En eins og /■tð ofan segir,
þá vo.ru þeÍT góðu vegir ekki hér
fyrir hendi handa þe&sum ágætu
fararkostum. Þá var farið aö
leggja rækt við gömlu vegina,
þannig, að sumir af þeim voru
„púkkaðir“, og ofan í aðra var
borið það mikið, að þeir að nafn-
inu til áttu að heita þessum far-
artækjum færir yfirferðar. Nýir
vegir voru lagðir, svo sem Flóa-
vegurinn, Holtavegurinn og Heil-
isheiðarvegur að nokkru Jeyti og
fleirijt sem oflangt yrði upp að
telja. Nú skyldi maður ætla, að
þessír vegir hefðu verið Jagðir
með það fyrir augum, að þeir
yrðu að mestu notaðir fyrir bif-
reiðar, og að til þeirra yrði vand-
að svo vel, sem föng væru á.
En er það nú svo? Nei; það er
iangt frá. Flóavegur og Holtaveg-
ur eru að vísu undantekning frá
þessu. Þekking vegamálastjóra á
notkun bifreiða til fólks- og vöru-
flutninga virðist hafa verið komin
svo langt, þegar hann lét gera
pes-a vegi, aö þeir urð,u nægi-
lega breiðir til þess, að iufreiöar
gætu lariö tafarlítið hver fram
hj’|á annari, og allur frágangur
þessara vega er svo góðitr, að
bifreiðar geta runnið þá með
mikium hraða tafarlaust. Og
þannig eiga nútímavegir að vera
gerðir. En nokkru seinna, þegar
Kjálarnessvegurinn er lagður,
virðist hið góða áform vegamála-
stjóra um það að leggja vegina
með það fyrir augum, að bifreiðar
koniist þá tafarlaust eða tafar-
lítið, hafa verið horfið. Vegurinn
er svo mjór, að engin leið er
fyrir bifreiðar að mætast á hon-
um; vegaútskota-ómyndir hafa
raunar verið gerðar, til þess að
hægt sé út á þær að aka, þegar
svo hitfist á, að bifréiðar mætasf.
En þær eru með svo löngu milli-
biii, að oft verður önnurhvor bif-
reiðin að aka langar ieiðir aftur á
á bak, til þess að hin kontist
leiðar sinnar. Vinnubrögðin á
þessum vegi eru ðlh eftir þessu.
Nú er vegur þessi eftir þetta
mikla þurkasumar og inndæla
haust, þegar varla verður sagt að
konn'ð hafi snjór eða frost, ófær
yfirferðar bifreiðum, því að fært
getur það ekki taljst, þó að bif-
reiðar brjótist hann áfram með
hálft hlass eða ekki það á hin-
um svo kölluðu lægri „gírum“.
Ef vel ætti að vera, þá þyrfti
að leggja þennan veg upp aftur,
breikka hann, „'púkka" og þjappa,
til þess að hann verði nothæfur
nútíðarfarartækjum, og sú krafa
hlýtur að koma frá Kjósaringum
og Kjainesingum, að það verði
gert nú þegar, því að þeim er
það lífsnauðsyn; þeirra búum er
þann veg komið. Þeir selja alla
mjólk sína tii Reykjavíkur árið
um kring, og er því nauðsyn á, að
vegurinn sé greiðfær, að minsta
kosti' svo Iengi, sem sumartið
helzt. En spamaður vegamála-
stjóra við þessa vegagerðar-!ráðs-
mensku fyrir ríkissjóð fer að
verða vafasamur, hvort sem veg-
urinn verður lagður upp eða ekki,
því að viðhald vegarins, svo illa
gerðs, er ekki lengi að fara með
þá upphæð, sem vegurinn hefði
fcostað meira við það að vera
sómasamlega gerður. (Frh.)
Björn Bl. Jónsson.
, Ppfú lik rekMr.
11V
Allir muna eftir hinu mikla
slysi, þegar vélbáturinn „Pram-
tíðin“ fórst á sundinu á Eyrar-
DÐSka á vertíðinni i fyrra vetur.
Ekkert hefir rekið af mönnunum
þar tiU gær, áð þrír menn fund-
ust vestur undir svo nefndum
„Vörðum". Þeir, sem fundust, eru
formaðurinn, Guðfinnur Þórarins-
son, vélamaðurinn, Páll Guð-
mundsson, og einn hásetinn, Gísli
Björnsson. Lík þeirra Guðfinns
og Páls voru mjög lítið sködduð,
en lik Gísla töluvert.
Ofviðxi mikið hafði verið á
Bakkanum í fyrri nótt, og halda
menn þar eystra, að mennirnir,
sem rak, hafi verið í bátnum, en
hann svo brotnað i hinum milkla
sjávargangi. Sjö menn voru á
oátnum, svo að enn þá eru fjór-
ir óreknir. Ungur piltur, Árni
Bjarnason, fann líkin snemma í.
gærmorgun.
Srl-esatí ^issaskéytl..
Khöfn, FB„ 26. nóv.
Viðsjár út af Litauen.
Frá Berlín er símað: Sá orðróni-
ur leikur á, að landflóttamenn frá
Litauen, sem eru andvígir einræð-
isstjórn Woldemaras, undirbúi
Ij'nnrás í Litauen með tilstyrk Pól-
verja. Ráðstjórnin rússneska hef-
ir aðvarað Pólverja. Hótar ráð-
stjórnin íhlutun, ef Pólverjar ráð-
5st á Litauen. Rússneska blaðið
„Isvestija" álítur ófriðarhættu yf-
irvofandi.
Frá Rúmeníu.
Samkvæmt fregnum, er borist
hafa frá Rúmeníu, hefir Stjórnar-
flokkurinn boðið bændaflokkinum
að taka þátt í samsteypustjórn.
Sagt er, að bændaflokkurinn hafi
krafist þess, að þingkosningar
færi frarn fyrst, Sá orðrómur
leikur á, að Carol, fyrr verandí
krónprinz, sé lagður af stað til
Rúmeníu.
Frá Bukarest er símað: Stjómin
í Rúmeníu hefir Jýst yfir ströngu
hemaðarásíandi í landinu. Eng-
ar samgöngur eru sem stendur við,
önnur lönd.
Khöfn, FB„ 27. nóv..
Viðsjárnar i Litauen.
Frá Berlín ,er símað: Stjómin i
Litauen hefir sent Þjóðabandalag-
inu kæru út af því, að PólveqV
ar hafa lokað litauskum' skólum
á ViLnasvæðinu. Enn fremur
kæra þeir þá fyrir að styðja á-
rásaráform litauskra landflótta-
manna og loks fyrir það, að þeir
áformi að ráðast á Litauen.
Stresemann og Litvinov hafa
rætt um deiluna milli Litauen og
Póllands. Sagt er, að þeir hafi
verið sammáía um, að nauðsyn-
Jegt væri að vinna að þvi, að
Sjálfstæði Litauens yrði ekki skert.
Fregnir hafa borist um það frá
Litauen, að Woldemaras sé valt-
’ur í isessi. Mun hann vera að gera
tilraun til þess að mynda sam-
steypustjóm.
Iniilend tíðindi.
Akureyri, FB„ 26. nóv.
Af Norðurlandi.
Ráðgert er að koma upp frysti-
húsi á Sauðárkróki á næsta ári,
Fyrir því gangast kaupmenn og
samvjnnufélög sýslunnar. Það,
sem á kann að vanta stofnkostn-
aðinn, mun verða reynt að fá
með lántöku úr viðlagasjóði með
ábyrgð sýslunefndar.
Kristneshælib er nú tekfð til