Alþýðublaðið - 21.07.1942, Blaðsíða 4

4
ALÞYtUBlAÐIÐ
Þriðjtidagur 21. júlí 1242»
|U|)V|dnbUM5
Útcataadl: AlþýSiiflokkurmn
Kttstjóri: Stefáa Fietansoa
Xtttst}6ra og afgreiösla i Al-
þýSuhúsuu við Hverfisgötu
Símar ritstjórnar: 4001 og
4803
Sfcnar afgreiðsdu: 4000 og
400«
Verð í lausaaölu 25 aura.
AQtýÍnpreotaiSjsB fe. f.
Stytting vinnu-
dagsins.
SIGUR bæjarvinnumann-
anna í Reykjavík — sú á-
kvörðún bæjarráðs, að semja
við þá á þeim grundvelli, að
þeir fái framvegis sama kaup
fyrir átta stunda vinnutíma og
þeir hafa undanfarið fengið
fyrir tíu’ stundir, og eftirvinnu-
kaup fyrir níundu og tíundu
klukkustundina, sem því aug-
sýnilega er gert ráð fyrir, að
þeir vinni eftir sem áður — er
þess virði, að á hann sé minnzt
nokkru nánar en gert hefir
Verið í blöðunum hingað til.
íhaldsblöðin hafa ekki haft
meira við þennan sigur bæjar-
vinnumannanna en að skýra í
örfáum orðum frá ákvörðun
bæjarráðsins. Og kommúnista-
blaðið, sem þó virðist vilja gera
sem mest úr honum, fer með
blekkingar um hann í mjög
verulegu atriði.
Hvað er það, sem bæjar-
vinnumennirnir hafa unnið?
Er það átta stunda vinnudag-
urinn, sem svo mikið hefir v'er-
ið barizt fyrir af verkalýðs-
hreyfingunni um ailan heim, —
eða er það bara hækkað grunn-
kaup, sem þeir hafa fengið?
Að sjálfsögðu myndi hið síð-
ara eitt út af fyrir sig nægja
til þess, að þeir gætu hrósað
miklum sigri, þó að vissulega
væri ennþá meira um vert, ef
þeir hefðu virkilega náð því
eftirsótta bráðabirgðatakmarki
verkalýðsins í öllum löndum,
að fá vinnudaginn styttan nið-
ur í átta stundir.
Blað kommúnista túlkar nú
sigur bæjarvinnumannanna
einmitt fyrst og fremst á þann
veg, að þeir hafi fengið átta
stunda vinnudaginn viður-
kenndan. En við nánari athug-
un getur engum þó blandazt
hugur um, að þetta er blekking.
Vinnudagurinn hefir í raun og
veru ekki verið styttur. Bæjar-
vinnumennirnir eiga eftir sem
áður að vinna tíu stundir. En
þeir fá framvegis sama kaup
fyrir fyrstu átta stundirnar og
þeir hafa undanfarið fengið
fyrir tíu, og eítirvinnukaup fyr-
ir þær tvær, sem þá eru eftir.
Þetta er að sjálfsögðu fyrst
og fremst grunnkaupshækkun,
þó að segja megi að vísu, að
með launamismun þeim, sem
gerður er á fyrstu átta stund-
imiim og tveimur hinum síð-
ustu, felist nokkur formleg
viðurkenning á því, að vinnu-
dagurixm ætti ekki að vera
lengri en átta stundir. En hve-
nær það verður viðurkennt í
Qnnur grein Stefáns Jóhanns:
Jafnaðarstefnan: Rðssnesknr komm-
inismi eða norræn jafnaðarstefna?
reynd, er eftir að sjá. Sennilega
reynist það erfitt að fá vinnu-
daginn raunverulega styttan
meðan á stríðinu stendur. Eða
svo virðist að minnsta kosti
mega álykta af reynslu ann-
arra þjóða þar sem vinnudag-
urinn hefir alls staðar verið
lengdur síðan stríðið hófst. En
þegar því er lokið, ætti að
mega vænta þess, að loksins
verði gerð gangskör að því hér
á landi, að stytta vinnudaginn,
sem af ýmsum ástæðum hefir
haldizt lengri hjá okkur í
seinni tíð, þrátt fyrir miklar
kjarabætur á öðrum sviðum,
en hjá nokkurri nágrannaþjóð.
Þetta er gert hér að umtals-
efni vegna þess, að ef til vill
er fyrir verkamanninn enginn
ávöxtur verkalýðshreyfingar-
innar þýðingarmeiri en ein-
mitt stytting vinnudagsins. —
Því að hvers virði væru jafn-
vel endalausar kauphækkanir
fyrir hið vinnandi fólk, ef það
þyrfti þrátt fyrir þær stöðugt
að þræla jafnlengi í FróSa-
myllu framleiðslunnar?
Enginn hefir hugsað þetta
atriði í lífi verkamannsins og
allri ba,ráttu verkalýðsins fyrir
frelsi og bættum lífskjörum —
eins djúpt og hinn frægi braut-
ryðjandi og hugsuður jafnaðar-
stefnunnar, Karl Marx, sem
fór um það svofelldum orðum
í síðasta bindi Kapítálsins:
„í raun og veru byrjar ríki
frelsisins fyrst þar, sem vinnan
fyrir þörfum lífsins er á enda.
Það liggur því í hlutarins eðli,
að þess getur ekki verið að
leita á sviði hinnar eiginlegu
framleiðslu. Eins og villimað-
urinn verður að berjast við
náttúruna til þess að fullnægja
þörfum sínum og viðhalda líf-
inu, eins verður hinn siðaði að
gera það, hvernig sem mannfé-
lagsskipulagið er og hvernig
sem framleiðsluhættir hans eru.
Því meira, sem manninum fer
fram, því meira vex ríki þess-
arar óumflýjanlegu nauðsynj-
ar, af því að þarfir mannsins
vaxa. En um leið vaxa líka
framleiðsluöflin, sem fullnægja
þeim. Frelsið getur á þessu
sviði ekki verið falið í neinu
öðru en því, að mennimir, —
framleiðendumir, komi í fé-
lagsskap og sameiningu skyn-
samlegu skipulagi á þessi efna-
skipti sín við náttúruna, þann-
ig, að þeir hafi stjórn á þeim í
stað þess, að láta stjórnast af
þeim/eins og af blindum nátt-
úmöflum, — að þeir leysi þau
af hendi með sem minnstu erf-
iði og við skilyrði, sem mönn-
um eru sæmandi. Og þó lifa
mennirnir á þessu sviði stöð-
ugt í ríki nauðsynjarinnar.
Það er ekki fyrr en utan við
takmörk þess, sem maðurinn
getur helgað sig þeim hugðar-
málum, sem hafa tilgang sinn í
sjálfum sér. Fyrst þar byrjar
hið raunverulega ríki frelsisins,
sem þó aðeins getur dafnað á
þeim grundvelli, sem lagður er í
ríki hinnar óumflýjanlegu
nauðsynjar. Aðalskilyrði þess
er stytting vinnudagsins. ..“
Það er frá slíkum sjónarhól,
sem ber að Hta á baráttu verka-
lýðshreyfingarinnar fyrir átta
stunda vinnudegi og fyrir stytt-
ingu vinnudagsins yfirleitt.
EINS og frá var skýrt hér að
framan, klofnuðu alþýðu-
samtökin svo að segja um víða
veröld, í og upp úr síðasta stríði
Mynduðust þá tvær gagnólíkar
greinar. Annars vegar komm-
únisminn, hinsvegar jafnaðar-
stefnan eða sósíaldemokrati.
Mest og bezt einkennandi fyrir
þann reginmun, sem er á þess-
um tveimur samtökum, er
annarsvegar Rússland og hins-
vegar Norðurlönd. Skal nú
vikið að viðhorfunum á þessum
tveim stöðum.
*
Eins og hér á undan hefir
verið frá skýrt, brutust bolsé-
víkar til valda í Rússlandi 1917
og hafa farið með alla stjórn
þar síðan. í afstöðu sinni, fram-
kvæmdum og starfsaðferðum,
haí'a þeir um hart nær aldar-
fjórðungsskeið markað hina
kommúnistisku stefnu, svo vart
^etti að þurfa um að villast.,
Út á við hefir afstaðan verið
sú, að þeir hafa stutt með fjár-
magni og fyrirskipunum flokka
sína í ölljum öðrum l.öndum.
• bæði til byltingaraðferða og
byltingartilrauna, þó víðast
hafi þær mistekizt og leitt til
þfárnaðar fyrir alþýðu manna
þar í löndum. Samtímis hafa
kommímistar hvarvetna haldið
uppi sérstakri áróðurs- og aug-
lýsingastarísemi fyrir Rúss-
land og stjórnarfar þess.
Að öðru leyti hefir aðstaða
Rússlandsstjórnar út á við mót-
ast af talsvert örðugri og sum-
staðar fjandsamlegri sambúð
við önnur ríki. í því sambandi
er þó rétt að geta þess, að mörg
önnur ríki hafa einnig af sinni
háifu sýnt mikla tortryggni og
jaínvel fulla óvild í garð Rúss-
lands, cg hafa þau mörg átt
sína sök fulla í þeirri einangrun
er Rússar áttu lengi vel við að
þúa, þó hinu verði ekki neitað,
að margar stjórnarathafnir vald
Jiafanna í Rússlandi hafi gefið
ærna ástæðu til varfæmi og
jafnvel andúðar í þeirra garð.
En tólfunum kastaði fyrst, er
Rússland gerði vináttusamning
inn við Hitler-Þýzkaland í
ágúst 1939. Og eftir það var
skammt stórra tiðinda að bíða.
Evropuófriður brauzt út. Rúss-
ar studdu Þýzkalanu beint og
óbeint. Það skifti Póllandi í
milli síix og Þjþðverjþ. Þeþ:
. kúguðu smáríkin Eistland og
Lettland undir sín yfirráð og
kórónuðu aðfarir sínar gegn
smáríkjunum með árásinni á
Finnland og töku verulegs
hluta af því landi. Síðan laun-
uðu svo Þjóðverjar hjálp
Rússa með árás á hendur þeim,
er nú stendur yfir, og hafa
Rússar þannig, að því er virð-
ist á margan hátt gegn vilja
sínum, gerzt bandalagsaðili lýð-
ræðisríkjanna, og heyja nú kröft
uga og hreystilega varnar-
styrjöld, með góðri aðstoð
Bandaxnanna, gegn hinu ægi-
lega og afburða sterka hernað-
arveldi hins illræmda nazista-
valds.
Saga kommúnistastjórnar
Rússlands út á við, er því miður
ekki aðlaðandi né líkleg til þess
að vekja samúð lýðræðis- og
friðarsinna, þó auðvaldsríkin
eigi sinn verulega þátt í þeirri
harmsögu.
Ixm á við hefir stjórn komm-
únista í Rússlandi óneitanlega
afrekað mörgu mikilsverðu. Iðn
aður og ýmiskonar framfarir
hafa tekið stórstígum umbótum,
og aðbúð margra stétta hefir
stórlega batnað miðað við þá
eymd, er ríkti þar áður undir
ógn zarstjórnarinnar. En alþýða
Rússlands hefir undir stjórn
kommúnista í 25 ár þó mestan
tíma búið við næsta bágborin
kjör. Matarleysi, húsnæðisleysi
og klæðleysi. hefir þjakað hana
mikinn hluta þessa tímabils, þó
ekki sé hægt að neita því að
ósleitilegá hafi á margan hátt
verið unnið að bættum kjörum
hennar einkum þess hlutans, er
aðhyllzt hafa kenningar komm-
únista. Framleiðslutækin, sam-
göngutækin, bankarnir og verzl
MORGUNBLAÐIÐ gerði í
Reykjavíkurbréfi sínu á
sunnudaginn stríðsgróðann að
umtalsefni á efjirfarandi hátt:
„Eftir því sem styrjaldarástand-
ið helzt lengur, peningaflóðið
verður meira í landinu, verður
sérstaða okkar íslendinga meira
óberandi, og óviðfelldnari í margra
augum. Að vísu hefir íslenzka
þjáðin, fram að síðustu tímum,
farið varhiuta af ýmsum verald-
legum gæðum, og má segja að
sjaldan hafi hnífur herniar komið
í feitt. Eh skelfing er sú efnalega
velgengni ógiftusamleg, sem runn-
in er fáá heimsböli hinna stórfelldu
manndrápa.
í heimsstyrjöldinni fyrri barst
okkur snöggvast nokkur velgengni
í afurðasölu. Var oft tilfært og
hafi að orðtæki sem hámark ó-
menningar nýríkidæmis, er kona
ein.átti að hafa sagt af vangá að
„blessað stríðið“ hefði fært manni
hennar björg.
Það er ekkert undarlegt, þó þeir
menn, sem láta líf og eignir í söl-
umar í baráttunni fyrir framtíð
þjóðar sinnar, veiti því eftirtekfc,
hvernig mörgum íslendingum
hættir til að velta sér í peningum
á þessum síðustu og verstu tímum.
Slík meðferð fjármuna er alltaf
ósmekkleg, en ekki sízt þegar þess
er gætt, hvernig ó ríkidæminu
stendur."
Já, ætli það væri ekki óhætt,
að taka svolítið meira „úr urn-
ferð“ af stríðsgróðanum en gert
hefir verið hingað til? Og vissu-
lega væri fyrir löngu búið að
gera það, ef ekki einmitt Morg-
unin hefir að mestu leyti verið
þjóðnýtt, eða að nokkru leyti
rekin af ríki, bæjarfélögum
eða samvinnufélögum; þó mis-
brestasamt hafi það oft orðið á
tímabilum, og margar villur og
mikil mistök og fákunnátta,
komið í Ijós. Skólax og ýmsar
aðrar mentastofnanir hafa að
vísu risið upp. En öll er fræðsl-
an þar með sórkennilegum
hætti, bundin kenningum kom-
múnista, einstrengingsleg og
hatursfull að mestu til flestra
annarra ríkja og þjóða og ein-
sýn með afbrigðum. Það má
því draga í efa hvort þessir
skólar og menntastofnanir hafi
leitt til raunverulega aukinn-
ar menntunar, og allra sízt virð-
ast þær hafa aukið víðsýni
og réttar hugmyndir um
það, er skeður innan og
utan Rússlands. En góðra
gjalda er þó verð sú almenna
menntun í lestri og skrift, er
kommúnistar hafa komið á og
fækkað með því stórkostlega
þeim mikla fjölda ólæsra og
óskrifandi manna, sem var í
Rússlandi.
Frh. á 6. síðu.
unblaðið og flokkur þess hefðut
staðið á móti því. Þess hefði
Morgunblaðið vel mátt minnast
um leið og það skrifaði hina
hjartnæmu hugvekju sína, sem
hér að ofan er vitnað í.
*
Það er rétt eins og Þjóðvilj-
inn sé að byrja að búa kjósend-
ur kommúnistaflokksins undir
það, að árangurinn verði ekki
svo ýkjamikill af þeirri þing-
mannafjölgun, sem kommúnista
flokkurinn fékk við kosningarn-
ar. Eða hvernig á að skilja eft-
irfarandi vísdómsorð Þjóðvilj-
ans á sunnudaginn á aðra leið?:
„Varðandi verkefni verkalýðs-
flokka á þingi, sem eru þar í al-
gerum minnihluta, iþó er augljóst,
að þeim ber í senn að gagnrýna
stjórnina harðlega og ráðandi
flokka og flytja málstað verka-
lýðsins í frumvarpsformum. Öll-
um heilvita mönnum er ljóst, að
þegar stéttabarátlan er komin á
það stig, sem hún er nú á hér á
landi, þá eru líkumar fyrir fram-
gangi slíkra frumvarpa nær eng-
ar, en með þessari starfsemi í
verkalýðshreyfingunni, á þingi og
í bæjar- og sveitastjórnum verður
flokkur verkalýðsins að auka fylgi
sitt unz hann getur mótað stefnu
löggjafar- og framkvæmdavalds-
ins, en það gerir hann ekki meS
því að semja við andstöðuna um
afslátt og xmdanhald í hverju
máli.“
Eins og menn sjá er hér fyrir-
fram verið að reyna að afsaka
Erh. á 6. sí&vl