Alþýðublaðið - 31.07.1942, Blaðsíða 5

Föstudagur 31. júlí 1942.
AL>YDUBLADH)
S
Skipalestir á Atlantshafi.
ánásaima Íhí^fir verið sundur-
þykkja og glundroði, sem hefir
boðið heim nýrri árás. í dal þess
um hefir aldrei ríkt kyrrð eða
öryggi. Alltaf hefir verið þar
einhver ólga og stundum hefir
allt virzt vera að hrynja í rústir.
Síðustu tuttugu og fimm árin
hafa orðið róttækari breytingar
og meira öryggisleysi í öllum
Donárdalnum en nokkru sinni
áður í mannkynssögunni, og af
þessum tuttugu og fimm árum
hafa mestar breytingarnar orð-
ið síðustu fimm árin. t>ó er ekki
séð fyrir nein úrslit enn þá. Ef
nokkur spásögn er örugg um
lok þessarar styrjaldar, þá er
hún þessi: Hverjir, sem stjórn-
málamennirnir verða, sem end-
lirskipuleggja 'heiminn að lok-
inni styrjöldinni, og hvað sem
þeir hafa á stefnuskrá sinni,
verður eitt hlutverk þeirra það,
að reyna að finna nýtt stjórn-
málalegt form fyrir Donárdal-
inn.
Þótt kafbátar Þjóðverja sökkvi geysimörgum skipum bandamanna á Atlantshaíi, eru enn íleiri eftir til þess að flytja menn
og hergögn yfir hafið. Hér sést skipalest á hafinu, og er myndin tekin frá einu af fylgdarherskipunum.
Dóná suo blá
DÖNA er hvorki meira né
mjnna en 1750 mílur á
lengd, og er þannig langlengsta
á í Evrópu, að Volgu undanskil-
inni, sem er evrópsk aðeins sam-
kvæmt landfræðibókum. Hún
er eirniig miklu fremur sam-
þjóðleg en allar aðrar ár í Ev-
rópu. Sá, sem ferðast frá upp-
tökum hennar til ósa hennar, fer
ekki einungis gegnum lönd og
ríki, heldur einnig frá einu
menningartímabili til annars.
Doná á upptök sín í uppsprett-
um, ám og lækjum á furuvöxn-
um hæðum Svartaskógar, og
ósar hennar eru á yzta odda
Austur-Evrópu á auðnarlegum
mýrarflákum, þar sem síð-
skeggjaðir, rússneskir fiski-
menn,afkomendur manna, sem
reknir voru út í þessi hrjóstrugu
svæði vegna þess, að þeir báru
ekki nógu branslegt traust til
guðs og Pétúrs mikla, draga
stórar styrjur upp á vatnsbakk-
ann, kviðrista þær með ryðguð-
um hnífkuta og hirða úr þeim
hrognin.
Á leið sinni hefi Doná farið
um friðsæl upplönd Suður-
Þýzkalands, hæðirnar við Wac-
han, klæddar skuggalegum
furutrjám, fram hjá skrauthöll-
um Vínanborgar, um hina gríð-
arstóru, ungvrersku slóttu með
hveiti- og maísekum sínum, sól-
blómum og bjúghymdu, hvítu
uxum, um Buda-Pest, þar sem
krökt er af skartbúnum iðju-
leysingjum á götunum, fram hjá
köstulum og vígjum Belgrad-
borgar, fram hjá þorpum Ser-
bíu, þar sem búa gamlir, álútir
menn, klæddir sauðarfeldum,
bölgörsk þorp á hægri hönd, rú-
mensk hinum megin, með blóma
görðum og hvítþvegnum veggj-
um, og um velli Bessaxabíu, þar
D3NÁ rennur um fleiri
lönd en nokkur önnur
á í Evrópu, og hefir hún því
mikla og margvíslega þýð-
ingu. Hún kemur upp í
Þýzkaíandí og rennur um
f jöli og sléttur óraleið, þang-
að til hún fellur út í Svarta-
hafið. Grein þá, sem hér birt-
ist, skrifaði C. A. MacOrtney.
sem tartarar með vefjarhött á
höfði reka hryssuhjarðir á und-
an1'sér, en fylin elta.
Sá, sem tekizt hefir íerð á
hendur með ánni endilangri,
hefir farið um eða hjá löndum,
sem byggð eru ellefu þjóðum, og
meðal þeirra búa að meira eða
minna leyti fimmtán aðrar þjóð-
ir. Hann mun hafa heyrt talaða
á öllu þe: su svæði að minnsta
kosti eina af hverri höfuðgrein
indo-evrópskra tungna, og auk
þess að minnsta kosti hálfa
tylft Asíutungna. Hann mun
hafa heyrt og séð skaparann til-
beðinn samkvæmt öllum höfuð-
kreddum kristinna kirkjusiða,
epn fremur gyðinglegar og mú-
hameðskar guðsþjónustugerðir.
Hann heíir getað kynnzt öllum
hugsanlegum formum stjómar-
fars: harðstjórn og einveldi, lýð-
ræði og þingræði, fjármála-
klíkustjóm, hemaðar- og klerka
einræði, sovétstjóm og Gestapo-
ógnarstjóm. Hann hafir getað
kynnzt öllum stigum almenns
efnahags. í Vínarborg hefir far-
angur hans verið látinn síga
niður í bátinn í vélknúnum stál-
klóm, en í Silistriu hefir tötra-
leg hrokkinskinna, tatarakerl-
ing í baðmullarbrókuai borið
hann frá borði.
Ef til vill virðist ferðamann-
inum það ótrúlegt, að hann hafi
á þessu ferðalagi farið um ellefu
lönd og kynnzt tuttugu og sex
þjóðum. En sannleikurinn er sá,
að ’hver þjóð út af fyrir sig er
ekki ýkja fjöhnenn. Af þeim
þjóðum, sem venjulega em kall-
aðar Donárþjóðimar, eru Rú-
menar fjölmennastir með 14
milljónir íbúa. Ungverjar em
um 12. milljónir, Tékkar 7Vá,
Serbar 7, Búlgarar 5lá, Króat-
ar 3L4, Slóvakar 2Vé og Sloven-
ar um 1 milljón. Þá em út frá
þessu svæði 20 milljónir Pól-
verja, 12 milljónir Tyrkja, 6
milljónir Griikkja, og Finnar,
Litháar, Letíar og Albanir
enn þá færri.
Þá em á ýmsum þessara
svæða mörgum þjóðum bland-
að saman.
Gagnstætt þessu standa um
80 milljónir Þjóðverja samein-
aðir á einu svæði við efri hluta
Donár, um 80 milljónir Rússa
og 35 milljónir Ukrainubúa á
breiðu belti frá
Svartahafsins og 40 milljónir
sem þessi landflæmi kæmu til
með að senda hvert gegn öðm.
*
Þetta er því eitt hið þýðingar-
mesta svæði í heimi og þjóðir og
heimsveldi hafa frá upphafi
vega barizt um að ná því á sitt
vald og útiloka aðra. Afleiðing
Það er ekki að eins gæfa og
velferð allra þeirra milljóna,
sem í Donárdalnum búa, sem
komin er undir því, hvemig
þetta tekst, heldur líka, að
nokkru leyti traust og öryggi
alls heimsins. En það mun
reyna mikið á þessa menn. Jafn-
vel hin almennu og smærrl
vandamál, sem alltaf lcoma til
greina, þegar draga á landa-
mæralínur — á þetta þorp eða
þessi jámbraut að lúta ríkinu A
eða ríkinu B? - eru sérstaklega
flókin í Donárdalnum. Þar eru
þjóðflokkarnir hver innan um
annan og landfræðilegar, stjórn
(Frh. á 6. síðu.)
Bullandi skammir um skrifstofufólk fyrir ókurteisi,
símanotkun, óstundvísi og sígarettureyknigar. — Slœm
tillaga um nýtt mjólkurverkfall. — Vangavelltur
annarra — og bakkir mínar.
AMALL Alþýffublaðslesandi
langt bréí í gær, og er efni þess
mikill reiðilestur yfir óstundvísi,
kjaftasnakki, sígaxettnreykingum,
símamisnotkun skrifstofufólks og
annarra.
ÞÓ AÐ ÉG sé ekki sammála
heildarefni bréfsins, get ég okki
stillt mig um að birta nokkra kafla
úr bréfi þessu, enda birti ég-bréf
Ströndum i alveE eins þó aö ég geti ekki að
öllu leyti fallizt á allt það, sem
, , , , , 'r , | felst í þeim. f þessu bréfi er líka
Itala 1 dal, sem skilmn er fra | ^gt rétuiega sagt.
Donárdalnum með fjallgarði, ■
sem er auðvelt að komast yfir.
í þjóðflokkaglundroðanum í
Donárdalnum og svæðunum um
hverfis hann liggur lykillinn að
sögu dalsins. Þjóðflokkaglund-
roðinn er í senn orsök og af leið-
ing þess fjölda innrása, sem
gorðar hafa verið í dalinn frá
ómunatíð. Þvf að Donárdalurinn
er einn af srtærstu samþjóðlegu
vegum í heimi, og liggur að
öðrum. Haxm er aðalvegurinn,
sem tervgir saman Mið-Evrópu
og Asíu. Eftir þessum dal liggur
aðalviðskiptaleiðin milli þessara
stóru svæða, og eftir þessari er
leið myn-du hersveitimar fara, heiminum
HÖFUNDCR bréfsins segir með--
al annars: ,,Þú talar um að Guð-
mundur Hlíðdal hafi of strangt
eftirlit með starfsfólki sínu. En
ætli að þaö sé ekki betra en að
þola sams konar framkomu og á
sér stað í ýmsum skrifstofum, bæði
opinberum og einkafyrirtækja, þar
sem starfsfólkið kemur og fer
þegar því sjálfu sýnist?“
„VÍÐA sitja karlmennimir og
sjúga sígarettur sínar daginn inn
og daginn út. Kvenfólkið þvaðrar
í símana og ber smyrsl og duft á
andlit og neglur — og hvorugt
telur það ómaksins vert að af-
greiða gesti fljótt og á kurteisan
hátt.“
SAGT, að hvergi í
simi notaður eins
mikið og hér á fslandi. Ég vil
segja að hann sé hvergi eins mis-
notaöur og hér. Ég man að þegar
ég dvaldi í Danmörku, þá var það
Stauning, sem kenndi optnberum
starfsmönnum að skilja það, að
þeir voru þjónar skattborgaranna,
en skattborgaramir ekki þjónar
þeirra. En embættismenn hér virð-
ast telja það síðarnefnda rétt.“
,d&G FULLYRÐI, að hvergi í
heiminum reykir kvenfólk önnur
eins ósköp af sígarettum og hér á
landi. í>ær reykja á öllum aldri
frá 16 ára og upp í 80 ára. Þær
reykja stöðugt allan daginn —
bráðum förum við að eignast
bömin með sígarettur í rr, - -nnin-
um um leið og þau fæðast!"
„KURTEISI, hreinskilni, mýkt f
framkomu kostar enga peninga, en
þetta prýðir þjóðina meira en allt
annað. Þetta kappkosta Svíar allra
þjóða mest. Hvers vegna geta fs-
lendingar ekki tamið sér þessar
dyggðir? Hvers vegna mætir mað-
ur alls staðar ókurteisum hrottum?
Jafnvel unglingamir þykjast nú
því meiri menn, sem þeir sýna
meiri hrottaskap."
„ÞEIR DANSA nú villtan, hugs-
unarlausan dans kringum gullkálf-
inn. Þeir hringsóla vankaðir í pen-
ingaflóðinu. Þeir hugsa ekki fyrir
Ml á 6. tMtt.