Alþýðublaðið - 01.08.1942, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLAÐK)
ILaugardagnr 1. ágnst 1942.
JÓN BLÖNDAL:
jUjrijðnbloðið
Ú%etaxtCu Atþý»ofio* kcriim
■Itstjóri: Stotin rjetonwa
ttjtetjóm og afgreiSsla i Al-
þýðuiióattiu TiS Hverfiagötu
i&æoar ritstjórnar: 4901 cg
4302
Slmar afgreiðslu: 4900 og
4908
Vt rí! | lausasðlu 23 aura.
Alþj- jpreutstHÍðjau h. L
Misstjðriin lætnr
nnáan sfffa.
YFIRLÝSINGAR Ólafs
Thors, forsætisráðherra,
sem frá er sagt á öðrum stað
hér í blaðinu, vekja mikla at-
hygli alls almennings þessa dag-
ana, Einkum hljóta Alþýðu-
ílokksmenn að fagna sumum
atriðum þessara yfirlýsinga, því
að með þeim er nú bert orðið,
að ríkisstjórnin hefir nú loks
eéð sig tilneydda að láta undan
kröfum alþýðunnar í landinu,
þeim kröfum, sem Alþýðu-
flokkurinn hefir harðast barizt
fyiár.
Forsætisráðherrann lýsti því
yfír, að stjórnin hefði nú á-
k /eðið að beita heimild laganna
frá 1941, um að leggja 10% út-
flutningsgjald á fisksöluna í
Englandi. En hér er um að ræða
leið, sem Alþýðuflokkurinn hef-
ir fyrir löngu lagt til að farin
yði. Strax og hinn óvænti og
gífurlega mikli stríðsgróði fór
að safnast inn í landið, á hend-
ur stórútgerðarmanna, varaði
Alþýðuflokkurinn við þeirri
hættu, sem af slíkum gróða gæti
stafað, þvi að hann gæti orðið
ein höfuðorsök geysilegrar dýr-
tíðer, enda varð sú raunin á.
Alþýðuflokkurinn krafðist
skattlagningar á* stórútgerðina,
sem var skattfrjáls í upþhafi
stríðsins, eins og menn muna.
Eftir langa baráttu fékkst það
knúið fram, að skattfrelsi út-
gerðarinnar var afnumið, en þó
aðeins þannig, að hinn illræmdi
tapsfrádráttur fylgdi í kjölfar-
ið. En jafnframt benti Alþýðu-
flokkurinn á, að takmarka yrði
stríðsgróðann jafnóðum með
útflutningsg j aldi.
Þessi tillaga var eitur í bein-
um stríðsgróðamannanna og
Sjálfstæðisflokksins, en þó kom
þar, að alþingi heimilaði stjórn-
inni að innheimta slíkt gjald.
En það varð brátt Ijóst, að
Framsóknar- og Sjálfstæðisráð-
herramir ætluðu að virða þessa
heimild að vettugi, og hefir
Jakob Möller trássazt við að
gera það til þessa. Eina ráðstöf-
un dýrtíðarlaganna 1941, sem
þessir herrar létu svo lítíð að
framkvæma strax, var að inn-
heimta 10% álag á tekjuskatt,
af því að það kom niður á al-
menningi í landinu. Stríðs-
gróðamennimir fengu að vera í
friði með auð sinn.
Eina ráðið, sem Framsóknar-
og Sjálfstæðisráðherramir hafa
séð til að koma í veg fyrir aukn
ingu dýrtíðarinnar, var það að
velta öllum byrðunum yfir
herðar alþýðunnar og launa-
stéttanna. Þess vegna voru út-
Afstaða
til afurðaverðs
f lelð AlÞýðmflokksins heSðl verið
Frh.
ÞEGAR snemma á árinu
1940, þegar auðséð var að
dýrtíðin var að magnast hér á
landi, hófust umræður. um það
innan Alþýðuflofcksins, hvernig
ætti að stemma stigu fyrir vexti
dýrtíðarinnar. Voru brátt allir á
einu máli um það, að fyrst og
fremst ætti að nota hinn gífur-
lega gróða af ísfisksölunum til
þess að halda niðri verðlaginu
innanlands, með svo kallaðri
verðjöfnun. Hefir Klemenz
Tryggvason hagfræðingur í út-
varpserindi kallað þessa leið
óbeina gengishækkim, enda em
verkanir hennar að ýmsu leyti
mjög svipaðar og beinnar geng-
ishækkunar. ,
Við Jónas Guðmundsson rit-
uðum siunarið 1940 alhnargar
greinar um þeíta mál í Alþýðu-
blaðið og lögðum til að lagt yrði
á útflutningsgjald til þess -að
halda niðri verðinu á innlend-
um afurðum. En haustverðið á
nýju kindakjöti var ákveðið
2.42 kr. á móti 1.45 árið áður.
Var það 68% hækkun; en á
sama tíma hafði kaupgjaldj að-
eins hækkað um 19—27%, og
var engin von til að launþegar
vildu una þessu hlutfalli.
Hvemig þessi verðjöfnun var
hugsuð má sjá af eftirfarandi
tilvitnun úr ritstjórnargrein úr
Alþýðublaðmu haustið 1940:
„Hvernig framkvæmd verð-
jöfnunarinnar gæti fariö fram
er bezt að hugsa sem ákveðið
dæmi, og er þá saltkjötið nær-
tækast, enda sú varan, sem sjálf-
' sögðust er að reynt verði að not-
færa sér mest á innlenda mark-
aðinum eins og ástatt er, og því
fyx-st og fremst ástæða til að
verðjafna.
Gerum ráð fyrir að um 600
tonn þurfi að saita og selja af
saltkjöti á innlendum markaði.
Til þess að bændur fái sæmilegt
verð íyrir þessa framleiðslu þarf
nú að greiða kr. 2,54 fyrir kíló-
ið að því er kjötverðlagsnefnd
telur. í_ fyrra var söluverð salt-
kjötsins kr. 1,48. Ef hækkun
saltkjötsins frá þvi í fyrra hefði
flutningsgjöld og tollalækkanir
ekki framkvæmd, heldur dembt
kaupkúgunarlögum og launa-
dómi á alþýðuna. En launastétt-
irnar risu upp undir forystu
Alþýðuflokksins og veltu ó-
skapnaðinum af sér. Og nú sér
stjómin að tilræðið hefir mis-
heppnazt. Hún lýsir yfir, að
gerðardómurinn skuli afnum-
inn og útflutningsgjald inn-
heimt.
íslenzk alþýða og launastétt-
ir! Með þessu hafið þið unnið
sigur í mikilsverðum málum.
Höldum áfram undir forystu
Alþýðuflokksins og knýjum
ríkisstjómina til að framkvæma
fleira af kröfum okkar. ***
verið ákveðLn sú sama og mjólk-
urinnar, eða um 40%, hefði hún
þegar verið mun meiri en kaup-
uppbót verkamanna. Hefði þá
saltkjötsverðið verið nú kr. 2,07.
Vantar iþá til 47 aura á hvert
kg. og þyrfti að greiða það úr
verðjöfnunarsjóði. Mundi þá
samtals þurfa til að verðhæta.
600 tonn af saltkjöti um 282
þús. krónur. Á sama hátt. mætti
verðjafna nýtt kjöt, mjólk,
kartöflur, rófur, saltfisk, skyr
og nýjan fisk, en þetta eru þær
matvörur, sem almennihgur
þarf sér til lífsframfærslu."
Alþýðusambandsþingið, seiu
kom saman haustið 1940, tók
dýxtíðarmálin' til rækilegrar at-
hugunar og umræðu og sam-
þykkti mjög ákveðnar tillögur
í þessum málum. Um verðjöfn-
unina segir í ályktun stjórn-
málanefndar (nóv. 1940):
„Að leggja sérstakan skatt
á söluverð afurða, sem seldar
eru til útlanda með stríðs-
gróða eða þá útflytjendur
(f ramleiðendur), sem selja
afurðir sínar á erleSndum
markaði og sé honum varið
til þess að Iækka verð á inn-
lendum afurðum, sem seldar
eru til neyzlu innanlands.
Ráðstafanir séu gerðar til
þess að jafnan séu til nægar
birgðir af þeim í landinu til
þess að fullnægja þörfum
landsmanna.“
Og í ályktun verkalýðsmála-
nefndar segir svo m. a.:
„Þingið lítur svo á, að unnt
hefði verið að koma í veg
fyrir að verðlag hækkaði jafn
mikið og raun hefir á orðið,
einkum síðustu mánuðina, og
telur ibrýna nauðsyn til bera,
að gera nú þegar röggsamleg-
ar ráðstafanir til þess að
lækka verðlagið og halda
dýrtíðinni í skefjum t. d. með
afnámi nabsynjaskatta, há-
marki flutningsgjalda, full-
komu verðlagseftiriiti
og myndun verðjöfnunarsjóðs
til lækkunar á verði inn-
lendra afurða til neyzlu í
landinu.“
í dýrtíðarfrumvarpi Alþýðu-
flokksins, sení lagt var fyrir
þingið 1941, var haldið fast við
þessa sömu leið, að nota strfðs-
gróðann til þess að bæta bænd-
um upp hinn aukna tilkostnað
þeirra og gefa þeim aukna hlut-
deild í hinum mikla stríðsgróða
þjóðarinnar, eins og m. a. má sjá
af eftirfarandi tilvitnun úr
greinargerð frumvarpsins:
„Hvað snertir innlendar
neyzluvörur er ætlazt til, að
fyrst og fremst sé höfð hlið-
sjón af þeirri aukningu kaup-
gjalds og annars framleiðslu-
kostnaðar, sem orðið hefir
síðan stríðið hófst, en þó auð-
vitað tekið tillií til þess, ef
verð á einhverjnmi vörtun
hefir verið óeðlilega lágt eða
hátt í stríðsbyrjún og þá
einnig tíl þeirrar anknihgar,
sem orðið hefir á þjóðartekj-
uuum síðan stríðið Bóíst:“
Ég ætla, að þessar tilvitnanir
ur hihum- opinbem tillögum Al-
þýðuflokksins í dýrtíðarmálun-
um sýni, að rógur Framsóknar-
manna og annarra um það, að
Alþýðuflökkurinn. hafi viljað
sitja yfir hlut bænda og ekki
unnað þeiim kjarabota^ eru al-
gerlega ómaklegar og ósannar,
enda hefði það verið í fullu ó-
samræmi við stefrin þess f lokks.
i fortíð og nútíð.
Hitt er annað mál, að Alþýðu-
flokkurinn hefir haldið uppi
mótmælum gegn óhæfilegum
hækkunum á afurðaverði, sem
launþegunum sé bannað að
vinna upp með kjarábótum,
eins og Farmsóknarflokkurinn
og Sjálfstæðisflokkurinn und-
anfarin ár hafa reynt að koma
í veg fyrir.
$
En nú kunna bændur að
; spyrja: Var ekki aiveg sama
fýrir okkur hvor leiðin var far-
I in;. leið verSjöfnunarinrar, sem
: AJþýðuflokkurinn benti á, eða
j Framsókn og Sj álfstabisf lokk-
urinn ákváðu að fara? Hefði
fyrri leiðin skki líka skapað
verðbólgu? Og má okkur ekld
á sama standa um verðbólguna?
j Ég skal nu Ieltast við að svara
þessum spurningum.
Bæði bændur og launþegar
vita, að mestur hluti verShælík-
ananna á laiidbúnaðarafurðum
fér til þess að greiða hækkað
kaupirjald og annan tilkostnað,
og að rnestur hluti kauphækkan-
anna fer til þess að greiða liækk-
aðan framfærslukostnao vegna
hins hækkaða vöruvorðs. Svika-
mylla. dýrtíðarinnar íekur mest
af ágóðanum.
Ef leið Alþýðufloliksins hefði
verið fárin, hefði sá hluti kaup-
hækkananna, sem fór eingöngu
í það; að bera uppi hækkað af-
urðaverð, verið umflúinn, og
bændur hefðu þvi getað fengið
meira í sinn hlut en eUa.
1'En hvaðan kemur mismumir-
inn? spyrja menn máske. Frá
strfðsgróðanum. Þessi lausn
málsins hefði auðvitað verið
gerð á kostnað stríðsgróða-
mannanna, í stað þess að Fram-
sokn vildi leysa málið á kostnað
launastéttanna.
En jafnvel þótt útkoman
hefði verið jafngóð fyrir bænd-
ur af því að fara verðhækkunar-
leiðina til þess að byrj a með, þá
á hún og þær kauphækkanir,
sem hlutu að fara í kjölfar hehn-
(Frh. á 6. síðu.)

IiALDSBLÖÐIN leggja
mikla stund á það þessa dag-
ana að sannfæra fólk um það, að
í raun og veru sé ekki um neitt
auðvald eða íhald að ræða hér
á landi. Ólafur Björnsson segir,
að eignastéttin hafi engin hags-
munasamtök með sér, og Vísir
sagði í fyrradag, að íslendingar
séu svo frjálslyndir, að íhalds-
samir menn þrífist varla og sé
því í raun og veru ekkert íhald
til! Betur að satt væri. Máli
sínu til sönnunar segir blaðið
meðal annars:
„Er það út af fyrir sig athyglis-
vert fyrirbrigði, að allir flokkar
hafa sameinazt um að ríkið reisti
og ræki ýms fyrirtæki, t. d. póst
og síma, sem ríkið hefir einkarétt
á, og svo önnur fyrirtæki, sem ein-
staklingunum er heimilt að keppa
við, t. d síldarverksmiðjur ríkis-
ins.“
Það er sízt að furða, þótt Vísi,
jafn rótgrónu íhaldsblaði finn-
ist það lofsvert frjálslyndi
hjá íhaldinu, að það skuli ekki
fjandskapast gegn því, að ríkið
reki póst og síma! Hitt er ann-
að mál, að öllum þorra manna
mun finnast þetta lítið til að
hæla sér af.
*
Það má segja um íhaldsblaðið
„Storm“, að „betri er belgur en
bam“, því að forráðamönnum
Sjálfstæðisflokksins mun stund
um finnast biaðsnepill þessi ó-
þarflega kjöftugur um það, sem
gerist á sjáHstæðisboimilinu.
Nýlega lýsir blaðið ástandinu
innan flokksins rajög átakan-
lega, í hvatningu sinni til sjálf-
stæðismanna fyrir næstu kosn-
ingar. Þar segir svo:
„Smárígur og kritur innan
flokksins vérður því að hverfa og
flokkurinn verður að ganga heill
og óskiptur að þessum geysilega
þýðingarmiklu kosningum. Og
hann verður að ganga að þeim
ineð forsjálni og atorku. Hann
verður að nota vel þenna stutta
tíma sem eftir er til þeirra og
frambjóðendurnir mega ekki liggja
á meltunni fram til síðustu stund-
ar, enda þótt andstæðingamir
gangi berserksgang og unni sér
engrar hvíldar. Og hann verður að
nota blaðakost sinn vel. Ritfær-
ustu mennimir verða að beita
penna sínum, e n meðalmennskan
að hverfa. Og hann má ekki þola
þaö að flokknum séu bakaðar ó-
vinsældir með því að ívihiað sé
I einstökum mörrnum eða ; téttum.
| Klíkuhugsunarhíátturinn verður að
hverfa, en í þess stað að koma
j frjáls, djarfmannleg einurð og vel-
j viljuð en skörp gagnrýni á því,
sem miður er í fari flokksins og
forustumanna hans.“
„Kritur“, „klíkuhugsunar-
háttur“ o. fl., falleg lysing á
„bandaríki allra stétta“! Og
„meðalmennskan“ verður að
hverfa af ritvellinum. Veslings
Valtýr, Jón, Árni og Kristjánl
Laun heimsins eru vanþakfc™
læti!