Alþýðublaðið - 01.08.1942, Blaðsíða 5

Laugardagur 1. ágúst 1942.
ALÞYÐUBLAÐK)
s
Louis Mountbatten og hinar
brezku víkingasveitir hans.
ÞAÐ var Winston Ghurchill,
sem gaf víkingasveitunum
ensku nafnið. Þessar sé-rstoku
hersveitir voru myndaðar eftir
Dunkirk-oirustifna. Churchill
kallaði þessu naíni skæruhópa
Búanna í Búastríðinu, sem hann
tók sjálfur þátt í. Það voru illa
æfðar, en vel útbúnar, sveitir
300—400 Búa, sem tóku minna
tillit til hermannlegrar snyrti-
mennsku en þess, að skaða og
drepa enska hermenn.
Það var heldur engin sérstök
snyrtimennska yfir fyrstu
brezku víkingasveitunum, starfi
þeirra og fyrsta foringja. Það
var Sir Roger Keys, flotafor-
ingi, roskinn maður, sem getið
hafði sér frægð fyrir árás á kaf-
bátahöfn í Zeebrúgge í fyrri
h.eimsstyrjöldinni. Hann stofn-
aði nú fyrstu víkingasveitirnar
og æfði þær í Skotlandi. Menn
ihans voru blátt áfram árásar-
menn, sem áttu að skjóta naz-
isttmi skelk í bringu, safna upp-
lýsingum og gera óvinunum þá
bölvun, sem hægt var.
í hálendi Skotlands hlutu liðs
menn og foríngjar sömu hörðu
æfinguua. Allt voru þetta sjálf-
boðaliðar, sem verið höfðu að
minnsta kosti átján mánuði í
venjulegri herþjónustu. Flestir
eru þeir úr brezka hernum, en
Ifka eru þar nokkrir . Kanada-
menn og Ástralíumenn. Að því
er bezt verður vitað, hafa engir
sjáKboðaliðar frá Bandaríkjun-
um verið teknir. Víkingasveit-
irnar eru frjálslegar og sjálf-
stæðar einingar í hinum brezka
her. Til að auka sjálfstæðis-
kennd víkinganna eru þeir
látnir kaupa sér sjálfir mat og
sjá sér fyrir húsnæði.
Þeir verða að kunna að veiða,
klæða sig rétt og elda mat. Þeir
verða að kunna að læðast um í
fjölliun, skógum og ökrum, án
þess að eftir þeim sé tekið. Tak-
ist einhverjuxn svo klaufalega
á slíkum æfingum, að eftir hon-
um sé tekið, þegar hann er að
læðast, fær hann munnlega á-
minningu. En komi það fyrir
aftur, er skotið ofan við höf-
uðið á honum, og komi það fyrir
í þriðja sinn, flýgur kúla rétt
við nefið á honum. Þetta segja
þeir að kenni sér fljótt að fara
varlega.
En fyrst og fremst verða vík-
ingamir að læra að drepa menn.
Þeir eiga að gera það hljóðlega.
Eftirlætisvopn þeirra er langur,
beinn hnífur, tvíeggjaður og
ibeittur sem rakhnífur, og er
borinn í skeiðiun. Þeir brýna
vopn sín sjálfir og kunna vel
að fara með hnúajárn með
göddum. Þeir kunna jiu-jitsu.
Þeir berjast hrottalega og
lengi hver við annan á æfingum
og beinbrjóta stundum hver
annan. Eigi þeir að taka þátt í
næturárásum, lita þeir hendur
og andlit og eru í svörtum klæð-
um, sumpart til að leyna, sum-
part til að vekja ógn og skelf-
ingu.
Þjálfun víkingasveitanna hef-
ir haf t mikil áhrif á allan brezka
'herinn, og einjstök atriði úr
henni liafa verfð tekin upp í æf-
ingakerfi enska hersins. Jafnvel
í gömhi varðsveitunum hef ir ver
ið hætt að leggja eins mikla
stund á reglubundið hergöngu-
lag, en æfingar undir raunveru-
legar orrustur tekna í staðinn.
Pandaríkj amenn hafa líka lært
nofekuð af þeim. Menn úr
Bandaríkjaflotanum hafa kynnt
sér aðferðir víkingasveitanna
og komizt að raun um, að þar er
er margt' líkt og í aðferðum
flotans.
Af ástæðum, sem ekki eru
kunnar, skipti Churchill skyndi-
lega um yfirstjórn víkinga-
sveitanna í fyrra. Sir Robert
Keys fékk lausn, en Lord Louis
Mountbatten kom í stað-
inn. Ef til vill var aldursmunur
þessara tveggja manna nægileg
ástseða; lávarðurinn er fjörutíu
og eins árs og 28 árum yngri.
Sir Roger varð hinn versti og
sagði, að skrifstofuherrarnir í
hermálaráðunytinu hefðu rutt
sér úr vegi til þess að fá tangar-
hald á hinum sjálfstæðu vík-
ingasveitum.
En Mountbatten lávarður
hefir nú töghn og hagldimar,
hvað sem gamli maðurinn segir.
Og til þess að hann gæti haft
ítök í ölkutt þremur aðaldeild-
um hersins, var hann nýlega
hækkaður úr því að vera com-
modore upp í flotaforingjatign
og fékk háa heiðurstitla bæði í
lofther og landher. Svo alhliða
herforingjatign hafa engir aðr-
ir en frændur hans, George VI.
og bræður hans þrír.
. Louis lávarður er að ætt, og
uppeldi maður flotans. Haim er
skyldur og tengdur mörgum
konungsfjölákyldum í Evrópu,
líka þeim, sem enn sitja að völd-
um. Móðir hans var Viktoría
prinsessa af Hessen, en amma
hennar var Viktoría drottning.
Faðir hans var Louis Alexander
prins af Battenberg, Þjóðverji,
sem varð enskur rkisborgari
1868 og var í flotanum í 51 ár
og yfirflotaforingi þegar fyrri
heimsstyrjöldin brauzt út. Þeg-
ar stríöið var byrjað fannst
Bretum þýzka nafnið Batten-
berg óviðfeldið, og ári eftir að
Louis lávarður, þá 14 ára gam-
all, var orðinn nýliði í flotanum,
dró Louis prins sig í hlé frá
flotastjóminni. 1917 þýddi hann
nafn sitt á ensku og kallaði sig
Mountbatten.
'Louis var sem nýliði á tveim-
ur f laggskipum Beatty s f lotafor-
ingja (Lion, Queen Elizabeth).
Konunglegt ætterni hans hefir
áreiðanlega ekki flýtt fyrir hon-
um að hækka í tigninni; mið-
skipsmaður var hann 1916 og
lágtsettur liðþjálfi þegar stríð-
inu lauk.
Þegar núverandi heimsstyrj-
öld hófst, var Louis lávarður
yfirmaður fimmtu tundurspillá-
flotadeildar. Þrem mánuðum
seinna lenti fánaskip hans, hinn
nýi tundurspillir Kelly, á tund-
J
$
s
s
£
Víkingar ganga á land.
Mountbatten.
urdufli í Norðursjónum. Louis
lávarður gat komið skipi sinu
heim og fékk sér annað fána-
skip, þar til búið var að gera
við Kelly. í maímánuði skaut
kafbátur tundurskeyti að Kelly.
Louis lávarði og skipshöfninni
tókst að koma skipinu heim. f
nóvember 1940 var skipshöfn-
in komin um borð í tundurspill-
inn Javelin. Þá stjórnaði Louis
lávarður árás á þrjú þýzk árás-
arskip. Á flóttanum skutu þýzku
orrustiiskipin tundu^skeytum.
Tvö þeirra lentu á Javeliq. En
ennþá kom Louis lávarður
skipi sínu til hafnar.
Nú tók Louis lávarður við
Kelly, sem búið var að gera við
tvisvar sinnum, og fór með harm
suður í Miðjarðarhaf. 23. maí
1941 var hann með Kelly í orr-
ustunni um Krít. í það sinn
korn hann skipi sínu ekki heilu
til hafnpr. Steypiflugvél réðst
á Kelly og hann sökk á 70
sekúndum. Louis lávarður og
fáeinir af mönnum hans kom-
ust undan. Standandi á björgun-
arfleka lét hann menn sína
hrópa húrra fyrir Kelly. Með
Kelly missti hann tvo dýrmæt-
ustu muni úr eigu sinni, vindla-
kveikjara úr silfri frá frænda
sínum, hertoganum af Windsor,
(Frh. á 7. síðu.)
Hvað er að frétta um sfldina? —- Spurningum rignir
yfir blöðin, en enginn fær svar. — Bréf frá útgerðar-
manni um sfldarfréttaleysið.
1-7 VAÐ ER AÐ FRÉTTA um
síldina? Hvcmig er veiðin?
Hvað er Ólafur Bjamason kominn
hátt? Er hún feit? Hvar fæst það,
sem veiðist? Hveraig: er veðrið á
miðnnum? Svona spitrningnm
rignir yfir okknr, sem vinnum við
blöðin. En við vitum ekkert, fáum
engar fréttir, okkur er bannað að
skýra frá síldarfréttum, við vitum
ekkert hvort nokkur veiði er eða
mikil.
ÞETTA GETUR allt verið gott
og blessað. Herstjórnin veit bezt
hvað hagkvæmast er í slíkum mál-
um. Henni er kunnugast um það
hvað pað er. ™m bezt kæmi óvin-
um banda -'a’ a að vita héðan af
íslandi. Það er ekki með gíöðu
geði að við þegjum um síldina
núna, því að allt eiru fréttir. Það
eru lika fréttir þó að engin síld
veiðist. Um þetta leyti hafa síldar-
fréttirnar verið vinsælustu frétt-
imar í meira en heilan áratug.
„tÍTGERÐARMAÐUR“ skrifar
mér um þetta í gær. Hann segir:
„Mér er sagt að herstjómin hafi
óskað eftir því að blöðin segðu
ebki fréttír af síldveiðunum. Okk-
ur kemur það illa að ekkert skuli
vera á þær minnzt og áfelllst ég
þó ekki Möðin og eiginlega heldur
i faerstjóraina. En ég spyr: Er
ekki hægt að hafa einhverja aðra
aðferð til að ná sama árangri?“
,MÉR SKILST að blöðin megí
ekki segja fró síldarfréttunum
vegna þess að blöðin geti borizt
vestur um haf og þaðan til stöðva,
sem andstæðingar bandamanna
gætu fengið fréttir frá. Ég gæti
að minnsta kosti vel trúað því að
þannig Iægi í málinu. Aðalatriöið
er því ekki það, að íslenzk blöð
birti ekki síldarfréttir, heldur
hitt, að íslenzk blöð berist ekki til
útlanda."
„MÉR FINNST ÞVÍ, að rýmka
ætti til um leyfi fyrir fréttaflutn-
íngi, en stöðva híns vegar flutning
á íslnnzkum blöðum vestur um
haf. Ég býst ekki við því að blöðin
hafi svo marga kaupendur í Amer-
íku, að þetta sé neitt til tjóns fyrir
þau. Hins vegar er það til hags
fyrir þau að geta skýrt okkur
heimamönnum frá helztu fréttum.
Eg leg þgví til að íslenzk blöð
verði ekki; send út að sinni, en
síldarfréttabannið verði upphafið
þegar í stað.“
ÉG HEFI EKKI þekkingu á því,
hvort gerlegt er að framkvæma
þessa tillögu útgerðarmannsins. En.
það kotrtar að minnsta kosti ekk-
ert að koma henni áleiðis til
þeirra, sem þessum múlum ráða.