Alþýðublaðið - 05.08.1942, Blaðsíða 6

V

6
MJÞmmmLjmm
Miðvikadagux’ 5. ágiist 1M2>
„Lýðræðið“
Framh- af 4. síöu.
fara, hverjir ráða framboðun-
um, það eru samtök undir for-
ustu kommúnista.
En ef nú samt sem áður ein-
hverjir skreiddust inn á Sovét-
þingið, án þess að vera nægi-
lega trúir eða á réttri línu, þá
hefir 49. gr. stjórnarskrárinnar
að geyma öryggisráðstafanir,
til þess að koma þeim óþægu
eða ranglínumönnum burtu,
þar segir svo:
„Forseti Æðstaráðs Sov-
étríkjanna hefir það hlut-
verk: . ... f. að veita ein-
, stökum þjáðfulltrúum lausn
frá störfúm og tilnefna aðra
í þeirra stað milli þinga
Æðstaráðs Sovétríkjanna og
eftir tillögum forseta þjóð-
fulltrúaráðs Sovétríkjanna,
en öðlast verða slíkar ráð-
stafanir samþykki Æðstaráðs
Sovétrikjanna eftir á.“
Auk þess hefir Æðstaráðið
einnig það hlutverk; „að túlka
gildandi lög Sovétríkjanna og
gefa út tilskipanir“ (b—liður)
og nema úr gildi úrskurði og
fyrirskipanir þjóðfulltrúaráðs-
ins (e-liður).
Þannig er þessu fyrir komið í
Sovétríkjunium, tsamkvæmt
stjórnarskránni og í allri fram-
kvæmd:
1. K.ommúnistaflokkurinn er
eini stjórnmálaflokkurinn,
er má starfa í þessu ríkja-
sambandi.
2. Kommúnistar stjórna öllum
félögum og samtökum.
3. Kommúnistar einir og félög
og samtök undir stjórn
þeirra, hafa einir málfrelsi,
prentfrelsi, fimda- og sam-
komufrelsi.
4. Kommúnistar og samtök
þéirra ráða einir hverjir eru
í kjöri til þings.
5. (Fámennir forystuhópar
kommúnista (Æðsta ráðið)
getur sett þingmenn af og
skipað aðra í þeirra stað,
túlkað gildandi lög og gefið
út tilskipanir, og numið úr
gildi úrskurði og fyrirskip-
anir.
6. Josep Stalin er mestráðandi
eða jafnvel einráðandi í
kommúnistaflokki Sovét-
ríkjanna.
Það verða ekki með rökum
neinar brigður á það bornar, að
í Sovétsambandinu er fullkomið
og skefjalaust einræði, sem ér
algerlega andstætt hugtaki okk-
ar norrænna manna um lýð-
ræði. íslenzkum kommúnistum
væri skynsamlegast og eðlileg-
ast að viðurkenna þetta af-
dráttarlaust, en halda í stað
þess fram, líkt og Ólafur Björns
son hagfr., að ekki sé hægt að
framkvæma sósialismann með
öðrum hætti. En þar eru jafn-
ajða^mei^n á öðru máli. Þeir
telja það ósamrýmanlegt jafn-
aðarstefnunni að framkvæma
hana og viðhalda með einveldi,
ofbeldi og ófrelsi, þar skilur á
milli.
Á þingi brezka Alþýðuflokks
ins í maí s. 1., flutti forseti Al-
þjóðasambands jafnaðarmanna
hinn frægi; gamli hollenzki
jafnaðarmannaforingi, Camille
i Rússlandi.
Huysmans, ávar.p, þar sem hann
sagði meðal annars:
„Ef vér trúum á alþjóða-
hyggju, þá trúum vér einnig
á MANNRÉTTINDJ. En vér
lýsum yfir, og leggjum á-
herzlu á það, að stjórnmála-
leg og fjárhagsleg nýsköjrun
heimsins, ÁN FRELSIS,
verður aldrei samþykkt af
nokkrum• jafnaðarmanni.“
Frelsið og mannréttindin,
eru fegurstu einkenni jafnaðar-
stefnunnar. En þau vantar al-
gerlega í hugarheimi auðvalds-
og einræðishyggjunnar. Þess-
vegna vilja jafnaðarmenn af-
nema auðvaldsskipulagið, og úti
loka einræðið og ofbeldið í
hverri.mynd, sem það birtist.
Fáein orð um Finna og Tanner.
Þjóðviljinn og íslenzkir
kommúnistar yfirleitt hafa, sér-
staklega frá því í desemberbyrj
un 1939, naumast átt nógu klúr
smánar- og skammaryrði, er
ekki þætti viðeigandi að nota
mn finnsku þjóðina og jafnaðar
mannaforingjann Tanner. Allir
lýðræðissinnir og jafnaðar-
menn á Norðurlöndum harma
það sérstaklega, að lega og af-
staða Finnlands, ásamt ofríki og
ofbeldi Rússa, skyldi hafa leitt
þessa ágætu menningarþjóð til
tímabundins og takmarkaðs
sahnstarfs við Hitltírs Þýzka-
land_ í yfirstandandi styrjöld.
Og engir harma það meira en
finnskir jafnaðarmenn. En erfða
óvinurinn í austri réð þar
mestu um. Árás Rússa á
Finna í byrjun des. 1939 verð-
ur aldrei varin, með nokkurri
sanngirni eða réttlæti. Og þeg-
ar þeim þætti hins rússnesks-
finnska stríðs lauk, með miklu
landtapi Finna, ógurlegum
blóðsúthellingum og gífurleg-
um fjárhagsfórnum af þeirra
hálfu, reyndu Finnar til hins
ítrasta að halda gerða friðar-
samninga. En alltaf voru stöðug
ar hótanir í þeirra garð af hálfu
Rússa. í júní 1941, rétt áður en
síðara stríðið brauzt út á millí
þessara ríkj a; var svo að orði
komizt í kommúnistablaðinu
Pravda í Moskva, að Finnland
ætti að afnema af yfirborði
jarðarinnar, sem sjálistætt ríki.
Var nokkuð undarlegt þó Finn-
ar gripu til vopna og verðu
sig? Þeir einir, sem eru .blind-
aðir af ofstæki kommúnista og’
Rússadýrkun, verja ágengni og
ofþeldi Rússa gegn Finnum.
í aðalmálgagni finnskra jafn-
aðarmanna, ;Suomen Sosial-
demokratti, segir í ritstjómar-
grein um síðustu áramót, að
stríð Finna væri háð í ferföld-
um tilgangi: að vernda til hins
ýtrasta frelsi finnsku þjóðarinn
ar, að vernda lýðræðið í land-
inu, til þess að geta haldið á-
fram félags- og fjárhagslegri
þróun í áttina til fullkomins
þjóðskipulags, og að halda fast
við samvinnu og samband Finn
lands við hin Norðurlandaríkin.
Undir þetta taka allir finnskir
jafnaðarmenn. Og allir jafnað-
armenn á Norðurlöndum óska
einskis frekar en að Finnar geti
framkvæmt öll þessi atriði.
Og svo er það Tanner. Hann
hefir staðið í fyllkingarbrjósti
fhmskra j afnaðarmanna og þjóð
ar sinnar um langt skeið. Hann
er einn af vitrustu og beztu
alþýðuleiðtogum á Norður-
löndiim. Hann er ágætur þegn
síns lands, fullkominn lýðræðis
sinni og ein af stýrkustu stoð-
um norrænnar samvinnu, bæði
meðal alþýðuflokkanna og
norrænu þjóðanna. Hann hefir
afrekað stórvirki fyrir finnska
alþýðu, sem lögfræðingur og
stjómmálamaður, varið rétt-
indi hennar og sótt fram til
margra sigra. Hann er auk þess
einn af heimsins þekktustu
samvinnumÖnnum, forseti al-
þjóðasamb. samvinnumanna
og forstjóri hins fræga Elanto-
samvinnufélags í Finnlandi, er
hefir haft ómetanlega þýðingu
fyrir éfnalega og menningar-
lega viðreisn finnskrar alþýðu.
Og í því sambandi dettur mér
í hug saga, er hihn kunni
sænski samvinnumaður og rit-
stjóri Thorsten Odhe (höfund-
bókarinnar „Moderna Island“),
sagði af ferð sinni frá Rúss-
landi, er hann hitti þar rúss-
neskan samvinnufrömuð. Odhe
sagði honum .að henum fyndist
samvinnuhreyfingin, eins og yf
irleitt aðrar greinar alþýðu-
hreyfinganna é Norðurlöndum
vera miklu fullkomnari og betri
þar en í Rússlandi. Rússinn svar
aði blátt áfram, að það kæmi
sér ekki á óvart. Ennþá ættu
Rússar eftir langa baráttu, til
þess að ná þeim ágæta árangri,
er alþýðuhreyfingin á Norður-
löndum, í öllum sínum mynd-
um hefði þegar náð. Og sinn
þátt í þeirri þróun hefir Tanner
átt. Þess vegna eru íslenzkir
kommúnistar þess allra síst um
komnir, að bera hann látlausum
brigzlum, á þeim örlágaríku og
erfiðu tímum, er nú geisa yfir
land hans. En hann rnun standa
jafn réttur eftir sem áður. Sag-
an fellir síðan sinn dóm, og
þeim dómi þarf Tanner ekki
að kvíða.
En það er annar finnskur mað
ur er ekki mun fá sama dóm.
Það er finnski kommúnistinn
Kuusinen. Hann hefir dvalið
lengi í Rússlandi. Og þegar
Rússar réðust inn í Finnland
veturinn 1939, stofnaði Kuusin
en finnska leppstjórn í hinum
hernumda hluta Finnlands. Sú
stjórn stóð að vísu ekki lengi.
En hann var á góðum vegi þá,
að vinna sér álíka sæti á spjöld
um sögunnar, eins og Quisling
hefir gert 1 Noregi. En örlögin
björguðu honum, að minnsta
kosti í bráðina. Og þögnin er
hið eina skjól, er hann og hans
líkar hafa.
Stefán Jóh. Stefánsson.
Hernumdu
þjóðirnar
(Frh. áf 5. síðu.) -
hægt er að læra af allri reynslu.
Við erum ekki svo heimskir, að
við gerum okkur í hugarlund,
að í höfðum okkar sé stjórn-
málavizka allra tíma saman
komin. Sé það svo. að við verð-
urn að sækja eitthvað í Austur-
veg, geta þeir þar margt áreið-
anlega lært margt að Vestuf-
löndunum. En fyrri reynsla
mannkynsins hefir kennt okkur,
að í mannlegu samfélagi verður
bræðalagstilfinningin að vera
sterk, og eins hitt, að öryggi
þjóðanna sé því aðeins tryggt,
að hjá þeim ríki þjóðskipulag
hinna frjálsu borgara, sem eru
jafnir fyrir lögunum. En póli-
tísk reynsla hefir líka kennt
okkur, að bræðralag og frelsi
verða aðeins fullkomnuð með
fjárhagslegu öryggi, — og það
er hið sameiginlega markmið
okkar, mannlegur þroski og al-
þjóðafriður.
Skilyrðislaust stríð.
En nú einbeitum við okkur að
þeim viðfangsefnum, sem fyrir
liggja. Þegar þessi orð eru töl-
uð, í maílok 1942, hefir stríðið
staðið í meira en tvö ár. Og mitt
í þessu skilyrðislausa stríði get
ég tekið undir orð; sem sögð
voru af presti og jafnaðar-
manni og túlka tilfinningar
allra hinna undirokuðu þjóða.
„Ef Hitler gerði innrás í hel-
víti, mundura vér öll styðja
djöfulmn og hjálpa honum!“
Þar sem ég tala fyrir hönd
margra hefi ,ég reynt að segja
það eitt, sem við hugsum allir.
Ég vona, að ég hafi verið nægi-
lega orðvar til þess að særa
engan, en nægilega skýr til þess
að þið skiljið mig.
Frelsi, jafnrétti, fcræðralag.
Félagi okkar, Pólverjinn,
Adam Ciolkosz, hefh: nýlega
minnt okkur á það í einni af
greinum sínum, að fyrir 150
árum síðan hafi þjóðirnar á
meginlandinu litið á Frakkkmd
sem merkishera frelsis og þjóð-
félagsumbóta. Nú, segir hann,
er England komið í stað Frakk-
lands. Ég er viss um, að þessi
orð vinar míns eru sönn, því að
nú eru allar þjóðir okka sann-
færðar tun það, að kjörorð
frönsku byltingarinnar — frelsi
jafnrétti og braaiðralag,-á
eftir að vera' lýðræðislegur
raunveruleiki, — með forystu
ykkar og sameiginlegu átaki
okkar allra.
Hringið i síma
490
og gerist áskrifendur að
AlÞýðubMinn.
Auglýsið i Alþýðublaðinu.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Framh. af 4. síðu.
liður í hagsmunabaráttu eigna-
stéttarinnar á íslandi.
*
Ritstjóri Þjóðólfs var svo
sem kunnugt er, ákafur Fram-
sóknarmaður til skamms tíma,
þótt nú hafi slétzt illa upp á
vinskapinn. í síðasta blaði
Þjóðólfs segir þessi gamli
Framsóknarmaður:
„Foringjar Framsóknarflokksins
hafa. læst átthagafjötrunum að
einjnkjunum, sem heyja vonlausa
baráttu inn til dala og úti um
annes á hrjóstrugum, lítt ræktuð-
um jörðum. Þeir haía varið opin-
,beru fé til að reisa stórbyggingar
á þessum stöðum, leggja þangað
vegi og síma, jafnvel til að reisa
nýbýli á berum holtum og órækt-
uðum ihóum. Þessar óhreyfanlegu
eignir hafa neglt einyrkjana fasta
í einangruninni og fátæktinni, —
neytt þá til að bjargast á opinber-
um styrkjum og meinað þeim öll
bjargráð, hversu sem kynni að
blása í hinum búsældarle,gri hlut-
um landsins, þar sem leggja ber
grundvöll að landhúnaði framtíð-
arinnar: Kappræktuðum sam-
byggðum velmegandi bænda, er
búa að öllum þeim skílyrðum, er
landið hefir bezt að bjóða: Auð-
ræktanlegri mold, jarðhata, raf-
magni frá fallvötnum, öruggum og
greiðum samgöngum við aðal-
markaðsstaðina.“
Þetta er nú dómur ritstjóra
Þjóðólfs um landbúnaðarpóli-
tík síns gamla flokks,
HANNES Á HORNINU
Framh. af 5 s.íðu.
vinnu — én ég vil, að þaö sé tek-
ið upp þegar loksins er hægt að
byrja á að fullgera hitaveituna.
Það er öllum fyrir beztu — öllum
til gleði, hagsbóta og ánægju.
ÞAÐ ER SAGT, að við ís-
lendingar höfum lfert léleg vinnu
brögð síðustu árin. Eg veit ekkert
um það, hvað hæft er í því. En ég
veit það, að ef verkamennimir
finna það, að þeir séu að vinna
fyrir heildina — og allir sjá, að
hitaveitan er hagsmunamál allra
bæjarbúa, þá er hægt að setja
meiri hraða í þessa vinnu en ýmsa
aðra.
YELJA MENN EKKÍ athuga
þetta? Við þurfum að koma hita-
veitunni úpp á sem allra stytztum
tíma — og það væri sannarlega
gaman að slá öll íslenzk vinnumet
í sambandi við þetta ágæta mál,
sem búið er að dragast svo herfi-
lega lengi að framkvæma til fulls.
„FERÐAKONA“ skrifar méfr:
„Út af ummælum þínum um verð
á veitingum við Hvítárbrú, vil ég
taka fram, að ég fór norður á Ak-
ureyri um miðjan júlí með áætl-
unarbíl, og kom við á Hvítárbrú,
og fékk morgunkaffi, og var það
ólíkt betra en maður áttí annars
að venjast. Kaffi eða mjólk gat
hver fengið eftir vild og með því
reglulega gott og fallega fram-
reitt smurt brauð, sem hver gat
borðað af nægju sína, því hvert
fatið af öðru var borið inn — líka
mikið af góðum kökum, áleit ég
þetta fullkomna máltíð, og kostaði
kr. 4,00 — og er sízt dýrara en
alls staðar annars staðar og ólíkt
betra og fjölbreyttara en maður á
á venjast á gististöðum úti um
land.“
Hannes á horninu.
Vil kaupa
notaðan hnakk og beizli.
Upplýsingar í síma 5239.