Alþýðublaðið - 01.09.1942, Blaðsíða 6

Þriðjudagur 1. september 1942.
Sveinalélag pípulagningamanna
tilkynnir:
Á félagsfundi 28. ágúst var samþykkt að frá og
með fimmtudeginum 10. september verði grunnkaup
sveina sem hér segir: í dagvinnu kr. 3,10 pr. klst.
Eftirvinna greiðist með 60% og nætur- og helgidaga-
vinna með 100% hærra grunnkáupi en dagvinna. Sé
um mánaðarkaup að ræða, skal það vera kr. 550,00 pr.
mánuð. Auk þess greiðist full verðlagsuppbót á öll
grunnlaun. Vinnuvikan skal vera 48 klst.
Allar nánari upplýsingar um kaffihlé, utanbæjar-
vinnu og önnur ákvæði, er þetta varðar, fá'st á skrif-
stofu Sveinasambands byggingarmanna í Kirkjuhvoli.
STJÓRNIN^
Samningstabar
um flntninga á vornbilum.
Samningstökum þeim um flutninga á vörubílum,
sem geta útvegað þrjátíu (30) eða fleiri 2%—3 tonna
vörubíla í góðu standi, er hér með boðið að senda til-
boð í eða annast flutninga á vörubílum fyrir Banda-
ríkjaherinn.
Samningar munu verða í gildi frá 1. október 1942
fram að 31. desember 1942. The Office of the Engineer,
Bandaríkjaherinn, Camp Curtis, veita frekari upplýs-
ingar frá kl. 8 f. h. til kl. 5 e. h. — Innsigluðum tilboð-
um verður veitt móttaka í The Office of the Engineer
hvenær sem er, fyrir kl. 2 e. h. föstudaginn 11. sept.
1942, og munu þau þá verða opnuð í allra viðurvist.
t hringiðu verðbólgunnar.
Framh. af 4. síðu.
HANNES Á HORNINU
Framh. af 5 s.íðu.
rúmiS bursta skóna sína og þvo sér
um fæturna. Hann sagði að konur
hér væru mönnum fremri, en þá
datt mér í hug að hann mundi vilja
láta þvo sér um fæturna.“
„SUMIR SEGJA, að Þjóðverjar
álíti það heiður fyrir konur að fá
að gera ýmis slík verk. Sinn er sið-
urinn í landi hverju. Japanir álíta
heiður að fremja „harakiri". Það
er margt, sem maður ekki skilur.
Eg skil ekki mennina sem skrifa
Hannesi á hominu í dag. Einu
sinni sá ég í sænskri bók, að höf-
undurinn, sem lauk miklu lofsorði
á fslendinga furðaði sig á hvort
þeir burstuðu aldrei tennur eða
skoluðu munn. Svona mætti lengi
telja“.
„FYRIR NOKKRU birti amer-
ískt blað gréín um ísland og minnt
ist á afkomendur víkinganna, sem
nú grétu á götum úti af kvenmanns
leysi. Eru það ekki einskonar land-
ráðamenn, sem verða til þess að
kynna þjóð sína þannig fyrir
stærstu menningarþjóð heimsins?
En er það annars ekki framför, að
tóbakskarlarnir þerra nú tárin og
taka til máls, þótt það verði
kannske langt þangað til þeir fara
í bað daglega og hætta að hrækja
á götuna“.
„MER HEFÐI aldrei komið til
hugar að nokkur maður vildi telja
sig til minnihlutans sjálfur og
svara mér. Ég hafði aldrei búizt við
riddaralegum undirtektum. Það er
til svo mikils mælzt, máske hefi
ég vonað, að einhverjir tækju rétt-
mætum leiðbeiningum, sé svo ekki
er það verst fyrir fólkið sjálft, því
er innan handar að leysa sig úr á-
lögum óþrifnaðar og ómenningar.
Við lifum eins og blómi í eggi —
nógur matar, nóg vatn, nóg sápa,
nóg starf og — of mikill óþrifnað-
ur. Eg þakka Hannesi á hpminu
fyrir það frjálslyndi að birta grein
ina, sem máske var nokkuð ber-
orð, en hún hefir þó komizt inn úr
óþrif askelinni1 ‘.
Bækistöflvar f strfði.
(Frh. af 5. síðu.)
bátunum og verndaði skipalest
ir. Hefði flotinn haft aðsetur í
Lamlash, hefði hann orðið að
sigla 200 mílum lengra en til
stöðva sinna í Lough Swilly.
Án Berehaven og Queenstoæn
hefði siglingin orðið 400 mílum
lengri. Það er augljóst, að iþetta
er ekki aðeins aukaáreynzla á
skipshafnirnar, heldur hefir það
einnig áhrif á skipafjöldann,
sem fyrir sendi er.
Svo sterk og ómótmælanleg
sem þessi rök voru, urðu þau
langt um sterkari við fall Frakk
lands, sem hafði í för með sér
hertöku allra frönsku strandar-
innar og færði óvinunum bæki-
stöðvar á Atlantshafsströndinni
fyirir herjskipaflota sinn, kaf-
báta og flugher. Sprengiflugvél-
ar þeirra herja frá flugvöllum
á Atlantshafsströndinni og gera
árásir á skip og vísa kafbátum
á skipalestirnair. ÍBrezki flug-
herinn verður að starfa frá
stöðvum, sem liggja langt frá
átakasvæðinu og er missir írsku
stöðvanna jafnvel meiri fyrir
hann en flotann, þar eð flug-
leiðin hefir lengzt hlutfallslega
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
meira en siglingaleiðin, þvf að
flotinn getur farið lengri leið
án viðkomu. Aðvörun Churc-
hills var ekki gaumur gefinn,
og það er afleiðing af þessu
skilningsleysi á þeirri grund-
vallarreglu að sækjast eftir
bækistöðvum, að mörg þúsund
smálesta skipastól hefir verið
sökkt í Vesturheimssiglingum.
Ein skýringin enn á nauðsyn
hernaðarbækistöðva, er í sam-
bandi við herjnám íslands. I
höndum Þjóðverja hefði ísland
verið afbragðs bækistöð til á-
rásar á siglingar á Norður-At-
lantshafý árásir, sem mjög
erfitt hefði verið að verjast:
því að hafnbann á ísland hefði
verið ómögulegt. í höndum
Bandamanna er það bækistöð
fyrir her af öllum tegundum,
sem starfar á svæðinu frá Græn
landi til Clyde. Að fá bækistöðv
ar í Noregi hefir verið Þjóð-
verjum hjálp í ofsóknum sínum
gegn Murmansk, og eru þar
aðseturstaðir fyrir herskip, sem
send eru út á siglingaleiðir og
fyrir her, sem ætlað er að taka
þátt í áformaðri innrás í Bret-
land.
Upphaf ófriðarins í hinum
fjarlægari Austurlöndum sýndi
mjög greinilega þýðingu hern-
aðarbækistöðva. Árás Japana
miðaði að því að gera óvirkan
flota Bandaríkjanna í flota-
stöðinni á Hawaieyjum og að
töku aðalstöðva Bandamanna í
Singapore og Cavite, ásamt
stiklusteinum milli Pearl Har-
bour og Manila — eyjunum
Wake, Midway og Guam. — Að
hrekja Bandamenn úr stöðvum
sínum áður en þeir gætu ann-
að hvort sameinazt eða endur-
bætt aðstöðu sína, og lama þar
með starfsemi flotans, var aug-
ljóst markmið Japana. Við þetta
bættist innrásin á vesturströnd
Malaya, sem gerði Japönum
kleift að ná á sitt vald Penang
og öðrum höfnum á strönd Ind-
landshafsins, en þaðan ógna
herskip þeirra og kafbátar öll-
um samgöngum um Indlands-
haf — austurlandaverzluninni
og flutningaleiðinni fyrir Góðr-
ar-vonar-höfða, sem sér fyrir
þörfum ‘brezka hersins í hinum
nálægari Austurlöndum, rúss-
neska hersins með flutningum
um Persaflóa, og hersins í Ind-
landi.
Ameríska flotastöðin á Filips-
eyjum er mikilvæg í baráttu
gegn flutningaleiðum japönsku
hlerjanna, sem berjast í öllu
Kína og Indo-Kína. Héðan í frá
verða þær hernaðaraðgerðir,
sem stefna að endurtöku hinna
ýmsu af þessum stöðvum, með
þeim mikilvægustu í sjóhern-
aðinum; vegna þess, að umráð
yfir þessum stöðvum og þeir
auknu möguleikar til starfa,
sem þær veita flotanum í aust-
urhöfum, er grundvallandi fyr-
ir allar hernaðaraðgerðir, sem
núverandi aðstæður krefjast.
Stúlku
vantar strax í
Elli- og hjúkrunarheimilið
GRUND
Uppl. gefur yfirhjúkrttnar
konan.
sem mjög miklir erfiðleikar
yrðu á því að útvega nægilegan
vinnukraft til framkvæmdanna,
nema þá með því að bjóða
stöðugt upp kaupið.
Allar líkur benda því til að
margar af hinum ráðgerðu fram
kvæmdum yrðu svo dýrar, — ef
þá yfirleitt væri unnt að fá þeim
lokið — að þeim, sem ættu að
standa straum af þeim í fram-
tíðinni, yrði með því bundinn
baggi, sem þeir fengju þá ekki
undir risið. En auk þess eru
mestu líkur til, ef ráðizt yrði
í allar þessar stórframkvæmdir
samtímis að aðeins litlum hluta
þeirra yrði lokið, en hinar
myndu stöðvast í miðjum klíð-
um, sem að framan greinir.
Þetta ástand, sem nú er að
skapast í þessum málum er
glöggt dæmi þess í hvert öng-
þveiti einstaklingframtakið get-
ur leitt þjóðina, ef ekki er fylgt
fastri og heilbrigðri fjármála-
og viðskiptastefnu af hálfu hins
opinbera.
Ég held að óþarft ætti að vera
að útmála það frekar, hver
háski er hér yfirvofandi, ef ekki
er gripið snöggt og fast í taum-
ana af því opinbera.. Það er
orðin óhjákvæmileg nauðsyn,
að hið opinbera ráðstafi öllu
fáanlegu skipsrúmi fyrir þær
vörur, sem nauðsynlegast er að
flytjist til landsins og að það
ákveði hverjar af hinum mörgu
ráðgerðu framkvæmdum eigi að
sitja í fyrirrúmi og hverjar
verði að bíða. Ella verður skip-
inu fljótlega siglt í strand. En
því miður virðist mikill hluti
þjóðarinnar bíða eftir þeirri
stundu með fullkominni ró og
æðruleysi, sem helzt minnir á
rósemi dauðans.
III.
En nú veit ég að til eru menn
sem spyrja: Hvert er maðurinn
eiginlega að fara? Er hánn að
hafa á móti því ’ að settar séu
af stað nýjar framkvæmdir, sem
auka eftirspurnina eftir vinnu-
aflinu og hljóta að hafa í för
með sér hækkun kaupgjaldsins
og þar með bætta afkomu
verkalýðsins? Er allt þetta skraf
um verðbólguna ekki uppftmd-
ið af fulltrúum atvinnurekend-
anna, sem vilja komast hjá því
að greiða hærra kaup?
Ég veit að til eru verkalýðs-
leiðtogar, sem telja það „fjand-
samlegt“ verkalýðnum að benda
á hættuna af hinni skipulags-
lausu eftirspurn setuliðsins
eftir vinnuafli og yfirboð stríðs
spekúlantanna yfir hvern ann-
an til þass að ná í vinnuaflið
til framkvæmda sinna. Sömu
menn hljóta einnig að telja það
fjandsamlegt hagsmunum
verkamanna að halda því fram
að draga þurfi úr ráðgerðum
framkvæmdum eða fresta þeim.
En þeir sem þannig hugsa
skoða þagsmunabaráttu verka-
lýðsins frá ótrúlega nærsýnu
og skammsýnu stundarhags-
sjónarmiði. Hagsmunir verka-
lýðsins eru ekki kauptaxti, sem
kannske fær ekki staðizt nema
nokkrar vikur eða mánuði.
Þetta hafa þroskaðir leiðtog-
ar verkalýðsins í öllum menn-
%
ingarlöndum löngu lært, ekki
sízt á Norðurlöndum. Þess
vegna hafa þeir lagt á það
mikla áherzlu að skilja hagkerfi
auðvaldsskipulagsins og gera
verkamönnum það skiljanlegt.
Og þessvegna hafa þeir lagt
megináherslu á að heyja hina
pólitísku baráttu með skynsam-
legum rökum og baráttuaðferð-
um, til þess að ekki væri jafn-
óðum tekið frá verkalýðnum
með pólitískum aðgerðum, það
sem hann 'kann að ávinna sér
með hinni faglegu baráttu.
Ef leiðtogar verkamanna
vilja vera raunhæfir og ábyrg-
ir forystumenn þá mega þeir
ebki segja:
Hér er allt í lagi, eftirspurn-
in eftir vinnuaflinu eykst, kaup
ið hækkar, hafið engar áhyggj-
ur um framtíðina.
Þeir .eiga þvert á móti að
krefjast skjótra og ákveðinna
aðgerða til þess að stöðva verð-
bólguna og geta ekki skorazt
undan ábyrgðinni á því að taka
þátt í þeim aðgerðum, sem til
þess þurfa.
Það er rétt að verðbólgan
eykur eftirspurnina eftir vinnu
afli að vissu marki og skapar
grundvöll fyrir kauphækkun-
um. En hitt er jafnvíst að fái
verðbólgan að halda áfram ó-
hindrað framvegis eins og hing
að til, þá stöðvast atvinnurekst-
urinn og kauphækkunin verður
aftur tekin af verkamönnum
með gengislækkun, sem hlýtur
að verða óhjákvæmileg, ef
ekki er snúið aftur á óheilla-
brautinni.
IV.
Framsóknarflokkurinn lætur
nú blað sitt hlakka gleiðgosa-
lega yfir þeirri upplausn verð-
bólgunnar, sem hin sameigin-
lega fjármálastefna hans og
Sjálfstæðisflokksins hefir leitt
yfir þjóðina. Þeir Framsóknar-
menn ætla sér að telja þjóðinni
trú um að það sé kjördæma-
málíð, sem hafi skapað verð-
bólguna. Var ekki vísitálan
komin upp í 183 stig, þegar
kjördæmamálið kom á dagskrá?
Og voru ekki örlög gerðar-
dómsins sögð fyrir*, áður en|
farið var að ræða það mál?
Er ekki tími til þess kominn
að flokkurinn leggi það nú á
borðið skýrt og skorinort,
hvernig þeir vilja stöðva upp-
lausn verðbólgunnar? Kákráð-
stafanir gerðardómslaganna
verða ekki lengur teknar alvar-
lega sem tilraun til að stemma
stigu við verðbólgunni.
Er hægt að finna nokkurn
þann grundvöll, sem meirihluti
þjóðarinnar ætti að geta sam-
einazt um til þess að ráða bug á
vandamálum verðbólgunnar að
svo miklu leyti sem það er hægt
ennþá? Það er áreiðanlega ó-
stætt öllum flokkunum að neita
að taka þátt í skynsamlegri og
sanngjarnri lausn þeirra miklu
og aðkallandi vandamála, sem
nú krefjast skjótrar lausnar.
Eg mun í annarri grein reyna
að skýra hvernig sú lausn ætti
og þyrfti að vera, ef hún á að
vera að gagni.