Alþýðublaðið - 06.09.1942, Blaðsíða 4

4
ALÞYIHJBLAÐIÐ
Sunnudagur 6. september 1942.
(Uþijðttblaðtó
trts«fandl: AlþýSuílokkurinn
Kitstjóri: Stefán Pjetursson
Ritstjóm og afgreiösla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjómar: 4901 og
4902
Símar afgreiðslu: 4909 og
4906
Verö i íausasölu 25 aura.
Aiþýöuprentsmiðjan h. f.
Öfæntnr stnðoing-
nr víð stjórnina.
FRAiMSÓKNARFLOKK-
HRESrN hefir nú í þing-
lokin borið fram tillögu til
þingsályktunar í sameinuðu
þingi „viðvíkjandi ríkisstjórn-
inni.“ Er aðalinntak hennar
það, „að vegna þess, að ekki er
sjáanlegt, eins og málum er nú
komið, að meirihlutastjóm
verði mynduð á þessu þingi,
en kosningar fara í hönd, þá
verði að svo stöddu að líta á
ríkisstjórnina sem starfandi til
bráðabirgða.“
Enn hefir atkvæðagreiðsla
ekki farið fram um þessa þingsá
lyktunartillögu. En það mun
öllum vera ljóst, að svo fremi
að hún verði samþykkt, hefir
því verið slegið föstu, að stjóm
Ólatfur Thors skuli sitja að
minnsta kosti fram yfir kosning
ar. Það er Framsóknarflokkur-
iim, flokkur Hermanns Jónas-
sonar og Jónasar Jónssonar,
sem á síðustu stundu hefir á-
kveðið að styðja hana 'þangað
til með hlutleysi sínu!
*
Við öðru munu menn hafa
foúizt. Frá því í vor, að stjórn
Ólafs Thors var mynduð og
allt iþar til þessi þingsályktun-
artillaga Famsóknarflokksins
kom fram, hefir folað hans og að
minnsta kosti sumir forystu-
menn veitzt að stjórninni með
meiri dólgshætti en dæmi eru
til í íslenzkri stjómmálasögu og
kallað hana „stjóm upplausn-
arinnar“, sem hreinn og beinn
þjóðarvoði væri að láta
fara með völd deginum lengur.
Og þegar AJþýðuflokkurinn og
Kommúnistaflokkurinn, sem í
rúma þrjá mánuði sýndu stjóm
inni hlutleysi vegna kjördæma-
málsins, lýstu því yfir á
dögunum eftir fullnaðaraf-
greiðslu þess, að hún nyti ekki
lengur hlutleysis þeirra, flýtti
Framsóknarflokkurinn sér að
taka það fram, að einnig hann
væri í stjórnarandstöðu. En að-
eins tveimur dögum síðar legg-
nr hann fram þingsályktunar-
tillögu sína þess efnis, að þar
eð ekki sé sjáanlegt, að meiri-
Mutastjóm verði mynduð á
þessu þingi, en kosningar fari
í hönd, þá verðí að svo stöddu
að líta á stjómina sem starf-
andi til bráðabirgða — það er
að segja: fram yfir kosningar.
Og í framsöguræðu sinni fyrir
þessari þingsályktunartillögu í
fyrradag, segir fqrmaður Fram-
sóknarflokksins, Jónas Jónsson,
að það megi að vísu ýmislegt
að stjóm Ólafs Thors finna
Séra Sigurbjörn Einarsson:
Dagbók nm lónsmessoleytið.
UMFERÐAiRNIÐUR DAGS-
INS er að deyja út um leið
og miðnæturslikja sólmánaðar
leggst yfir landið og bæinn.
Friðúr voirnæturinnar er svo
ólíkur dauðaþögn, skammdegis-
myrkranna. Desembernóttin
liggur yfir manni með blindu
alveldi höfuðskepnunnar, júní-
nóttin sveipar værð og friði
utan um mann, án húms,. án
skugga, þytlaus vængur hennar
strýkur burt ys og annir nátt-
úrunnar og mannanna, hún er
í 'bandalagi við lífið en ekki
dauðann, eins og hin svipdökka
systir hennar í desember. .
Gatan fyrir uitan er orðin
hljóð, aðeins endrum og eins
fótatak við gluggann með flýti
hins svefnþurfa manns, —
nema ef vera skyldi fótatak
tveggja fast saman, sem ekki
vita um stund eða stað, ætla
sér út fyrir bæinn, eða út í
bláinn, að minnsta kosti inn í
framtíðina saman, bjarta,
skuggalausa framtíð, með morg
un á öllum fjöllum, eins og
þessa nótt í langdeginu.
Ég veit ekki hvað þau, þessi
tvö á leiðinni fram hjá gluggan-
um á vald hinnar björtu, hljóðu
nætur, myndu segja, en einu
sinni hefir vitur maður sagt,
að engar stundir lífsins sé mað-
urinn eins sæll og þegar hann
sefur draumlausum svefni. Og
víst er nióttin vinur alls og
allra, sem starfa og strita og
mæðast í mörgu, vást leggst
kyrrð hennar með endur-
nærandi mýkt og græðandi
svölun yfir sálu mannsins.
En samt myndu vafalaust
margir , fleiri en þau tvö
sem njóta þess að kanna draum-
löndin vakandi þessa nótt,
telja þetta veruleikalausa böl-
sýni hjá hinum spaka Grikkja,
lífsafneitun, rökkuróra og húm-
speki. Og þó varst þú, gamli
vinur, Sókrates Sófroniskusson,
ekki svefngöngumaður þau
sjötíu ár, sem þér var unnað
að lifa. Og ekki horfðir þú á
mannlífið luktum augum. Þú
varðir ævinni til þess að rann-
saka það. Þú þekktir dagsins
eril og dagsins unað. Þú þekktir
líka ávöxtuna, sem maðurinn
uppsker af hvoru tveggja. Þrátt
fyrir allt er líklega þessi úr-
skurður þinn á einhverjum
forsendum reistur. Hver veit,
nema það hafi verið svo á þín-
um dögum, að strit og umsvif,
áhyggjur og mæða dagsjns hafi
fært manninum stopula gæfu,
má vera, að þú hafir ályktað
rétt, að manninum hafi ekki
orðið annað en tap úr allri sinni
eftirsókn eftir ávinningi. Og
annar spakur maður, sem látið
hefir eftir hugsanir sínar í riti
Prédikarans í Bibh'unni, segir:
Hvaða ávinning hefir maðurinn
af öllu striti sínu, er hann
streitist við undir sólunni? —
Ég hefi séð öll verk, sem gjör-
ast undir sólunni, og sjá: Allt
var hégómi og eftirsókn eftir
vindi.
í dag, þennan dag, sem nú er
liðinn, hafa jörðunni verið
helguð mikil átök og mikil af-
köst. Einn fór til kaupskapar
síns, annað á akur sirm, hinn
þriðji sveittist við svo kölluð
andleg störf. Og að liðnum fá-
um stundum rís hin bisandi
vera upp til nýrra afkasta í
sveita síns andlitis> í sömu spor-
um og áður.
Fyrir framan mig á borðinu
horfi ég á hugleiðingar þriðja
mannsins um mannlífið. Það er
kunnur nútímarithöfundur og
skáld, sem skrifar á þessa leið:
Reyni ég að bregða upp mynd
af því, hvernig mannlífið kem-
ur mér fyrir sjónir, eíns og því
er lifað í raun og veru, þá sé
ég mennina eins og hóp skip-
brotsmanna, sem af ókunnum
orsökum hafa skolazt inn á
óþekkt haf, þeir hafa enga
björgunarbáta, þeir eru ósyndir,
þeir eiga ekkert annað en frum
stæða lífshvöt og troða marvað-
ann, til þess að halda sér á floti.
Þannig lifir maxmkynið lífi
sínu á jörðunni — treður mar-
vaðann, til þess að halda sér
uppi, halda í sér lífinu, — halda
í sér því lífi, sem ekki hefir
neitt markmið né neina mein-
ingu aðra en þá að troða mar-
vaðann. Hætti einhver að fousla
og troða marvaðann, á sama
augnabliki sekkur hann og ferst,
og yfir höfði drukknandi,
sökkvandi mannsins, hamast
hinir áfram við að halda höfð-
:l
eins og að flestum öðrum stjórn
um; en sem stendur muni ekki
vera hægt að fá foetri stjóm en
hana!
Það er stjórn Ólafs Thors,
„stjórn upplausnarimxar,“ eins
og Tíminn hefir kallað hana,
sem nú fær þennan vitnisburð
frá formanni Framsóknar-
flokksins!
Það hefir sannazt hér á stjórn
Ólafs Thors, að þegar neyðin er
stærst, þá er hjálpin næst. Þeg-
ar allir flokkar aðrir en Sjálf-
stæðisflokkurinn eru nýbúnir
að lýsa því yfir, að þeir séu í
andstöðu við stjórnina, og ekki
er annað sýnilegt, en að hver
sé síðastur fyrir 'henni, foregður
$vx> kynlega viðj, að flokkrjr
Hermanns Jónassonar og Jónas-
ar Jónsseaiar, sem enginn efað-
ist um að myndi grípa fyrsta
tækifæri til þess að fella „stjórn
upplausnarinnar“ með því að
flytja tillögu til vantrausts-
yfirlýsingar á hana, kemur í
þess stað með þingsályktunar-
tillögu þess efnis að hún skuli
sitja að minnsta kosti fram yfir
kosningar enda sé, eins og for-
maður Framsóknarflokksins
segir, ekki hægt að fá betri
stjórn en hana!
*
Skyldi ekki Ólafur Thors
brosa í kampinn síðan honum
barst þessi óvænta hjálp? Það
gerist að vísu margt merkilegt
á okkar tímum. En það hefði
áreiðanlega þótt forspá fyrir
nokkrum vikum síðan, að flokk
ur Hermanns Jónassonar ætti
eftir að verða einskonar stuðn-
ingsflokkur Ólafs Thors og
stjórnar hans.
inu upp úr með sömu örvilnuðu
áfergjunni. Forstjóri milljóna-
fyrirtækisins, sem sqr keppi-
nautum um milljónirnar skjóta
upp hjá sér, og einstæðingur-
inn, sem er að reita saman fyrir
gistingu næstu nótt, — allir
menn eru í sama hamslausa
'hryllingi að sama marklausa og
meiningarlausa starfa: Að troða
marvaðann. Vei þeim, sem
þreytist! Vei þeim, sem gefst
upp! Hvásandi mannkösin hefir
engan tíma til þess að sýna
neina miskunn. Þögul, dauð
djúpin þekkja ekki neina misk-
unnsemi . .. . “
Lífsbaráttuna þekkjum vér
allir. Þó gengur hún misjafnlega
nærri oss, vér berurn misjafn-
lega mikið úr býtum, vér erum
misjafnlega lúnir, þegar vér
kveðjum daginn og leggjumst
til hvíldar, og vonir næsta dags
misjafnlega bjartar. En er ekki
mynd skáldsins, sem ég vitnaði
í, átakanlega sönn? Fyrir hvað
erum vér að vinna? Er ekki
öllu erfiði mannsins sáð í vind-
inn og sjóinn?
Þessari spurningu verður
ekki svarað öðruvísi en játandi,
— þangað til fagnaðarerindið
kemur til skjalanna. Það
er alveg sama hvað vér
sköpum oss fullkomin ytri
skilyrði, sem einstaklingar
og sem samfélag, þá er öll
vor tilvera hjóm og hismi,
markleysa og ekki neitt, ef hún
er skoðuð frá sjónarmiði eilífð-
arinnar, — þangað til konungur
eilífðarinnair er búinn að tala
við oss og líf vort er á einhvern
hátt komið í þjónuþtu hans.
Páll postuli segir: „Vér erum
samverkamenn Guðs.“ Þetta er
köllun kristinnar trúar til vor
allra. Kristin trú heldur því
fram, að lífið eigi að vera prests
þjónusta frammi fyrir Guði.
Það er ekki presturinn einn,
sem er verkamaður x víngarði
Drottins. Hver þjónusta í þágu
samfélagsins, hver athöfn til
líknar og græðslu er samstarf
við Guð. iOg Ljúthe\þ geingur
svo langt, að hann segir, að
vinnustúlkan, sem sópar rykið
undan bekknum í stofunni,
fremji jafn dýra guðsþjónustu
eins og presturinn, sem syngur
messu, ef hún stafar í trú, fyrir
Guðs atjgliti, starfar eins og
hún sé að vinna fyrir hann.
Þvíh'k er tignin og helgin, sem
fagnaðarerindið breiðir yfir
Framh. á 6. síðu.
T7ÍSIR gerði í gær, í aðalrit-
* stjórnargrein sinni, þings-
ályktunartillögu Framsóknar-
flokksins „viðvíkjandi ríkis-
stjórninni“ að umtalsefni, og
segir um hana meðal annars:
„Menn hafa veriö að brjóta
heilann um það, síðan tillaga þessi
birtist, hvort heldur yrði að líta
á' hana *sem trausts- eða van-
trauststillögu. Sannleikurinn er
sá, að síðan Alþýðuflokkurinn og
Sósíalistaflokkurin lýstu yfir af-
stöðu sinni til ríkisstjórnarinnar á
dögunum, hafa menn verið að bú-
ast við því, að fram mundi koma
tillaga um vantraust á stjómina
frá Framsóknarflokknum. Yfir-
lýsing formanns flokksins í sam-
einuðu þingi um það, að flokkur-
inn væri í andstöðu við ríkis-
stjórnina, var alveg óþörf, af því
að sú afstaða flokksins var al-
kunn, og hún var alveg þýðingar-
laus, af því að hún skar ekkert úr
um það, hvort flokkurinn vildi
una því, að ríkisstjórnin færi á-
fram með völd eða ekki. Hins-
vegar virðist nú alveg úr þessu
skorið með þeirri þingsályktunar-
tillögu flokksins, sem nú er fram
komin. í þeirri tillögu felst alveg
ótvírætt, að flokkurinn telur ekk-
ert annað fært en að núverandi
ríkisstjórn sitji áfram við völd til
næsta þings. í greinargerðinni fyr-
ir tillögunni er þetta undirstrikað
með tilvisun til yfirlýsinga Al-
þýðuflokksins og Sósíalistaflokks-
ins um, að þeir „mundu ekki
lengur hindra vantraust, ef fram
kæmi.“ Og einmitt fyrir þá sök
vill Framsóknarflokkurinn ekki
bera fram vantraustið, að hann
telur, að það hlyti ,þá að verða
samþykkt og ríkisstjómin að biðj-
ast lausnar.“
Vísir er, eins og menn sjá,
ekki í miklum vafa um það,
hvað þingsályktunartillaga
Framsóknarflokksins þýðir.
Tíminn skýrði í fyrradag á
eftirfarandi hátt frá formanns-
skiptunum í kjötverðlagsnefnd:
„Ríkisstjórnin hefir nú skipað
Ingólf á Hellu uppbótarþingmann
til að taka við formannsstörfum
í kjötverðlagsnefnd í stað Páls
Zóphóníassonar, sem gegnt hefir
því starfi frá því að nefndin var
fyrst skipuð.
Hæpið er, að þessi breyting
mælist vel fyrir hjá bændum. Og
hæpið er það fyrir hið blaktandi
stjórnarskar að gera slíka breyt-
ingu til að skara eld að köku skó-
sveina sinna. — Stjórnin virðist
enn þá ekki vilja viðurkenna, að
hún er valdalaus stjóm, sem
„starfar til bráðabirgða.“
Það er nú svona með völd
stjórnarinnar! Það lítur ekki út
fyrir, að þau hafi minnkað
neitt við þingsályktunartillögu
Framsóknarflokksins um að
ekki sé hægt að mynda neina
meirihlutastjórn á þessu þingi
og því verði að líta á stjórnina
sem starfandi til bráðabirgða
fram yfir kosningar. Þvert á
móti. Það var ekki fyrr en að
þessi þingsályktunartillaga var
komin fram, að stjórnin tók þá
ákvörðun, svo sem í þakkar-
skyni við Framsókn, að sparka
Framsóknarmanninum úr for-
mannssæti kjötverðlagsnefndar
og skipa Sjálfstæðismanninn í
hans stað. Það bendir ekki bein-
línis í þá átt, að stjómin telji
sig veikari eftir hina fram
komnu þingsályktunartillögu
Framsóknarflokksins, en áður. ,
Hitt er svo allt annað mál,
hversu mikinn álitsauka stjórn-
in og Sj álfstæðisflokkurinn á
eftir að fá af formannssætinu í
kjötverðlagsnefnd.