Alþýðublaðið - 12.09.1942, Blaðsíða 4
4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Laugardagur 12. sept. 1942.
£UJ>v)í>nt>U<H&
tíftgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og
4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906.
Verð i lausasöiu 25 aura.
Alþýðuprentsmiðjan hJ.
Terðbðlpn eo af-
nrðaverðið
ENGENN FLOKKUR hefir
talað meira um þá hættu,
sem þjóðinni stafar af vaxandi
verðbólgu, en Framsóknarflokk-
urinn. Svo að segja hvert ein-
asta blað,. sem kom af Tím-
anum síðasta missirið, eða síðan
Framsóknarflokkurinn hrökkl-
aðist úr stjórn, hefir útmálað
þá ,,upplausn“ sem byrjuð væri
af völdum verðbólgunnar og
krafizt harðhentra ráðstafana
til þess að stöðva hana. Og að
sjálfsögðu hefir hlaðið sjaldan
gleymt að geta þess, hve þimgar
áhyggjur Famsóknarflokkurinn
hefði af þessum málum, enda
væri honum einum treystandi
til þess að ráða fram úr þeim.
Jú, það má sjá það á hinu inn-
lenda afurðaverði, hve umhug-
að Framsóknarflokknum er, eða
hitt þó heldur, um að stöðva
verðbólguna og snúa þeim hætt-
um frá þjóðinni, sem af verð-
bólgunni stafa. Sömu vikumar
og Tíminn er að óskapast yfir
„upplausninni“ af völdum henn-
ar, eru aðstandendur hans að
undirbúa ósvífnustu og geig-
vænlegustu hækkun afurða-
verðsins, sem nokkru sinni hefir
verið ákveðin síðan stríðið
hófst. Árangurinn af starfinu
er nú kominn í Ijós: Kjötverðið
hefir verið ákveðið 100% hærra
en í fyrrahaust og yfir 400%
hærra en fyrir stríð. Og mjólk-
in, sem var hækkuð stórlega
strax í sumar, hefir enn verið
hækkuð um 30%, þannig að
mjólkurverðið er nú orðið allt
að því 300% hærra en fyrir
stríð!
*
Og hvað segir svo Sjálfstæð-
isflokkurinn um þessa verð-
hækkun? Undanfarin ár hefir
hann slegið úr og í við hinar sí-
felldu hækkanir afurðaverðsins.
Við Reykvíkinga hefir hann
talað þannig, eins og hann væri
þeim mótfallinn — allir muna
enn eftir samþykktinni, sem
hann lét „sjálfstæðisverkamenn-
ina“ í Óðni gera í fyrrahaust
gegn hinni „gegndarlausu hækk
un innlendra afurða“. En við
bændur hefir hann látið svo,
sem verðhækkunin væri ekki
nægilega mikil að hans áliti —
allir muna einnig eftir þeim
kröfum, sem nokkrir þingmenn
Sjálfstæðisflokksins gerðu á bak
við tiöldin í fyrrahaust, um að
kjötverðið yrði hækkað miklum
mun meira, en þá var ákveðið!
Þessa tvöfeldni gat Sjálfstæð-
isflokkurinn leyft sér enn í
Halldór Halldórsson:
HugsJónaútgáfaBi af
Hrafnkðtlu.
KKI er það neitt nýnæmi
nú á dögum, að út séu
fyrrahaust, því að þá var Fram-
sóknarflokkurinn enn í hreinum
meirihluta bæði í kjötverðlags-
nefnd og mjólkurverðlagsnefnd.
En nú er það ekki lengur hægt.
Stjóm Ólafs Thors hefir sett
Pál Zophoníasson af sem for-
mann kjötverðlagsnefndar og
skipað Sjálfstæðismann, Ingólf
Jónsson frá Hellum, í hans stað.
Sjálfstæðisflokkurinn hafði því
úrslitaatkvæðið nú um kjötverð-
ið. Og hvað kemur 1 Ijós? Þá
keyrir fyrst um þverbak: Kjöt-
verðið hækkar um 100% frá
því, sem það var í fyrrahaust!
Út í svo blint kapphlaup er
Sjálfstæðis'flokkurinn kominn
við Framsókn í lýðskrumi fyrir
bændunum! Með slíku ábyrgð-
arleysi um velferð og framtíð
þjóðarinnar hyggst hann að
vinna sér fylgi bænda. En neyt-
endur í Reykjavík og l^æjunum
eiga að borga hrúsann í hinu
hækkaða afurðaverði!
*
Alþýðuflokkurinn hefir aldrei
ætlazt til þess, að afurðaverði
bænda yrði haldið niðri, þegar
allt annað hækkar. Hann hefir
alltaf viðurkennt, að bændur
yrðu að fá uppi borinn hinn
aukna kostnað við búrekstur
þeirra, og að þeir ættu jafn-
framt réttlætiskröfu eins og
verkamenn og aðrar launa-
stéttir landsins til nokkurrar
hlutdeildar í hinum auknu þjóð-
artekjum. En þegar kjötið og
mjólkin eru hækkuð um 400%
og 300% á sama tíma og kaup-
gjaldið hefir ekki hækkað nema
um 150%, þá er það ekki aðeins
hróplegt ranglæti við verkalýð-
inn og launastéttir bæjanna
yfirleitt. Það er líka vís vegur
út í hrun verðbólgunnar, sem
ekki mun koma síður hart nið-
ur á bændum um það er líkur,
en á öðrum vinnandi stéttum
þjóðarinnar.
Það hefði hka frá ófriðar-
byrjun verið hægðarleikur að
tryggja hag bænda án þess að
sprengja þannig upp afurða-
verðið á markaðinum eins og
gert hefk verið, ef farin hefði
verið sú leið, sem Alþýðuflokk-
urinn hefir alltaf viljað: að afla
fjár með útflutningsgjaldi á
þær vörur, sem seljast úr landi
með stríðsgróða, til þess að
hægt væri að halda niðri útsölu-
verði afurðanna á hinum inn-
lenda markaði, með verðjöfnun
af hálfu hins opinbera. En þessa
einu færu leið til þess að halda
verðbólgunni í skefjum, hafa
Framsóknarflokkurinn og Sjálf-
stæðisflokkurinn ekki viljað
fara. Þeir völdu leið verðbólg-
unnar. Því er nú komið sem
komið er.
HfllDSðLUBIRGÐIR AftNI JÓN550H. HAfNARSTR. 5
mmrmmimmrm
gefnar hækur, og slíkir atburðir
róta ekki að jafnaði upp í hug-
um manna. Út af þessu getur þó
brugðið stöku sinnum. Hrafn-
kötlu-útgáfan nýja telst til
slíkra undantekninga. Til henn-
ar mun ekki vera stofnað í fjár-
öflunarskyni, heldur á hún ræt-
ur að rekja til annarra og feg-
urri hugsjóna. Mun ég nú víkja
örfáum orðum að þessum fögru
hugsjónum.
Útgefandinn, H. K. L., virðist
hafa orðið þess áskynja, að
dregið hafi úr lestri fornrita
upp á síðkastið. Eins og hugs-
andi mönnum er títt, hefir hann
velt þessu fyrir sér og komizt
að þeirri viturlegu niðurstöðu,
að áhugaleysi þetta væri útgef-
endum fornritanna að kenna.
Straumhvörf þau, sem orðið
h'afa í íslenzku þjóðlífi á síðustu
áratugum, skipta engu máli sam
kvæmt þessari nýstárlegu kenn
ingu. Hið eina, sem gera þarf
til þess að kipþa þessu í lag, er
að gefa fornritin út með lögboð-
inni stafsetningu íslenzka ríkis-
ins. Stafsetning Wimmers hins
danska er svo óþjóðleg, að ís-
lenzk alþýða getur ekki lagt sig
niður við að lesa rit, sem gefin
eru út með henni. Ég býst við,
að þessi kenning hefði þótt fá-
vísleg, ef einhver grunnhygg-
inn maður hefði kveðið upp úr
með hana. En þar sem mikil-
virkur rithöfundur, sem talinn
er andríkur í útlandinu og aug-
lýsingum íslenzkra dagblaða,
virðist ætla að gerast píslavott-
ur hennar vegna, verða tæplega
bornar brigður á hana. Mun ég
því ekki ætla mér þá dul að
andmæla henni né reyna að
hrekja hana á nokkurn hátt,
heldur þakka höfundi fyrir upp-
götvunina, sem hefir á sér
merki einfaldleikans, eins og
sagt er um merkustu uppgötv-
anir mannkynsins.
En það er annað atriði, sem
mér ef til vill leyfist að koma
með athugasemd um. Mér skilst,
að Hrafnkötluútgáfan sé ekki
einungis nýstárleg fyrir það, að
á henni sé önnur stafsetning en
sú, er tíðkast á fornritum. Á
hinu ber miklu meira, að máli
bókarinnar hefir verið hreytt.
Líklega verður þó að sýkna út-
gefandann vegna þess, að hann
hefir gert þetta bona fide. Hann
virðist ekki hafa gert sér grein
fyriA því, hvað stafsetning er,
enda er það vafalaust alltof
smáborgaralegt viðfangsefni
fyrir eina rithöfund jarðarinn-
ar, sem komið getur til greina
að kallast skáld, að því er einn
Iandi Wimmers hermir. Það er
því ef til vill skiljanlegt, að
hugmyndir útgefandans um
þessi efni séu áþekkar þeim
skoðunum, sem mest stóðu mál-
vísindunum fyrir þrifum á önd-
verðri 19. öld. Það er ekki
breyting á stafsetningu að rita
og í stað ok, að í stað at og
Sámur í stað Sámr í útgáfu
fornrita. Þetta er breyting á
máli. Þegar Hrafnkatla var
samin, var ekki talað nákvæm-
lega sama mál hér á landi og
nú. Ef horið hefði verið fram og
en skrifað ok á þeim tíma, er
Hrafnkatla var rituð, gegndi
öðru máli. H. K. L. hefir þannig
breytt máft bókarinnar, að þvi
er virðist án þess að ’hafa haft
hugmynd um, að hann hefðist
nokkuð slíkt að. Ég vil taka það
fram, að ég tel þessar breyting-
ar, sem á rnáli bókarinnar eru
gerðar, ekki. ýkja mikilvægar.
Ætlun mín er aðeins tað leið-
rétta misskilning, sem virðist
gæta í þessum efnum. Og úr því 1
að því er nú þannig háttað, eins 3
og H. K. L. virðist telja, að augu
almúgans eigi erfitt að sætta
sig við þessar fornu orðmyndir,
þá ætti að losa hann við þurfa að
gera sér það á móti skapi. Mér
þykir skemmtilegra að lesa
fornritin á fornu máli, en það
er vafalaust sérvizka og aftur-
haídssemi. En ég get vel skilið
afstöðu þeirra, sem aðra skoðun
hafa, og ég get vel sagt frá því
BRAUTIN, blað Alþýðu-
flokksins í Vestmannaeyj-
um, birti nýlega eftirtektar-
verða grein um stjórnmálavið-
horfið eftir Gylfa Þ. Gíslason
hagfræðing. Hann gerir þar
meðal annars gerðardóminn og
endalok hans að umtalsefni á
eftirfarandi hátt:
„Svo sem kunnugt er, rauf Al-
þýðuílokkurinn stjórnarsamvinn-
una við Framsóknarflokkinn og
Sjálfstæðisflokkinn vegna setn-
ingar gerðardómslagarma og tók
forj'stuna í baráttunni gegn beim.
Alþýðuflokkurinn taldi þessi lög
enga þýðingu geta, haft í barátt-
unni gegn dýrtíðinni og áleit þau
ekki einungis ranglát, þar eð þau
sviþtu verkamenn, sjómenn og
launþega yfirleitt réttinum til þess
áð bæta kjör sín á sama tíma
sem þjóðartekjurnar stórjukust
og ævintýralegur stríðsgróði
streymdi í vasa flestra atvinnu-
rekenda, heldur einnig skaðleg,
þar eð þau gætu ekki náð til-
gangi sínum, hlytu, eins og mál-
um væri háttað, i að verða þver-
brotín og valda varhugaverðri
ringuSreið á vinnumárkaðinum.
Reynslan hefir sý.nt, að skoðanii
Aiþýðuflokksins voru réttar. Lö«-
in höfðu enga þýðingu í barátt
unni gegn dýrtíðinni, . öllum al-
menningi hefir fundizt þau rang-
lát, og þau hafa reynzt skaðleg.
Og þao er því miður ef til vill
ekki enn komið í ijós til fulis,
hvílíkt tjón Sjálfstæðisflokkur-
inn og Framsóknarflokkurinn
ujnnu með þess^Ú lagasetningu.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir viður-
kennt, að framkvæmd laganna
hafi mistekizt með öllu, en Fram-
sóknarflokkurinn ber enn höfðinu
við steininn og læzt ekki sjá það.
Staðreyndirnar tala þó sínu máli,
og lagasetning þessi hefir, auk
hér, hvers vegna mér hefir
reynzt það auðvelt í þetta
sldpti. Ég hefi gluggað dálítið í
rit eftir H. K. L. á ensku, og
mér þykir miklu skemmtilegra
að lesa þýðinguna en sama rit á
því máli, sem höfundurinn
skráði það á. En þetta er ein®
þýðing, sem mér hefir þótt
skemmtilegri en frumtextinn.
Hvers vegna getur öðrum þá
ekki þótt Hrafnkatla skemmti-
legri í hálfgerðri þýðingu?
Þetta ætti að nægja um fyrstu
hugsjónina.
Önnur hugsjónin veit ég ekki
hvort runnin er undan rifjum
H. K. L. eða samverkamanna
hans. Hrafnkatla kostar í út-
gáfu Sigurðar Kristjánssonar
kr. 1,15, og þótti sú útgáfa einu
sinni fullboðleg íslenzkri al-
þýðu. Útgáfa H. K. L. kostar
aðeins kr. 10.00. Þessi hugsjón
þarf engrar skýringar við, því að
ágóðinn rennur víst í einhvem
hugsjónasjóð.
Þriðja hugsjónin er þó líklega
mergurinn málsins. Útgáfa af
þessu tagi ér brot á íslenzkum
lögum, og ber því að skoða hana
sem tilræði við þau. Um það
mál ætla ég mér ekki að ræða.
Við þetta fá íslenzk stjórnar-
völd að glúna, og verður gam-
an að sjá, hvort nokkur dugur
er í þeim eða hvort hugsjóna-
mennimir bera sigur af hólmi.
Halldór Halldórsson.
þess sem hún varð launastéttun-
um til t.jóns, orðið flokkunum,
sem að henni stóðu, til háðungar,
hún hefir sýnt þjóðiimi fram á,
að hún á ekki að fela þeim for-
sjá málefna sinna, því að þeim er
hvorki treystandi til skyi sam-
legra ráðstafana né réttiátra.“
Og enn fremur segir í grein-
inni:
, ,Foringj ar S j áifstæðisf lokksins
eru Alþýðuflokknum reiðir fyrir
baráttuina gegn gerðardómnmn.
Þegar Ólafur Thors boðaði afnám
laganna, sagði hann: „Það er, að
svo miklu leyti sem nokkrum ein-
stökum flokki verður um kennt,
að gerðardómurinn fellur, ekkl
:Framsóknarflokknum að kenna,
og ekki Komm ^nistaflokknum,
heldur Alþýðuflokknum, serh skel
eggast og með mestri þraut-seigju
hefir ráðizt á har.n frá upphafi.“
Og Jakob Möller sagði á síðasta
þingi: „Það er sök Aþlýðuflokks-
ins, ef gerðardómslögin ná ekki
tilgangi sínum.“ Þótt ummæli
þessi eigi að vera gagnrýni á Al-
þýðuflokkinn, oru þau' í - rauninni
hið mesta hrós um hami. f þeim
felst viðurkenning foringja Sjálf-
stæðisílokksins á því, sem raunar
öll aiþýða landsins veit, að hún
á Alþýðuflokknum að þakká, að
numin hafa verið úr gildi ein
ranglátustu og óþörfustu lög, sem
hér hafa -verið sett á síðari ár-
um.“ i
Eins og menn sjá er Gylfi Þ.
Gíslason á töluvert öðru máli
um þetta síðasta atriði en kom-
múnistakempurnar okkar sem
setið hafa með sveittan skall-
ann undanfarið við að reyna að
sannfæra menn um að það
Frh. á 6. sítSn.
i