Alþýðublaðið - 16.09.1942, Blaðsíða 6

6
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 16. sept.1942.
Ömakleg um
Framh. af i. síðu.
Innrásin.
Framh. cif 5 s.íðu.
mark, að kaupgjald almennings
og tilkostnaðurinn við að lifa
í landinu, haldist það í hendur,
að afkomu atvinnulífsins verði
ekki stefnt í voða, þegar nú-
verandi ástanda breytist og
stríðsgróðapestin hættir að
geisa.“
Þessi tiKærðu ummæli sýna
nægilega greinilega hverjar'
þær tillögur voru, sem þá komu
fram frá Alþýðuflokknum og
enn þann dag í dag hafa engar
skynsamlegri tillögur komið
fram í þessum málum, þótt J.
Á. þyki þær kannske ekki
„nýtilegar“. Segi ég þetta með*
fullri virðingu og viðurkenn-
ingu á sumum tillögum J. Á.,
sem sýnist vera eini maður-
inn í Framsóknarflokknum,
sem þó reynir að hugsa þessi
mál af nokkru viti, þar sem
aðrir þar og víðar aðeins glamra
um málið, en þora ekki eða geta
ekki komið með nokkrar nýti-
legar tillögur til úrbóta.
En hvernig var þessum til-
lögum tekið?
Þær voru beinlínis þagðar í
hel, þar til á alþingi 1941. En þá
var orðið allt of seint að taka
þær til framkvæmda. Sá tími,
sem nota þurfti til að fram-
kvæma þær — þ. e. síðustu
mánuðir á^sins 1940 — var
látinn ónotaður. Framsóknar-
menn snérust flestir gegn þeim
á þinginu 1941 og töldu að með
slíku fyrirkomulagi væru
„bændur gerðir að ölmusu-
mönnum“ á öðrum stéttum.
Ég man ekki betur en J. Á. léti
m. a. þá skoðun í ljósi.
En eru bændur minni
„ölmusumenn“ nú?. Hvaðan
fæst það fé, sem þeir nú fá
fyrir afurðir sínar? Er það ekki
hinn margumtalaði stríðsgróði
útgerðarinnar og verzlunarinn-
ar og setuliðsvinnan (sem líka
er stríðsgróði), sem gera fólki
fært að hækka kaupgjaldið og
launin til þess að geta keypt
hinar dýru vörur bændanna?
Hver heldur J. Á. t. d. að keypti
nú kjöt á 7.30 kr. kílóið, ef
kaupið væri sama eða svipað
Og í stríðsbyrjun, jafnvel þó
vinnan væri stöðug? Hefði það
verið nokkuð verra fyrir bænd- .
ur, að fá sína „kjötuppbót“
beint frá verðjöfnunarsjóðnum
en að fá hana nú frá kaupmönn-
um og kaupfélögum, sem selja
hinar dýru vörur þeirra? Ég
sé bókstaflega engan mun þar
á, annan en þann, að ef verð-
festingarleiðin hefði verið valin,
mundi hin almenna dýrtíð marg
falt minni í landinu en hún er
nú.
Við þessum tillögum var
ekki litið þá og þær, sérstaklega
af Framsóknarmönnum, taldar
ranglátar og niðurlægjandi fyrir
bændur landsins. En ef þær
hefðu vérið framkváemdar strax
í október—-nóvember 1940 og
ávalt síðan, væri ástandið hér
bæði hvað kaupgjald og verð-
lag snerti allt annað en það er
nú, og þjóðin ekki í þeim háska
stödd með fjármál, sem hún
er nú.
Auk þessara tillagna bar ég ,
þá einnig fram tillögu um að
sérstök ríkisverðlagsnefnd yrði
sett á stofn, sem ákvæði allt
verðlag á innlendum markaði
með hliðsjón-af tekjum verð-
j öf nunars jóðsins.
Um þetta segir:
„Hlutverk nefndanna, sem
nú ákveða verðlag á innanlands
markaðinum, héldist vitanlega
áfram, þannig að þær ákvæðu,
eins og nú, hvaða verð fram-
leiðendurnir þyrftu að fá til
þess að rekstri þeirra yrði ekki
stofnað í hættu“. — „Hinsveg-
ar mætti það verð, sem nefndir
þessar ákvæðu, ekki vera ;sölu-
verð varanna hér innanlands.
Söluverð varanna yrði stjórn
verðjöfnunarsjóðsins (sem ég
. hugsaði mér sem ríkisverðlags
nefnd) að ákveða, er hún hefði
gert sér ljóst, hve mikið fé yrði
fyrir hendi til að greiða verð-
uppbótina“.
Við þessari tillögu var auð-
vitað heldur ekki litið, heldur
voru allar verðlagsnefndirnar
4 eða fleiri látnar starfa áfram
hver upp á sitt eindæmi og
ekkert gert annað en auka og
margfalda dýrtíðina.
Allar þessar tillögur og
nokkrar í viðbót voru síðan born
ar fram á alþingi af þingmönn-
um Alþýðuflokksins 1941, og
sumt af þeim varð raunar að
lögum. En ég skal viðurkenna,
að þá var þetta orðið of seint,
og þegar þar við bætist, að
ekkert af því, sem í dýrtíðar-
lögum frá 1941 fólst, var fram-
kvæmt fyrir togstreitu innan
ríkisstjórnarinnar, sem þegar á
miðju ári 1941 var með öllu
orðin óstarfhæf, er ekki von að
vel hafi farið.
Ég á þess að vísu nokkurn
kost, að geta gert mér það ljóst
hvað það fé , nú mundi vera
mikið orðið, sem í slíkan verð-
jöfnunarsjóð hefði runnið frá
því í nóvember 1940 og þar til
nú, en ég hefi ekki lagt verk
í að reikna það nákvæmlega
út. Hitt get ég þó fullyrt, eftir
lauslega athugun, að með gjaldi
á útflutta vöru, sem ekki var
hærra en það að það þurfti í
engu að skaða afkomu atvinnu-
rekenda, mundi sá sjóður hafa
fengið á þessu tímabili um 50
milljónir króna. Er það ekki
óálitleg upphæð til að verðjafna
innlendar afurðir með, og sjá
allir að með slíkri upphæð
hefði mjög mátt lækka nauð-
synjar á innlendum markaði
árin 1941 og 1942. En þá
„ölmusuleið“ vildu Framsókn-
armenn ekki fara og því er nú
komið sem komið er. Þeirra leið
var að lögbinda kaupgjaldið
en festa ekki verðlagið, sú leið
var farin og reyndist eins og
allir vita. (Niðurl. á morgun).
þess að verða tilbúnir, munum
við enn þá bíða ósigra og verða
fyrir vonbrigðum. Og ef við eig-
um ekki að missa kjarkinn
megum við ekki gera okkur of
glæsilegar vonir, sem ef til
vill rætast svo ekki. Eftir hina
fyrstu stórárás á Köln og sjó-
orrustuna við Midway gerðu
bjartsýnir menn sér vonir um
endanlegan sigur í náinni fram-
tíð. En'svo snerist blaðið allt í
einu við — í Libyu, Kína, á
Aleutaeyjum, á Krím og í At-
lantshafinu.
Við skulum leggja þessum
mönnum það strax á hjarta,
að við þurfum margra mánaða
undirbúning enn þá. Og það
veldur okkur aðeins vonbrigðum
að gera ráð fyrir nýjum víg-
stöðvum í náinni framtíð.
Ýmislegt bendir til þess, að
ekki fyrri en einhverntíma á
árinu 1943 sé innrás hugsan-
leg svo að um muni, á megin-
land Evrópu. Aðeins ef Rússar
verða að því komnir að gefast
upp áður, verðum við neyddir
til þess að leiká í annað sinn
annan eins hættuleik og við
Dunkirk.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Framh. af 4. síðu.
ekki nema nokkrir mánuðir
liðnir síðan Hermanni þótti
þessi „forusta“ Sjálfstæðis-
flokksips vel „samstarfshæf“.
En síðan hefir nú sem kunnugt
er sletzt upp á vinskapinn, Her-
mann hrökklast úr stjórn. En
þetta getur allt saman lagast
aftur, þegar hann er orðinn for-
sætisráðherra með hjálp hins
sameinaða verkamannaflokks.
Að vísu:
„Ef flokksbrot verkamanna
sameinuðust og samstarf myndað-
ist milli hins nýja flokks og Fram-
sóknarflokksins, skiptir ekki
imiklu máli um Sjálfstæðisflokk-
inn. Hann mundi þá — þegar
svona er komið, skipta um forustu
af sjálfu sér og gæti þá ef til vill
verið til bóta að hafa hann sem
samstarfsflokk um þjóðstjórn.“
Þarna hafa menn leið Her-
manns út úr ógöngunum: Fyrst
eiga Alþýðuflokkurinn og Kom-
múnistaflokkurinn að samein-
ast í einn verkamannaflokk.
Hann getur að vísu „ekki tekið
forustuna í íslenzkum stjórn-
málum“, en „verið öruggur
samstarfsflokkur“ — fyrir
Framsókn, sem þá gæti myndað
stjórn á ný undir forsæti Her-
manns Jónassonar. Síðan á
Sjálfstæðisfl. að „skipta um
forustu af sjálfu sér“ og „gæti
þá ef til vill verið til bóta að
hafa hann sem samstarfsflokk
um þjóðstjórn“! Þar væri þá
þjóðstjórnin komin á ný —
undir forystu Hermanns Jónas-
sonar!
Heildsðlubiradir af
hvítum leirfötum
Krlstján 6. Gíslason & Go. h.f.

Frá Hiðbæjarskólannm.
Börnin komi í skólann sem hér segir:
á fimmtudag 17. sept. kl. 9 f. h. 8—10 ára börn (fædd
1932—1934), sem voru ekki í skólanum í fyrra, en eiga
að sækja hann í vetur.
Á föstudag 18. sept. (læknisskoðun): kl. 8 f. h. 10
ára drengir (f. 1932), kl. 9 10 ára stúlkur, kl. 10 8 ára
drengir (f. 1934), kl. 11 8 ára stúlkur, kl. 2 e. h. 7 ára
drengir (f. 1935), kl. 3 7 ára stúlkur, kl. 4 9 ára drengir
(f. 1933), kl. 5 9 ára stúlkur.
Á laugardag 19. sept. kl. 9 f. h. öll 10 ára börn (f.
1932), kl. 10 f. h. öll 9 ára börn (f. 1933), kl. 11 f. h. öll
8 ára börn (f. 1934), kl. 1 e. h. öll 7 ára börn (f. 1935).
Ef börnin koma ekki sjálf, verða vandamenn að
koma í þeirra stað.
Skólastjórinn.
1.
Tilkynning.
Vegna 65% hækkunar á skemmtanaskatti, sem
gengur í gildi 16. þ. m. og annars aukins kostnaðar,
hækkar verð á aðgöngumiðum á kvikmyndasýningar
og verður frá sama tíma sem hér segir:
Barnasæti kr. 1.00.
Almenn sæti kr. 2,00.
Betri sæti niðr kr. 3,00.
Balkonsæti kr. 3,50.
Stúkusæti, svalir, kr. 4,00.
Reykjavík. 15. sept. 1942.
GAMLA BÍÓ. NÝJA BÍÓ. TJARNARBÍÓ.
Stúlku
vantar að Hótel Borg. Herbergi getur komið til
Upplýsingar í skrifstofunni.
HANNES Á HORNINU
Framh. af 5 s.íðu.
lenzku, sýna okkur konunum sjald
an riokkra nærgætni í smámunum
daglega lífsins, finnst það ekki ó-
maksins vert. Nú streyma stúlk-
urnar á Borgina til að dansa, því
að nú er þéim „þoðið upp“, segja
réttilega við landana1: „Við sátum
fyrir stríð, látið okkur sitja á-
fram“. —
„ÍSLENZKIR karlmenn, áður en
þið leyfið ykkur að kasta steinum
að okkur, skuluð þið skoða í ykk-
ar eigin barm, og sjá hvernig fram
koma ykkar er dags daglega í garð
okkar kvennanna. Þið kunnið
sjaldan að neyta áfengis, eins og
siðuðum mönnum er sæmandi,
hversu margar eiginkonur geta
gefið ófagrar lýsingar af mönnum
sínum ,er þeir slangra heim á nótt
unni dauða drukknir. Mjög á-
nægjulegt fyrir okkur konurnar
og börnin!“
„HAFIÐ ÞIÐ reykvískir karl-
menn aldrei stuðlað að óþarfa
kynningu milli setuliðsmanna og
íslenzkra kvenna? Hafið þið ekki
með smjaðri og dekri opnað heim-
ili ykkar fyrir hinum erlendu gest
um, kynnt þá fyrir konum ykkar
og dætrum, sem endaði þannig að
gestirnir voru teknir fram yfir,
því að þið stóðust ekki samkeppn-
ina?“
„HÖFUNDI að greinni „Við
Austurvöll“ vil ég segja það, að
hann mundi hvergi annarsstaðar
eyða síðkvöldum en á Hótelinu við
Austurvöll, éf þar inni sætu ungar
erlendar meyjar, þjóðlegum
þroska og fleira því líku mundi
hann kasta fyrir borð. Að endingu
vil ég geta þess, að mér þykja
bréf „Ungfrú L“ ágæt. Eg er þér
sammála, komdu aftur til Hannes-
ar, við hittumst þar ef til vill!”
LESANDI SKRIFAR: „Einn
góðviðrisdaginn fór ég víða og
hitti marga. Eg kom inn í búð, og
leit á varning, en sýndist eitthvað
að honum, og spurði stúlkuna
hvað þetta væri. Hún rannsakaði
það með nöglinni og sagði: Það er
skítur. Undarlegt ósamræmi á fag-
urrauðum vörum ungu stúlkunnar
og þessu hispurslausa svari.
Nokkru seinna hitti ég mann, sem
kvartaði undan því, að hann væri
með kverkaskít, og konan hans
talaði um, að það væru komnir
húsaskítir í næsta hús. Um kvöld-
ið, meðan ég var að bíða eftir gest-
um, greip ég þók af handahófi, það
var, þá barnabók, voru börnin að
tala um að þau væru skíthrædd og
þeim væri skítkalt, Mér datt allt
í einu í hug, hvort þetta orð mætti
ekki hverfa á þessari hreinlætis-
öld, sem nú er upprUnnin“.
Hannes á horninu.