Alþýðublaðið - 18.09.1942, Blaðsíða 5

Fösttukdagur 18. september 1942.
ALÞVÐUBLAÐIÐ
EG er fæddur á fremur fá-
tæklegu heimili. Þar var
ekkert bamaherbergi og mestan
tíma dagsins var ég í eldhúsi,
seni var niðri í kjallara. Mjög
lítið man ég nú frá fyrstu
bernskuárum mínum, og senni-
lega hefir fátt fyrir augu mín
feorið. Ég hugsaði víst lítið eða
ekki neitt, hafði engin heila-
ibrot um það, hvernig jörðin
væri í lögun, vissi ekki hvort
hún var flöt, hnöttótt eða fer-
köntuð. Ég vissi aðeins það, að
ég Jifði í' heiminum, og að heim-
urinn var stór. Mér var sagt, að
til væri heimili fyrir lítil börn
einhversstaðar uppi á hinum
bláa himni, en ég man ékki til
þess að ég hefði neina löngun
til þess að hnýsast frekar í það
atnál. Ég hugsaði meira um
Gfrýlu gömlu ,sem ég þóttist
sanlnfaeiðujr ijm að kæmi og
sækti mig, ef ég talaði ljótt,
skrökvaði eða gerði eitthvað illt
af mér. Hinsvegar var mér
fresnusr illa Við svo kallað
„Guðs auga,“ sem alltaf hvíldi
á mér, hvert sem ég fór, og
jþótti rnér það áþjgjí*. hnýsni.
Svo langt sem 'Wg mán aftur í
tímann var ég ákaflega hrædd-
ur við feimi, tígrisdýr, ljón,
svertingja, rauða Indíána og
fleiri stórhættuleg fyrirbrigði,
sem ég átti von á að lægju í
launsátri fyrir mér undir stig-
nniim eða í dimmum krókum
og ekúmaskotum.
Maxgt var það þó, sem vakti
fcrvitni mína og undrun á
fyrstu bemskuárum. Til dæmis
dymar á næsta húsi, tunglið,
sklptl dags og nætur og margt
fleira. Þetta er allt og sumt,
sem ég man af þeim heimi,
seoa náði til skynjunar minnar,
áðíir en ég fór að lesa bækur,
skoða myndir, fara skemmti-
göngui' og ganga í skóla.
(Sn ég man betur eftir því,
sem skeði eftjr að ég varð sjö
tif átta ára gamail. Hugmynd-
flug lyfti í æðra veldi öllu þvi,
sem ég sá, heyrði og fann.
ÍFremur þokukennt tímabak-
svið var að taka á sig lögun
og mót. Ég heyrði talað um það,
.sem „einu sinn var“. Það var
víst áður en ég fæddist, því að
,allt miðaði ég við sjálfan mig.
Ég hafði furðulegar hugmynd-
ir um gamla England —• Eng-
land til forna, sém var að
mestu þakið skógum með turn-
um, sem gnæfðu á stangli upp
(úr a(kóigar{þykknniU(, Pairís til
forna og hina fornu Rómaborg
þar sem Nero var, hinir kristnu
menn og dýrin, sem börðust og
bitust í Colosseum. Oft lét ég
hugann. reika um Windsor
kastala, og ég trúði því statt
Irving Berlin leikur á píanó.
í útvarpinu frá Bandaríkjunum á miðvikudag voru leikin lög eftir hið þekkta tónskáld
Irving Berlin og enn fremur lesið ávarp frá honvun. Hér sést tónskáldið leika á píanó og
syngja með hermönnum.
Uppwaxfarár H. G. W@lls islsss
feeiiasfræfa rifhifaiiáar.
HINN heimsjrægi hrezki
rithöfundur H. G. Wells,
! lýsir í eftirfarandi grein
esku sinni og uppvaxtarár-
um
Ýmislegt eftir hann hefir
birzt á íslenzku, par á meðal
Veraldarsaga, sem fyrir
stuttu síðan var gefin út af
Menningarsjóði í þýðingu
Guðmundar Finnbogasonar.
og stöðugt, að VilhjáLmur sig-
urvegari heíði byggt þennan
kastala. Ég hugsaði mikið um
'Rómaborg. Grikkland, Babylon,
Jerúsalem og Egyptaland og
menn sem höfðu orðið ákaflega
gamlii, svo sem Metúsalem,
sem varð elztur allra þessara
karla.
Þ
Á H'AÍDI ég og mikinn
áhuga á landafræði, vegna
jþess, að. hún var svið þeirra
ævintýra, sem gerðust í huga
•mínum. Ég áleit, að Kína og
Japan hefðu verið búin til til
postulínið og silkið, sem þaðan
Tilkynning
frá Bakarasveinafél. ísiands
Atkvæðagreiðsla um vinnustöðvun fer fram í
jskrifstofu félagsins, Baldursgötu 36, dagana 19 og 20.
sept. frá kl. 10 f. h. til kl. 10 e. h. báða dagana. Fé-
iagsmenn eru alvarlega áminntir um að mæta á
kjörstað.
Stjórnin.
þess að hlæja að, enda þótt
kom, væri fallegt og dýrmætt.
Ég vissi einnig, að til voru villt-
ar og hálfviltar þjóðir, sem
Bretar sendu kristniboða og
byssur. Villimenn vóru jafnað-
arlegast mannætur og voru
ákaflega fáklæddir, sem mér
faimst ákaflega ókurteislega
gert af þeim. Ég vissi nú, að
jörðin var hnöttótt, af því að
allir sögðu að svo væri. Hefði
mér verið sagt að hún væri flöt
eða ferköntuð hefði ég líka trú-
að því — og það var ekki fyrr
en nokkrum árum seinna, sem
ég komst að því, hversu erfitt
er að sanna, að jörðin sé hnött-
ur. Til voru æðri stéttix, sem
maður bar virðingu fyrir, milli-
stéttir, sem maður bær enga
virðingu fyxir, og fátæklingar,
sem urðu að vinna. Ég vissi,
að því ofar sem ég kæmist í
mannfélagsstiganum, því betur
færi um mig í lífinu.
Þannig kom heimurinn mér
fyrir sjónir um árið 1880, þegar
ég var að ná 14 ára aldri. Ég
leit á hami eins og mér var
sýndxn- hann. Á árunum fyrir
iþennan tíma höfðu stórmerkar
uppgötanir verið gerðar í jarð-
sögu og í sambandi við upp-
runa mannsins. Þetta voru cnjög
mikilsverðar uppgötvanir og
fóru í bága við það, sem al-
mennt hafði verið ákveðið fram
að þeim tíma. Kennarar minir,
sem voru trúaðir og ærlegir
menn, sem áttu að kenna mér
sannleikann og ekkert annað en
sannleikann, tróðu í mig gömlu
þulunni, án þess að hafa hug-
mynd um þann morgunroða
nýrrar þekkingar, sem þá
bjarmaði af á himni vísindanna.
Ég er enn þá undrandi á því,
hvernig á því gat staðið, að þeir
^ylgdust svona illa með fram-
förunum á sviði þekkingarinn-
ar. Sennilega hefir ástæðan
verið sú, að beir hafa haft svo
mikið að gera, að þeir hafa
ekki haft tíma til þess að fylgj-
ast með.
jC* G MAN EKKI hversu gam-
■®-*4 all ég var, þegar ég upp-
götvaði það, að ekki var allt
eins og mér hafði verið kennt.
En snemma var ég gripinn efa-
semdum. Trúarbrögðin, sem
borin voru á borð fyrir mig
voru hálfgerð fantafæða, kyn-
legar frásagnir um vonda feður,
isem ætluðu að fórna sonum
sínum. Ég hafði um langt skeið
óttazt guð, .sem mér fannst
vera hálfgeður njósnari um
hegðun mína, önugur og hálf-
gerður harðstjóri. Og löngu eft-
ir að ég var hættur að trúa á
hann, leyndist ótti við hann í
sálu minni.
Sagan, sem mér var kennd,
kom mér kynlega fyrir sjónir.
Hún náði fram að árinu 1700.
Þá hafði ég lesið bækur um
frönsku stjórnarbyltinguna,
Georg Washington og róm-
verska lýðveldið, og þessar bæk-
ur höfðu vakið tortryggni mína
gagnvart óskeikulleika þess
fyrirkomulags, sem var hjá
okkur. Ódýr bók eftir Henry •
George komst í hendur mínar,
og nú f ór ég að hugsa um vexti,
vöruverð og vinnulaun og þess
háttar málefni. Þá fékk ég
fregnir af vísindagrein, sem
kölluð var jarðfræði. í nátt-
íúrusögu Woods hafði ég séð
myndir af dýrum, sem voru
furðu lík með tilliti til þess, að
þau heíðu verið sköpuð sitt í
hverju lagi. Smámsaman fóru
augu min að opnast fyrir hin-
um raunverulegu sannindum
tilverunnar. ,
*
TUT ARGA MENN hef i ég
■“■ heyrt tala um þekkingar-
þroska sinn. Ég býst við, að sá
iþroski hafi ekki verið mér fram
(Frh. á 6. siðu.)
Sjómáður skrifar um útlit bæjarins, hreinlætisbarátt-
una og fleira. — Skýluklútarnir enn — og stúlkumar.
— Hvað verður „gert við“ sveitamennina? — Vald-
boðið og helgidagamir.
SJÓMAÖUR" SKRIFAR
MÉR: „Fyrir 4 vikum skrif
V
aði ég þér nokkrar iinur um útlit
og ásigkomulag bæjarins. Síðan —
eins og oft áður — hefir margt um
þetta verið ritað, og meira að segja
dálítið gert, samanber hreinlætis-
vikuna og enðurbót gangstéttar
Bankastrætis. Þetta eif gott og
blessað það sem það nær; en nú er
um að gera að halda málinu vak-
andi, svo að við sofnum ekki á ó-
sómanum aftur, beldur vinnum á-
kveðið og skipulega að því að
bæta og prýða bæinn, þar til bann
stendur fyllilega jafnfætis, hvað
hreinlæti og útlit snertir, öðrum
bæjum hvar sem eru“.
OG ÞAR HAFA blöðin stærsta
hlutverkið. Auðvitað eru það fyrst
forráðameim bæjarins sem þurfa
að ganga á undan, þá mun fjöld-
inn koma á eftir. Mér kemur stimd
um í hug, að það sé ekki með öllu
óeðlilegt, þó að fólki lærist illa að
ganga vel um kringum húsin sín,
eða að mála þau og prýða, meðan
það þarf að vaða forina heim að
húsdyrum, og horfa á margar af
okkar helztu opinberu bygging-
um, skjöldóttar og illa útleiknar,
ekki eitt ór, heldur ár eftir ár, én
þess að nokkuð sé að gert“.
„EN MEÐAL, annarra orða. Ég
las um það einhversstaðar að lög-
reglustjórinn ætlaði að fá sem
flesta til að mála húsin sín. Eg
vona að hann gleymi þá ekki
Safnáhúsinu. Þess skal geta sem
gert er. Austurvöllur er nú orðinn
ein bezta bæjarprýðin okkar, og
hafi sá þökk fyrir, sem það verk
vann. Ef við hefðum marga sam-
svarandi staði hér í þessum bæ;
mundi fegurðarþroski fólksins é-
reiðanlega aukast“.
„ÉG HEFI o£t gaman af að lesa
dálkinn þinn í Alþýðublaðinu. Og
hygg ég að fáir af lesendum blaðs-
ins láti hann fara fram hjá sér.
Þó er nú alltaf vandi að velja og
hafna; og satt að segja finnst mér
að „Ungfrú L“ hafi tekið fullmiklð
af rúmi þínu. Ekki ætla ég þó að
fara að bera hönd fyrir höfuð ís-
lenzku karlmannanna, þeim er
vissulega mjög ábótavant í ýmsu.
Og sjálfsagt hefðu þeir undir sömu
kringumstæðum ekki hagað sér
betur en stúlkumar".
JEN MÉR FINNST ungfrúin
hlaupa á hálfgerðu hundavaði,
með margt af því sem hún segir,
og þessi neftóbaks-,,logik‘‘ sem
M. é tt.