Alþýðublaðið - 22.09.1942, Síða 4

4
|U|ttjðt»bl<tM5
íftgefandi: Alþýanilokknrinn. ,
Eitstjóri: Stefán Pjetursson. j
Ritstgórn og afgreiðsla í Al-
tjýttuliúsinu við Hverfisgötu.
aínaar ritstjörnar: 4901 og
49*2.
Sámar afgreiðslu: 4900 og
4096.
Terð í lausasöiu 25 aura.
AlþýðuprentsmiSjan h.f.
Svík vlð verkalýðinn
og íslenzkan mðlstað
Framkoma kommún-
ISTA í sambandi við vald-
boð setuliðsstjórnarinnar um
Aaup og kjör verkamanna vek-
ur stöðugt meiri og meiri fyrir-
litningu almennings.
I»að er ekki nóg með það, að
þeir hafi heygt sig fyrir vald-
hoðinu, látið nánustu fylgifiska
sína segja já og amen við því á
fámennum Dagsbrúnarfundi og
þar með gefið upp samningsrétt
verkalýðsins. Nei, þeir eru nú
einnig byrjaðir á því, að reyna
að réttlæta valdboð bins erlenda
setuliðs og uppgjöf sína fyrir
Jiví með þeirri einkennilegu
„röksemd“, að fyrir hafi komið,
að íslenzkir, valdhafar, þ. e. al-
þingi, hafi einnig svipt verka-
lýðinn samningsréttinum! Rétt
cins og það sé einhver afsökun
fyrir erlenda íhlutun og erlent
valdboð hér!
Nei, með slíkum tilraunum
fil þess að bera blak af valdboði
setuliðsstjórnarinnar, hafa kom-
múnistar bara bætt nýjum svik-
um ofan á svik sín við málstað
verkalýðsins í þessari deilu —
svikum einnig við hinn íslenzka
málstað í henni!
Það leynir sér ekki, að kom-
múnistasprauturnar eru komn-
ar í klípu. J>ær láta Þjóðviljann
Ij'úga því dag eftir dag, að Al-
þýðublaðið sé að ráðast á verka-
mennina í Dagsbrún og æsa upp
til yerkfalls í setuliðsvinnunni.
Nei, í Alþýðublaðinu hefir ekki
birzt einn bókstafur úm þetta
mál, sem með neinum sanni
verði lagður þannig út.
Það voru ekki verkamennirn-
ir í Bagsbrún, sem vildu beygja
sig fyrir valdboði setuliðsstjórn-
arinnar. Það voru kommúnist-
arpir, sem nú ráða stjórn Ðags-
brúnar, og nánustu fylgifiskar
þeirra í félaginu. Yfirgnæfandi
meirihluti verkamannanna, sem
mættir voru á fundinum, þegar
uppgjafartillaga kommúnista
var samþ. sat hjá og neitaði
þannig að eiga nokkum þátt í
slíkum svikum við helgasía rétt
verkalýðssamtakanna. Og það,
sem Alþýðublaðið hefir rétti-
lega fordæmt kommúnjsta fyrir,
er ekki það, að þeir hafi ekki
gengizt fyrir verkfalli í setuliðs-
vinnunni, heldur hitt, að þeir
skuli hafa gefizt upp fyrir vald-
boðinu og þar með gefið upp
samningsrétt verkalýðsins, í
stað þess að mótmæla harðlega,
eins og Alþýðusambandsstjórn-
in gerði - og taka höndum sam-
an við hana til þess að gera
samningsréttinn gildandi.
'ÆLÞYCbUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 22. september 1942
Séra Sfgurbjðm Einarsson:
Ýmsar spttrningar og eln,
STYRJÖLDIN er komin á
fjórða árið. Hvað er langt
eftir? Hvað líður nóttinni? eins
og spurt var forðum. Fer ó-
sköpunum ekki að slota senn,
æðið að renna af mönpunum?
Fara þeir ekki að taka sonsum?
Eða er ekki stríðsbölið á förum?
Hvað getur þetta gengið lengi?
Þannig spyrja menn. Hvenær
lyktar þessu fári? En þó liggur
hin spurningin öllu nær: Hvern-
ig lyktaf styrjöldinni? Hver ör-
lagavaldur verður hún í póli-
tískum og menningarlegum
efnum? Hvernig verða friðar-
samningarnir? Og hvað tekur
svo við?
Efalaust er mikið um þetta
allt hugsað í heiminum. Þó er
sennilegast, að forustumenn
þjóðanna hafi öðrum hnöppum
að hneppa í bili en að hugsa utn
það, hvernig skipa skuli málum
að styrjöldinni lokinni, — nema
hvað þeir kunna að láta sig
dreyma, sem mestar breyting-
arnar ætla sér að gera á landa-
mærum. En allir vona, að eftir
stríðið komi betri tímar. Það er
■sameiginlegt öllum. Ég heyrði
það í gær og í fyrradag niðri
við höfn og innst inni á Hverf-
isgötu. Og nú sé ég hér nokk-
urira mánaða gömul ummæli
forsætisráðherra Breta, sém
hníga í sömu átt. Hann talar
meira að segja um andlega-
vakningu eftir stríðið, og ég
held nærri því, að sá maður sé
alltaf öðru hvoru að tala eitt-
hvað á þá leið. Gott ef Roose-
velt gerir það ekki stöku sinn-.
um líka. En mér er ekki ljóst
hvers eðlis sú vakning á að
verða. Mér er ekki ljóst, hvað í
þessu felst, þegar verið er. að
tala um nýja og betri tíma. Mér
er ekki Ijóst, við hvað slíkir
spádómar hafa að styðjast Og
þótt ég muni ekki síðustu
heimsstyrjöld né neitt af því,
sem þá var ritað og skrafað og
skeggrætt opinberlega og manna
á milli, þá skilst mér af því, sem
ég hefi lesið og heyrt, að menn
hafi alið nákvæmlega sömu von-
ir í 'brjósti um þá tíma, sem eftir
færu, eins og nú gera þeir Og
það fór nú allt eins og það fór.
Eftir fjögurra ára hörmungar
heima fyrir og á vígvöllunum
var fólkið orðið spillt að hugs-
unarhætti, siðferðisþrekið lam-
að, viljinn sljóvgaður, allar hug
sjónir hrundar, hin mikla há-
borg bræðralagsins og friðarins
sem reist var í Genf, varð að
kölkuðu grafhýsi allra vona
mannkynsins um frið og rétt-
læti í heimspóiitíkinni, þar sem
ormur stórveldaglæfranna dó
ekki fyrr en allt hrundi.
Hvernig sem stríðinu lyktar,
þá verða pólitískar breytingar
hér í Evrópu. Einhverjar landa-
mæralínur verða öðruvísi dregn
ar en áður var. En hvað verður
skeð hið innra með mönnunum?
Hvernig verður hugsunarháttur-
inn og hið andlega ásigkomulag
í Þýzkalandi, í Rússlandi, í Ja-
pan, í Bretlandi, — að ógleymdu
blessuðu íslandi, þótt það hafi
ef til vill ekki mikla þýðingu
fyrir almenna þróun heimsmál-
anna? Það er mikið talað í
heiminum uin nýskipun, ,nýtt
þjóðfélag. Mönnum er Ijóst, a.ð
það þarf fleira að breytast en
hin ytri yaldahlutföll ríkjanna
og afstaða þjóðanna. Sumt af
því, sera skrifað er og talað um
þjóðfélagsmál erlendis um þess-
ar mundir, gefur óneitanlega
fyrirheit um breytingar í betra
horf á knýjandi félagslegum
vandamálum. En gegn þessum
fyrirheitum vegur alvarleg
staðreynd, sem ekki fær dulizt
neinum, sem fylgist með tím-
unum með athygli. Það er sú
breyting, sem er að gerast á
mönnunum sjálfum, á oss öllum
mönnum um allan heim, meira
eða minna. Það er ekki breyt-
ing til hins betra. Enginn af oss
hefir lært það af því, sem skeð
hefir undanfarin þrjú ár, að
hann hafi þar fyrir orðið að
betra manni. Þvert á móti.
Breytingin, sem er að verða
með oss alla, er fólgin í vaxandi
tortryggni, vaxandi hatri, vax-
andi grimmd. Hverjir eiga svo
að endurskapa heiminn? Menn,
sem eru haldnir af ótta, tor-
tryggni, hatri og hefnigirni,
grimmd? Ungu mennirnir, sem
hafa — ef mér inætti leyfast að
tala svona — verið látnir nær-
ast á mannablóði í þrjú ár — og
hver veit hvaö lengi enn? Er
ekki frarntíð mannkynsins á
þessari jörð augljóslega undir
því komin, að hér starfi sá mátt-
ur og komist til áhrifa, sem út-
j rýmir óttanum og sigrast á
grimmdirmi? iÉg veit að sá
máttur er til, sem getur megnað
slíkt. Nýlega skolaðist í mínar
hendur sænsku riti með ummæl
um sænsks hagfræðings. Hann
segir svo: „Það er- ekki land-
fræðileg niðurstaða styrjaldar-
innar, sem mun móta framtíð
mannkynsins, þótt ýmsir vold-
ugir stjórnmálamenn virðist
halda það. Það sem úrslitum
ræður er í þess stað það hugar-
far, sem mennirnir Iáta stjórnast
af eftir stríðið, það mót, sem at-
burðir þeir, sem nú eru að ger-
ast, setja á sálir mannanna. Allt
tal um nýtt o.g betra þjóðfélag,
sem rísi úr því öngþveiti, sem
ofviðri styrjaldarinnar hefir
valdið, er ekki annað en órar,
marklausir óskadraumar, ef
styrjöldin skyldi ekki hafa bæt-
andi áhrif á mennina. Og það er
fullvíst, að svo er ekki. —• Óend-
anlega miklu þýðingarmeiri er
sá skilningur, sem breiðist út
En það er nú öðru nær, en að
kommúnistar hafi gert það.
Þvert á móti láta þeir blað sitt
nú daglega vega aftan að Al-
þýðusambandinu með látlaus-
um rógi um það og forystumenn
þess, meðan Alþýðusambandið
er að leitast við að bæta fyrir
svik og afglöp kommúnista í
þessu máli — ög endurheimtjL
samningsréttinn 1 hendur verka
lýðsins!
Fyrr má nú vera framkoma!
og eflist meðal æ fleiri manná
vorrar þjóðar og víðar, að krist-
indómurinn er hornsteinn vest-
rænnar menningar, að það mai
manngildisins, sú réttarfars-
menning og það stjórnarfars-
lega siðgæði, sem vér flestir á-
lítum sjáifsagða hluti í nútíma-
þjóðfélagi, hefir vaxið af krist-
inni rót og hlýtur að nærast af
þeirri rót, ef það á ekki að vesl-
ast upp og deyja út.“
Ég veit ekki, hvað forsætis-
ráðherra Breta hyggst fyrir. Ég
veit ekki, hvað Hitler myndi
segja um þetta. En við hér á ís-
landi, getum við ekki orðið.
sammála um, að þetta er satt
hjá hinum sænska manni. Get-
Notið
Meltoaian
skóábnrð
á góða skó.
Fæst í öllum
skóverzlunum.
Einkaumboð:
Heildverzlun
Kr. Benedikts-
son
(Ragnar T. Árnason),
Garðastræti 2. Sími 5844.
FATAPRESSI7M
P. W. BIERING
er á Smiðjustíg 12.
um við ekki séð það sjálfir
og hagað okkur eftir því?
||j| ORGUNBLAÐIÐ gerði sér
á sunnudaginn heldur en
ekki mat úr eftirfarandi orðum,
sem nýlega birtust í Tímanum:
„En hver maður, sem nokkuð
fylgist með málum, veit, að hefði
tillögum Framsóknarflokksins um
festinguna verið fylgt síðan í fyrra,
myndi allt verðlag vera nú nær
helmingi lægra en það er“.
Morgunblaðið undirs'trikar
þessi orð vel. Það endurtekur:
„Verðlag allt (þ. á. m. verðlag á
kjöti og mjólk) hefði nú verið u:n
helmingi lægra en það er ef fyígt
hefði verið tillögum Framsóknar-
flokksins, segir í smágrein Tím-
ans“.
Já, þarna geta bændur séð,
hvað þeir eiga Sjálfstæðis-
flokknum að þakka. Fyrir hans
atbeina er verðið á kjötinu og
mjólkinni nú helmingi hærra,
en það hefði verið, ef Framsókn
arflokkurinn hefði ráðið! En
hvað heldur Morgunblaðið, að
Reykvíkingar og neytendur bæj
anna yfirleitt segi um slíkan
málflutning þess og lýðskrum
fyrir bændum? Heldur það
ekki, að þeir verði Sjálfstæðis-
flokknum líka þakklátir fyrir
verðhækkun kjötsins og mjólk-
urinnar?
Jón Eyþórsson gerði dýrtíðina
að umtalsefni í kjallaragrein í
Tímanum á luugardaginn, sem
hann nefndi „Á förnum vegi“.
Þar segir meðal annars:
„Á förnum vegi er nú mest talaö
um dýrtíð manna á milli. Þetta er
að vísu ekki dýrtíð í fornum skiln-
ingi, þegar allt brást um uppskeru,
heyfeng' og skepnuhöld, svo' að
hállæri stóð fyrir dyrum. Nú hafa
allir nóg að bíta og brenna, enn
sem komið er, og flestir hafa meira
en nóg til að kaupa fyrir, — en
allt er dýrt að krónutali. Og menn
hafa á tilfinningu, að ekkert af
þessu ætti eða þyrfti að vera
svona dýrt, að það sé sjálfskapar-
víti, hve verðlitlir peningarnir séu
orðnir, kaupið hátt og vörurnar
dýrar, án þess að nokkur sé að
bættari.
Allt er þetta sjálfskaparvíti.
Skortur á hófsemi, þegnskap og
fyrirhyggju. Við höfum ofmetnazt
af stundargróða. Við höfum talið
okkur trú um, að við gætum setið
örugg á okkar þúfu og grætt á
blóði og tárum annarra þjóða án
þess að láta okkur bregða. Á sama
tíma og Bandaríkin hafa þá stefnu
að sporna af aiefii við verðbólgUj
og „hlekkja saman kaupgjald og
afurðaverð“, höfum við gefið öllu
lausan tauminn".
Já, rétt er nú það. En var
ekki . kaupgjald og afurðaverð
„hlekkjað saman“, í gengislög-
unum sællar minningar fyrir
þremur árum? Og hver hindr-
aði, að svo yrði áfram? Var það
eklti flokkur Jóns Eyþórssonar
sjálfs, Framsóknarflokkurinn?
Fékk hann ekki ákvæðin um af-
urðaverðið, sem „hlekkjuðu“
það „saman“ við kaupgjaldið^
tekin út úr gengislögunum
strax í árslok 1939, til þess .að
geta, með hjálp Sjálfstæðis-
flokksins og í kapphlaupi við
hann, byrjað að sprengja það
upp langt umfram allt annað,
með þeim afleiðingum, sem nú
eru komnar á daginn: að kjöt-
verðið hefir nú hækkað meira
en 400% ,og nýmjólkurverðið
meira en 300% síðan ófriðurinn
hófst, þó að kaupgjaldið hafi
ekki hækkað nema um það bil
150%? Og svo kemur þessi
Framsóknarlegáti og þykist
vera þess umkominn, að vera
með harmagrát í Tímanum út
af því, að við skulum hafa „gef-
ið öllu lausan tauminn“ í stað
þess að „hlekkja saman kaup-
gjald og afurðaverð“, eins og
Bandaríkin séu að hugsa um að
gera!
„Freia“ Mfais
daglega nýtt í flestum
kjötbúðum bæjarins.
HÚSMÆÐUR!
Munið
„Freiaa fiskfars