Alþýðublaðið - 23.09.1942, Blaðsíða 4

4
ALI»?OUBUPW
MiSvikudagur 23. sept. 1342.
fUþijðubUðift
| útgefandi: AlþýðuflobkurÍBn.
Bltetjóri: Stefán Pjetursson.
t
Ritstjóm og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hveríisgötu.
Simar ritstjómar: 4901 og
49Q2.
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906.
Varð í lausasöiu 25 aura.
t
Aiþýðuprentsmiðjan h.f.
Rftmgurinn í bak
verkalýðsins.
ÞAÐ er vel hægt að skilja,
að kommúnistum þyki nú
miMls við þurfa. Þeim hefir ver
ið sýndur sá trúnaður, að kjósa
þá til að fara með stjórn stærsta
verkamarmafélagsins á landinu
Verkamannafélagsins Dags-
brún. Og þessum trúnaði hafa
þeir brugðizt þannig, að stjórn
félagsins hefir gefizt upp fyrir
valdboði amerísku setuliðs-
stjórnarinnar hér -aim kaup og
kjör verkamanna í setuliðsvinn
unni, og þar með gefið upp þýð-
ingarmesta rétt félagsins, sem
þeir stjóma, og verkalýðssam-
takanna yfirleitt, samningsrétt-
inn, sem verkalýðurinn var ný-
lega búinn að endurheimta úr
höndum hinna innlendu vald-
hafa og atvinnurekenda. Og á-
kvörðunina um þessa uppgjöf
fyrir hinu erlenda valdboði
tóku kommúnistar án þess, að
ráðfæra sig einu sinni við alls-
herjarsamtök verkalýðsins í
landinu, Alþýðusambandið,
enda þótt Dagsbrún sé nú aftur
meðlimur í því, og enda þótt
þeir vissu vel, að Alþýðusam-
tiandið hafði og hefir enn hags-
muna margra verkalýðsfélaga,
víðsvegar um land, að gæta
gagnvart setuliðinu, og að að-
staða þess í samningum við setu
liðsstjómina hlaut að versna
stórkostlega við uppgjöf Ðags-
hrúnarstj órnarinnar.
Kommúnistaforsprökkunum
er það að sjálfsögðu ljóst, að
þessi aumingj askapur þeirra í
viðskiptunum við setuliðið hef-
ir vakið hina megnustu fyrir-
litningu meðal verkamanna og
alls almennings. Þeir sjá, að
ekki geti hjá því farið, að memi
beri saman undirlægjuhátt
þeirra og uppgjöf fyrir vald-
boði setuliðsins annarsvegar og
ihin ákveðnu mótmæli Alþýðu-
sambandsstjórnarinnar hinsveg
ar, en hún hefir sem kunnugt
er opinberlega krafizt þess af
setuliðsstjórninni, að samings-
réttur verkalýðsins verði við-
urkenndur og samtímis snúíð
sér til ríkisstjómarinnar hér og
heimtað að liún skerist í leikinn
til þess að tryggja þann rétt
verkalýðsins í viðskiptunum
við hið erlenda setulið.
Hvað gera nú kommúnista-
forsprakkamir undir þessum
kringumstæðum? Taka þeir
undir kröfur AlþýCusambands-
stjómarinnar? Styðja þeir hana
til þess að gera samningsrétt
verkalýðsins gildandi við setu-
liðið og bæta á þann hátt úr
þeim afglöpum, sem þeir eru
húnir að frecmja og þekn aum-
Halidór Malldórssan:
FororiíasííiBflar og Dana-
hatar í stafsetaiap.
MENN rekur ef til vill minni
til þess, að nýlega rrtaði
ég smágrein í Aiþýðublaðið um
Hrafnkötluútgáfuna nýjU. Þessi
útgáfa ■ {ásamt Dajcdæluútgáf-
unni í fyrra) er nýstárleg að
ýrnsu leyti, og því taldi ég ekki
illa til fallið, að um málið yrði
rætt, svo að menn ættu hægara
með að gera sór grein fyrir mis-
munandi sjónarmiðum um þetta
mál. Ég gerði 'áð fyrir því, að
grein rninni yrði svarað, og sú
hefir orðið raunin á. í Þjóðvilj-
anum birtist grein 13. sept. eftir
Halldór Kiljan Laxness um
þessi efni. Grein þessi hefir í
skiminni hlotið hið furðuleg-
asta nafn: Hvar eiga mennimir
heima. Ég varð að ýmsu leyti
fyrir vonbrigðum með svarið.
Ég gerði t. d. ráð fyrir því, að
þeir, sem að útgáiunni stóðu,
myndu 'beita fyxir sig manni,
sem dómbær væri um þessi mál
og treystist til að ræða málið í
heild. Mér hefði þótt skemmti-
legra að eiga orðastað við slík-
,an maim, en ef til vill hefir ekki
verið völ á honum.
En þótt H. K. L. sé illa frædd-
ur um mál og stafsetning, hefir
hann þó jafnan verið talinn
skynugur maður, svo að „nýj-
um kennara“ ætti líklega að
reynast hann nógu öflugur
andstæðingur, þótt ýmsir telji
H. K. L. rithöfund, sem farið er
að slá í. Ekki Var heldur laust
við rotnunarþef af 'þessari Þjóð-
viljagrein skáldsins. En það er
ef til vill skiljanlegt, að menn,
sem hafa gert sér það að at-
vinnu að breyta meðalgreindu
alþýðufólki í heimskingja, taki
upp á því, þegar árin færast yf-
ir þá, að fremja s-aais konar að-
gerðir á sjálfum sér. Ég mun
aldrei trúa því, að það staíi af
ásköpuðum sljóleik þessa mæta
rnanns, að hann getur varla far-
ingjaskap, sem þeir hafa sýnt
í 'þessu deilu máli?
Nei, það er öðru nær. í stað
þess að styðja Alþýðusambands
stjórnina í baráttu hennar fyrir
helgasta rétti verkalýðsins, ráð-
ast þeir aftan að henni með sví-
virðilegasta rógi um forystu-
menn hennar, og þá fyrst og
fremst um hinn vinsæla forseta
Alþýðusambandsins, Sigurjón
Á. Ólafsson, segja að hann sé
að leita hjálpar ríkisstjórnarinn
ar til að taka samningsréttinn
af Dagsbrúun og öðrum verka-
lýðsfél, (eins og þeir séu ekki
sjálfir búnir að því með hinhi
smánarlegu uppgjöf sinni?!) og
fullyrða daglega í blaði sínu,
að hann hafi ekki traust verka-
lýðsins til þess að hafa á hendi
samninga um hagsmunamál
hans!
Menn geta nú nokkurnveginn
gert sér í hugarlund, hver áhrif
slikur rógburður muni hafa á
baráttu Alþýðusambandsstjóm-
arinnar fyrir samningsrétti
verkalýðssamtakanna í viðskipt
unum við setuliðið, ef mark er
ið rétt með nokkurt atriði úr
grein minni.
Ég hefi aldrei haldið því
fram, að ég geti ekki lesið forn-
ritin mér til skemmtunar með
„lögboðinni stafsetningu ís-
lendinga“.. Sjónarmið mitt var
það, að aðalbreytingar H. K. L.
í (Hrafnkötluútgáfunni væru
ekki stafsetningarbreytingar,
heldur málbreytingar. H. K. L.
gerir enga tilraun til þess að
hnekkja þessu, enda er það ekki
hægt. Ég veit alveg eins vel og
H. K. L., hvenær og og að koma
fyrst fyrir í handritum. En hve-
nær heldur hann, að Hrafnkatla
sé rituð? Heldur hann því ef
til vill fram, að hún sé rituð á
14. eða 15. öld? Aðalatriði þessa
deilumáls er það, að hvorki H.
K. L. né aðrir hafa treyst sér til
að halda því fram, að breyting-
ar þær, sem um hefir verið
rætt, hafi verið xun garð gengn-
ar, þegar Hrafnkatla var rituð.
Þar til hið gagnstæða hefir verið
sannað, verða því breytingarn-
ar að teljast breytingar á máli,
en ekki stafsetningu. Þetta átti
H. K. L. að athuga, áður en hann
■tók að sér útgáfur fomrita. En
þar eð hann athugaði þetta
ekki, tekur harm þann kostinn
að berja höfðinu við steinmn og
neita staðreyndum. En þannig
mega „rithöflmdar tungunnar“,
eins og hann kallar sjálfan sig,
ekki haga sér. Staðreyndirnar
standa óhaggaðar fyrir því.
Þá vil ég minna á það, þótt
ekki komi það deiIumáLmu við,
að ég hefi aldrei haldið því
fram, að méí þyki íslenzkar nú-
tímabókmenntir skemmtilegri
aflestrar á ensku en frummál-
inu. Ég gat þess aðeins, að ég
hefði lesið eina bók eftir H. K.
L. á ensku og hún hefði mér
þótt skemmtilegri í þýðingu en
á því máli, er höfundurinn
á honum tekið. í verkalýðs-
hreyfingunni hér á landi þekkj-
ast engin dæmi um jafn fyrir-
litlegar og samvizkulausar bar-
dagaaðferðir, þó að það sé sann
arlega ekker nýtt, að kommún-
istar hafi rekið rýtinginn í bak
samtakanna í von um flokksleg
an ávinning í kapphlaupinu við
Alþýðuflokkinn. Það getur vel
verið, að kommúnistar ímyndi
, sér, að rógur þeirra um alþýðu-
sambandið og forseta þess, Sig-
urjón Á. Óiafsson, á þessari
stundu, geti einnig fært þeim
einhvern flokkslegan ávinning.
En mikil mætti þá að minnsta
kosti sú trú þeirra vera, eftir þá
ráðningu, sem þeim var veitt á
fundi Sjómannafélags Reykja-
víkur í fyrrakvöld og sagt var
frá hér í 'blaðinu í gær. Eða svo
munu í öllu falli aðrir líta á, að
sú ráðning mætti verða þeim
nokkur vísbending um það,
hvemig verkalýðurinn og al-
menningur yfirleitt lítur á hina
fyrirlitlegu framkomu þeirra i
sambandi við deiluna um vald-
boð setuliösstj émarinnar.
Vantar nú pegar stúlkn
á kafflstofn.
Afyreiðsla Alþýðablaftsms visar á.
skráði hana á. Andleg fátækt
þjóðarinnar er ekki svo átakan-
leg, að 'þessi eina bók sé sama og
„íslenzkar nútímabókmenntir“.
Svo er nú guði fyrir að þakka.
Eftir ‘þennan útúrdúr tel ég
rétt að víkja að öðm atriði, sem
„rithöfundur tungunnar“ virðist
telja mikilvægt. H. K. L. er
mjög í mun að kalla stafsetn-
ingu þá, er tíðkast á íslenzkum
foxnritum, tíanska. Mér skilst,
að þetta eigi að vera stafsetn-
ingu þessari til hinnar mestu
minnkunnar. Skyldi þetta vera
upphaf að eins konar kynþátta-
kenningu í stafsetningarmálum?
Sennilega yrði þá „lögboðin
stafsetning íslendinga“ göfug-
asti kynþátturinn, en „dönsk
stafsetning“ gyðinglegt úr-
þvætti. Það fer svo f jarri því, að
stafsetning þessi sé nokkru lak-
ari fyrir það, þótt ‘H. K. L. kalli
hana danska. Banir hafa átt frá-
bæra málfræðinga, sem okkur
íslendingum ber sérstök skylda
til að minnast með hlýleik og
virðingu. L. Wimmer, sá er H.
K. L. vill eigna stafsetninguna,
var t. d. ágætur fræðimaður.
Finni Jónssyni, sem fáir munu
ætla, að verið hafi síður dómbær
um þessi mál en H. K. L., farast
svo orð um L. Wimmer: „Hvad
K. Gíslason ikke havde fuldfört,
udförte L. Wimmer, hvis gram-
matiske virksomhed har været
epokegörende.“
Þá vil ég benda H. K. L. á
það, að það eru miklu fleiri en
L. Wimmer og aðrir Danir, sem
hafa látið sér sæma að gefa út
fomrit með „danskri stafsetn-
ingu“ eða annarri henni svip-
aðri. Hvar heldur H. K. L. að
þeir eigi heima próf. Nordal, dr.
Einar Ól. Sveinsson, Bjöm Sig-
fússon, Guðni Jónsson og dr.
Bjarni Aðalbjamarson? Vill
hann svipta þessa ágætu fræði-
menn réttinum til þess að kall-
ast íslendingar, af því að þeir
Franoh. é 6. síðu.
JÓÐÓLFUR kom út í gær
í annað skipti eftir að Árni
frá Múla gerðist ritstjóri hans.
Virðist nú tungutak blaðsins
öllu snarpara en í fyrra skipti
og er Sjálfstæðisflokknum ó-
spart sagt til syndanna. Þar
síendur t. d.:
„Áhorfendum hefir ekki dulizt,
a3 innan flokksins hefir vegur
Kveldúlfs farið sívaxandi á kostnað
hinná frjálslyndari afla. Það hefir
bersýnilega verið unnið að því á
skipulegan hátt að bola þeim frá
áh.rifum í æ víðtækari mæli.
Þelm hefir verið byggt út úr
þingflokki Sjálfstæðismanna í því
skyní að fá þangað í staðinn ýmsa
lítilláta skósveina Kveldúlfs. Hinni
hóflausu sérhagsmunastreitu Sjálf
stæðisflokksins í þágu þröngrar
stórgróðaklíku hefir vaxið fiskur
um hrygg að sama skapi. Aileiðing
arnar hafa sagt til sín á ótvíræö-
an hátt í kjörfylgistapi flokksins.
Hinir óbreyttu kjósendur, er ekki
vilja láta skoða sig sem sérgrein
Kveldúlfs, hafa yfirgefið flokkirm
þúsundum saman. Flöttinn undan
merkjum Kveldúlfsmanna mun
verða hið mest áberandi einkenni
næstu kosninga, ekki síður en kosn
inganna í vor.
Örlög Sj álfstæðisflokksáns eru
ráð.in, skapadómur hans augljós
hverjum þeim, er nokkrar gætur
gefur að ótvíræðri þróun. Verka-
menn og sjómenn yfirgefa flokk-
inn allir sem einn. Frjálslynt mið-
stéttarfólk mun ekki heldur hugsa
til langrar viðstöðu í Sjálfstæðis-
flokknum úr þessu. Flokkurinn
verður eftir það aðeins tæki í hönd
um harðvítugrar sérhagsmuna-
klíku örfárra stórgróðamarma, sem
hafa það eitt markmið að vernda
„rétt" slnn til stórfelldrar auðsöfn
unar á kostnaö alls þorra manna".
Menn sjá að hér er ekki ver-
iö að draga úr aelblttmum, og
hér talar maður, sem er nauða-
kunnugur innanhúss hjá íhald-
inu. Enda er frásögnin mjög
trúleg.
*
Árni frá Múla skrifar grein,
undir fullu nafni, um það, að
Sjálfstæðisforingjunum sé það
sjálfum ljóst, að 5. sætið á lista
þeirra (sem þeir kalla „baráttu-
sætið“) sé algerlega vonlaust.
Pétur Magnússon hefði aldrei
tekið að sér að vera í því sæti,
ef hann hefði ekki gert sér það
fyrirfram ljóst, að hann kæmist
ekki þar fyrir á þing, Árni fær-
ir rök að því að P. M. vilji alls
ekki á þing fara. Að svo mæltu
segir hann:
„Framboð Péturs Magnússonar
er með öðrum orðum ekkert ann-
að en svolátandi:
THLKYNNING.
„Hér með tilkynnist kjósendum
í Reykjavík, að okkur félögunum,
Ólafi Thors, forsætisráöherra og
Pétri Magnússyni, bankastjóra, er
ljóst:
1. Að 5. sæti á framboðslista
Sjálístæðisflokksins er vonlaust,
ekki aðeins sem aðalsæti, he’dur
og sem varasæti við í hönd far-
andi kosningar, (menn kannast við
þetta tígulega orðalag).
2. Við erum ekki alveg vonlaus-
ir um 3 fyrstu sætin á listanum
og yrði þá 4. sætið vara sæti.
3. Okkur er ljóst, að listi Þjóð-
veldismanna kemur að manni, ef
til vill tvelmur".
Svona spáir nú þessí maður,
sem fyrir skömmu var einn
hinn áhrifamesti leiðtogi Sjálf-
stæðisflokksins, en kveðst nú
hafa yfirgefiö hið sökkvandi
slrip.