Alþýðublaðið - 24.09.1942, Blaðsíða 5

Famfflatodagur 24. sept. 1942.
AUÞYOilBLAPIP
Hltttlaiasu Iðndin á megiplandínu:
Mánaðardvö! í Svíþjóð
K
\ A MEGINLANDI EVEÓPU eru nú aðeins fjögur hlut- \
| XjLi^us lönd, vog er þessi grein upphaf af gremarflokki ^
$ mu |»au cll. Eftirfarandi grein er eftir enska konu, frú Cor- \
(jj tátt Ashby, sem nýiega fór íil Svíþjóðar og flutti þar fyrir- ^
? lestra um líf osr hugsunarhátt Breta í styriöldinni. Hún var C
\
>
lestra um líf og hugsunarhátt Breta í styrjöldinni,
mánaðartíma í Svíþjóð.
S

Dómkirkjan í Uppsölum.
;í
u
u
;»
::
!!
< ► '

Frioiu' og ró ríkir í kirkjum Svíþjóðar, en handan við landa-
mærin, í Noregi. hafa leiðtogar kirkjmmar háð baráttu við
nazista, sem vakið hefir atheimsathygli. Mvnd þessi er af -1
hiruni heimsfrægu d&okirkju í Uppsölum.

‘##s#E
AÐ iFYRSTA, sem ég veitti
athygli í Svíþjóð, var hinn
mikii Btríðsundirbúningur, við-
tækt herútboð, loftvamabyrgi,
loftvarnaflautur og stór, rýmd
svæði, Það er enginn vafi á því,
að þjóðin mun berjast og foerj-
ast hraustlega, ef á hana verður
ráðizt.
Næst varð ég var við hinn
snikla vöruskort. Þar er strang-
ari matvælasköanmtum en jafn-
vel á Englandi. Þó er nægilegt
jþsar aí sykri, sem ræktaður er
heima, og ávöxtum, fengnum
frá Italíu í skiptum fyrir sellu-
lose. Þó eru ávextknir mjög
dfrir. Þrír síðast liðnir vetur
hafa verið mjög 'harðir, og hefir
því brauð verið skammtað
mjög naumt. Kartöfluæ skemrnd"
ust mjög af frosti. og kjöt og
viðbit var mjög af slrornum
skaBDimti og erfitt að fá egg. Þá
®sr og skömmtun á ull og baðm-
jill, en nóg er af silki og gervi-
silki, og engin sköanmtun esr á
ileðri. Hins vegar er engin leið
að fá benzín .fyrir einkabíla.
ivllir vagnar eru knúðir með
gssi og brennt kolum eða viðí.
Harðasti vetur, sem yfir Sví-
þjóð hefir gengið um fimmtíu
ára skeið, hafði í för með sér
sniklaflutningaörðugleika. Bú-
peningi hefir fækkað mjög. Vel
heppnaðar tilraunir hafa verið
gerðar með framleiðslu naut-
gripafóðurs úx sellolose, blönd-
uðu ókristölluðu sírópi úr hrá-
sykriL Aðeins fimm skip á mán-
uði koma með vörur til Gauta-
foorgar með lejrfi stjnjaldarað-
ila, og þeim erlendum höfnum,
æm þeir geta haft viðskipti við,
fækkar nú stöðugt, eftir því sem
Suður-Ameríku lýðveldin tín-
ast í stríðið. Kaffi og te er
nærri því ófáanlegt, því að ver-
ið er að safna fcirgðum til vetr-
arins. Aðalviðskipti Svía eru við
Þjóðverja, en sáfellt verður
örðugra og örðugra fyrir þá- að
fá vörur þaðan.
STEF'NA Svía í utanríkis-
málum mótast mjög af
landfræðilegri legu landsins.
Þeir lifa í stöðugum ótta við
hina gunnreifu nábúa sína,
Þjóðverja og Rússa, en samúð
.þeirra skiptist milli smærri ná-
grannanna, Norðmanna og
Finna.
Svíar sru ágætlega meimtað-
ir menn og þar er lýðræðið
kcanið á hátt þróunarstig. Sví-
um er vel ljós sú ábyrgð, sem
fylgir lýðræðinu og skilja vel
þýðingu 'þess. Vegna nazista-
hættunnar hefir verið gefípn út
fjöldi bóka um réttindi og
skyldur lýðræðisins. Svíar hafa
því mikla samúð með fcanda-
mönnum og þrá lokasigur þeirra
og dást mjög að hetjulund og
þolgæði Breta. Þessi eamúð
myndi vera enn þá meiri, ef
hún mætti ekki aldagömlum
ótta við Rússa, sem ekki hefir
rénað þrátt fyrir hundrað og
fimmtíu ára friðsíimleg sam-
skipti þessara þjóða. Þetta var
eðlilegur ótti lítillar þjóðar, sem
telur aðeins Ö V2 milljón íbúa,
við nágrannaþjóð, sem telur um
tvö hundruð milljónir, og auk
þess eðlilegur ótti þjóðar, sem
stendur á háu menninganstigi
andloga og efnalega, við þjóð,
sem stendur á miklu kagra stigi.
En þessi ótti liggur í kynþætt-
inum, en er hvorki stjómmála-
legs eðlis né stéttalegs. Hið
sænska lýðræði þarf ekki að
óttast kommúnisma. Til þess er
það alltof traustbyggt. En Svíar
hafa alltaf óttast Rússa, og þeir
álíta, að Rússland kommúnist-
anna sé öflugra en Rússland
keisarans, og þess vegna sé því
meiri ástæða til að óttast en
áður.
*
IRRJÓSTUM SVÍA berjast
þvi tvö öfl. Annars vegar
arfgengur, eðlisbundinn ótti við
Rússa og hins vegar rótgróið
hatur á harðstjóm og grimmd
nazista. Ég býst við, að flestir
Svíax líti á nazismann sem fyrir-
litlega en þó aðeins tímabundna
■pest, sem Þjóðverjar muni aft-
ur verða heilbrigðir af, og að
Þýzkaland verði aftur varnar-
garður Evrópu gegn Asíu. Þess
vegna vilja Svíar, að ’banda-
menn vinni stríðið og fái skjót-
an sigur, því að langvarandi
styrjöld leiði algert hrun yfir
evrópska menningu og atvinnu-
líf. Það er því eðlilegt, þótt
margir Svía, sem þó eru bæði
lýðræðissinnar og Bretavinir,
kjósi heldur einhvem mála-
miðlunarfrið, en algert hrun
Þýzkalands, því að þeir líta svo
á sem menntað og vel skipulagt
þýzkt ríki, án ofbeldis og harð-
stjómar, sé nauðsynlegt við-
skiptaiegu jafnvægi Evrópu.
Ég varð þess vör, að Svíar
láta'minna uppi en Bretar um
endurreisnina að lokinni styrj-
öld og tala fátt um hana. Þeir
kveljast í óvissu um það, hvort
Bretar, að lokixmi styrjöld,
geri aftur þá kórvillu, að ein-
angra sig stjórnmálalega og lofa
Rússum að ráða eins og þeim
sýnist á meginlandinu. Það er
einnig önnur ástæða til þess, að
þeir ræða h'tið um endurskipun-
ina að lokinni styrjÖM — ótt-
inn við það, að ef til vill geti
það orðið Þjóðverjar, sem þá
ráði kostunum. Ósigur Breta í
Noregi var þungt áfall fyrir
Svía, og trú þeirra á forystu
'þeinra og hernaðarstyrkleika
rénaði.
9
V ■
EN ERU BRETAR nægi-
lega öflugir til að vinna
stríðioí? Þessi spurnimg vakir
íyrir þeim. Þjóðverjar -hafa lát-
ið í ljós fullkominn vafa sinn
nm sigur með hermdarverkum
sínum í hinum hemumdu lönd-
um, Jafnvel meðal manna, sem
hlynntir eru Þjóðverjum, er
rætt um það, að þjóð, sem er ó-
fær um að stjóma hemumdu
landi, geti ekki unnáð striðið.
Með itilliti til annars litla ná-
grarmans, Finnl.. hafa tilfinning
ar manna breytzt. Hafði verið
nærri því alþjóðleg samúð með
Finnuzn, sem ráðizt haíði verið
á, eins og Noreg, fyrirvaralaust
af miklu stærri þjóð. Margir
Svíar höfðu gerzt sjálfboðaliðar
og farið í stríðið með þeim. En
eftir að Finnar fóru yfir hin
gömlu landamæri sín, minnk-
aði samúð Svía með þeim. Hins
vegar héldu Svíar áfram að taka
í fóstur svöng böm frá Finn-
landi. Sænska þjóðin, sem að-
eins telur 6Vú milljón, veitir
fæði og húsaskjól eigi færri en
14 000 finnskum bomum. Þau
koma í smáhópum og eru flutt
til Stokkhólms til bráðabirgða
og því næst dreift út til heimil-
anna.
Það er tmfklu erfiðara að
skipuleggja hjálp til Norð-
manna. Svíar óttast mjög, að
hjálp til Norðmanna verði Þjóð-
verjurn að notum eða quisling-
um. Svíar dást mjög að hinni
hetjulegu baráttu Norðmanna.
Berggrav biskup hefir orðið
þjóðhetja, og kristna kirkian er
viðurkennd sem öflugt vamar-
virki gegn hiami nýju heiðni.
þlin snjöllu og fögru stríðs-
kvæði Norðmanna, sem flest eru
birt nafnlaus í sænskum blöð-
FA á 6. sfðu.
-r-
Stálkn
vantar að Hótel B/mg. Herbergi getur komið til greioa.
Upplýsingar í skrifstofunni.
l
|
ftrónnr
á 40 aiira sfybkiö
Okaupfélaqið
Það vamtar síma £ Sundlaugaxnar. — Ég rak ' á ktmn-
ingja mmn á götu. — .Tón Eyþórsson heilsar upp á mlg
í Tímannm.
,Þ
AB EK ENG5NN SÍMI í
99*^ Snndlangtumm, vebstu &að,
Haimes miirn. Skammaða þá, góði,
látíu þá hafa það, heimtaðu sima,
þá koma þeir með hauu. Það er
allt í ólagi í Sundlaugunum, allt
í bölvuðum ólestri, skammaSu þá,
góöi, gerðn það fyrir mig.M
EG RAKST Á KUNNINGJA
minn á götuhomi, svo að ég var
næstum skollinn um, það var líka
rok — og allt vitlaust í umferð-
inni. Hann ruddi þessu yftr mig
— og kvaddi. En það eru fleiri
en hann, sem eru óánægðir með
aðbúðina í Sundlaugunum og þó
að honum finnist vist lítið bragð
að þessum ,^kömmum“ mínum,
þá vona ég að þær beri árangur.
f>að er bezt að hafa allt sem bcr.í!
JÓN EVÞÓB.SSON er nú farinn
að skrifa um heima og geima fyr-
ir sveitamanninn í „Tímann" sinn.
Það er líka búið að banna veðrið
svo að hann hefir ekkert að gera
nema að stjórna útvarpsráði —
ög iafnvel það er undir eftirliti
— og svo skrifa í Tímann. Þegar
hann hóf þessi pistlaskrif sín í blað
ið, byrjaði hann á byrjuninni og
hafði formála. Mér dettinr ekki
annað í hug en að taka nokkur
orð upp af því að það er um mig.
HANN segir meðal annars: —
„Tíminn hefir beðið mig að skrifa
eitthvað í kjallara sinn um „dag-
inn og veginn.“ Nú vll ég ekkl
með öllu skorast undan tilmælum
þessa ágæta blaðs, en hins vegar
er ég alls ófús að ræna himii frum
legu fyrirsögn Hannesar míns á
horninu, sem hann hefir valið sér
alveg frá eigin brjósti, sem vænta
mátti, yfir klausur sínar í Alþýðu-
blaðinu. Auk þess er ég ekki slík-’
ur ,allerhelvedes-karl“ og Hannes
— sem ekki þarf annað en að
segja sitt orð við æðri sem lægri,
— og sjá: þeir hlýða tafarlaust.
Jafnvel Valgeir hleypur til og
mokar ofan í dýpstu holurnar f
götum bæjarins, til þess að Hann-
es skuli ekki drukna í þeim. Vel
sé honum fyrir það.“
VALGEHt ESt ERÍTÐUR, Jón
miiin, og þó gerir hann margt vel.
Það er ekki að -ins til að forða
mér frá drukknun, að.hann fyllir
við og við upp í holurnar, því að
ég er nú hálf hvumleiður með
þetta sífellda nöldur. Hann vill
miklu fremur bjarga hinum fjölda
mörgum öðrum, sem eru á sifelldu
randi um götumar.
SVO ER EG EKKI sammála
þér, Jón mínn um það, að „Tím-
inn“ sé ágætt blað. Hann er hálf-
leiðinlegur. Mér er verst við kjöt-
hækkunarpredikanir hans, því að
mér þykir kjöt gott. Eg vil helzt
eta tómt kjöt. Eg vildi bara að ég
væri bóndi — og þyrfti ekkert
annað að gera en að eta kjöt!
OG SKREFAÐU svo „Fanden I
vold“, Jón minn!
Hanaes & hornlnn.